Клиникалы кріністері.
1-4-сурет: ызылша бртпесі; 2-сурет: Бельский-Филатов-Коплик симтомы; 3-сурет: Продромальді периодтегі Энантема.
Жіктемесі:
1. Трі бойынша:
-типтік;
-атиптік(митигирленген,абортивті,басыланбелгілерсіз);
2. Ауырлыыбойынша:жеіл,орташа,ауыртрі;
3. Аымыбойынша:
-біркелкі
-біркелкі емес ( асынулармен , салдарлы жпаны осылуымен , созылмалы ауруларды ршуімен).
ауіп-атерлі факторлар:
1. Вакцинация жне ревакцинацияны алмаандар.
2.Иммунды тапшылыы бар балалар.
3.ызылшамен сыраттанан баламен атынасу.
4.Баланы ерте жасы.
5.Крделіленген преморбидті фон.
Диагностика критерилері.
Шаымдармен анамнез
Катаралды кезеде:
1.ызылшамен ауыран науаспен атынасу.
2.Ауруды біртіндеп басталуы.
3.Дене ызуыны ктерілуі.
Брту кезеінде: сипатты эпид. анамнез.
Физикалы тексеру:
1.Біртіндеп лайып келе жатан катаралды синдром (жтел, ринит, конъюнктивит жне т.б.).
2.Ауыз уысы шырышты абыыны заымдалу синдромы (энантема,болбырлы, шбарлы,кгірттс).
3. Бельский-Филатов-Копликдатары(кезенісоында).
Брту кезеінде:
1.Бртпені этапты пайда болуы.
2.Папулезді-даты бртпе осылу ажне датануа ауысу баыты бар.
3.Дене ызуыны жаадан ктерілумен бірге брпені пайда болуы.
4.демелі уыттану.
5. ызба жне катаралды синдромнан жоары дрежеде аныталады.
6. Бельский-Филатов-Коплик датары кезе басында.Инструменталды
зерттеулер: крсетілмеген.
Мамандар консультациясы шін крсетімдер:
- офтальмолог (офтальмологиялы асынуларда);
- невропатолог (ыртысты энцефалит дамуына кдік боланда);
- стоматолог (ауыз уысында жара пайда болса);
-оториноларинголог(жіті ортаы отит дамуында).
Негізгі жне осымша диагностикалы шаралар тізімі
Негізгі диагностикалы шаралар тізімі:
1.Жалпы ан анализі(6 параметр).
2.Жалпы зр анализі.
осымша диагностикалы шаралар тізімі: Окулист, невропатолог, ЛОР-дрігерді консультациясы(крсетелім бойынша).
Лабораторлы зерттеулер: лейкопения, ЭТЖ жоарылауы.
Дифференциалды диагноз: ызамыпен,жалан туберкулезбен жне иерсиниозбен, Коксаки жне ЕСНО вирустары туындатан энтеровирусты эк Клиникалы белгілері: ызылшаны 4 кезеі бар:
ü Жасырын кезе
ü Катаральды кезе
ü Бртпе шыу кезеі
ü Реконвалесценттік кезе
Жасырын кезе 9-10 кнге созылады, ал егілген балада 21 кнге дейін болады.
Катаральды бастапы кезе 3-5 кнге созылады. Баланы дене ызуы 38-390С-а дейін ктеріледі, катаральды белгілер пайда болады: мрнынан су аады, жтел, тшкіру, коньюктивит, кз арыу болады.
Осы кезде ызылшаа ана тн Бельский-Филатов-Коплик белгісі пайда болады: ауызды сілекейлі абыында, азу тістеріні тсында нта жарма тріздес са а датар пайда болады, олар 2-3 кнге дейін саталады. Мнымен атар жмса тадайды сілекейлі абыында ызылт датар –энантэма пайда болады. ауыран баланы беті абырыны, кзі ызарып, жасаураан, абатары ісікі, кзі арыулы, мрнынан су аып трады.
Бртпе шыу кезеі. Ауруды дене ызуы 39-400С дейін ктеріліп, кіл кйі бзылып, бас ауыраны лайып, тбеті тмендейді, йысы бзылады, ен жар кілді. Ауруды денесіне этаппен бртпе шыады.
Бірінші кні ауыран баланы бетіне, латы сыртына, мойнына, теріні стіне ктеріліп тебіл бртпе шыады.
Екінші кні денесіне шыып, кейбір бртпелер осылып лайяды.
шінші кні бртпе олдарына, аятарына тарайды. Бртпе шыып боланнан кейін ауруды дене ызуы тмендеп жалпы жадайы жасара бастайды.
Реконвалесценттік кезе – бртпе шыандаы кезекпен жоалады да орнында оыр да алады. Ауруды клиникалы кріністерінін жойылуы баланы толы айыып кеткендігін білдірмейді, оны организмі р алуан микробтара арсы тра алмайды.
ызылшаны 3 трі бар: жеіл, орташа, ауыр трі.
Асынуы: пневмония, ларингит, бронхит, энцефалитзантемалармен,сарысулы аурумен,аллергиялы бртпелермен жргізеді.
Ем масаты:
1. Баланы оашалау, ауыран балалар кбіне йінде емделеді. Ауруханада ызылшаны тек ана ауыр трі жне ауруды оашалауа ммкіншілік болмаан жадайда ана жатызылады.
2. Ауыран баланы жатан жерін таза стап, желдетіп тру керек. Балаа гигиеналы ктім ткізу: беті-олын уаытылы жуу, кзін, мрнын тазалау, еріндерін майлау, аузын шайдыру.
3. Тама баланы жасына сай болып, витаминдерге бай болуы керек.
4. Витаминдер комплексі
Симптоматикалы ем
1.Толы айыу.
2.Ауруды эпидемиялы таралуыны болмауы.
3.Уаытылы натамалау жне пайда болан асынуларды емдеу.
Дрі-дрмексіз ем:
1.Науасты бртпе пайда болана дейін 5кнге дейін,пневония болса, 10 кнге дейін оаша улау керек.
2.Науаспен атынасандарды 21кнге ажырату.
3.ызбаны бкіл кезеі мен дене ызуыны алпына келгеніне дейін алашы 2кн тсекте жатып емделу режимі саталады.
4.Науасты ата гигиенасы : жйелі трде жуындыру , кзінжылы , айнатылан сумен, калий перманганат ерітіндісімен жуу.
Дрі-дрмектік ем:
1.Ретинолпальмитаты –кніне 1рет, 2 кн бойы: 6 айа дейін-50.000 Бірл, 6-11 ай-100.000 Бірл, 12 ай жне одан жоары- 200.000Бірл.
2.ызба кезінде– парацетамол бірреттік дозада: 3айа дейін-10 мг/кг, 3 ай -1жыл-60-120 мг, 1-5жас-120-250 мг, 6-12 жас-250-500 мг, 12 жастан жоары (слмаы 60 кг-нанкп)- 500 мг. Араашытыы 6 саатан кем емес.
3.Жтелге арсы амброксол абылдайды: 12жастан жоары- 30 мг тулігіне 2-3рет, 5-12жас- 15 мг тулігіне 2-3рет, 2-5жас– 7,5 мг тулігіне 3 рет, 2 жасадейін– 7,5 мг тулігіне 2рет.
Негізгі жне осымша дрі-дрмектер тізімі:
1. * Калий перманганаты сулы ертінгдісі1:10000;
2. *Парацетамол 500 мг, табл.
осымша дрі-дрмектер тізімі:
1. *Ретинолацетаты 1 мламп.; 50 мгмайлы ерітінді капсулада; 114 мг драже;
2. *Амброксол30 мг табл.; 15 мг/2 мламп.; 15 мг/5 мл, 30 мг/5 мл сироп.
Ем тиімділігіні индикаторлары:
-толы сауыу;
-ауруды эпидемиялы таралуыны болмауы;
-пайда болан асынуларды деркезінде диагностикалау жне емдеу.
* –Негізгі (мірге маызды) дрілік заттар тізіміне кіретін препараттар.
Асынулары.
ызылша вирусымен заымдануы бронхитті, жалан крупты, бронхиолитті, кпе абынуыны дамуына алып келуі мумкін. Кзді днекер абыынан баса, кейде кзді млдір абыы да заыма шырайды.
Сирек дамитын асынулара миокардит, гепатит, гломерулонефрит жатады.
Ауыр асынулара орталы жйке жйесіні заымдануы жатады. Мысалы: энцефалит, менингоэнцефалит.
Госпитализациялауа крсетімдер:
1.Уыттануды айындалан белгілері.
2.Асынулар:пневмониялар,тарылуы( стеноз ) бар ларингиттер, плевриттер отрукциялы бронхиттер ,энцефалит ,менингит ,энцефаломиелит , мастоидит ,пиелонефрит, энтероколит, орбитафлегмоналары.
3.Салдарлы жпаны осарласуы.
4.Созылмалы ауруларды ршуі.
Профилактикалы шаралар:
Арнайы профилактика –бала 12 айа толан кезде ызылша вакцинасы 0,5 мл. блшы етке егізеді. Ревакцинациясы 6-7 жасында.
-аурудын алдын алуы: ызылша ,эпидемиялы партотит, ызамыа (КЭПК) арсы комбинирленген тірі вакцина;
-ызылша аарсы моновалентті тірі вакцина.
Стоматитті алдын алу шін: жиі сйыты ішу (шай,айнаансу).
рі арай жргізу ,диспансерлеу принциптері:
1.Егер баланы ахуалы нашарласа немесе ол емшек сораалмаса, ызба пайда болса, тыныс алу жиілесе немесе иындаса, 2 кннен кейін немесе одан ерте учаскелік дрігерді арауы.
2.андай жадайда айтадан дрігерге тезарада аралу керек екендігін анасына йрету.
Ауру ошаында эпидемиологияа арсы жргізілетін шаралар:
Ауыран баланы 5 кнге оашалау;
СЭС-ке № 58 формамен хабар беру;
Ауру баламен арым-атынаста болан балалара 21 кн карантин таайындалады: кнделікті баылау, балаларды баса топа аударуа, бл топа жаа бала абылдауа болмайды. Есіктерді салауларын екі жаынан ос абаттап желімдеу.
Алдын алу.
ызылшамен ауыран баланы баса балалардан блек стаан жн. сіресе, тамаа жарымаудан болатын аурумен ауыратын, туберкулезбен немесе бойа сііп кеткен басадай аурумен ауыратын балаларды сатандыру керек. ызылшамен ауырып жатан баласы бар йге баса йді балаларыны келуіне болмайды. ызылша ауруы бар йді балалары, егер олар бл аурумен ауырмаан жадайда мектепке, дкенге немесе баса да оамды орындара 10 кнге дейін баруына болмайды. Жас балалар организміні ызылша ауруына арсы трып, шетінемеуі шін оларды жетіліп, ет алуы ажет. 8 айдан 14 айа дейінгі бала ызылшаа арсы егілу керек.
Пайдаланан дебиеттер тізімі:
Ауруларды диагностикасы жне емдеу хаттамалары (Приказы №764 - 2007, №165 - 2012)
Хаттаманы дайындау барысында пайдаланылан дебиеттер: 1.Measles, mumps, and rubella: vaccine use and strategies for elimination of measles, rubella, and congenital rubella syndrome and control of mumps. Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). Guideline developer as of January 31, 2001 2. Recommended childhood and adolescent immunization schedule. United States, 2005 3. Institute for Clinical Systems Improvement (ICSI). Immunizations. Bloomington (MN): Institute for Clinical Systems Improvement (ICSI); 2005 Jun. 61 p.
зірлеушілер тізімі: Джаксон Н.Л.,республикалы медициналы колледж.
Вернер, Дэвид. Халыа медициналы жрдем крсету жніндегі (Анытамалы). аза тіліне аударандар: Айымбетов М, Бермаханов А.—Алматы: "Демалыс", "азастан", 1994— 506 бет.
аламтор желісі -https://kk.wikipedia.org/wiki