ТЖІРИБЕЛІК ЖМЫС
№1 тапсырма. оянны лаында артериялы гиперемияны сырты
кріністеріні лгісін алып зерттеу.
дісі. оянны лаын эфир немесе ксилолмен суланан матамен аырындап ысылайды. оянны екі лаын жары ткізу арылы салыстырады. Артериялы гиперемияны крістеріне назар аударып, хаттама дптеріне суретін салады.
| № 2 тапсырма. | з еркімен шыан студентті олында веналы гиперемия туындатып, оны сырты кріністерін зерттеу |
дісі. Зерттелінетін студентті браумен ол арыны кктамырларын ысады. Білек жнен ол шында пайда болан веналы гиперемияны сырты кріністерін байайды. Теріні тсіне, саусатарды штарындаы температура згерістеріне назар аударады
| № 3 тапсырма. | з еркімен келіскен студентті олында компрессиялы ишемияны кріністерін зерттеу. |
дісі. Зерттелуші олын жоары ктеріп, бір минт бойы озалтпай ктеріп трады. олды арына манометр манжеткасын орап, 200 мм сынап баасына дейін, артериялы тамыр соуы жоаланша, ысымды ктереміз. Зерттелуші ишемиясыны сырты кріністеріне жне оны сезіміне назар аударады. Манжетка алынаннан кейін ишемиядан соы артериялы гиперемияны баылайды. Алынан деректерді тжырымдайды.
| № 4 тапсырма. | Бааны тілінде артериялы гиперемияны зерттеу. |
дісі. Бааны имылсыздандырып, астыы жаыны жиегін тактайша тесігіні шетіне орналыстырады.Бааны ауыз уысын пинцетпен ашаннан кейін, тменгі жаыны бурыштарын, татайшаа исайта кіргізілген екі инемен белітеді, шінші инені басымен бааны жоары жаын тіреп ояды.Кз пинцетімен тілді бір бртігін, одан кейін екіншісін стап алып, бааны тілін аырындап созып, татайдаы тесікті стіне керіп бекітеді. Осылайша істелген тілді микроскоппен аз лайтылан жадайда арайды. са ан тамырларда ан аымыны бастапы жадайын зерттейді.Осыдан кейін бааны алпын згертпей, микроскопты объективін ктеріп, тілін, натрий хлоридіні изотоникалы ерітіндісімен суланан матамен сртеді.
Микроскопты тубусын брыны орнына тсіріп, баа тіліні ан тамырларында ан аымыны згерістерін зерттейді. Артериялы гиперемияны микроскопты кріністерін байайды.
| № 5 тапсырма. | Бааны тілінде веналы гиперемияны зерттеу. |
дісі. Осы тжірибеде де №4 тапсырмадаы бааны тілін олдануа болады. Веналы гиперемияны тілді тбіріндегі кктамырларды байлау арылы алады. Венаны артериядан жне жйкеден аырындап ажыратып алады да кктамырды астынан жіп ткізеді. Осынддай имыл - рекеттерді бааны тіліні тбіріні екінші жаынан жасайды. Микроскоппен аз лайтылан жадайда шеткері анайналымны жадайын бір кктамырды, сонан со екінші кктамырды байлааннан со зерттейді. орытынды жасайды.
| Задание № 6. | Майлы эмболияны алу жне бааны шажырай немесе тіліні ан тамырыны эмболиясы кезіндегі канайналымын зерттеу. |
дісі: имылсыздандырылан бааны кеуде уысын ашып, жрегін перикардтан босатады. 0,2 – 0,3 мл жылытылан вазелин майын жіішке инемен журекті арыншасына жібереміз. Микроскоппен аз лайтылан жадайда баа шажырайыны ан тамырларын, оларды ішіндегі эмболдарды озалуын жне эмболия туындатан ан аымыны бзылыстарын зерттейді. Эмболияны суретке салады жне ысаша сипаттап жазады.
| № 7 тапсырма. | Ситуациялы есептерді шыару. |
№ 1. 25 жастаы науас сіресе суыа ол саусатарындаы ауыру сезіміне жне жансыздануына шаымданады. Ауруы стаанда саусатары мен ол басыны терілері бозарып, жергілікті ызымы тсетіндігін, тері сезімталдыыны бзылатындыын сезеді.
Шеткері анайналымы андай бзылыстары туралы айтылан?
Бл бзылыстарды жне оны клиникалы кріністеріні даму тетіктері андай?
№ 2. Сол жрекше-арыншалы тесікті тарылуы бар науасты арап тексергенде цианоз, ая-олдарыны аздап ісінгені, саусатары сипаанда суы екендігі аныталды. Тырна тамырларын биомикроскопты арап тексергенде вена тамырларыны кеейгендігі, анаымыны баяулаандыы аныталды.
Шеткері анайналымы андай бзылыстары туралы айтылан?
Бл бзылыстарды жне оны клиникалы кріністеріні даму тетіктері андай?
№ 3.Созылмалы гепатитпен жне бауыр циррозымен ауыратын 68 жасты Д есімді науаса рса уысындаы сйытыты сорып алу шін іш перде пункциясын жасады. Ісшараны 15 минтінде, 5 литр сйытыты сорып аланнан кейін науас бас айналуына, лсіздікке шаымданды, біра ісшара жаластырылды. Таы 1,5 литр сйытыты сорып алан со науас есінен танды. Жедел жрдем крсеткеннен кейін біршене минт ішінде есін жиды, біра науас лі де атты лсіздік, бас айналу, жрек айнуына шаымданады.
Сратар:
1. Дрігерді ателігін табыныз?
2. Іш шемендік сйытыты сорып алудан кейін пайда болан талу тетіктері андай? –
3. Осындай жадайларда мыйдаы анайналым бзылыстарыны икемделістік тетіктері болуы ммкін?
4. Неліктен осы науаста анайналым жйесіні икемделіс тетіктері серсіз болды?
№ 4.56 жастаы ер кісі емханадаы абылдауда тез уаытта шаршау жне жргенде балтыр блшыеті ауыруына, тотаанннан кейін – «ауы-ауы асау» симптомына, аятарыны мздайтындыына, йып алуына, «жыбырлайтындыына» жне тыныштыта шаншуына (парестезиялар) шаымданды. Жас кезінен жне кп млшерде шылым шегеді, мамандыы за мздау кезедерімен байланысты (кз-ыс мерзімдерінде даладаы жмыс). арау барысында: табаны боз, терісі ра, суы, тырнатары сыныш; екі аяты табаныны сырты жне балтырыны арты артерияларында тамыр соысы аныталмайды. Алдын ала диагнозы: «Бітелістік эндоартериит».
Сратар:
1. Науаста жергілікті анайналым бзылысыны ай трі бар?
2. Осы науастаы дертті даму тетіктері?
3. Науастаы анайналымыны жаымсыз салдарларын анытаыз?
4. Белгілерді дамуыны андай е ммкіндік тетіктері келтірілген?
ДЕБИЕТТЕР
Негізгі
1. .Нрмхамбетлы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – С. 247 - 265.
2. Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. – Алматы: Кітап, 2004. – С. С. 87-92, 195-197
3. Патологическая физиология: Учебник п/р Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. – 2-е изд. – М.: МЕДпресс-информ, 2004. – С. 162-194.
4. Патологическая физиология п/р А.Д.Адо и В.В.Новицкого. – Томск: Изд-во Том ун-та, 1994. – С. 147- 152.
5. Патологическая физиология п/р А.Д.Адо, М.А.Адо, В.И.Пыцкого, Г.В.Порядина, Ю.А.Владимирова. – М.: Триада-Х, 2002. – С. 161-181.
6. Патологиялы физиологиядан сынамалы тапсырмалар /Т.П. Ударцева мен Н.Н.Рыспекованы редакторлыымен – Алматы.: «Эффект», КазНМУ, 2007.- С. 96 -110
осымша
7. Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-Томск: Том.ун-та, 2001, С. 182-200.
8. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник: в 2 т. – М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003. – Т. 2. – С. 195-214.
ТЕСТ ТАПСЫРМАЛАРЫН ОРЫНДАУ
1. Артериялы гиперемия патогенезіні негізгі тізбегі (1)
А) аза немесе тінде тотыу-тотысыздану рдістері арындылыыны жоарылауы
В) артериолаларды кееюі
С) аза немесе тін ызметіні жоарылауы
D) ан аымыны сызыты жылдамдыыны жоарылауы
Е) ызмет атаратын ылтамырлар саныны кбеюі
2. Сйкестікті тап:
1. Нейротониялы артериялы гиперемия (1)
2. Нейросалданулы артериялы гиперемия (1)
3. Миогендік артериялы гиперемия (1)
А) вазоконстрикторлар межеуатыны жоарылауы
В) вазодилятаторлар межеуатыны жоарылауы
С) вазоконстрикторлар межеуатыны тмендеуі
D) вазодилятаторлар межеуатыны тмендеуі
Е) ан тамырлары абыраларыны тегісеттік блшектеріне гистаминні сері
3. Артериялы гиперемия кезінде микроциркуляция згерістеріне тн (4)
А) ан тамырларыны клдене имасы ауданыны азаюы
В) ан аымыны клемдік жылдамдыыны жоарылауы
С) веналы анны артериализациялануы
D) ылтамырішілік ысымны жоарылауы
Е) ызмет атаратын ылтамырлар саныны кбеюі
4. Артериялы гиперемия кезінде байалады (3)
А) кгеру
В) тіндер тыыздыыны жоарылауы
С) ісіну
D) ызару
Е) тін немесе аза температурасыны жоарылауы
5. Артериялы гиперемияны салдарлары (5)
А) зат алмасуды белсенділенуі
В) аза ызметіні жоарылауы
С) ан тамырлары жыртылуынан ан йылуы
D) днекер тінні сіп-нуі
Е) зат алмасуы німдеріні арынды шыарылуы
F) тіндер дистрофиясы
G) жпалар таралуы
6. Веналы гиперемияны себептері (5)
А) вена апашаларыны жеткіліксіздігі
С) артериосклероз
D) веналар тромбозы
F) ысымны артериялы-веналы айырмашылыыны азаюы
H) шеткері жйкелерді кесілуі
I) лкен кктамырларда ысымны жоарылауы
J) жктілік кезінде кктамырларды лайан жатырмен ысылуы
7. Веналы гиперемия кезінде микроциркуляция сипатталады (5)
А) ылтамырларда ан ысымыны жоарылауымен
В) ан аымыны сызыты жылдамдыыны азаюымен
С) ан аымыны клемдік жылдамдыыны азаюымен
D) ан аымыны клемдік жылдамдыыны жоарылауымен
E) тіндік сйыты тзілуі жоарылауымен
F) ан тамырлы арнаны клдене имасы ауданыны жоарылауымен
G) ан тамырлы арнаны клдене имасы ауданыны тмендеуімен
8. Веналы гиперемия сырты белгілері (3)
А) тін немесе аза температурасыны тмендеуі
В) кгеру
С) аза клеміні жоарылауы
D) бозару
Е) ауыру
9. анны веналы за іркілуіні салдары (2)
A) тін оректенуіні жасаруы
B) лпалы жасушаларды семуі жне днекер тінні сіп-нуі
C) аза ызметіні кшеюі
D) жпаны таралуы
E) бауыр беріштенуіні дамуы
10. Ишемия дамуына келеді (4)
A) кктамырды спемен ысылуы
B) артерияны жиырылуы
C) гистаминні ан тамырлары абырасына сері
D) артериоланы ан атпарымен бітелуі
E) артерияларды атеросклерозды згерістері
F) артерияны спемен ысылуы
11. Ишемияны сырты белгілері (4)
А) тін блігіні бозаруы
В) кгеру
С) ауыру немесе сезімні брмалануы
D) жергілікті температураны тмендеуі
Е) аза клеміні кішіреюі
12. Ишемия аймаында пайда болады (4)
А) ліеттену
В) ацидоз
С) ызметті лсіреуі
D) ызметті кшеюі
Е) жасушалар цитоплазмасында Са++ иондарыны жиналуы
13. ысамерзімді ишемиядан со миокард тіні реперфузиясыны ерте салдарлары (3)
А) гликолизді кшеюі
В) ошаты ліеттену
С) гипоксияны жою
D) реперфузия аймаында артериялы гиперемияны дамуы
Е) майларды бос радикалды жне асын тотыуыны белсенділенуі
14. Наыз ылтамырлы стаз кезінде эритроциттерді агрегациясына септеседі (4)
А) анда ірі шашыранды нруыздар млшеріні жоарылауы
В) плазмада са шашыранды нруыздар млшеріні жоарылауы
С) эритроциттерді беткейлік зарядыны тмендеуі
D) глобулиндер млшеріні лаюы
Е) ан оюлануы
15. ан атпары тзілуіні патогенездік жайттары (3)
А) ан тамырлары абырасыны эндотелийіні заымдануы
В) анны йыу жйесіні йыуа арсы жйесінен басым болуы
С) ан аымы жылдамдыыны баяулауы
D) ан аымыны жылдамдауы
Е) анны фибринолиздік жйесіні белсенділенуі
16.ан тамырлары абырасыны ан атпарлы тзімділігі амтамасыз етіледі (6)
A) простациклин слденуімен
B) азот тотыыны слденуімен
C) тромбоксана А2 слденуімен
D) Хагеман жайтыны белсенділенуімен
E) эндотелиндер слденуімен
F) гепарин трізді протеогликандар слденуімен
G) плазминоген белсендіргіштеріні слденуімен
H) эндотелийде тромбомодулин молекулаларыны ршуі
I) прокоагулянттарды серсізденуі
17. Сйкестікті тап:
1. Тромбоциттерді адгезиясы жне агрегациясына септесетін жайттар (5)
2. Тромбоциттерді адгезиясы жне агрегациясына кедергі келтіретін жайттар (3)
А) тромбоксан А2
В) Виллебранд жайты
С) кальций иондары
D) АДФ
Е) катехоламиндер
F) простациклин
H) азот тотыы
I) ацетилсалицил ышылы
18. Артерияларда ан атпары тзілуіні бірізділігі:
A) жергілікті ангиоспазм
B) ан тамырлары эндотелийіні заымдануы
C) тромбоциттерден ББЗ босау серленісі
D) ашылан субэндотелийді блігіне тромбоциттерді адгезиясы
E) ан йыуы
F) тромбоциттерді агрегациясы
19. Сйкестікті тап:
1. Артериядаы ан атпары дамуына келеді (2)
2. Кктамырдаы ан атпары, дамуына келеді (2)
a) артериялы гиперемия
b) ишемия
c) ишемиялы стаз
d) веналы гиперемия
e) артериялы гиперемия
f) ишемиялы стаз
g) іркілулік стаз
h) анны аып келуіні баяулауы
20. Аяты тере кктамырлары тромбозыны салдарлары (1)
А) мый артерияларыны эмболиясы
В) кпе артерияларыны тромбоэмболиясы
С) апа кктамырлы гипертензия
D) бйрек ан тамырларыны эмболиясы
Е) ішек ан тамырларыны эмболиясы
21. Ауалы эмболия жараатында дамуы ммкін (2)
А) сан кктамырыны
В) таым кктамырыны
С) бана асты кктамырыны
D) апа кктамырыны
Е) кре тамырды
22. Газды эмболияны себебі (1)
А) ірі артерияларды заымдануы
В) ірі кктамырларды заымдануы
С) са артерияларды заымдануы
D) тез тмендеуі
Е) барометрлік ысымны жоарылауы
23. Майлы эмболияны себептері (3)
А) жілік жне жамбас сйектеріні сынуы
В) омырта жне абыраларды сынуы
С) майлы ертінділерді кктамыр ішіне егу
D) майлы ертінділерді блшыет ішіне егу
Е) тері асты шелмайды жаншылуы
24. анайналымыны, лкен шебері артерияларында тзілген эмболдарды
анмен айналып жруі келеді (3)
А) мый ан тамырларыны эмболиясына
В) кпе артерияларыны эмболиясына
С) апалы гипертензияа
D) бйрек ан тамырларыны эмболиясына
Е) ішек ан тамырларыны эмболиясына
25. анайналымыны кіші шебері эмболиясыны негізгі кріністері (3)
А) анайналымыны лкен шеберінде А тез тмендеуі
В) жрек ызметіні лсіреуі
С) анайналымыны кіші шеберінде ысымны жоарылауы
D) апалы гипертензия
Е) анайналымыны лкен шеберінде А жоарылауы
Таырып: АБЫНУ
Сабаты масаты:
· Жіті жне слде абынуды этиологиясы мен патогенезін мегеру
· Теориялы білімді есептер шыаранда олдану
· Таырып сратары бойынша пікірсайыс дадыларын алыптастыру
· Тжірибелік жануарлармен жмыс істеу дадасын жетілдіру
· Тжірибе жасаанда Р ДСМ № 442 жне 575 бйрытарыны негізгі аидаларын олдану
Оыту міндеттері:
· Жіті жне слде абынуды этиологиясы мен патогенезі зерттеу, жіті абынуды организм ші маызы
· Теориялы материалды талылаанда медициналы атаусздерді олдана білу
· Алан теориялы білімін ситуациялы есептерді шешкенде олдана білу
· Ерте жастаы балаларда абынуды ерекшеліктерін мегеру
· абыну кезінде бааны тілінде лтерация мен ан тамырларыны згерістерін зерттеу
· Баа шажырайында жіті абынуды лгісін алу (Конгейм тжірибесі) жне ан айналымны згерістері мен лейкоциттерді эмиграциясын зерттеу
· Дайын жаындыдан фагацитоз сатыларын жне ірінді жалыты анытаулы йрену
· Тжірибе жасаанда Р ДСМ № 442 жне 575 бйрытарыны негізгі аидаларын олдану
Таырыпты негізгі сратары:
1. абыну, анытамасы, этиологиясы. лтерация туралы тсінік. абыну кезіндегі алашы жне салдарлы лтерация.
2. абыну ошаында зат алмасуды згерістері. Оларды патогенезінде жасушалар мен жасушаішілік рылымдар мембраналары блінуі маызы. абыну ошаындаы физикалы-химиялы згерістер, оларды патогенезі, салдарлары.
3. абыну днекерлері, трлері, шыу тегі, абыну дамуындаы маызы. абынуды шаыраты жне абынуа арсы цитокиндер туралы тсінік
4. абыну ошаында анаымы згерістеріні сатылары, оларды патогенезі.
5. Экссудация, анытамасы, даму жолдары. Жалыты трлері. Ірінді жалыты рамы мен асиеттері.
6. Лейкоциттерді эмиграциясы, анытамасы, сатылары жне оларды жолдары.
7. Фагоцитоз, сатылары. Фагоцитозді жеткіліксіздігі жне оны абынудаы маызы.
8. Пролиферация, оны тетіктері. Пролиферацияны трткілері мен тежегіштері.
9. ауырт абынуды жергілікті жне жалпы белгілері, олрды патогенезі.
10. Созылмалы абыну, этиологиясы, патогенезі, ауырт абынкдан айырмашылытары.
11. Онтогенез кезіндегі абынуды патогенез.
12. абынуды организм шін маызы.
13. абыну рдісін алдын алу жне емдеуді жалпы станымдары.
Оыту дістері: пікірталас, аз топтарда жмыс жасау – тжірибелер орындау, хаттамалар толтыру, нтижелерін талылау, сзжмба шешу.
Баылау тсілдері:
Ауызша срау, ситуациялы есептерді орытындысын тексеру