Таырыбы: «Прокариоттар жне эукариоттар гендеріні экспрессиясыны реттелуі» таырыбы бойынша кеес

7.2. Масаты: Студенттерде гендер экспрессиясыны мні, гендер белсенділігіні реттелуіні молекулалы механизмдері жне гендер экспрессиясыны бзылуында патологиялы жадайларды дамуы мен пайда болу рлі жайлы білімін алыптастыру.

7.3. Оытуды міндеттері:

- прокариотты гендер белсенділігіні ерекшелігін оыту

- эукариотты гендер белсенділігіні ерекшелігін оыту

- азалар тіршілігінде фундаменталды процессте р трлі гендер белсенділігіні рлін оыту:

онтогенез, морфогенез, гистогенез

- студенттерде тірі аза мен жасушаларда гендер белсенділігіні реттелуіні бзылуына

байланысты патологиялы згерістерді пайда болу маызы жайлы тсінікті алыптастыру

7.4. ткізу трі:сызба салу жне тсіндіру, таырып бойынша бейнефильм кру.

7.5. Таырып бойынша тапсырмалар:

7.5.1. Сызбаларды салу:

- оперонны моделі (уандыов Е.., Аманжолова Л.Е. Молекулалы биология негіздері.б. 85, сурет 43, бірінші атары);

 

7.5.2. Есептерді шыару.

РН полимеразаны танитын сайты- ТАТААТ, -35 жйелік ТТ ГАЦ А,

репрессор – ауызыны оперондаы танитын сайты (оператор)-АТТТТАТ, рылымды гендер ТАЦ кодондарымен басталып АТЦ кодондарымен аяталады. Гендер аралыында спейсерлік ТТТТ бліктер орналасан.

а) осы апаратты пайдалана отырып, 3 рылымды геннен тратын Lac–опероныны моделін растырыыз: рылымды ген Z- 5 кодоннан трады, рылымды гендер Y жне A - 4 кодоннан трады.

б) транскрипция жргізііз, анша а –РН тзіледі?

в) трансляция жргізііз, ДН- осы блігінде анша ауыз кодталан? Оларды рамын анытаыз.

7.5.3. Кесте толтыру:

 

Эукариот гендеріні реттелу дегейлері

 

Эукариот гендеріні реттелу дегейлері	Сипаттамалары
геномды
транскрипциялы
постранскрипциялы
Трансляциялы
пострансляциялы

7.6. лестіретін материал -жо.

 

7.7. дебиеттер:

Негізгі:

7.7.1. уандыов Е.., Аманжолова Л.Е. Молекулалы биология негіздері (дрістер жинаы). Алматы: Эверо, 2008. 84-97.

7.7.2. Аманжолова Л.Е. Жалпы жне медициналы генетиканы биологиялы негіздері. Алматы, 2006. б. 47-54.

7.7.3. Генетика. Под ред. Иванова В. И..М.: Академкнига, 2006.

7.7.4. . Жимулев И.Ф. Общая и молекулярная генетика. Новосибирск: Сиб.унив. изд-во, 2007. С. 107-196.

7.7.5. Мушкамбаров Н.Н., Кузнецов С.Л. Молекулярная биология. М., 2003.

7.7.6. азымбет П.., Аманжолова Л.Е., Нртаева .С. Медициналы биология. Алматы, 2002. б. 71-82.

7.7.8. уандыов Е.., білаев С.А. Медициналы биология жне генетика. Алматы, 2006. б. 62-67

7.7.9. уандыов Е.., Нралиева .. Негізгі молекулалы-генетикалы терминдерді орысша-азаша сздігі. Алматы: Эверо, 2012. 112 б.

осымша:

7.7.10. Медицинская генетика: учеб. пособие/ Роберт Л.Ньюссбаум, Родерик Р. Мак-Иннес, Хантингтон Ф. Виллард: пер. с англ. А. Ш. Латыпова; под ред. акад.РАМН Н. П. Бочкова. М., ГЭОТАР-Медиа, 2010.

Баылау

7.8.1. Альбомдаы тапсырмаларды орындалуын тексеру

7.8.2. Баылау сратары:

7.8.2.1. Гендер белсенділігіні реттелуіні маызы неде?

7.8.2.2. Про жне эукариот гендеріні реттелуіні механизмінде андай айырмашылытар бар?

7.8.2.3. Адам мірінде гендер белсенділігіні реттелуі механизміні бзылуыны медициналы маызы андай?

ш тілдегі тсіндірме сздер:

аза тілінде	Орыс тілінде	Аылшын тілінде
Оперон –бірнеше рылымды прокариотты (кластерлік) гендерден тратын структуралы- функциональды бірлік, оларды белсенділігі бір ана промотор, реттеуші ген жне индуктормен реттелінеді	Оперон — cтруктурно-функциональная единица, состоящая из нескольких структурных прокариотических (кластерных) генов, активность которых регулируется общим промотором, регуляторным геном и индуктором	Operon –structural-functional unit, consisting from a few structural prokaryotic (cluster) genes, which activity regulates by common promotor, regulatory gene and inductor
Оператор – транскрипцияны бастау немесе тотату шін репрессормен немесе индуктормен байланысатын генні реттеуші атары	Оператор –регуляторная последовательность, с которой связывается репрессор или индуктор для остановки или начала транскрипции	Operator –regulatory sequence with which bonds repressor or inductor for beginning or disruption of transcription
Реттеуші гендер -баса гендерді белсенділігін реттейтін гендер	Гены-регуляторы – гены, регулирующие активность других генов	Regulators genes – genes regulating activity of other genes
Репрессорлар- индуктор, оператор немесе рылымды гендерді соы німдерімен рекеттесу арылы оперон рамындаы бірнеше рылымды гендерді белсенділігін (транскрипциясын) баылайтын реттеуші гендер	Репрессоры- регуляторные гены, контролирующие активность (транскрипцию) нескольких структурных генов в составе оперона путем взаимодействия с индуктором, оператором или конечным продуктом синтеза структурных генов	Repressors – regulatory genes controlling activity (transcription) of other structural genes in the operon by interaction with an inducer, operator or end product of the synthesis of structural genes
рылымды - рылымды ауыздар жне ферменттер синтезін баылайтын гендер	Структурные гены - гены, контролирующие синтез структурных белков и ферментов	Structural genes – genes controlling synthesis of structural proteins and enzymes

 

растырушы: оыт. Какишева Г.Т.

4-саба (СОЖЖ)