Тапсырма. Ситуациялы есептер
№ 1 есеп.Балтырында жайылан ірідігі бар науаса антибиотик енгізгеннен 20 мин кейін науаста мазасыздану, орыныш сезімі, имылды озу, басыны атты ауыраны, терісіні ышынуы, бетіні ызаруы, тершедік байалды; А — 180/90 мм сын.ба., тамыр соысы 120. Осыан байланысты дрігер науасты палатаа жіберді жне тсекке жатуды сынды. 20 мин. кейін науасты жадайы крт нашарлады: лсіздік, бетіні бозаруы, дем шыаруды иындауымен кшеюші тншыу сезімі, есіні жоалуы, тырыспа-селкілдек байалды, А — 75/55 мм сын.ба. бірден тмендеді. Науаса шыл медициналы кмек крсетілді.
1. Науаса антибиотик енгізгеннен кейін андай дерттік жадай дамыды?
2. Осы дерттік жадайды даму тетігі андай?
3. Науасты осы жадайдан шыаруда шыл медициналы кмекті шаралары андай?
№ 2 есеп.7 жасар балада манго сусынын ішкеннен кейін 40 мин со тез арада жмса тадай аймаында шектелген кшейген ісіну дамыды, жтуа кедергі жасайды, кейіннен тыныс алуа кедергі жасады. Ісінген айматы шырышты абаты ызаран, ауыру сезімі жо; анында — шамалы эозинофилия. Дене ызымы алыпты. Анытау барысында кпесінде бронх демікпесіні стамалары боланы белгілі болды.
1. Науаста абынулы ісіну даму ммкін ба?
2. Егер жо болса, онда ісіну дамуы неге байланысты жне алай аталады?
3.Осы дерттік трді патогенезі андай?
4. Бл ісінуді мірге ауіпті ісіну тріне жатызуа бола ма?
№ 3 есеп.28 жасар науас йел ауырт бронхитті емдеу шін 5 кн бойы пенициллинмен (600 000 бірлік) кн сайын егілген. 6 –шы кні науасты денесінде ісінген теріні сырты бетінен ктерікі лкен клдіреуік бртпелер пайда болан. Бл бртпелер бетті, араны, рсаты, санны терілеріне жайылан. абаы, рттары, еріндері ісінген. Терісіні ышыну сезіміне, буындарыны ауыратындыына шаымданан. Дене ызуы 37,7 – тан 38,3 градус аралыында.
Науаста есекжем пайда болуыны жне терісіні ісінуін алай тсіндіруге болады?
№ 4 есеп.Клиникада ауымды миокард инфарктіне байланысты жатан науасты 6-шы аптасында нтижесіні жасы болуына арамай, жрек аймаында тйы ауру сезімі жне перикардты йкеліс шуы, дене ызуыны 39 градуса артаны байалды. арап тексергенде анында эозинофильды лейкоцитоз, жрекке арсы антидене титріні жоарылауы аныталды. Дрігер «инфаркттан кейінгі синдром» (Дресслер синдром ) деген аарым жасады.
Сратар:
1.Белгілі боландай, Дресслер синдромы иммуногенді жолмен дамиды, осыны есепке ала отырып, оны дамуына келген Аг пайда болуы мен сипаттамасын крсетііз.
2. Науасты анында жрекке арсы АД табылуы, дамыан серпілісті андай тріне жатады?
3. Антикардиальды АД Ig-і ай тріне жатады?
№ 5 есеп.15 жасар жасспірім, сол жа санында жыртылан, атты ластанан жарасымен хирургия блімшесіне тсті. Жарасы хирургиялы деліп тазартылып тігілді. Бксесіні жоары сырты блігіне 1500 АЕ сіреспеге арсы емдік сары су енгізілді. рбір 6 кн сайын емдік сары су айталанып енгізілді. ш кннен кейін сары су енгізілген жерде ісіну байалып, лкен тыыз инфильтрат алыптасты. Инфильтратты стіндегі теріде леттену дамып, артынан за жазылмайтын жара пайда болды.
Сратар:
1. Науаста аллергиялы серпілісті ай трі дамды?
2. леттену бар абынуды пайда болуын алай тсіндіруге болады?
№ 6 есеп. Науасты аяыны ашы жараатына айталап антигистаминдік «оранысы бар» тырыспаа арсы сарысу енгізілді. Енгізгеннен кейін 9-шы тулікте науасты дене ызымы ктерілді, лсіздік, иы жне тізе буындарыны ісінуі, теріде атты ышыну шаыратын бртпелер, тізеасты жне шапты лимфва тйіндеріні лаюы байалды (пальпацияда ауыру сезімі бар).
Сратар:
1. Науаста дертті ай трін болжауа болады?
2. Дертті тріне натылай орытынды жасау шін андай осымша тексерулер ажет
3. Дерт дамуыны ммкін болатын себебі мен тетігі андай?
4. Науаста бл жадайды алдын алуа болар ма еді?
ДЕБИЕТТЕР:
Негізгі:
1. .Нрмхамбетлы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – С. 293-311.
2. .Н.Нрмхамбетлы. Клиникалы патофизиология.-Алматы; «Эверо», 2010.-С. 210-221.
3. Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. – Алматы: Кітап, 2004. – С. 33-42.
4. Патологическая физиология: Учебник п/р Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. – 2-е изд. – М.: МЕДпресс-информ, 2004. – С. 136-162.
5. Патологическая физиология п/р А.Д.Адо и В.В.Новицкого. – Томск: Изд-во Том. ун-та, 1994. – С. 50-73.
6. Патологическая физиология п/р А.Д.Адо, М.А.Адо, В.И.Пыцкого, Г.В.Порядина, Ю.А.Владимирова. – М.: Триада-Х, 2002. – С. 16-48.
7. Патологиялы физиология боинша сынамалы тапсырмалар // азак тіліне аударан М.Б.Байбрі, редакциялаан Т.П.Ударцева, Н.Н.Рыспекова – Алматы.:«Эффект», азМУ, 2007.- Б. 139 – 163
осымша
8. Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-Томск: Том.ун-та, 2001, С. 66-89.
9. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник: в 2 т. – М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003. – Т. 1. – С. 89-140.
10. Воложин А.И. Общая патология клетки // Общая патология клетки // патологическая физиология под ред А.И. Воложина и Г.В. Порядина. М.: МЕДпресс. – 1998. – с. 41 – 104.
ТЕСТ ТАПСЫРМАЛАРЫН ОРЫНДАУ
1. Табии (алашы) эндоаллергендерге жатады (4)
А) кз бршаы тіні
В) аланша безді коллоиды
С) тестикула тіні
D) миелин
Е) кйіктік тін
2. Кейінгі эндоаллергендер тзілуі байланысты (4)
А) рыты даму кезеінде иммунды жйемен тйісуі болмаан тіндерді гистогемдік тосауылыны бзылуына
В) вирустарды сері салдарынан организм нруыздарыны антигендік рылымдарыны згеруіне
С) микробтарды сері салдарынан организм нруыздарыны антигендік рылымдарыны згеруіне
D) химиялы жайттарды сері салдарынан организм нруыздарыны антигендік рылымдарыны згеруіне
Е) иондайтын радиацияны сері салдарынан организм нруыздарыны антигендік рылымдарыны згеруіне
3. Аллергиялы серленістерді иммунды сатысына тн (1)
А) аллергиялы днекерлерді тзілуі
В) мес жасушаларыны тйіршіксізденуі
С) жасушаларды аллергиялы днекерлерді серіне жауабы
D) аллергиялы антиденелер немесе сезімталдыы жоарылаан Т- лимфоциттерді тзілуі
Е) антиденелер титріні тмендеуі
4. Аллергиялы серленістерді патохимияыл сатысы сипатталады (1)
А) микроциркуляцияны бзылуымен
В) тегісеттік блшектерді жиырылуымен
С) ан тамырлары абыралары ткізгіштігіні жоарылауымен
D) аллергиялы днекерлеріні босап шыуымен
Е) иммунды кешендерді тзілуімен
5. Аллергиялы серленістерді патофизиологиялы сатысы сипатталады (1)
А) иммунды кешендерді тзілуімен
В) биологиялы белсенді заттарды (ББЗ) белсенділенуімен
С) ББЗ серінен азалар мен тіндерде рылымды жне ызметтік бзылыстармен
D) антиденелер тзілуімен
Е) сезімталдыы жоарылаан лимфоциттерді тзілуімен
6. Сезімталды жоарылауыны белсенді трі салдарынан пайда болады (4)
А) организмге аллергенні ауыз уысынсыз тсуі
В) аллергенні тааммен тсуі
С) аллергенді дем арылы жолмен негізу
D) аллергенні тері жабындылары арылы тсуі
Е) сезімталдыы белсенді жоарылаан донор анын йан кезде антиденелер
немесе сезімталдыы жоарылаан Т-лимфоциттерді тсуі
7. Сезімталдыты енжар жоарылату дамиды (1)
А) аллерген айтадан енгізгенде
В) организмге гаптен тскенде
С) меншік тіндерді заымдануында
D) арнайы антиденелерді немесе сезімталдыы жоарылаан Т-лимфоциттерді енгізгенде
Е) нруызды дрмектерді кктамыр ішіне енгізгенде
8. Аллергиялы серленістерді реагиндік тріне тн (4)
А) иммуноглобулиндер IgЕ маызы зор
В) серленіс аллергенмен айтадан жанасаннан кейін 15 - 20 минттен со крінеді
С) серленіс аллергенмен айтадан жанасаннан кейін 24 - 48 са. со крінеді
D) патохимиялы сатыда гистамин, гепарин, простагландин, лейкотриендер босайды
Е) клиникалы кріністері болып ісіну, бронхоспазм, тері ышуы болып табылады
9. Аллергиялы серленісті реагиндік тріні иммунды сатысы сипатталады (4)
А) Т-, В-лимфоциттер жне макрофагтарды бірігуімен
В) плазмалы жасушаларды клоны тзілуімен
С) сезімталдыы жоарылаан Т-лимфоциттерді клоны тзілуімен
D) антиденелер титріні жоарылауымен
Е) мес жасушаларыны белсенділенуімен
10. Аллергиялы серленісті цитотоксиндік тріні иммунды сатысы сипатталады (1)
А) мес жасушаларыны беткейінде аллергендерді реагиндермен зара рекеттесуімен
В) жасуша мембранасыны згерген блшектерімен антиденелерді зара рекеттесуімен
С) базофилдерді беткейінде антигендерді антиденелермен зара рекеттесуімен
D) аллергендермен сезімталдыы жоарылаан Т- лимфоциттерді зара рекеттесуімен
Е) анда айналып жретін иммунды кешендерді тзілуімен
11. Аллергиялы серленісті цитотоксиндік трі патогенезіні крсетілмеген тізбегі (1)
Жасуша мембранасыны антигендік рылымыны згеруі жне кейінгі аллергенні тзілуі® аутоантиденелер тзілуі ® нысана жасушалар беткейінде иммунды кешендерді тзілуі ® ……?……. белсенділенуі ® нысана жасушаны фагоцитозы
А) комплемент жйесіні С1,4,2,3 бліктері
В) калликреин-кининдік жйе
С) ан йыу жйесі
D) фибринолиз жйесі
Е) ан йыуына арсы жйе
12. Аллергиялы серленістерді III трі кезінде байалады (4)
А) ан тамырлары эндотелийіні заымдануы
В) ан тамырларыны негізгі мембранасы ткізгіштігіні жоарылауы
С) тромбоциттер жне нейтрофилдерді белсенділенуі
D) плазмалы ферменттік жйелерді белсенділенуі
Е) тйіршікті абынуды дамуы
13. Аллергиялы серленісті ІІІ тріні патофизиологиялы сатысында дамуы ммкін (3)
А) ан тамырларыны тромбозы жне эмболиясы
В) ішкі азаларды инфаркты
С) ішкі азаларды дистрофиясы
D) эритроцитоз
Е) тромбоцитоз
14. Аллергиялы серленістерді IV тріне тн (3)
А) сезімталдыы жоарылаан Т-лимфоциттерді маыздылыы
В) серленіс, аллергенмен айтадан жанасаннан кейін 6 - 8 са. со крінеді жне 24 - 48 са.со жоары дегейге жетеді
С) серленіс, аллергенмен айтадан жанасаннан кейін 20 - 30 минттен со крінеді
D) негізгі днекерлері болып лимфокиндер табылады
Е) негізгі днекерлері болып гистамин, кининдер, лейкотриендер
15. Сйкестікті тап:
1. Аллергиялы серленістерді I трі
2. Аллергиялы серленістерді II трі
3. Аллергиялы серленістерді III трі
4. Аллергиялы серленістерді IV трі
А) поллиноз
В) туберкулиновая проба
С) иммунды тромбоцитопения
D) анафилаксиялы сілейме
Е) сарысулы ауру
F) Артюс феномені
G) жанасулы дерматит
H) есекжем
16. Сйкестікті тап:
Аллергиялы серленістерді негізгі днекерлері
1. I тріні (4)
2. II тріні (3)
3. III тріні (8)
4. IV тріні (1)
А) гистамин
В) эозинофилдерді хемотаксистік жайты
С) лейкотриендер
D) простагландиндер
Е) комплемент блшектері
F) лизосомалы ферменттер
G) оттегіні белсенді німдері
H) кининдер
I) лимфокиндер
17. Сезімталдыты арнайы тмендету абаттасады (4)
А) реагиндер (IgЕ) тзілуіні тмендеуімен
В) бгеуші антиденелерді (IgG) ндірілуімен
С) ан нейтрофилдеріні аллергенді жне иммунды кешенді фагоцитоздауы кшеюімен
D) Т-супрессорлы белсенділікті алпына келуімен
Е) мес жасушаларыны беткейінде антиген-антидене иммунды кешендеріні тзілуімен
18. Сезімталдыты бейнаты тмендетуге ол жеткізіледі (4)
А) глюкокортикоидтарды олданумен
В) А.М. Безредко бойынша аллерген енгізу арылы
С) аллергияа арсы дрілерді белгілеумен
D) психотерапиялы шараларды ткізумен
Е ) физиотерапиямен
19. Жалан аллергиялы серленістерге тн (3)
А) патофизиологиялы сатыны болуы
В) патохимиялы сатыны болуы
С) иммунды сатыны болуы
D) мес жасушаларыны тйіршікшізденуі
Е) ан тамырларыны эндотелийінде иммунды кешендерді бекуі
20. Жалан аллергиялы серленістер дамуыны негізгі тетіктері (4)
А) анда гистаминні кбеюі
В) комплемент жйесі нруыздарыны шектен тыс белсенділенуі
С) комплемент жйесіні С1 блшегі бсесіткішіні тым уалайтын жеткіліксіздігі
D) простагландиндер (ПГ) жне лейкотриендер (ЛТ) арасында тепе-тедікті бзылуы
Е) лимфоциттер-киллерді (СD8 ) белсенділігі жоарылауы
Таырып. СПЕ СУІ
Саба масаты:
- спе патофизиологиясын мегеру.
· Теориялы материалдарды талылауда медициналы терминдерді олдануды йрету
· Организмні спе суіне арсы тзімділігіні тетіктерін жне оларды спелік ауруларды алдын алу жне емдеудегі маызын оып-білу
· Эрлих карциномасыны іш шемендік трі жасушаларыны морфологиялы атипиясын микроскоппен арап табу
· Есептерді шешкенде теориялы білімін олдану
Таырыпты негізгі сратары:
1.спе туралы тсінік, анытамасы. атерсіз жне атерлі спелер, састытары мен айырмашылытары.
2. спелер этиологиясы. спелерді пайда болуында химиялы, физикалы, биологиялы канцерогендерді маызы.
3. спелерді пайда болуында жйкелік, эндокриндік, иммунды жйелерді маызы.
4. спелерді пайда болуында тым уалаушылыты маызы.
5. спе суіні патогенезі.
6. спелерді биологиялы ерекшеліктері.
7. спе суіне арсы тзімділік туралы тсінік, оны тетіктері,
8. спені организмге сері, спе алддылы рдістер.
9. спелерді алдын алу жне емдеуді станымдары.
Оыту дістері: Пікірталас, шаын топпен жмыс істеу- тапсырмаларды орындау, нтижелерді талылау.
Баылау тсілдері: Ауызша срау, ситуациялы есептері бойынша орытындыны тексеру.
Машыты жмыс
№ 1 тапсырма. Канцерогенезді сызбансасын жасаыз. «Мылау» сызбансаны
толтырыыз
Бастама
!
Кшею
!
Ршу
№2. Тапсырма. Эрлих карциномасыны іш шемендік тріні жаындысындаы
спе жасушаларыны атипиясын зерттеу.
Романовский – Гимза дісімен боялан Эрлих карциномасыны іш шемендік тріні дайын жаындысын алып, алдымен микроскопты кішкене лайтуы арылы арап, соынан иммерсиялы объективті кмегімен зерттейді. Ядросы мен цитоплазмасыны арасында аны шекарасы бар обыр жасушаларын табады. Морфологиялы атипияа тн белгілерді зерттейді:
спе жасушаларыны кп трлілігі ( кішкентай жне алып жасушаларды болуы).
Ядросы кп жасушаларыны болуы ( цитоплазма блінбей ядроларды блінуі).
Гиперхромды ядролары бар алып жасушаларды пайда болуы.
Тмендегі сратара жауап беріледі:
1. Жаындыда спе жасушаларыны андай атипиялы белгілері байалады?
2. Атипияны туындау тетіктері андай?
№ 3. тапсырма. Ситуациялы есептерді шешу.
№ 1 есеп.52 жастаы науаста хирургиялы жолмен кпені атерлі спесін алып тастааннан со, химиотерапия емінен кейін бір жылдан со сол жа бана асты лимфа тйіндеріні лайаны байалды. Биопсия кезінде спе жасушалары аныталды, рылымы бойынша алып тасталан кпені атерлі жасушаларына сас.
Сратар:
1. Осы ерекшеліктерді алай тсіндіруге болады?
жаа спені пайда болуымен?
кпе спесіні айталануы?
кпе спесіні метастаздануы?
2. Ерекшеліктерді даму тетігін тсіндіріп, жауапты негіздеіз.
№ 2 есеп. 50 жастаы науас жалпы лсіздікке, шаршаыштыа, тбетті себепсіз тмендеуіне, жректі айнуына шаымданады. Соы уаыттарда айтарлытай салмаыны тмендеуі, ызба, теріні бозараны байалады. анны жне асазан сліні зерттеу нтижелері асазан слі ышылдыыны тмендегенін жне анемияны крсетеді.
Гастроскопиялы зертеуде спе аныталды. Науас сонымен атар, 30 жылдан бері атрофиялы гастритпен ауыратынын айтты.
Сратар:
1. Асазанны созылмалы атрофиялы гастриті атерлі спені дамуына келуі ммкін бе?
2. Науасты ждеуіні (кахексия) даму тетігі андай? Тсіндірііз?
№ 3 есеп.1,5 жыл брын АЭС апатын алпына келтіруге атысан 40 жастаы науас В. дрігерге айын лсіздікке, бас айналу, дайы аздаан аырыпен «ра» жтелге шаымданып келді. 20 жыл бойы шеккен шылымын соы екі жылда тотатан. Соы алты ай бойы бірнеше жпалы аурулармен, оны ішінде ринит, бронхит жне пневмониямен ауыран. Бронхоскопия жасаанда басты о бронхында спе аныталды. спе тінін гистологиялы зерттегенде онда атерлі спе жасушалары аныталды.
1. андай жайт бронх спесі дамуыны ммкіндік себебі болуы ммкін?
2. Канцероген серіне андай жайт тиімділігін крсетті? Оларды сер ету тетіктері андай?
3. Науаста спеге арсы тзімділікті ай механизмдері серленуі тиіс еді: - канцероген сер еткенде? – бронх эпителий жасушасыны гендік бадарламасыны «спелік трансформациясы» рдісінде? - спе жасушалары пайда боланда? Аталан науаста олар неге жеткіліксіз болды? «Патофизиология» оулыын араыз 525 бет
№ 4 есеп.46 жастаы науас жиі макрогематуриямен несеп шыаруына жне жалпы имылсыздыа шаымданды. Цистоскопия жасалып, спелік тзінді табылып, ол тіннен жне айналасындаы шырышты абаттан кесінді алынды. Биоптатты гистологиялы зерттеуде спелік тінні дрыс орналасан жасушалардан тратындыы, біра арасында атипиялы жасушаларды да кездесетіндігі аныталды. Науас он жылдан аса тоыма комбинатында анилиндік бояулар олданатын бояыш цехта жмыс істейді.
1. спе дамуыны ммкіндік себебі андай?
2. Анилиндік бояыштар андай канцерогендерге жатады?