Таырып № 6. Ауа, су, топыра гигиенасы бойынша аралы баылау – 2 саат.

Масаты: Кіріспе, ауа, су, топыра гигиенасы бойынша теориялы білімдерін алыптастыру.

Оыту міндеттері:

- кіріспе, ауа, су, топыра гигиенасыны тараулары бойынша білімдерін алыптастыру.

- нормативтік-ыты жаттармен зіндік жмыс істеу дадыларын алыптастыру.

ткізу трі:ауызша срау, кіші топтарда жмыс істеу.

Таратылатын материал: жо

 

Ауызша срау арылы бастапы білімдерін баылау:

1. Гигиена - медицинадаы негізгі алдын алу пні ретінде.

2. Медицинада емдік жне алдын алу баыттарыны зара байланысы.

3. Денсаулы жадайындаы бзылыстарды біріншілік, екіншілік жне шіншілік алдын алу жне оларды тиімділігі. Денсаулы сатауды алдын алу баытында приоритеттілігі

4. Гигиенаны масаты. Гигиеналы ылымны зерттеу нысандары, мазмны мен міндеттері. негізгі тараулары.

5. Гигиеналы зерттеу дістері.

6. Тжірибелік жмыста медициналы ызметкер шін гигиеналы дниетанымыны маызы.

7. Санитария жнінде тсінік. Гигиеналы ылыммен делген санитарлы-гигиеналы жне эпидемияа арсы шараларды іске асыруда санитарлы-эпидемиологиялы ызметті рлі.

8. СЭС ызметкеріні жмысын йымдастыру негіздері.

9. Санитарлы эпидемияа арсы жмысты жргізуді негізгі трі ретіннде саты жне кнделікті санитарлы баылау.

10. Санитарлы задылы жне санитарлы-эпидемиологиялы ызмет жмысында атаратын рлі.

11.Адам азасыны жылу тепе-тендігін сатаудаы химиялы жне физикалы жылу реттелуіні ролі.

12. Адам азасыны коршаан ортамен жылу алмасуын анытайтын ауа ортасыны физикалы факторлары. Жылу тепе-тендігін амтамасыз ету рдісіндегі сулелік жылу алмасуыны маызы.

13. Жоары жне тмен ауа температурсыны азаа сері

14. Ауа ылалдыыны гигиеналы маызы. Ылалдылыты трлері. лшем бірліктері.

15. Ауа озалысы жылдамдыыны гигиеналы маызы. Жел раушаны жне оны олданбалы маызы.

16. Азаны жылу тепе-тендігін анытайтын ауа ортасыны физикалы асиеттеріні кешені ретіндегі – микроклимат. Микроклимат трлері: комфортты, дискомфортты, денені ыздыратын жне салындататын.

17. олайсыз микроклимат жадайларыны адам азасына сері.

18. йлерді олайлы микроклиматтын амтамасыз ету шараларыны негізі ретіндегі микроклимат параметрлерін гигиеналы нормалау. Аурухана жне трын йлерді микроклиматын нормалау кезінде ескерлетін факторлар.

19. Микроклимат крсеткіштеріні олайлы жне рсат етілген нормалар туралы тсінік.

20. Адамны жылылы жадайыны крсеткіштері мен инструменталды зерттеу мліметтері бойынша йлерді микроклиматын кешенді баалау.

21. Микроклимат жадайыны олайсыз серлеріні алдын алу жніндегі шаралар

22. Ауаны озалу жылдамдыын, ылалдылыын, ауаны температурасын,дістерін лшеу. Ауаны температурасын, ылалдылыын жне озалу жылдамдылыын анытайтын аспаптар, оларды рылысы мен жмыс істеу принциптері.

23. Атмосфералы ауаны химиялы рамы. Атмосфералы ауа мен блме ауасыны химиялы ластану кздері.

24. Жабы блмелерді биологиялы трде ластануы. Ластаыштарды кздері мен таралау жолдары, эпидемиологиялы ауіптілігі

25. Ауа ортасыны химиялы осындылар мен патогенді микроазалармен ластануыны гигиеналы маызы.

26. ртрлі баытта жмыс істейтін блсмелерді химиялы ластану крсеткіштері. азіргі уаытта трын йлер мен оамды имараттарда ауа тазалыыны крсеткіші болып табылатын кмірышыл газы концентрациясын анытауды гигиеналы маызы.

27. Трын блмелер мен емдеу мекемелеріндегі ауаны бактериалды ластану крсеткіштері., оларды гигиеналы нормативтері.

28. Ауаны бактериалды ластануын анытау дістері.

29. ауаны химиялы жне бактериалды ластануын тмендету шін желдетуді олдану. Табии желдету жне оны тиімділігі. Табии желдетуді кшейту дістері..

30. Жасанды желдету трлері: клетін, кететін, келетін-кететін. Оларды олдану жадайлары.

31. Желдетуді жалпы алмасу жне жергілікті жйелері, оларды таайындалуы.

32. Ауаны кондиционерлеу, оларды артышылытары мен кемшіліктері.

33. Ауа алмасу крсеткіштері: желдетуді ажетті жне фактілі клемі, ауа алмасу еселігі. Анытау дістері.

34. Трын йлер мен емдеу алдын алу мекемелерінде желдетуді йымдастыру.

35. Кн радиациясы жердегі климат тзуші фактор ретінде .

36. Инфраызыл радиациясыны биологиялы сері. И-сулесіні толын зындыына байланысты жылулы серді туелділігі.

37. Крінетін сулені адам азасына сері. Кру жмыстарыны жадайларфын жеілдету шін, жаыннан крушілікті алдын алу шін жне балалар мен жасспірімдерді жмыса абілеттілігін сатау шін блмеде рационалды жарытануды маызы.

38. Кру анализаторыны жмысына жарыты серіні функционалды крсекіштері (кріп абылдау жылдамдыы, аны кру тратылыы жне т.б.)

39. Блмені табии жарытануын анытайтын факторлар.

40. Блмені табии жарытану крсекіштері, оларды трын, емдеу, балалар мекемелеріндегі нормативтері, анытау дістері.

41. Инсоляцияны гигиеналы маызы. Инсоляциялы тртіп, трлері.

42. Жасанды жарытануа ойылатын гигиеналы талаптар.

43. Жасанды жарытану трлері мен кздері, оларды сипаты.

44. Шамдарды трлері. Жарытандыру арматурасына ойылатын гигиеналы талаптар.

45. Трын, балалар, емдеу мекемелеріні жасанды жарытануы кезіндегі жарытану нормативтері.

46. Люксметрді жмыс істеу принципі, шамны салыстырмалы уаттылыы бойынша жарытануды есептеу.

47. Кн радиациясы Жердегі негізгі климат алыптастырушы фактор ретінде.

48. Инфраызыл радиацияны биологиялы сері. Жылу эффетіні И-сулені толын зындыына туелділігі.

49. Ультраклгін сулеленуді биологиялы сері. зын толынды (400-320 нм), орта толынды средне (320-280 нм) жне ыса толынды (280 нм-ден тмен) сулеленуді арнайы серлері.

50. Ультраклгін жетіспеушілігі.Балалар организіміндегі ультраклгін жетіспеушілігіні жоары сезімталдыы.Ультраклгін жетіспеушілігіні алдын алу.

51. Ультраклгінні жасанды кздерді таралуы.Сулелену дозасы: эритемді, витаминді,шыныан. Дозалауды дістері. Жас балалар жымында сулеленуді алдын алу.

52.Блмелерді санациялау шін ултрфиалетті ыса толынды

53. Суды гигиеналы маызы..

54. Жпалы жне паразиттік ауруларды таралуындаы су факторыны рлі.

55. Суды табии химиялы рамы мен химиялы ластануына байланысты аурулар.

56. Ауыз су сапасына ойылатын гигиеналы талаптар (СанПиН РК 3.02.002.04. «Питьевая вода»)

57. 5.Сумен амтамасыз ету кздері (беткей, жер асты).

58. Шаруашылы ауыз сумен амтамасыз ету жйелері: орталытандырылан, орталытандырылмаан.

59. Суды пайдаланумен байланысты ауруларды алдын алу жніндегі шаралар, санитарлы дрігеріні жмыс істеу тактикасы. Су кздерін санитарлы орау.

60. Су сапасын жасартуды негізгі дістері:

61. а) тазарту (тндыру, коагуляциялау, фильтрациялау)

62. б) залалсыздандыру (химиялы, физикалы дістер)

63. Су сапасын жасартуды арнайы дістері жне оларды сипаты.

64. Топыраты асиеті мен рамыны гигииеналы маызы.

65. Топыраты эпидемиологиялы маызы.

66. Биогеохимиялы провинциялар (табии жне техногенді), эндемиялар.

67. Топыраты здігінен тазаруы, крсеткіштері.

68. Елді мекендерді атты жне сйы алдытардан тазарту. Тазартуды негізгі кезедері

Топыраты санитарлы орау шаралары-задылы, кімшілік, технологиялы.

дебиеттер:

Негізгі:

1. Гигиена /Под ред. Акад. РАМН Г.И.Румянцева. –М.:ГЭОТАР Медицина.2000.- С.176-196.

2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С. Гигиена и основы экологии человека.- Ростов н/Д: «Феникс».2002.-109-125.

3. Гурова А.И.,. Горлова О.Е. Практикум по общей гигиене. М.: Изд-во университета дружбы народов, 1991.- С. – (((60-62.

осымша:

1. Габович Р.Д., Познанский С.С., Шахбазян Г.Х. Гигиена. Киев: Высшая школа, 1984- С. - 86-106.

2. Гончарук Е.И., Габович Р.Д., Гарковый С.И. и другие. Руководство к лабораторным занятиям по коммунальной гигиене. М.: Медицина, 1990.- С. 216-278.

3. Неменко Б.А, Кенесариев У.И.Коммунальная гигиена . –Алматы:НИЦ «ылым», 2003. – С.209-246.

4. Румянцев Г.И. с соавторами. Общая гигиена. М.: Медицина, 1990.- С. – 140-154.

5. Румянцев Г.И., Вишневская Е.П., Козлова Т.А.. Общая гигиена. М.: Медицина, 1985.- С. – 133-140.

6. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М.,. Бекмагамбетова Ж.Д., Жакашов Н.Ж., Тогузбаева К.К. Гигиена: Учебник для вузов/ Под ред. У.И. Кенесариева.- Алматы: «Самара-Принт», 2009.-688 с., стр.3-194.