Григoр Нарeкаци. “асірeт кітабы”, X асыр. 24 страница

Сeн сирeк кeздeсeтін асыл балысы oй. нe, мсeлe айда. Сeні тбe, йрыы, анаттары мeн жoн ара тп-ттас алтын oй. Сeн бізді халімізді eнді. йeлім сeні oлына стап, алтын мсініді жан-жрeгімeн сeзінгісі кeліп, ынтызар бoлды, алтын бeкірe. Сeн балы бoлса, біздe шаруа жo eкeн дeп oйлама. Сeн балы та бoлса, йeлім сeні з бауырындай, сілісі яки інісіндeй саынып, пeрзeнттeн бoсанар алдында зіді бір кргісі кeлeді. Ана рсаындаы бала да риза бoлар eді. Жадай oсылай, алтын бeкірe. Мтаждан тар бізді. Жаында бeрі. Рeнжітпeймін мeн сeні. Нан рсын, алдасам. Eгeр мeн арам пиылды бoлсам, сeн oны сeзeр eді. Eкі армаым бар, алааныды ал, арматара ждырытай- ждырытай eт іліп oйдым. Eт аздап иістeнгeн. Сeн алыстан сeзсін дeп дeйі иістeндірдім. Сeн oрыпай-а кeлe бeр. Eгeр мeн аптырма тастасам, oным oзбырлы бoлар eді, ринe, сeн аптырмаа тeзірeк тсeр eді. Біра oнда сeн аптырманы жтып oйып, мeн

 

сeні тeізгe айта жібeргeндe арныда тeмір алып oйып иналар eді oй. Oным oзбырлы бoлар eді. Мeн сeні алдамастан арма сынып oтырмын. Аздап eрні жырылады, бар бoланы сoл-а. Сeн абыржыма, алтын бeкірe. Мeл йдeн лкeн мeс ала шытым. Сoан су тoлтырамын да, сeні ішінe салып oямын, тeізіe айта oраланша сoны ішіндe жата трасы. Біра мeн сeні стамай кeтпeймін. Уаыт бoлса ысып барады. Тoлындар тулап, жeл атайып кeлe жатанын сeн алайша сeзбeйсі? алайша мeні тыш пeрзeнтім кeсіз жeтім аланын алайсы сeн? Oйлан, алтын бeкірe, тар мeні...” ыс табалдырыындаы суы тeізді ккeз айдыны арауыта бастады. Бірдe тoлын жалдара ктeріліп, бірдe тoлын дeстeлeр арасынан крінбeй кeтіп, жалыз айы жаалауа арай асарысып кeлeді. Срапыл дауыл біртe-біртe кш жинап, іштeн айнап, тeіз кірeнe бастады. Жалыз айы ажал тoлындармeн жааласып баты. Мздай тамшылар балышы бeтін сабалап, eскeктeгі oлдары

ылалды суытан дoмбыып кeтті.

кібала жар жаалап, шыбын жанын шбeрeккe тйіп жр. Кйeуіні кeшіккeннeн сeскeніп, лдеашан тeіз жаасына кeліп, Eдігeні кткeн. Oсы балышыа трмыса шыуа ыылас білдіргeндe, кібаланыырдаы малшы туыстарыoан: “Балышыа сз бeрeрдeн брын oйланса eді, кргeн кні сoр бoлар, сeні кйeуі адам eмeс, тeіз бoлар; сoл тeізді жаасына талай шыып, oан тірдeй жалбарынып, кзіні жасыклбoлар”, – дeпeді. Біра кібала Eдігeгe бeргeн сзін eкі eтпeй: кйeуім айда бoлса, мeн дe сoнда... дeді oй.

Аыры сoлай бoлды да. Бл жoлы кйeуі тeізгe артeльмeн біргe аттанбай, жeкe кeткeн. Кн бoлса кeшкіріп, ымырт жабылып барады, тeіз бoлса зікір салып, жын-пeрісін шаырып жатан сияты.

Ажалдар арасынан кeнeт eскeктeр ылт-ылт eтіп, тoлын тсінeн айа eтіп айы крінді. Басын oрамалмeн шандыан, арны шeрмигeн кібала тура суды жиeгінe кeліп, Eдігeні жааа шыуын ктті. Асау тoлын айыты бар прмeнімeн айраа арай латырып жібeрді. Eдігe oдан арып тсіп, басын баша тыртып, айыты жааа сйрeп шыты. Тзды суа бгіп алан Eдігe бoйын

 

жазанда кібала барып, аайып алан мп-мздай плащты ішіндeгі кйeуіні мoйнынан шатай алды.

– арай-арай eкі кзім трт бoлды. Нeгe мнша кeшікті?

– Кні бoйы армаа ілінбeй, oсы кн батарда ана тскeні...

– Сeн сoнда алтын бeкірe аулауа барды ба?

– Жалынып, oны рe кндірдім. Eнді oны стап круіe бoлады. Eдігe айытан суа тoлы ду мeсті алып шыып, аузын шeшіп, жаадаы малта тасты стінe суды алтын бeкірeмeн біргe атара салды. Балы нн eді. Сымбаты кeліскeн нн балы. Oл алтын йрыымeн жан-жаты сабалап, су-су малта тастарды сыпыра- жайпап, блынып-блынып алды да, зіні туан тeізінe, ажал тoлына жeтпeк бoлып мтылып ызылтым кмeйлі аузын арандай ашты. Бір ас-аым сткe балы бірeсe тынышталды да, айда жатанын білгісі кeлгeндeй, дп-дгeлeк, тап-таза кздeрімeн мына жары дниeгe арап адалды да алды. Тіпті ысы кeшті алагeуіміні зіндe бeйтаныс сулe балы басына шаылысып eді, балы зінe тніп тран адамдарды жарылды кздeрін, жаалау жeрді бір иыын, аспанды крді. Кзі йрeнбeгeндіктeн oан алыс аспандаы батан кнні блт арасынан шалынан лсіз сулeлeріні зі блкім кз арытырар жап-жары сияты крінді. Балы тынысы тарыла бастады. Бір тулап тсті. йрыымeн жeр сабалап, ты кшпeн длeйлeнe шыр айналып, суа жeтугe талпынды. Eдігe

алтын бeкірeні жeлбeзeгіні тбінeн стап ктeрді дe, кібалаа:

– oлыды тoс, ста, – дeді.

кібала нн балыты сби сияты oс oлдап ктeріп, бауырына басты.

– Ту, ширыуын-ай! – дeп таалды, кібала балыты шиыршы атан сeріппeлі кшін сeзіп. – зі брeнeдей ап-ауыр oй, тeгі! Тeізді иісі аиды! Кeрeмeттeй слуын арашы! М, Eдігe, ризамын, тe ризамын. Жаным жай тапты. Тeзірeк суа oя бeр eнді... Eдігe алтын бeкірeні тeізгe алып барды. Тізeсінe дeйін тoлын кeшіп, балыты сусытып суа тсірді. Алтын бeкірe суа тскeндe, бір ст балыты басынан йрыына дeйінгі зeр абыы кгілдір

 

мнар ауаны жар eткізгeндeй бoлды да балы жмыр дeнeсімeн суды а жарып, тeрeгe жзіп кeтe бeрді...

Ал тeіздe срапыл дауыл тндe сoты. Тeіз й сыртындаы жар астында мірeп, eірeп жатты. Дауыл алдында ирeк тoлындар бeкeр пайда бoлмайтынына Eдігeні кзі таы жeтті. Тн oртасы бoлан ша. Тулаан тoлындар шуын йылы-oяу тыдап жатып Eдігe армандай алтын бeкірeні eсінe алды. азір нe кйдe eкeн? Тeізді тиы тeрeіндe тoлынны тулааны аса білінбeсe кeрeк. Сoл зіні тнeктeй араы тиы мeкeніндe алтын бeкірe дe тeіз стіндeгі тoлындар шуылын тыдап жатан шыар. Eдігe сoны oйлап, балаша жымиып oйып, йытап бара жатып, бір oлын йeліні бйірінe салып eді, рсаты блк- блк eткeнін сeзді. Oл oны рсата жатан пeрзeнті eді. Eдігe бан да балаша мз бoлып, жымиып, аласыз бір йыа батты.

Жыла жeтпeй срапыл сoыс басталарын, тіршілікті астан- кeстeі шыарын, сйтіп тeізбeн біржoлата oштасып, кeйін oны тeк eсінe ана тсіріп жрeрін, сірeсe иын-ыстау кeздeрдe eсінe аларын oл сoнда білсe oй...

Пoйыздар бл лкeдe шыыстан батыса, батыстан шытыса арай жйткіп жатады.

Ал, тeмір жoлды oс апталын ала бл лкeдe сайын сахара сары даланыкіндіктсы–Сарызeктімeдиeнлыжазирасыксіліпжатады...

Бoранды Eдігe шін ырсыты-ысталады бoлан сoл eлу шінші жылды ысы eртe тсті. Сарызeктe брын-сoды oндай ыс бoлан eмeс-ті. азан айыны аяын ала ар жауып, суы басталды. мбeлдeн кнілгeрі з йінe, Зрипаны йінe картoп тасып аланы андай жасы бoлан. Білгeндeйасыан eкeн. мбeлгe сoы рeт тйeмeн барды, ткінші жк пoйызыны тамбурында трып, йгe жeткeншe картoп сіп кeтeр дeп oрыты. сігeн картoп кімгe кeрeк. йтіп машаат бoланша дeді дe аранара мініп барып, oны стінe eкі анар картoпты тeдeп алды. Жалыз зіні лі жeтпeс eді, тірі жарылаыр, сoндаы кісілeр кмeктeсіп жібeрді.

 

Тeдeлгeн анарларды стінe киізбeн бастырып, жeл тимeсін дeп жан-жаын ымтап oйып, зі oс анарды oртасына шoиып oтырып алып, жайымeн Бoрандыа арай аядады. аранарды стіндe пілгe мінгeндeй бoлып oтыр. Eдігe сoлай oйлады. Бл маайда oсы таяуа дeйін пілгe адам мініп жрeді дeгeнді eшкім eстіп-білгeн eмeс. Oсы кздe станцияны кинoтeатрында тыш рeт нді фильмін крсeткeн. мбeлді бала-шаасынан крі-ртаа дeйін бeйтаныс eл туралы бeйтаныс картинаны крeміз дeп шбырып бeрсін. Фильмдe шeксіз н-бимeн біргe пілдeрді дe крсeтті. нділeр пілгe мініп, ну oрмандардан жoлбарыс аулауа шыады eкeн. Сoл картинаны Eдігe дe кріп аланы бар. Разъeздe бастыы eкeуі жалпы ксіпoда жиналысына бoрандылытар атынан дeлeгат бoлып атысып eді. Жиналыс сoынан дeпoны клубында oсы нді фильмін oйып eді. Сoдан басталды дeйсі. Жрт кинoдан шыып алып, ал кeп гімe ызсын. ндістанда адамдар пілгe мініп жрeтінінe тeміржoлшылар ал кeп таалсын. лдeкім даусы атты шыып:

– Нeмeнe, сoнша сoл бір пілдeргe бoла шулайсыдар, аранарды пілдeн нeсі кeм? Жк артса – o да пілінeн кeм тартпас! – дeді.

– Eй, рас-eй, – дeп жабыла клісіп алды.

– Пілі нe! – дeді таы бірeу. – Піл дeгeні тeк ысты жeрдe жрe алады. Бізді Сарызeккe ыста алып кeлші сoл піліді. Тяы сіп тсіп алсын, аранара жeтпeк айда oан!

– й, Eдігe дeсe! й, Бoранды Eдігe! Oсы саан нeгe аранарды стінe дл нділeршe шатыр тігіп алмаса? нділeрді байы сап, шалайып жрмeйсі бe бір!

Eдігe мырс кліп oйды. Дoстары ылжатайды, дeсe дe зіні аты-шулыбурасы туралы матаусз eсту дe лаына жаыпбарады...

Ал oны eсeсінe сoл ыста Eдігe oсы аранардан крeсіні крді дeйсі. асірeт шeгіп, азапа тсті дeйсі...

Біра oл азап сл кeйінірeк, суы тсe басталар. Ал дл сoл кні Eдігe жoлда кeлe жатанда ар жауды. ар oдан брын да бірeр рeт жауып, тeз eріп кeткeн. Бл жoлы жауанда да мытап басып салды! Сарызeкті аспанын тнeк бркeп, жeл йтыды. Тoрайбас ар

 

жапалатап трып жауанда лeздe жeрді бeті аппа бoлды. Суыы суы eмeс, біра былжыра ылал сйкімсіз. E иыны – саулаан ардан айнала тірeк тк крінбeйді. Eнді нe істeу кeрeк? Сарызeкті айдаласында ат басын тірeйтін, жауынны басылуын ктіп тыныстайтын бірдe-бір eлді мeкeн жo. Eнді бар амал – аранарды кшінe, сeзімталдыына сeнeді. Oл йді тауып баруа тиіс. Eдігe тйeгe eрік бeріп, зі жаасын ктeріп, бркін баса киіп, бастырмамeн бркeніп, жан-жаынан бір арайан крe алмай, таат сатап oтыра бeрді. Жапалатап, oрай да бoрай сoан ардан баса днee крінбeйді. Сoл а ттeкті арасымeн аранар жрісінeн танбай салып рып кeлeді. стіндeгі oжайыны oан азір oжа eмeс, имыл eтпeй нсіз аланын тйe дe сeзeді. арсoтада мншама жкпeн ы eтпeй кeлe жатан аранарды кші дe аламат oй. Иeсі стіндe, аранар анда-санда ба eтіп, арыстанша аырып oйып, кeйдe заынан бoздап, танаулары жeлп-жeлп eтіп, бу брырап, мрныны дeмімeн адам шырардай дауыл трып, арсы сoан арды а жарып, арымай-талмай арырап кeлeді.

Сoталап сoан арішіндe Eдігe жападан-жалыз кілі лазып, жeтімсірeйді. Айнала тырс eтпeйді, а тнeктeн баса тк крінбeйді. аранарара-тра басына йіліп алан арды сілкіп тсіріп, жрісінeн танбай, ба eтіп, баырыпалып айнала тыныштыты сeлт eткізгeндeй бoлады. Ал стіндeгі иeсіні кілі лeм-жлeм. Eдігe зін-зі тeжeй алмай, зінірт шарпыансeзімінзілді-кeсілді тыйып тастап, мытап бірбайлама табантірeйалмай, прмeндe халкeшіпкeлeді. Нe Зрипаа атарылып барсырын айта алмайды, нe кібаламeн атйрыын шoрт кeсісe алмайды. Сoнда oл ыза бoлып, зін-зі аяусыз балааттайды. “Хайуан! Сeн дe бір, сeні тйeдe бір! Oбаан! Итті тбeті! Аыма бас айуан!” – дeп, ара-арасына трлі-трлі бoауыз oсып бoтап, зін-зі тиюа, eс жиюа рeкeттeніп, зін-зі сoйылап, зіні намысына зі тиіп баты... Біра брінeн дe шипа жo... Oл да бір, кшкін oзап лап бара жатан тау да бір... Жалыз мeдeу ттары

– балаайлар. Балалар oан айрыша шарт oймас, Eдігe-ні – Eдігe ккe дeп білeді, жасы крeді, бтeн ылы жo.

 

Oлара нe керeк, андай жрдeм кeрeк. Eдігe oлдан кeлгeніні брін істeр. Мінe, азір дe сoнау мбeлдeн аранармeн eкі анар картoп алып кeлe жатыр. Бір анары сoлардікі... ысы oтын-суын да дайындап бeргeн oсы Eдігe...

Сoл балаларды oйлау – Eдігeні шыбын жаны барып oралар жeр. Сoларды oштаса-а жаны жай табады. Eдігe азір Бoрандыа жeткeн сo сoл балаайлар алдынан алай жгіріп шыатынын кз алдына eлeстeтті. ар бoрап трса да сeкіріп-сeкіріп, алаайлап: “Eдігe ккe кeлді! аранармeн кeлді! Картoп кeлді!” – дeп айайлап алдынан шыады. Oлара: “барыдар, йлeріe кірідeр!” дeп айта алмайсы. Eдігe сoнда аырып алып: “Шк!” – дeп аранарды шгeрeді. сті-басы ар-ар бoлып тйeдeн тсeді, сті-басын аылап, ардан тазартып трып, балаларды бастарынан сипап та лгірeді. Сoдан сo тйeні стінeн анарларды тсірe бастайды; eгeр йіндe бoлса Зрипа шыып алар ма eкeн дeп аладап eсік жаа арап oяды: Зрипа шыа алан кндe дe oл oан eш нрсe айтпайды, Зрипа да ндeмeйді; Eдігe тeк oны бeтінe бір арайды, бір кргeнні зі мeдeт; сoдан жрeгі тскір таы да шым-шым уылжып, таы да жан дниeсі астан-кeстe бoлады, oдан ашып тылар дірeт жo; ал балаайлар бoлса, тйeні ба eтe аланынан oра-oра, абайлап басып, батылданып жаындап кeліп, жк тсіріп жатан Eдігeгe кмeктeсіп жібeрмeк бoлып, тынымсыз тыпырлап, етeккe oралады... Eдігeні бар азабын, сыздаан жрeгін айытырып жібeрeтін лкeн eм oсы ана…

ар жауан сoл бір кнді oл oсылайша жoл стінде ткізді. Жoл бoйы ауыр oйдан, шб-кдіктeн арыла алмады... Жoл бoйы ар жауды да трды.

Сoл ар Сарызeккe o дeгeннeн аарлана кeлгeн eртe ысты басы eді.

Суы тсісімeн аранар айтадан тырына бастады. Тла бoйын буралы длeй кші билeп, айтадан аузынан жын шашып, аырып- баырып, буыранып-блынып, айналаны азан-азан ылды. Eнді oны oрада стап тра алатын eшандай кш-дірeт жo-ты. Тіпті

 

иeсіні зі дe “Блeдeн машайы ашып тылыпты” дeп, бураны ыына кнбeсінe лажы алмады...

ар жауан сo ш кннeн кeйін Сарызeктe скірік жeл трып, дн-дниeні тіктeп ткeндeй жып-жылмаай eтті дe, даланы стін сірeскeн бір мнар басты да алды. Аязды арда кeз кeлгeн дыбыс, ыбыр eткeн имыл, тырс eткeн тысыр – брі дe алыстан-а ап-аны eстіліп, жаырыып тратын бoлды. Кeзeдe кeлe жатан пoйыздар- ды ні талай шаырым алыстан eстілeді. Та ыла бeрe йылы- oяу жатып, даладан аранарды азынаан нін, oраны ирата жаздап, тапырадап транын eстіп Бoранды Eдігe таы бір блe басталанын сeзді. Тeз киініп, араыда тртінeктeп жріп, oраа барды да, тікeнeктeй аяз арып бара жатан тамаын ырнай айай салды:

– Нe крінді! Басыа таы да аыр заман oрнады ма? Таы да бастады ба сoйаныды? Мeні анымды таы да ішпeкшісі бe! Oй, oбаан хайуан! шір ніді! шір дeймін ніді! Биыл тeгі жігітшілігі тым eртe oзан eкeн, блeм. Eлгe клкі, eсeккe та бoлмаса жарар!

Біра айтан сзіні брі айдалаа кeтіп жатыр. Жан дниeсін жігітшілік марлы ысан бура иeсінeн титтeй дe имeнгeн жo. Oл з дeгeнінeнайтпай, oсырынып-пысырынып, eшізілгeншeбаырып, тістeрін рeй шыра шыырлатып, шарбаты ирата жаздайды.

– , блeм, сeзгeн eкeнсі oй? – Иeсі ашудан кпeгe кшті.– Тсінікті бoлды, oсы табан астында табына алып-шып жeтуі кeрeк oй. Кeлeдe бір кйлeгeн інгeнні жргeні oй, сір! й-й! Бл oйсылара тымын дай арап нeгe жылына бір-а рeт кйлeйтін eтіп жаратты eкeн. Ы-шысыз, жанжалсыз, аырын ана кнбe-кн айысуа бoлмас па eді? Сoнда кімні андай шаруасы бар сeндe! Жo, дл азір иямeт-айым бoлатындай зeурeйді-ай, сoрлы!..

Бл кпe-назды брін Eдігe тeк зінібура алдында дрмeнсіздігін жуып-шаю шін ана айтты. Бл блeні ашаны азынатып oяды, амалжo, oраныапасын ашты. Адам бoйынан асатын шынжырлы апаны ашаны сoл eкeн, аранарoны аып кeтe жаздап, абатыдан атып шыты да, азынай аырып, буына бoздап, тeрeктeй аятары

 

тарбадап, тіп-тік ркeштeрі дір-дір eтіп, eн далаа ша жнeлді. Сoынан ар бoратып, лeздe кздeн айып бoлды.

– Тіфу, кпір! – Иeсі артынан бір ткірді дe, ызаланып: – Заула, аыма, заула, йтпeсe кeшігіп аларсы! – дeді.

Eдігe таeртeнeн жмыса кeтуі кeрeк eді, блан-талан бoлан аранарды бoсатып жібeргeні дe сoндытан. Eгeр мны арты нeмeн бітeрін білсe, блан-талан бoлма трма, буынып лсe дe бoсатпас eді oй. Біра oл жмыста жргeндe бл тыран длeйгe кім иe бoла алар eді? Oдан да арасы батып кeтсін. тыран eн далаа шыып, арыны басылар, біраздан сo сабасына тсeр, жуасыр дeп міттeніп eді Eдігe...

Кeлeсі кні-а Бoранды аранарды срапыл сoйандары туралы, тура бір майданнан тскeн апардай, хабарлар жeтe бастады. Брі дe жайсыз хабар eді. Бoранды бeкeткe пoйыз тoтаса-а бoлды, нe машинист, нe кoчeгар, нe кoндуктoр жамырай жарысып, пoйыз жoл бoйындаы тйeлі ауылдарда аранарды салан oйранын айтып бoла алмайды. мдышап разъeзіндe аранар eкі бураны атарынан лімші eтіп, трт інгeнді тартып алып, айдалаа уалап кeтіпті. лгі інгeн иeлeрі тйeлeрін аранардан рe айырып алыпты. аранарды oрытпа бoлып адамдар аспана мылты атыпты. Баса бір жeрдe аранар бір інгeнні стіндeгі адамды шырып тсіріпті. Жeргe шып тскeн сoрлы да бір дай eсала жаратан нeмe eкeн, аранар інгeнмeн ісі біткeн сo бoсатып oя бeрeтін шыар, дeп eкі саат тапжылмай ктіп oтырыпты. Сйтсe інгeнні зі дe ятсыз аранардан ажыраысы кeлмeйтін крінeді. лгі сoрлы eнді інгeнін алып, стінe мініп, йінe айтайын дeсe, аранар oан аилана тра кeп шауып, таптап кeтe жаздапты. Таптап та кeтeтін eкeн, лгі малн жандрмeндe бір тeрe шыра арып тсіп, лі мeн тіріні арасында інгe кіріп кeтіп, рe аман алыпты. Eсін жианда ана барып, зeкті уалай eбeктeп, аранардан алыстаанда ана жoла тсіп, йтeуір, тірі аланына туба-туба дeп йінe oралыпты.

зынла “тeлeфoн” бoйынша, аранарды смды сoйандары жніндe хабар ардай бoрады дeйсіз. Ал біра e аарлы да атeрлі

 

хабар А-Мoйна разъeзінeн хат арылы кeліп жeтті. Пeріні айдан барып бір-а шыанын крдііз бe – А-Мoйна бeкeті мбeл станциясыны ар жаында oй! Хат жазан oс-пан дeгeн бірeу eкeн. шбу адірлі хатта былай дeп жазылан. “Слeм, рмeтті Eдігe аа! Сeн зі Сарызeк атырабына йгілі кісі бoлса-даы, лаыа жаымсыздау сздeр айтуа тура кeлeді. Мeн сeні мыты адам oй дeп oйлаушы eдім. Тажал аранарыды eркінe бoсатып oя бeргeні нe ыланы? Сeнeн мндайды ктпeп eдік. Oл ызылкз блe мнда рeйімізді шырып, иманымызды ашырып бoлды. Бізді бураларымызды мгeдeк ылып, иратып тастады. E йдік дeгeн ш інгeнімізді тартып алып кeтті. Oл аз дeсe, зімeн біргe бір oмдаулы інгeнді дe уалап кeлді. Сір, стіндeгі адамын жoлда шырып тсіргeн бoлар, йтпeсe лгі інгeн нeгe ашамайлы. Сйтіп, бізді інгeндeрімізді дe айдалаа уып алып кeтті. Жаныа жан баласын жoлатпайды – асына нe адам, нe хайуан бара алмайды. Oсындай да бoла ма eкeн? Бізді бір жас буыршынны абырасын иратып жібeргeн eкeн, ліп алды. Мeп аспана мылты атып, жасап, інгeндeрді алып айтайын дeп eдім... айда! Eштeeдeн oрыпайды. Кімді бoлса да шайнап тастап, тірідeй жта салайын дeп тр! Тeк oны лгі шаруасына eшкім шлкeс кeлмeсін. Oл пeрі нe oттамайды, нe су ішпeйді, тeк лгі інгeндeрді айыйды кeліп, айыйды кeліп! Сoл кeздe жeр сoлылдап жатандай бoлады. Oны сoл срапыл рeкeтін кргeндe, тіпті жаны тршігeді. рі дeсe лгі жмыс стіндe аспан астын кірeнтіп, баыратынын айтeрсі. Аламан аыр заман бoландай зрe кeтeді! Сoан араанда, аранары ажымай-талмай інгeндeрді жз жыл атарынан здіксіз айыйтын шыар дeп алдым. Мeн мндай тажалды мірімдe кргeн eмeспін. Бізді ауылды адамдарында зрe-т жo. йeлдeр мeн балалар йлeрінeн алыстап шыуа oрады. Сoндытан да тeз жeтіп, аранарыды алып кeт. Мeрзім бeрeмін. Eгeр дe бір кннeн кeйін кeліп, бізді бл длeй диюдан тармаса, oнда кпeлeмe, адірлі аа. Мeні мылтыымны oы ірі. Oндай oпeн аюды да слатуа бoлады. аранарыны басын куларды кзіншe мылжа-мылжасын

 

шыарамын – сoнымeн іс бітті. Тeрісін ткінші пoйызбeн бeріп жібeрeмін. аранар eкeнінe арамаймын. Ал, мeн бір айтпайтын, айтанынан айтпайтын адаммын. Кeшікпeй транда, тeз жeт.