Григoр Нарeкаци. “асірeт кітабы”, X асыр. 22 страница

– зіршe балалара кeсіні лімін айтпаймын, – дeді oл ні зік- зік шыып, жыламауа тырысып. – азір айта алмаймын. сірeсe Eрмeк… Нeгe сoнша кeсімeн жаны бір бoлып туды eкeн... Смды oй... Армандарынан алай айырамын? Eндігі кні нe бoлады? кeм

 

кeлeді дeп міттeнумeн тірі жр oй... Кн сайын, саат сайын, минут сайын ктeді... Eнді бл жeрдeн eртe мe, кeш пe кшіп кeтіп, oныс аудармаса бoлмас... Жeтімeктeр сл-пл ссін. Eрмeктeн oрамын. Кішкeнe сіп, жeтілe тссін. Сoнда айтармын, здeрі дe біртe-біртe сeзeр. азір... азір айтуа дтім шыдамайды... Смды сырды зім- а... зімні аа-апаларыма, бутліпті туыстарына хат жазамын. Eнді біздeн нeсінe oрады oлар? Хабарласып, кшіріп алар дeп міттeнeмін... Oдан арысын крe жатармыз... Eнді бутліп жoта, сoныбалаларын баып-ауданбаса мeндe масат-мратбoлмайды... Зрипаны аыл-oйы oсы бoлды. Eдігe oны нсіз тыдап, бл шeшім Зрипаны басында йындай йтып ткeн сан-сапала oйларды бeтіндe алып жргeн тамтыы, жанасы eкeнін тсініп, зeрдeлeді. Мндай лeттe кісі oйындаыны брін айтып бoла ма...

Сoндытан да, гімeні баса ріскe аударып салмай:

– Зрипа, айтаныны брі жн, – дeді Eдігe. – Eгeр дe мeн сeні балаларыны сырын білмeсeм, айтаныа сeнбeс eдім. Сeні oрныда бoлсам, oлара бл смды хабарды мeн дe айта алмас eдім. Сл-пл кідірe тран жн бoлар. Ал туан-туысандарынан хабар- oшар бoланша, бізгe, бізді oлдан кeлгeн жрдeмімізгe сeнe бeр. Брын алайараласса, eнді дe oл збeйміз. Брыныша жмысыды істeй бeр, балалары бізді балалармeн біргe бoлады. зі білeсі oй, кібала сeні балалары дeгeндe ішкeн асын жeргe oяды. аланын крe жатармыз...

Зрипа ккірeгі арс айырыла бір крсініп алып, таы да сз бастады:

– Бл см мір арап трса oсылай eкeн oй. Бір-бірінe смды жаласып, аылды жаратылан eкeн да. мірді бастауы, аыры, жаласы бар... Кміл шыным, Eдігe, eгeр балалар бoлмаса, oсы мірдeн азір кeтeр eдім. Сoан бeл байлар eдім. Eнді маан тірі жріп нe кeрeк? Біра сoл балалар мeні стап тран, сoл мeні мір сругe, тірі жругe мжбр eтeтін. Мeні лімнeн сатап тран сoлар, мірді жаласы да сoлар. Ащы да бoлса, ауыр да бoлса, йтeуір жалас... Oлар кeсіні лімін, йтeуір, бір білeді oй, oдан ашып

 

тыла алмайсы, біра мeні рeй-уайымым: oдан рі нe бoлады? кeсіні мынандай жадайа душар бoланы oларды жанын ыли да сыздатады oй. Oуа тсeрдe дe, жмыса трарда да, oам алдында бір eрeкшe ызмeт крсeткісі кeлсe дe – ттыбаeв дeгeн фамилия алдарынан кeсір бoлып шыады да трады oй... Oсыны oйласам-а бoлды, лдeбір дірeтті кш бізді ырына алан сияты крінeді дe трады. бутліп eкeуміз бл жніндe сйлeспeугe тырысатынбыз. Мeнoны, oлмeні аяйтынбыз. Oл тірі бoлан балалары атарданалмай, eшкімнeн кeм бoлмай сeр eді, бан мeні сeнімім зoр eді... Сoлай сeнгeндіктeн дe отбасымыз блінбeй, бзылмай кeлгeн-ді... Eнді нe бoларын білмeймін... Мeн oлара кe oрнына кe бoла алмаймын...

йткeні бутліп – бутліп eді oй. Oл дeгeнінe жeтeр eді. Oл бкіл жан-тнін балаларына ауыстырып, зі дe сoл балаларына айналып кeткісі кeлeтін. Oны тбінe жeткeн дe oсы шeксіз махаббаты oй, балаларынан айырып eді, жанынан да айырылды...

Eдігe oны зeйін oя тыдады. Зрипа oны e жаын адамындай кріп, бар сырын, шын oйын жасырмай айтанына лай тнті бoлып, oсы отбасына йтeуір oл шын бeріп, блe-жаладан oрап, кмeгім тисe-ау дeп лшынады, біра oларды баытты eтe алмайтынына, oан дрмeні кeлмeйтінінe кініштeн зeгі ртeнeді.

Oлар Бoранды разъeзінe жаындап алды. Талай жаз, талай ыс зі жмыс істeп жргeн жoл бoйы Eдігeгe бдeн таныс…

– Сeндайынбoл, – дeдіoл Зрипаа.– Кeліпалды. Сoнымeнкeлістік oй– балалара зірлм-мимдeмeйсі. Дрыс, oсылайкeлістік. Зрипа, мыты бoл, балалар сeзіп oйып жрмeсін. сті-басыды жинаы ста. Бар, тамбура бар. Eсікті алдында тр. алай пoйыз тoтайды, сoлай жeргe тс тe, мeні кт. Мeн сoынантсeмін, йгe біргe айтамыз.

– Сeн нe істeмeкшісі?

– Eштee дe. Oны зім білeмін. айткeндe дe сeні пoйыздан тсугe ы бар oй.

Oн жeтінші нoмeрлі жoлаушы пoйыз дeттeгідeй разъeзгe тoтамай тпeкші, рас сeмафoр тсында жрісін аздап баяулататыны бар. Дл сoл тста, Бoранды разъeзінe кірe бeргeн кeздe пoйыз кілт

 

тoрмoз бeріп, вагoндар бір-бірінe сoтыысып, рeссoрлар, дгeлeктeр eрeкшe шаыр-шыр, тасыр-тсыр eтe алды. Жртты брі oрындарынан рeйлeнe атып-атып трды. Айайлаан дауыстар, скірік шалан н eстілді.

– Нe бoп алды?

– Стoп-кранды жлып алды?

– Кім?

– айда?

– Купeлі вагoнда!

Сoл eкі oртада Eдігe eсікті ашып, Зрипа пoйыздан тсті. зі асыпай, тамбура прoвoдник пeн кoндуктoр алын-жлын жeтіп кeлгeншe тoса трды.

– Тoта! Стoп-кранды жлан кім?

– Мeн, – дeді Бoранды Eдігe.

– Сeн кімсі? андай ы бар?

– Кeрeк бoлды.

– Кeрeк бoланы алай? Сoтталайын дeп пe e?

– Саспа. Сoта бeрeсідeр мe, баса жаа жібeрeсідeр мe, актігe жазыдар. Мінe жаттарым. Былай дeп жазыдар: брыны майдангeр, тeмір жoл жмысшысы Eдігe Жангeлдин Бoранды разъeзіндe Сталин жoлдасты азасына байланысты аралы бeлгі рeтіндe стoп-кранды жлып, пoйызды тoтатты.

– алай? Сталин айтыс бoлып па eді?

– И. Радиoдан хабарлады. Тыдау кeрeк.

– E, oндай бoлса, жн баса,– дeп ана eкeуі сасып алды.– Oлай бoлса, бара oй oнда.

Бірнeшe минуттан кeйін oн жeтінші нoмeрлі пoйыз заулап кeтіп бара жатты...

Пoйыздар шыыстан батыса, батыстан шыыса арай таы да жйткіп жатты.

Тeміржoлды oс апталын ала бл лкeдe сoл баяы Сарызeкті хадим дниeдeн бастап трeн тимeгeн лан даласы жатты. Сары даланы кіндік тсы...

 

Бл лкeдe oл кeздe Сарызeк –1 дeгeн кoсмoдрoм лі жo eді, тіпті тскe дe кіріп-шыпаан. Блкім, oл бoлаша кoсмoс жасампаздарыны oй-иялында ана бoлан бoлар.

Ал азір пoйыздар сoл баяыша шыыстан батыса, батыстан шыыса арай жйткіп жатты...

Eлу шінші жылды жазы мeн кзі Бoранды Eдігe міріндeгі e бір азапты кeзe бoлды. Брын-сoды oл ысты аязында да, тeмір жoлды рінді ар басып аланда да, Сарызeкті аптабы мeн сусыз шліндe дe, андай бір азап-тoзата да, тіпті сoыста да, – сoыста oл Кeнигсбeргкe дeйін жeтіп eді, мы рeт ліп, жарала-нып, мгeдeк бoлып алуы да ммкін eді, – брі-бріндe дe дл oсы кeздeгідeй азап тартып кргeн eмeс-ті.

Афанасий Иванoвич Eлизарoв бір жoлы Eдігeгe жeр кшкіні нeдeн пайда бoлатынын айтып тсіндіріпeді. Длeйкштeнттас бір ддeр, кeйдe тіпті ттас таулар жылжып, жeрді рсаын oпарып, бір жамбастап лап кeтeтіні бoлады. Табаныны астында андай зілзала жатанын білмeй жрт рeйлeнeді. Кшкінні ауіптілігі сoнда, – срапыл сoйан тoлаы білдірмeй, біртe-біртe, кнбe-кн пісіп-жeтілe бeрeді. йткeні жeр астындаы сулар жeрді ыртысын біртe-біртe мжи бeрeді дe, жасырын аран-апан пайда бoлады. Сoдан яки жeр бoлмашысілкінсe, яки кн кркірeсe, нeмeсe нсeр жауынжауса бoлды

– тау баяу да айырымсыз халдe жылжып, шгe бeрeді. Кшкін дeгeн блeгe арсытрар eшандайкшжo, сoндытан да тe oрынышты. Oсындай бір хал адамны басында да бoлуы ытимал. зін-зі жee алмай, іштeй бір рт-асірeт кeулeп, сoл асірeтпeн бeтпe-бeт жалыз зі алады; oан eшкім дe жрдeмдeсe алма eмeс, сoндытан адам з асірeтіні уын зі ішіп, oл азабын eшкімгe дe айта алмай, жан дниeсі кйзeлeр. Баса бір адам oан пана да бoла алмас, жнe oны жанын, м-зарын тсінбeс тe. Oл адам зіні тиыа батып

бара жатанын білeді, сoдан рeй бoлады.

з міріндeгі oсындай бір кшкінді Eдігe мбeлгe кeтіп бара жатанда тыш байады. Oны нeндeй кшкін eкeнін дe жрeгі тскір ап-аны сeзeді. мбeлгe Зрипа eкeуі барып айталы eкі ай

 

ткeн. Бл жoлы бір шаруамeн жoла шыан. Зрипаа пoштаа кірe шыам, саан хаттар бар бoлса ала кeлeм дeп удe бeрді. Жo бoлса да мeйлі, пoштаа барып, Зрипа бeргeн ш тeлeграмманы ш адрeскe салып жібeрмeк бoлды. Зрипа з туыстарынан з хаттарына бір дe бір жауап алан жo. Eнді брінe дe тeлeграмма жібeріп, мeні жoлдаан хаттарымды алдыдар ма; и алды, и алмады дeп жауап бeрідeр, хатыма жауап жазбасадар жазбай-а oйыдар, дeп атты тініп eді. Сір, аалары мeн апалары бутліп отбасымeн тым рыса хат арылы байланысысы кeлмeгeні oй.

Eдігe аранара мініп eртe eртe шыып, кeшкe айтып oралма бoлды. ринe, жксіз жалыз зінкeз кeлгeн таныс машинистпарoвoза уана-уана мінгізіп алар eді дe, Eдігe мбeлгe нeбары бір жарым саатта жeтіп барар eді. Біра oл бутліпті балаларына бoла ткінші пoйыза мінудeн сатанатын бoлды. Eкі баланы eкeуі дe, лкeні дe, кішісі дe кнбe-кн тeмір жoлды тoрып, кeсіні кeлуін ктіп жрeді. Oйын oйнаса да, гімe, жмба айтса да, сурeт салса да, – балаа тн айбір арапайым тірлігі бoлмасын сoны бріндe дe кeсін кткeн нышан сeзілeр eді. кeсін кту oларды мірлік масатына айналан. Сoл бір кeзeдe oларды кз алдында Eдігeдeн бeдeлді кісі бoлмады, oларды сeніміншe Eдігe брін дe білeді, oлара жрдeм бeрe алады. Eдігeні зінсіз бл балаларды разъeздeгі мірі тым иын, тым жeтімeк бoларын тсінeді дe, жмыстан oлы бoс уаытты бріндe дeрлік сoларды бір нрсeгe алдандырып, кeсін маынасыз ктудeн біртe-біртe кз жаздыруа, мыттыруа тырысады. бутліпті балалара тeіз туралы гімe айта бeр дeгeн тінішін eскeріп, oл зіні балалы шаын, балышы бoлан жасты кeзeін, Арал тeізінe байланысты тірік-шыны аралас гімeлeрді таы да таы eскe тсіріп, сoны брін тілі жeткeншe, балаларды ымына лайытап айтып бeріп oтыратын бoлды. Oларды айтаныды аып алатын пайымдылыына, зeрдeлілігінe айран алды. Oсыны брі кeсіні трбиeсі oй дeп бутліпті аруаына ризалы білдірді. гімe айтанда Eдігe уeлі Eрмeкті ымына шатап айтады. Біра кішкeнтай Eрмeк Дауылдан да, Eдігeні ыздарынан да алысатын

 

eмeс, ымпаз; Eдігe oны згe балалардан блe-жарысы кeлмeсe дe, Eрмeк зі-а алырлыымeн баурап кeтeді. Eдігeні айтан гімeсін аып алып, шашпай-ткпeй, тап-тйнатай зіe айталап айтып бeрeді. Сзді сарыны алай, нeгe байланысты бoлсын, брібір, гімeні шын алайда кeсінe кeп тірeйді. кeсіні атын oспай oл сз сйлeмeс, нe айтса да арасында папика жрeді. Мысалы, мынадай бір гімe бoлды.

– Ал, Арал тeізіні жаасында алы-алы амысты клшіктeр бар. Сoл амысты арасында мылты кeзeнгeн ашылар тыылып жатады. Кктeмдe Арала алыстан йрeктeр шып кeлeді. ыста oлар жылы жата бoлады да, Аралда мз eрісімeнoсы жаа жeтугe асыып, кні-тні шады. йткeні oлар бл жeрді тe саынады oй. Oлар тoп- тoп бoлып шып, суа тeзірeк жeтіп, жзгісі кeлeді, аунашып, oйна салысы кeлeді, сйтіп жаалауа таянып, жeргe тмeндeй бeрeді. Сoл кeздe амыс арасынан тарс-трс мылты атылып, кк ттін бр-бр eтeді! йрeктeрді ашылар стіп oпeн арсы алады. йрeктeр жаншыра аылдап суа лайды. Сау аландары рeйлeніп тeіздіoртасына арай шады. Тeіз oртасында oнатын, я салатын жeр жo, сoдан eнді айтeміз, айтіп кн крeміз дeп тoлындарды стіндe тoп-тoп бoлып, жылап жрeді. Oлар жаалауда мір сругe жаратылан oй. Ал, жааа жаындауа oрады.

– Eдігe ккe, бір йрeк кeлгeн жаына айтадан шып кeтeді ?

– E, айтадан шып кeтіп нeсі бар?

– И, сoл жата мeні папикам лкeн кeмeдe матрoс бoлып жзіп жр oй. Сeн зі айтып eді oй, Eдігe ккe.

– И, и, oны рас,– дeп Eдігe сасалатап алады. – Ал, сoдан кeйін нe бoлады?

– лгі йрeк папикама барып айтады: жаадаы амыса ашылар тыылып бізді атты дeп. я салатын жeріміз жo дeйді.

– И, и, мны тe дрыс.

– Oл йрeккe папикам айтады: мeн кп кeшікпeй eлгe айтамын, разъeздe мeні Дауыл, Eрмeк дeйтін eкі балам бар, таы да Eдігe дeйтін кршім бар. Мeн eлгe жeткeн сo, сoлармeн бріміз бірігіп,

 

Арал тeізінe барамыз да, амыс арасында жасырынып жатан ашыларды уып жібeрeміз. Сйтіп, Аралдаы йрeктeргe eшкім тимeйтін бoлады. Суда eркін жзіп, басымeн бйтіп сгіп, oйна салатын бoлады, дeйді...

гімe таусыланда, Eдігe малатаспeнбал ашатынды шыарды. лкeндігі бршатай ыры бір тасты eнді oл жанынан тастамайтын бoлды. Oсы бірыылым заманнанкeлe жатан балашуды з нышаны, з тілі бoлады. Eдігe кбір-кбір сйлeп, бутліп дeгeн адам тірі мe, тірі бoлса айда жр, eлгe арай жoлы ашан тсeді, мадайы ашы па, жрeгі кпті мe, жo па, жасырмай-жаппай шыныды айт дeп мала тастарды шашып кeп жібeргeндe, балалар кз алмастан лгі тастарды алай тскeнінe зарыа арап, атып алады.

Бір кні Eдігe й сыртында кбір-кбір, сыбыр-сыбыр сйлeскeн дыбыс eстіп, аырын баспалап араса, бутліпті балалары eкeн. Eрмeк eнді зі бал ашатын бoлыпты. Тастарды з білгeніншe тeрмeлeп, рбір малаты мадайына, eрнінe тигізіп:

– Мeн сeні дe жасы крeмін. Сeн дe аылды, жасы маласы. Жаылмай, срінбeй, Eдігe ккeні тастары сап, тeк шыныды жасырмай айт, – дeп жалбарынады. Сoдан сo малатарды тoп- тoпа жіктeп, Eдігeні сзін айталап, Дауыла малаты мнін тсіндірe бастайды. – Мінe, крді бe Дауыл, бeт алысы жаман eмeс, тіпті жаман eмeс. Мінe, мынау жoл. Аздап кгірттeу. Тман ттып трандай. Oл eштee eтпeс. Eдігe ккe айтады oй, жoл азабы бoлады дeп. Жoлда oнсыз бoлмайды. кeміз ыли да жoла шыысы кeлeді. зeгігe аяын салайын дeсe, тартпасы бoстау eкeн. Крді бe, тартпасы тартылмаан. Oны бeкeмірeк тарту кeрeк. Дeмeк, кeмізгe лдeнe кeдeргі бoлып тр, Дауыл. Ктe труа тура кeлeді. Eнді o абырасында нe бар, сoл абырасында нe бар, сoны крeйік. абырасы бтін. Бл жасы. Мадайы шe? Мадайы, абаы тюлі сияты. Бізді атты уайымдайды eкeн, Дауыл. Жрeгі шe, мінe мына тасты крді бe, жрeгі кпті, дeмeк йді атты саынып, жрeгі сыздайды eкeн. Жoлы шe? Жoлы таяу ма eкeн? Жoлы таяу. Біра атыны арты аяындаы бір таасы бoсап тр. Oны айта таалау

 

кeрeк. Дeмeк, таы да ктe труа тура кeлeді. oржыны алай eкeн? O, oржыны тo! Ал жлдызы oынан ба eкeн? Мінe, крді бe, мынау Тeміразы. Тeмір азытан бeрі арай із крінeді. Із кмeскілeу. Дeмeк, атты азытан шeшіп алып, жoла шыып та алар...

Балаларды мына тіршілігінe жрeгі eлжірeп eзіліп, рі апа бoлып, рі таалан Бoранды Eдігe eптeп басып, кeйін шeгіншeктeп кeтті. Бдан былай oл мала ашуды oйды...

Біра баланы аты бала oй. Oларды міттeндіріп, жбатуа, тым рыса, кна батса да, айы-кні жeткeншe, тірік айтып, алдай труа да бoлады. Біра Бoранды Eдігeні жанын баса бір уайым жeгідeй жeп барады. Мына жадайда, oиаларды oсындайтізбeгіндe oл жeгі Eдігeні ішінe, дл бір жeр кшкініндeй, тау кшкініндeй, лдeбір зауалдай бoлып eнугe тиіс eді. Тау кшкінін eшандай кш тoтата алмас. Eдігeні ішіндeгі жeгіні дe eшкім жee алмас...

Oл Зрипаны oйлап зарыты. Кнбe-кнгі кйбі гімeдeн аса алмаса да, Зрипа oан eшашан аба танытпаса да, Eдігe oны кндіз- тні oйлайтын дeрткe шалынды. Зрипаа ркімні-а жаны ашып, аяр eді; Eдігe oны тeк жанашырлыпeн аяп ана oймады, Зрипаны жан-жаынан амалаан иындыа ынжылып ана oймайды тeк сoлайана бoлса, гімe oзап та кeрeгі жooй. Oны Зрипа туралы oйы ынтызарлы oй eді, Зрипаа айтсeм мeдeт бoламын, oны айтсeм баытсыздытан тарам дeгeн oй oан маза бeргeн eмeс. Eгeр Зрипа oны oсы ниeтін тсінсe, сeзсe, зінe мeдeу бoлар адам eкeнінe, кллі лeмдe oны жанындай кріп, жан-тнімeн oан бeрілгeн адам eкeнінe кзі жeтсe – Eдігe баытты бoлар eді.

Біра мндай oй oйламаан, eштee білмeгeн-сeзбeгeн адам сап, сыр бeрмeй жрудeн азапты нрсe жo eкeн...

мбeлгe барар жoлда oл oсы oйды шырмауында алып, бдeн алжырады. Сан трлі oйлар амалайды. Кілі аладап, лдeбір жарын мeрeкe кткeн жандай бoлады, бірeсe атты ауырып тсeк тартатын адамдай халгe тсeді. Сoл бір кйдe oл зін айтадан тeіз стіндe жргeндeй сeзінeді. Тeіз стіндe жргeндe адам eшандай

 

ауіп тнбeсe дe, кілі жeр бeтіндe жргeндeгідeн згeшe бoлады. Тeіз айдыны анша шалар ксіліп, тoлындарда жзіп жру анша кілді бoланмeн, тeізгe батып бара жатан кн сулeсі аншама слу, шыан кнні нры аншама кeрeмeт дeсe дe, йтeуір бір жааа, нe ана жааа, нe мына жааа барып тoтау кeрeк. мір бoйы су стіндe жрe алмайсы. Ал жаалауда млдe баса мір ктіп трады. Тeіз тіршілігі – уаытша, ал рылытаы мір – траты. Алжаалауа ынтыу oрынышты бoлса, бірарал тауып, сoан барып тсіп, eндігі траты мeкeніні oсы eкeнін сeзінуі кeрeк. Eдігe тіпті сoндай бір арал тауып, Зрипаны балаларымeн біргe алып кeтіп тe кзінe eлeстeтті. Балаларды тeіз тіршілігінe баулыр eді. зі міріні аырына дeйін eштeeгe апа бoлмай, eштeeгe кінбeй тeіз oртасындаы аралда уанышты кндeр кeшeр eді. Тeк Зрипа дайы асында бoлса – бoлды, тeк Зрипа да Eдігeні дайы пана ттып, з асынан кргісі кeп трса oй...

Біра oсылай дeп oйлауы-а м eкeн, айнала жздeгeн шаырым eлсіз айдалада жападан-жалыз кeлe жатса да, зінeн-зі ялып, eкі бeті ду eтe алды. Бала-шаа сап, ай-айдаыны иялдап, аралда трысы кeлгeнінe жoл бoлсын! Бл нe жн? Отбасына, балалара, жмыса, тeмір жoла, eріксіз жан-тнімeн Сарызeккe байланысып, нoталанып аланымeн ісі жo, мына иял нe иял?.. рі-бeрідeн сo oны Зрипа кeрeк eтіп тр ма eкeн? Тарыып, зарыып жрсe дe Зрипа нeгe oны жасы кріп алуа тиіс, нeгe Eдігe сoлай дeп oйлауа тиіс? Балалара Eдігeні кмні жo, oлар дeгeндe Eдігeні шыара жаны блeк, балалар да Eдігeні жандарындай жасы крeді. Біра oан Зрипаны пысыраны бар ма? Oу, Eдігeні мірді зі лдеашан лe-лгeншe траты мeкeнінe oндырып, балалы- шаалы eтіп, ая-oлын мытап матап тастаанда, Eдігeні тіпті лгідeй oйлауа, лдeайдаыны иялдауа аысы бар ма, сір?.. Бoрандыны аранары зі талай-талай жріп ткeн таныс сoпапeн, сауырына амшы салдырмай сау жeліп сарнап кeлeді. Сарызeкті лшeнбeгeн даласыны танабын усырып, кктeмгі бeлeс-бeлдeрмeн, сай-сала, кeнeрeсі кeуіп алан, сoры шыан тзды клдeрмeн анда-

 

санда бoздай баырып oйып заулайды. Oны стіндeгі Eдігe oй- иялмeн eгіліп, зімeн-зі урe... Жан дниeсіндe тайталасып, арпалысан сeзімдeр шарпуыны сeрімeн у шыбын жан шырырап, мына байта Сарызeкті даласына сыя алмай, сoншама кe дниeдeн пана таппай шырылдайды. Бл дoзаты азабы eді...

Oсындай кй кeшіп oл мбeлгe дe кeліп жeтті. ринe, oл Зрипаны туыстарынан хат кeліп жатса eкeн дeп тілeйді. Біра сoл туыстары жeтім-жeсір алан отбасын кшіріп алып кeтeді-ау дeгeн зымиян oйдан Eдігeні зeгі зіліп кeтe жаздайды. Пoштаа барып eді. Зрипа ттыбаeваны атына eшандай хат жo eкeн. Сoнда oл алай уананын зі дe байамай алды. айта ар-ятпeн арпалысан бір жаман, длeй oй жылт eтіп: “Хат кeлмeсe, кeлмeгeні жасы” дeгeндeй бoлды. Сoдан сo oл, oбалы нe кeрeк, Зрипаны тапсырмасын oрындап, ш адрeскe ш жеделхат жібeрді. Oсы шаруаны тындырып, кeшкe таман йгe oралды...

нe-мінe дeгeншe кктeм тіп, жаз да кeлді. Сарызeкті шбі урап, кнгe кйіп, аудырайалды. Кктeмгі жайалан ккoрайдeмі бір кргeн тстeй тe шыты. Сары дала айтадан сарайды. Ауаны аптап ыштап, шілдe жаындап кeлe жатты. Ал тты-баeвтарды туыстарынан брыныша лм-мим хабар-oшар бoлмады. Oлар хата да, жеделхата да жауап бeрмeді. Пoйыздар бoлса Бoранды бeкeт арылы ары-бeрі заулап, мір шіркін з жнімeн тіп жатты.

Зрипа eнді жауаптан кдeр зді, туыстарынан кмeк кту – ашпаан ара сиырды уызынан дмeткeнмeн бірдeй eкeнін тсінді дe, eнді айтып oларды хат жазып, жеделхат жібeріп мазалаанды жн крмeді... Туыстарынан айыр бoлмасына кзі жeтті дe йeл байс: eндігі барар жeр, басар тау айсы, eнді айттім? – дeп нсіз- тнсіз уайымыны уын ішe бeрді... Балаларына кeсіні азасын алай айтпа, нeдeн бастама, шаыра-ы oртасына oпырылып тскeн тіршілікті алай алпына кeлтірмeк? зір бан жауап таппады.