Таырып № 9. нерксіптік шаны гигиеналы маызы. олайсыз серлеріні алдын алу. - 3 саат.
Масаты: ндірістегі ша шыаратын негізгі кздер мен оларды жмысшылара серіні сипаты туралы тсінік беру, осы факторларды ауіптілік дегейін баалауды йрету жне жмыс істеушілерге олайсыз сер етуіні алдын алу бойынша шараларды дайындау жніндегі білімін алыптастыру.
Міндеттері:
· шаны жіктелуін; ндірістегі шаны негізгі шыатын кздері жніндегі білімін алыптастыру;
· фиброгенді сер ететін, шанан болатын ауруларды, оларды дамуына келетін ндірістер мен мамандытар жніндегі білімін алыптастыру;
· азаа шаны баса трлерінен: жалпы токсикалы, тітіркендіргіш, канцерогендік жне мутагендік сер етуден пайда болан аурулар жніндегі білімін алыптастыру;
· басым трде фиброгенді сер ететін жне шаны баса трлері сер ететін шадарды нормалау аидалары жніндегі дадыларды алыптастыру;
· ндірістік шаны олайсыз серіні алдын алу шаралары жніндегі дадыларды алыптастыру;
Таырыпты негізгі сратары:
1. ндірістік ша: кздері, жіктелуі, азаа сері.
2. Азаа ндірістік шаны олайсыз серіні алдын алу жніндегі шаралар.
3. Жмыс аймаындаы шады жне оны дисперстілігін анытау дістері.
Оыту мен саба беру дістері:ситуациялы есептерді шешу, аспаптармен танысу;
дебиеттер:
Негізгі:
1. Гигиена / Под ред. акад. РАМН Г.И. Румянцева. - М.:ГЭОТАР Медицина,2000. – С.514-525.
2. Гурова А.И., Гурова О.Е. Практикум по общей гигиене. М. Изд. Университет дружбы народов , 1991.С.-158-162.
3. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С. Гигиена и основы экологии человека. – Ростов н/Д: «Феникс».2002.- С.318-360.
4. Пивоваров Ю.П. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене и основам экологии человека. – М.:ГОУ ВУНМЦ МЗ РФ, 2001.- С. 200-214, 226-235.
осымша:
1. Минх А.А. Общая гигиена. М.:Медицина,1984.-С. 268-274, 285-290.
2. Пивоваров Ю..П., Гоева О.Э., Величко А.А. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене - М. : Медицина, 1983 - С. 140-147.
3. Алексеев С.В., Усенко В.Р. Гигиена труда. М.: Медицина, 1988. С. 135-166, 176-195.
4. Приказ МЗ РК № 243 «О порядке проведения предварительных и периодических медицинских осмотров работников, подвергающихся воздействию вредных, опасных и неблагоприятных производственных факторов и определения профессиональной пригодности»
5. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене труда. /Под ред. В.Ф.Кириллова. – 2-е изд., перераб. и доп. -М.: Медицина, 2001. – С. 115-149, 171-188.
6. Румянцев Н.И. с соавт. Общая гигиена. - М.:Медицина,1985- С.385-391.
7. Руководство по гигиене труда (под ред. Н.Ф. Измерова), -М.: Медицина, 1987-С. 168-205
8. Санитарные правила и нормы по гигиене труда в промышленности, часть 1, Омск – ИПК «ОМИЧ», 1995, с.479.
Сратар:
1. Баылау:
1. Ебек гигиенасы, міндеттері. Ксіптік ауруларды алдын алудаы шараларды йымдастыру жне жргізу бойынша санитарлы дрігерді олданатын тсілдері мен амалдары.
2. ндірістік ша туралы тсінік.
3. Шыу тегі бойынша, тзілу дісі бойынша, дисперстік рамы бойынша ндірістік шаны жіктелуі.
4. Шаны физико-химиялы асиеті оны гигиеналы маызы.
5. ндірістік шаны азаа сері.
6. Ксіптік ша аурулары. Пневмокониоздарджы жіктелуі.
7. Жмыс аймаындаы шады жне оны дисперстілігін анытау дістері.
8. Ша ауруларыны алдын алу шаралары:задылы, технологиялы, техникалы, санитарлы-техникалы (сонымен атар, жеке басты орау заттары), емдік-алдын алу.
2. зіндік жмыстара арналан тапсырма:
Тапсырма N 1. Ауадан сынама алу жне шаны концентрациясы мен дисперстілігін анытау тсілдерімен танысу.
Тапсырма №2.Жадайлы есептер шешу.
· шаны жіктелуін; ндірістегі шаны негізгі шыатын кздерімен
· фиброгенді сер ететін, шанан болатын аурулармен
· азаа шаны баса трлерінен: жалпы токсикалы, тітіркендіргіш, канцерогендік жне мутагендік сер етуде пайда болан аурулармен
· ндірістік шаны олайсыз серіні алдын алу шараларымен
· жмысшылар азасына шаны олайсыз серлеріні алдын алу бойынша шаралар ретін сыну
Жадайлы есептер
Есеп
Жмыс учаскесіні шадануын ауадан сынама алынды. Сынама алу уаыты 15 минут, жылдамдыы 10 л/мин таза фильтрді салмаы (АФА-10)-35 мг, шамен фильтр салмаы 48 мг. Берілген учаскедегі шаны концентрациясын есептеп, ШРеК-мен салыстыру керек.
Химиялы талдауда шада 62 бос кремнийді ос тотыы, дисперстікке баалауды шаны млшері 40 % -2 мк дейін, 25 % – 5тен 10 мк дейін, 5 тен жоары 5 мк.
Есеп
Сульфадиметоксин ндіретін химиялы-фармацевтикалы нерксіпті ораушы жне аппаратта істеу жмыс орындарынан аудан сынама алынды. Ауада сынама алана дейінгі фильтр салмаы 0,156 мг, сынама аланнан кейін –0,325 мг. Ауа жинау уаыты –20 минут, фильтр арылы ауаны сору жылдамдыы 3 л/минут. Сульфадметоксинні ШРеК-0,1 мг/м3 Технологиялы рдістерді бзылуына байланысты кптеген операциялар олмен орындалады. Кезекті тексеру кезінде цехтік дірігер ан формуласын тексермеген. СЭС мліметтері бойынша сульфодиметоксин 40 мг/м3 жетеді.
Есеп
Керамикалы оспалар ндірісі цехыны ртрлі жмыс орындарынан ауадан АФА –В-10 фильтрмен сынама алынды. Фильтрді бастапы орташа салмаы 0,15 мг, сынама алынаннан кейін –0,155 мг; фильтрді массасы арылы ауа сору жылдамдыы 10 л/минут, сынама алу уаыты-50 минут. ндірістік блме ауасында берилий жне оны осындылары шаы болуы ммкін
Есеп
Катодты ттіктер ндіретін цех баылаушысы жмыс орынан АФА-8-10 фильтрімен ауадан сынама алды. Фильтрді бастапы орташа салмаы 0,158 мг, сынама алыаннан кейін-0,163 мг, фильтр матасы арылы ауаны сору жыдамыдыы 20 л/минут. Сынама алу уаыты –5 минут. Катодты ттікшелер ндіру кезінде жмыс аймаы ауасына берилий тседі, берилийді ауадаы ШРЕК-0,001 мг/м 3 .
Есеп
орасын кенін вагондардан тсіру кезіндегі жк тиеушілер жмыс орынндаы ауадан сынама алынды. Сзгіні алашы салмаы-0,143 мг, ауадан сынама аланнан кейінгі салмаы-0,196 мг; фильтрді матасы арылы ауа сору жылдамдыы 20 л/мин. Сынама алу уаыты 5 минут. Жмыс блмесі ауасындаы орасынны ШРеК-0,01 мг/м3 . Вагондардан тсіру жмысы жартылай механикаландырылан, жк тииеушілер жмыс уаытыны 60 % ажет.
Есеп
Синтетикалы препараттар мен сімдік шикізатыны галендік-ораушы фабрикаларында таблетка, драже, экстракт трінде дрілерді лкен ассортименті шыарылады. Осы рдістерді механизациясы мен автоматизациясы нашар сипатта, дрілік трлерді деуді аяталу жмыстарында жмыс орындары ауасыны ластануы байалады. Кейбір опалайтын заттарды олдануды, мысалы, тальк шаыны жоары концентрациялары пайда болады.
Сзгілерді алашы салмаы 0,113 мг, ауа сынамасы аланнан кейінгі фильтрлерді салмаы 2,116 мг. Фильтр матасынан ауа сору жылдамдыы 5 л/мин. Сынама алу уаыты-5 мин. Жмыс блмелері ауасындаы тальк ШРЕК-ы 2,4 мг/м3 .
Есеп
Сульфаниламидтер нідерітен химиялы-фармацевтикалы ндірісте ораушыны жмыс орнынан ауа сынамасы алынды. Фильтрді алашы салмаы-0,387 мг, ауадан сынама аланнан кейінгі салмаы-0,895 мг; фильтрді матасы арылы ауа сору жылдамдыы 10 л/мин. Сынама алу уаыты 15 минут. Жмыс блмелері ауасындаы ШРЕК-ы 2,4 мг/м3 .
Есеп
Фармацевтік фабриканы е ша шыатын негізгі операцияларыны бірі-аминазинді орап салу болады. Онда нідірістік ортаны осы дрілік препаратпен ауаны ластауы білінеді. Анытау масатында ауадан сынама АМФ-В-10 фильтріне алынан.
Сзгілерді алашы салмаы 0,104 мг, ауа сынамасы аланнан кейінгі фильтрлерді салмаы 0,477 мг. Фильтр матасынан ауа сору жылдамдыы 10 л/мин. Сынама алу уаыты-5 мин. Бір атар операциялар олмен істеледі. Жмыс блмелері ауасындаы аминазин ШРЕК-ы 2,4 мг/м3