Таырып №7. Ауруханаларды жадайлы жне бас жоспарын гигиеналы баалау.– 3 саат.
Масаты: аурухана уаскесін тадауа орналастыруа ойылатын гигиеналы талаптармен таныстыру.Сонымен атар, ауруханаларды ртрлі рылыс жйелеріні артышылытары мен кемшіліктерімен таныстыру жніндегі білімін алыптастыру.
Міндеттері:
- ЕПМ жоспарлау принциптері жніндегі білімді алыптастыру
- Жер учаскесін тадауа жне аурухана кешенін орналастыруа ойылатын гигиеналы талаптар жніндегі білімді алыптастыру.
- Аурухана жйелері, оларды артышылытары мен кемшіліктері жніндегі білімді алыптастыру
- Жер учаскесін жоспарлауа, олайландыруа ЕПМ аурухана учаскесіне орналастыруа ойылатын гигиеналы талаптар жніндегі білімді алыптастыру.
- Жер учаскесін дрыс тадаланын жне аурухананы жадайлы жоспары бойынша елді мекен аумаына орналастыруды дрыстыын баалау дадысын алыптастыру Аурухананы бас жоспарына гигиеналы баалауды жргізу дадысын алыптастыру.
Таырыпты негізгі сратары:
1. Жер учаскесін тадауа, аурухананы рылыс жйелеріне, елді мекендерде ЕПМ орналастыруа ойылатын гигиеналы талаптар.
Оыту мен саба беру дістері:жадайлы есептерді шешу, пікірталас.
дебиеттер:
Негізгі:
Гигиена / Под ред акад. РАМН Г.И.Румянцева. – М.:ГЭОТАР, Медицина,2000. – С.360-393.
Пивоваров Ю.П.,Королик В.В., Зиневич Л.С. Гигиена и основы экологии человека.- Ростов н/Д: «Феникс», 2004.-С.402-424.
Пивоваров Ю.П. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене и основам экологии человека., 3-е изд.- М.:ГОУ ВУНМЦ МЗ РФ, 2001. – С.154-194.
Гурова А.И., Горлова О.Е. Практикум по общей гигиене. -М.:Изд-во Унив. Дружбы народов,1991.- 107-115
осымша:
Анамбаева А.Н. Гигиена лечебно-профилактических организаций. /Учебное пособие. – Алматы, 2003.- С.5-18.
Минх А.А. Общая гигиена.- М.: Медицина, 1984. -С. 198-201.
Пивоваров Ю.П. и др. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене. - М.: Медицина, 1983.- С. 59-64.
Румянцев Г.И., Вишневская Е.П., Козлова Т.А. Общая гигиена.- М.: Медицина, 1985.- С. 230-245
Санитарные правила и нормы РК «Требования к устройству и содержанию больничных организаций и организаций охраны материнства и детства» от
24.06 2002 г.
Баылау:
· 1. Бастапы білім дегейлерін ауызша срау арылы баалау
Сратар:
1. Аурухана ралысын жоспарлауды негізгі принциптері.
2. Елді-мекенні аумаында за уаыт емделетін жалпы соматикалы мамандандырылан ауруханаларды, аурулар ауруханалаын жне баса да салалы ЕАБ-ны орналастыруа ойылатын гигиеналы талаптар. Жер учаскесін тадау.
3. Ауруханалы жадайлы жоспары жне оны елді-мекендерді аумаында ауруханаларды дрыс орналасандыын баалау шін маызы.
4. Ауруханаларды рылыс жйелері оларды артышылыы мен кемшіліктері
5. Аурухананы учаскесін зоналара блу, оны гигиеналы маызы.
· Студенттерді зіндік жмысыны орындалу нтижелері бойынша орытынды білім дегейлерін баылау
№1 Тапсырма. ЕАМ жобаларыны мазмнымен жне оларды баалау аидаларымен танысу. (зіндік даму дадысы бойынша)
№2 Тапсырма.Келесі сратара жауап бере отырып ауруханаларды жадайлы жне жалпы жоспарларын баалау жніндегі есептерді шешу: (тжірибелік дады)
1. Аурухана салу шін сынылан учаскені
а. магистралды жол
б.трын й кварталына
в.зауыта атысты орналасуы бойынша малдауа бола ма?
2. Аурухана учаскесін ластаушы нысандардан санитарлы ораныс зона андай лшемде бліп труы тиіс? андай учаскелерде аурухана мекемелерін орналастыруа болмайды.
3. Топыраты сапасы гигиеналы талаптара сай келе ме?Аурухана салу шін андай топыра дрыстау деп саналады жне неге олай?
4. Атмосфералы ауаны сапасы гигиеналы нормативтерге сйкес келе ме?
5. Аурухана учаскесінде ауаны сапасын жасартуа болады ма? Егер болса алайша?
6. Аурухана учаскесінде шу режимі андай жне оны себебі неден? Шу дегейі гигиеналы талаптара сйкес келеді ме? Оны алай тмендетуге болады.
7. Аурухана рлысыны андай жйесі (трі) сынылан?Оны артышылыы мен кемшіліктері андай? Есепте келтірілгендей аурухананы барлы блімдері бір имаратта орналасуы ммкін бе?
8. Жер учаскені ауданы жеткілікті ме? Оны млшері неге байланысты?
9. Учаске аумаында андай зоналарды бліп крсетуге болады,Учаскені зоналара блуді андай масатта жргізеді.
10. Учаскеде рылыс пайызы андай болуы тиіс? Есепте берілгені талаптара сйкес келеді ме?
11. Аурухана учаскесіне клік кіретін жол кем дегенде анша болуы керек? Клік кіретін жолдар дрыс йымдастырылан ба?
12. Аурухананы аумаы кгалдандыру жеткілікті ме? Ол андай рол атарады. Оны кемшіліктері андай? Емдеу корпустарынан андай ашытыта ааштар бталар (кустарник) егуге рсат етіледі, оны себебі?
13. Аурухана учаскесіні шетінде сірілетін ааштар атарыны ені (жалпатыы), андай болуы керек. Кгалдандыру зонасы аурухана учаскесіні жалпы ауданыны неше пайызын рауы керек, жне ол 1 ауруа есептегенде анша болуы тиіс?
Ситуациялы есептер
Есеп
Т. аласында 600 тсекке есептелген орталы алалы аурухананы рлысы арастырылып отыр. ала кімшілігі аланы ішіне ауданы 5,1 га аума сынды. Ол учаскені солтстік жаы трамвай жолы тетін, клік кп жретін магистралды жолмен шектеседі. Батыс жаында аурухана учаскесін 50 м ашытыта 7-9 абатты трын йлер тр. Солтстік – батысында 720 м ашытыта машина жасау зауыты орналасан. Шыысында, отстік , отстік-шыыс, отстік-батыста учаске шегарасынан 100 м ашытыта жаа рылыстар жргізіліп жатыр. Учаске ойыс жерде орналасан формасы тікбрышты ені мен зындыыны ара атынасы 1:4 те, зын сі солтстікке арай баытталан.
Учаскені топыраы сазды, грунт суыны дегейі жер бетінен 0,8 м тередікте. Топыраты сапасы (СЭБ мліметі бойынша ) келесідей: санитарлы саны-0,64 ішек таяшаларыны титрі-0,01, гумус азоты -0,1. Учаске аумаындаы ауаны санитарлы жадайы; СО – концентрациясы – 32 мг/м3, ккірт ангидриді-0,079 мг/ м3 , азот тотытары-0,21 мг/ м3 , кйе - 0,64 мг/ м3. Учаскедегі шу дегейі кндіз-72 дБ, тнде-48 дБ
Аурухананы сумен амтамасыз етілуі, оны алалы су тасымалдау жйесіне осуды арастырады. Телефон, электр жйелері жргізілмеген. Канализация арастырылан.
Аурухананы сынылан жобасы, онда аурухананы барлы блімшелері орналасатын 1 биік абатты имарат салуды арастырады (аурухананы жалпы жоспарын ара).
рылыс ауданы учаске аумаыны 18 % -н райды. Аурухана имараты рылысты ызыл сызыынан 40 м ашытыта, зын осі бойынша учаскені зын осіне бойынша учаскені зын осіне параллелді орналасады. 1 абатында абылдау блімі, іріді жне таза хирургия блімдері орналасады, жоары абаттарында-реанимация, лкендер мен балалар а арналан саладаы терапия блімдері орналасады. Емхана, ас блогы жне кімшілік – шаруашылы блімі 1 абатында жне бірлі-жарым цокольды абатында, патологиялы-анатомиялы блімі имаратты жеке анатындаы цоколды абатында орналасады.
Емханаа кіретін есікке арсы жерден аурухана учаскесіне клік кіретін 1 негізгі жол жне патологиялы-анатомиялы блімнен шыатын есік орналасан имаратты анатына арай кіретін, учаскені бйір жаынан 1 осымша жол жобаланан. Шаруашылы зонасына жне патанатомиялы блімге клік кіретін жол біреу. Кгалдыру зонасы учаскені 37 % - н райды жне ол келесі трде жоспарланан:
a. учаскені 3 жа шетінде ені 5 метр жеке ааштар сін тран ораныс зонасы трінде, ал имаратты иадай беті жаында биіктігі 0,8 – 1,2 метр бталар трінде;
b. газондар, глдер сіретін жерлер, сндік бталар, ааштар тобы кіретін бау-саяба трінде жоспарланан.
Ааштарды аурухананы жеке йлеріні терезесінен 5 м ашытыта егу йарынан.
Есеп
Н. аласында 800 тсектік аурухана кешені салынан. Оны рамына кіретіндері: емхана, терапия,хирургия, кардиология,физиотерапия блімдері орналасан 6 абатты бас емдеу корпусы; 3 абатты балалар бліміні имараты, 2 абатты перзентхана имараты, шаруашылы корпусыны, патологиялы-анатомиялы корпусыны жне ас блогіні 1 абатта имараттары.
Емхана бас корпуспен тпе арылы осылан. Аурухананы жер учаскені ауданы 10 га. Аурухана учаскесі аланы шетінде орналасан (аурухананы жадайлы жоспарын араыз). Солтстік- батыс жаында ол ала аралы клік кп жретін магистралмен шектеседі (15 м). Учаскені отстік жне шыыс жатарында 80-100 м. ашытыта тран йлер орналасан. Солтстік жаында 200м ашыьыта темір жол вокзалы тр.
Учаскені батыс жаы кгріске жаласады. Отстік шыыс жаында 50м ашытыта пепси-кола ндіретін зауыт орналасан. Участок биіктеу жерде орналасан, отстік баыта еістеу, оны зын осі отстік – шыыса баытталан. Учаскені пішіні тік брышты ені мен зындыыны ара атынасы 2:3 атынасын те. Топраы саздылау, ра. Грунт суыны дегейі жер бетіне 2 метрден жаын емес. Учаскедегі топыраты сапасы СЭБ- мліметі бойынша келісідей. 1 кг. Топырата гельминт жмытраларыны саны 7, санитарлы саны-0,88 коли-титрі-0,5,оранысыны млшері-50 мг/кг.
Учаскедегі шу дегейі кндіз 74 дБ, тнде 44 дБ Учаскедегі ауаны санитарлы жадайы: СО концентрация-26 мг/ м3; азот оксидтері – 0,28 мг/ м3; ккірт ангидридтері-0,32 мг/ м3; кйе-12 мг/ м3, орасын -0,001 мг/ м3.
Аурухананы сумен амтамасыз етілуі-аланы су тасымалдау жйесіне осу арастырылан. Бас емдеу корпусы учаскені отстік-шыыс жаында учаскені зын осіне паралеллді, рылысты ызыл сызыынан 20 м ашытыта орналасан.Перзентхана учаскені солтстік-шыыс жаында бас емдеу корпусынан 30 м ашытыта жне рылысты ызыл сызыынан 30 м ашытыта орналасан. Оан паралел 20м ашытыта учаскені тере блігінде балалар бліміні имараты орналасан.
Жпалы аурулар блімі учаскені тере солтстік-батыс жаында рылысты ызыл сызыынан 20м ашытыта,жне баса емдеу корпустарынан 30-50м ашытыта орналасан, баса блімшелерден бталар трінде сіп тоан сімдіктермен оршалып блінген. Шаруашылы ауласы учаскені отстік-батыс жаында, рылысты ызыл сызыынан 5 м жне жпалы аурулар блімінен 40 м ашытыта орналасан. Шаруашылы ауласы мен жпалы аурулар бліміні арасында, олардан 20м ашытыта патологиялы-анатомиялы блім тр. рылыс ауданы учаскені 22% райды.
Учаскеде жпалы емес емдеу корпустарына клік кіретін 1 негізгі жол жне 3 осымша жол (жпалы аурулар корпусына, шаруашылы алаына,патанатомиялы корпуса) бар. Ккалдандыру зонасы учаскені жалпы ауданны 60 % райды.
Ол а. учаскені шетінде жеке сіп тран ааштар тріндегі-кк ораныс зонасы;
б. газондар, гл сіп тран жерлер, сндік бталар жне кіші-гірім ааштар тобы кіретін 3 га жерді алып жатан бау-сая ба трінде берілген.
Есеп
300 тсектік ауылды учаскелік ауруханалы алып жатан ауданы 4 га. Поселканы шетінде орналасан (жадайлы жоспарды ара).Учаскені солтстік жне батыс жаында аурухана учаскесіні шекарасынан 5 м ашытыта колхозшыларды усадбасы жаласып жатыр, отстігінде бау бар, шыысында 100м ашытыта ст фермасы орналасан. Учаске тегіс жерде орналасан,зын осі бойынша шыыс-батыса баытталан «Жел раушаны» бойынша жел шыыс жне отстік-шыыс баыттан басым трады. Аурухана учаскені пішіні трт брышты ені мен зындыыны ара атынасы 1:2 атынасына те. Топыраы мдылау-саздылау. Учаскедегі топыраты сапасы: санитарлы саны-0,78; коли-титрі-0,04; 1 кг топырата гельминт жмырталарыны саны-14. Ауаны сапасы;СО-2 мг/ м3, ккірт ангидриді-0,12 мг/ м3, азот тотытары-0,095 мг/ м3, аммиак-5 мг/ м3.
Учаскеде ( бас жоспарды ара) емхана, екі абаттан бас емдеу корпусы, 1 абатта балалар бліміні корпусы,2 абатты имаратта, акушерлік-гинекологиялы блім, жпалы аурулар блімі орналасан. Аурухананны бас емдеу корпусы учаскені отстік шекарасынан 40м ашытыта зын осі бойынша шыыстан батыса арай орналасан, емхана учаскені батыс жаында лысты ызыл сызыынан 5 м ашытыта тр. Балалар блімі мен акушерлік- гинекологиялы блім де учаскені батыс жаында, оны шекарасынан 25м ашытыта жне олар бір-бірінен, емханадан 25м ашытыта орналасан. Емхана мен бас корпусты арасы 20м, бас корпуспен баса емдеу корпустарыны арасы 40-50м. Жпалы аурулар корпусы зын осі бойынша учаскені солтстік шекарасына параллельді рылысты ызыл сызыынан 15 м ашытыта орналасан, баса корпустардан жаяу жретін жолдармен блінген.Баса емдеу корпустарынан ара ашытыы 50 м –н кем емес. Шаруашылы ауласы мен патологиялы-анатомиялы блім бір-біріне параллельді орналасан, рылыстарыны ысы осі бойынша учаскені шыыс шекарасына жанасып жатыр. Оларды араашытыы 10м. Патологиялы-анатомиялы корпустан бас корпуса жне жпалы аурулар корпусына дейін-30м, баса корпустара дейін 50-м-н кем емес. Шаруашылы ауласынан жпалы аурулар корпусына дейін-40м, бас корпуса дейін-20м.
Учаскеге клік кіретін 3 жол арастырылан:
Біреуі-емханаа жне емдеу корпустарына,екіншісі- жпалы аурулар бліміне, шіншісі- патологиялы-анатомиялы корпуса жне шаруашылы зонасына.
рылыс пайызы 18%, кгалдандыру зонасы 48%. Ккжелек зонасы учаскені барлы жа шетінде жеке сіп тран ааштар трінде 2 м кк желек ораныс зонасынан,сондай-а,ауданы 0,6 га аурухана бауынан трады.
Есеп
600 тсекке есептелген орталы алалы балалар ауруханасы 5-а жерлі алып жатыр.
Аурухана квартал ішінде орналасан (аурухананы жадайлы жоспарын ара) Учаскені шекарасынан 25 м ашытыта солтстік, батыс жне отстік жаында 8-9 абатты транйлер тр, ал шыысында 35м ашытыта клік кп жретін жол бар.Учаске биікжерді батыса баытталан беткейінде тр. Топыраы сазды, ылал, групт суы жерді бетіне жаын жатыр. СЭБ- мліметі бойынша аурухана аумаындаы ауада СО-12мг/м3, ккірт ангидрд-0,06мг/м3, азот топыратары -0,09 мг/м3 млшерде аныталады. Жиі канализация суы жерді бетіне тесіп шыып жатады.
Топыра сапасыны санитарлы крсеткіштері: коли титрі-0,006, гельминт жмырталарыны саны-84, топраты санитарлы саны-0,79
Аурухана учаскесіні пішіні трт брышты (генпланды ара).
Жер аумаында сулеттік пішіні крделі 4 абатты емдеу корпусыны имараты орналасан.имаратты рбір анатында жне блогінде з алдына учаскеге шыатын есік бар. Негізгі клік кіретін жола жаын блокта емхана жне кімшілік блмелері орналасан, баса блоктарда емдеу блімдері (терапия, хирургиялы, неврология) орналасан. Ауматаы брылыс пайызы-18%
Емдеу корпусыны имаратынан 28м ашытыта ас блогі, 50м ашытыта бір жаында патанатомиялы корпус, екінші жаында шаруашылы ауласы орналасан. Учаскені ортасында ЛФК жне гемотерапия алаы бар. Кгалдандыру зонасы учаскені 54 % алып жатыр жне олар келесі трде берілген:
а. учаскені шетінде ені 15м сіп тран ааштар жне бталар тріндегі ораныс зонасы трінде;
б. ауданы 1,2 га аурухана бауы,жне олар рбір блімшені маайында белгілі бір блокты тікелей жанында участоктар бар. Аурухана учаскені емдеу корпустарына,
1 негізгі клік кіретін жол жне ас блогіна 1 клік кіретін жол ескерілген.
Таырып №8. Балалар мен жасспірімдерді денсаулы жадайын жне дене дамуын гигиеналы баалау. Балалар башасында жне мектептердегі оу-трбие жмысыны йымдастырылуына жне кн тртібіне гигиеналы баа беру – 3 саат.
Сабаты масаты: Балалар мен жасспірімдерді денсаулы жадайы мен физикалы дамуыны негізгі крсеткіштерімен жне оларды баалау дістері жне мектепке дейінгі жне мектеп мекемелерінде кн тртібіні жне оу-трбие рдісіні йымдастырылу аидаларымен, оан ойылатын гигиеналы талаптармен жне трбиелеу жне оыту жадайын дрігерлік баылауды негізгі аспектілері жніндегі білімдерін алыптастыру.
Міндеттері:
· Балалар мен жасспірімдерді физикалы дамуын зерттеу жне баалау дістері жніндегі білімді алыптастыру;
· Балалар мекемелерінде оу-трбие рдісін, кн тртібін йымдастыруды гигиеналы аидаларын жне оан ойылатын талаптар жніндегі білімдерін алыптастыру.
· Мектепке дейінгі жне мектеп мекемелердегі трбиелеу жне оыту жадайын медициналы баылауды негізгі аспектілері жніндегі білімдерін алыптастыру
· Антропометрлік зерттеулер жргізу жніндегі білімді алыптастыру
· Дені сау балалар мен жасспірімдер тобын анытау жніндегі білімді алыптастыру
· Оушыны кн тртібін баалау жніндегі білімдерін алыптастыру
· Мектептегі саба кестесі жасалуыны дрыстыын баалау жніндегі білімдерін алыптастыру
Таырыпты негізгі сратары:
1. «Денсаулы» критерийлері крсеткіші тсініктері
2. Балалар мен жасспірімдерді дене дамуы: зерттеу дістері жне баалау
3. Денсаулы топтарына арай балаларды блу
4. Балаларды кн тртібіні гигиеналы негіздері
5. Жалпы білім беретін жне мектепке дейінгі балалар мекемелеріндегі оу рдісін йымдастыруа ойылатын гигиеналы талаптармен танысу
Саба беру мен оыту дістері:ситуациялы есептерді шешу
дебиеттер:
Негізгі:
Гигиена /Под ред акад. РАМН Г.И.Румянцева.- М.: ГЭОТАР Медицина,2000.- С.433-450.
Анамбаева А.И., Алимова Н.Е. Гигиена детей и подростков. Учебно-методическое пособие – Алматы,2007. – С.4-25.
Гурова А.И. ,Горлова О.Е. Практикум по общей гигиене. –М.: Изд-во Университета Дружбы народов,1991.-С.116-128.
Пивоваров Ю.П., Гоева О.Э. ,Величко А.А. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене - М.: Медицина, 1983.- С.186-193.
осымша:
Гигиена детей и подростков / Под ред. акад. АМН СССР Г.Н.Сердюковской, М., Медицина: 1989. –С. 36-68.
Кардашенко «Руководство к лабораторным занятиям по гигиене детей и подростков», М., 1983, стр.7-51.
Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков. - М.: Медицина,2001. – С.8-97, 157-177.
Пивоваров Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С. Гигиена и основы экологии человека. - Ростов н/Д : «Феникс».2002.- С.411-420.
Румянцев Г.И., Вишневская Е.П., Козлова Т.А. Общая гигиена. - М.:Медицина,1985. – С.331-344.
Баылау