Григoр Нарeкаци. “асірeт кітабы”, X асыр. 25 страница

Сeні А-Мoйнатаы іні oспан”.

Сйтіп, жадай шыр айналды. Хатты иeсі умeсeрлeу шыар- ау, біра eскeртпeсі тым ату. Eдігe азанаппeн аылдасып, А- Мoйна бeкeтінe жeдeл аттанбашы бoлды.

Бл айтуа ана oай йтпeсe...

Eдігe та бoзынан сапара шыты. кібала жoлазы дайындап oйыпты. Eдігe алы киінді. Маталысырма кпйкe мeн шалбарды сыртынан тoн киіп алды. Аяында пима, басында ш ла тлкі тыма, oлында тeрі oлап. Oсылайша ымтанып, eнді жрeйін дeп інгeнді шгeріп жатанда, асына бутліпті eкі баласы жгіріп кeлді. Дауыл oан oлдан тoыан жн бкeбай сына бeрді.

– Eдігe ккe, мамам сізді мoйныыз тoып алмасын дeп мынаны бeріп жібeрді.

– Мoйын дeйсі бe? Тама дe.

Eдігe уананнан балаларды бауырына кeзeк-кeзeк ысып, бeттeрінeн сйe бeрді. Жрeгі eлжірeгeні сoнша лгідeн баса жнді сз дe тауып айта алмады. Жаны жайдарман бoлып балаша уанды: бл Зрипаны oан дeгeн ыыласыны тыш жoралысы eді.

– Мамаларыа айтыдар, – дeді oл аттанып бара жатып. – Мeн тeз oраламын, дай аласа, eртe-а айтып кeлeмін... Бір минут тe кідірмeймін, сoнда бріміз жиналып, шай ішeміз.

Бoранды Eдігe лгібір арыс атан А-Мoйнаа тeзірeк жeтіп, лeздe айтып кeлгісі кeлді. Жн бкeбай бeргeні шыннан жасылыты нышаны ма, жo па – Зрипаны жанарына бір арап сoан кзін жeткізгісі кeлді. Жн бкeбайды oл мият бктeп ішкі алтасына салып oйан. йдeн шыып, eдуір жeргe жeтіп аланда йгe айтпа бoлып oйы бзылды. тыран аранарды oспан дeгeн бірeу атып тастаса – атып-а тастасын, тeрісін салып жібeрсe – салып жібeрсін, атасына нлeт! Сoл длeй мінeз хайуанмeн ашаны


 

арпалысып тeді eнді, з oбалы зінe, дай жазасын бeрсін. Мeйлі! зінe дe сoл кeрeк! Eдігe oсылай бір нілдeй бзыла жаздааны oй! Біра ялды. Жрт кeзіндe, сірeсe кібала мeн Зрипаны алдында масара бoларын, аыматы аымаы бoларын сeзді. Сйтіп сабасына тсті. Тзімсіз таата талау бoлар бір-а жoл бар: “А- Мoйнаа тeзірeк жeтіп, тeзірeк айту”, – дeп зін-зі айрады.

Eдігe А-Мoйнаа ымырт лeтіндe кeліп жeтті. Астындаы інгeн дe бoлдыран. Жoл за, рі дeсe ысты кні oй. oспан да, oны й-іші дe бір ажайып жандар eкeн. Крі шeшeсі, йeлі, бeс жасар лы (лкeн ызы мбeлді интeрнатында oиды eкeн). oспанны зі oнаты асты-стінe тсіп, бйeк бoлды да алды. Ысыта oт жаылан йді іші eрeкшe шырайлы. Ас йдe ысы сoым асылып жатыр. Oл піскeншe шай ішугe кіріскeн. Крі шeшeй Бoранды Eдігeгe шайды зі йып бeріп, oдан й-жайын, бала-шаасын, мал-жанын, oдан нсілін срап жатыр, срап жатыр. зі дe гімe тиeгін аытып, А-Мoйна бeкeткe ашан, айдан кeлгeнін айтты. Eдігe дe гімeгe шын йіріліп, oрытылан сары майды ып-ысты таба нанмeн іліп алып, асай oтырып, майды матап oяды. Мндай сиыр майы Сарызeктeгілeр шін тасы. oй, eшкі, тйe майы дeгeн дe жасы oй, біра сиыр майы брінeн дe дмді дe. Сйтсe бл сиыр майын блара Oралдаы туыстары бeріп жібeргeн eкeн. Eдігe майды нана іліп алып, асап oтырып, тіпті жарыты кк майса шалын исі шыады, дeп oйды. Бл сзі крі шeшeйді лаына жаып кeткeні сoнша oл жаннаты Жайы жeріндeгі eлі туралы, oндаы балын балауса, oрман-тoай, зeндeр туралы айта бастады...

Сoл кeздe бeкeт басты Eрлeпeс кeліп кірді. Бoранды Eдігeмeн біргe бoлсын дeп oны oспан дeйі шаырып eді.

Далада тас араы тн. Бoранды бeкeттeгі сияты мнда да дрсілдeтіп, йді тeрeзeлeрін сыырлатып, арлы-бeрлі пoйыздар тіп жатыр. Бeкeттeрі Сарызeктe бір тeмір жoлды бoйында жатса да, бл бтeн жeр oй, Eдігe бoлса бтeн адамдарды oртасында oтыр. тыран аранара бoла кeлгeнмeн, oл мeйман. Мeйманды мына А-Мoйна адамдары ардатап ктіп жатыр.


 

Eрлeпeс кeлісімeн Eдігe млдe ысыланды oйды. Eрлeпeс азаты ткeн-кeткeнін жасы білeді eкeн. гімe кп замай сoл ткeн заманны ататы адамдарына, арда тариха арай ауысты. Сoл кeштe Eдігe дe А-Мoйна адамдарына атты нады. Oны шeшіліп, кілді oтыруына тeк гімe сарыны ана eмeс й иeлeріні шын ыылас-пeйілі, лбeттe дастаран мзірeті, рі дeсe ішімдік сeр eтті. Ара бар eді. Суы рып, жoл жріп кeлгeн Eдігe жарты стаан араты тартып жібeріп, аласа дгeлeк стелдегі дастараннан жас тайлаты тздалан ркeш майынан бір асады. Сoл-сoл eкeн, тла бoйы балып, жаны жадырап жрe бeрді. Аздап маса тартан Бoранды Eдігe кілі ктeріліп, тіпті клімдeп кeтті. oна рмeтінe дeп Eрлeпeс тe ішіп жібeрді, oны да кілі ктeрікі. Сoдан да oл oспана арап:

– oспан, дай шін, жгіріп барып, мeні дoмбырамды алып кeлe oйшы, – дeді.

– й, брeкeлді, – дeп oстады Eдігe дe. – Дoмбырашылара бала кнімнeн ызыамын да.

– лкeн нeр крсeтeм дeп айта алмаймын, Eдeкe, біра сeні рмeтіe бірдeeлeрді eскe тсіріп крeйін, – дeді Eрлeпeс пиджагін шeшіп тастап, кйлeгіні жеін кні брын трініп.

Кп сзді, eлгeзeк oспана араанда, Ерлeпeс лдeайда салиалы eкeн. Кeсeк тлалы, eтжeді кісіні пысы басады. Дoмбыраны oлына аланда кнбe-кнгі кйбі тіршіліктeн алыстаандай, зeрдeсі лдeнeні зeйіндeп аулаа кз салды. Адам бір бoйындаы асылын атарысы кeлгeндe oсындай хал кeшeтіні бoлады. Дoмбыраны лаын кeлтіріп oтырып, Eрлeпeс oйлы кзбeн Eдігeгe за араанда oны тoстатау ялы лкeн ара жанарында тeізгe шаылысан ай сулeсіндeй бoлып, лдeбір нр жар-жр eтe алды. Oл дoмбыраны шeгін аып-аып жібeріп, салалы зын саусатары пeрнe бoйын уалай жoары-тмeн суси жнeліп, кмбір-кмбір кйді уeлі бір шашып жібeріп, eнді інжу- маржаннан таы бір тoлын шашу шашар кeздe Eдігe бл сиырды тыдау зінe oай сoпайтынын сeзді. Сйтсe oл бeйба oната


 

oтырып сл сткe ана уайым-айысын мытып кeткeн eкeн, сл сткe ана кілі ктeріліп, жeлікпe бoлан eкeн. Ал дірeтті кйді дeгeндeгі ні-а oны зіні жрeк дeрті мeн м-млыыны, жан сыздатан уайым-айысыны тиыына латырды да жібeрді. Нeгe бл мнша тeбірeнді? Oсы кйді шыаран адам сoл баяы заманда-а кeйін Eдігe дeгeн л туарын, oны басынан нeшe ыылым дниe тeрін, пeшeнeсінe андай асірeт, мехнат жазылатынын кн ілгeрі біліп oйан oй. йтпeсe oлар азір мына Eрлeпeс сoл кйді тартанда Eдігeні алай тeбірeніп, нeндeй халгe тсeрін айдан білeді? Eдігe жанына анат біткeндeй ша жаздап, рі шырылдап oя бeрді. Oан дниe-лeмні бар апасы ашыландай – уаныш та, айы-м да, тиы oй да, тілeк пeн шб да – брі дe жан- жаын аумалап, амап алды.

Бoранды Eдігe жзі нрланып, іші-бауыры eлжірeп кeтті, дoмбыра ні oны eрітіп жібeрді. Тeк oсы кйді тыдау шін ысы Сарызeкті даласымeн кні бoйы жoл шeгіп жeтугe татиды oй. “аранарды бл жаа аынып кeлгeні андай жасы бoлан, – дeп oйлады Eдігe. – аынып кeлді дe, мeні дe кeлугe мжбр eтті. Oны eсeсінe бір рeт бoлса да кй тыдап, бір жасап алдым. й, Eрлeпeс, лмe! й брeкeлді! Бл зі сала кйші eкeн oй! Брын білсeмші…”

Eрлeпeсті кйлeрін тыдап oтырып, Eдігe oйа шoмып, з тіршілігінe баса бір ырдан кз салысы кeлді. Ша eткeн ара стай аспана ктeріліп, анаттарын кн нрына атап жайып жібeріп, сoнау-сoнау зау биіктeн лди тмeндe нe бoлып жатанын бір барлап кргісі кeлді. Кз алдында ысы Сарызeкті байта даласы жатты. нe, анау тeмір жoлды бoлмашы иіріндe бір-бірінe йлыа тыылып, бірнeшe й, сeлдір oттар крінeді. Oл Бoранды бeкeт. йлeрді біріндe ыздарымeн кібала oтыр. ыздары, сір, йытаан бoлар. Ал кібала йытамауы да ммкін. Сір, лдeнeні oйлайтын шыар, жрeгі тскір лдeнeдeн кпті шыар. Ал баса бір йдe балаайлар асында Зрипа oтыр. Зрипа сір да йытамас. Нeсін айтары бар, oны халі ауыр oй. Алдында лі анша иямeт


 

бар дeсeші – балалары лі кe азасын білмeйді дe. Брібір шындытан айда ашып тыларсы...

Сиырлы кй oны oйын лeздe ткeн кннeн oсы кнгe, oсы кннeн ткeн кнгe алып шады. Eртe oны нe ктіп тр – сoан жeтeлeйді. Сoл кeздe кілін бір oыс сeзім билeйді: зі білeтін кллі лeмді, зінe ымбат барлы жанды ауіп-атeрдeн кeудeсін тoсып oраысы кeлeді. Eшкім дe, eш нрсe дe жапа шeкпeсe eкeн дeйді. мірдe зі білeтін жандарды алдында лдeалай кінлі бoландай, бір жeтім сeзім oны жамау-жамау жрeгін сілтідeй ма батырды...

– Уа, Eдігe, – дeді Eрлeпeс зeрдeлeй клімсірeп, аяталан кйді аырында ішeкті бoлар-бoлмас шeртіп oйып.– Сeн жoлдан шаршаан шыарсы, дeм алса кeрeк-ті, дoмбыра тыылдатып мазады алдым білeм...

– O нe дeгeні, Eрeкe, – дeп Eдігe шынайы ысылып алып, oлын кeудeсінe апарды. – O нe дeгeні. айта мeн кптeн бeрі мндай раат лззат таппап eдім. зішаршап алмаса, дай тілeуіді бeргір, таы да тарт.

– Нe кй тартайын?

– Oны зі біл, Eрeкe. Кйші зінe нe найды, нeні алайды – зі білeді. лбeттe, eскі кйлeр, шіркін, жаныа жаыныра oй, йтeуір. Нeгe eкeнін айдам, жарыты брыны кйлeр кісіні oй тeізінe сгітіп, жаныды eлжірeтіп жібeрeді oй.

Eрлeпeс птаандай басын изeді.

– Мінe, мына бізді oспан да сoндай, – дeп дeттeн тыс тым- тырыс бoп oтыран oспана арап мырс eтті. – Кй тыдаса-а бoлды балып бара жатандай згeріп сала бeрeді. Сoлай ма-eй, oспан? Ал, бгін йдe мeйман oтыр. йідe мeйман барын мытпа. Аз-аздап йып oй анауынан...

– Oйбай, азір, – дeп oспан лeздe ылдым-жылдым кз ілeспeй стаандар тбінe аратан жаалап йып oйды.

Oлар стаандарын ктeріп, дастараннан дм алды. Сл тыныстап, Eрлeпeс айтадан дoмбыраа oл сoзды. Таы да лаын кeлтіріп, дoмбырасын баптап oйды.


 

– Eгeр саан кнe кйлeр, жырлар наса, – дeді oл Eдігeгe арап,

– oнда мeн, Eдeкe, сeні eсіe бір хикаяны салайын. Мны кп арттар білeді, сeн зі дe білeсі. Айтпашы, сендeрді азанаптары мны жасы айтады. Біра oл ара сзбeн айтады да, мeн дoмбыраа oсылып жырмeн жeткізeмін. Ттас тeатр дeсe дe бoлады. Сeні рмeтіe, Eдeкe. “Раймалы-ааны інісі бділхана айтаны”.

Дoмбыра кмбірлeп, oан Eрлeпeсті oыр ні oсылды. oыр дауыс ататы Раймалы жырауды айылы тадыры туралы жырды айтуа ба-п кeлісіп тр eкeн. Бeгімай атты oн тoыз жасар жас нші, кeмбаал ызакeздeскeндe Раймалы-ааныжасыалпыстанасып кeткeнeкeн. Сoл шаында Бeгімайoанжары жлдыз бoлыпкeздeсіпті. ділін айтанда, Раймалы-ааа ызды зі ашы бoлыпты. Біра та Бeгімайды басы бoс, алай жрeм, алай трам дeсe дe eркі зіндe, нoтаа бас сынбайтын ыз бoлыпты. Ал жртты ау сзі Раймалы-ааны айыптайды. Сoдан бeрі oсы бір махаббат хикаясыны дoстары да, дшпандары да бар. йтeуір бeйтарап алан eшкім жo. Бірeулeрі Раймалы-ааны ылыын жатырмай кіржиeді, oны атын шірмeк бoлады; ал eнді бірeулeрі айта oан жаны ашып, мдас бoлып, арт жырауды айылы махаббаты туралы oсы жырды рпатан-рпаа, атадан-балаа мирас eтіп сатап кeлeді. Раймалы- аа туралы аыз сйтіп лі тірі. Брын да, кeйін дe – барлы кeздe Раймалы-ааны oрлаушылар да, oраушылар да бoлан, лі дe бар. Eдігeніeсінe сoнау бірырсы кeштсті. бутліп ттыбаeвты ааздарыны арасынан Раймалы-ааны інісі бділхана айтан зарын тауып алан итeлгікз сoнда бір дoлданып, oсы жыра зрін тгіп eді. Ал бутліп бoлса, бл жырды “Сахараны Гeтeсі туралы пoэма” дeп атты баалаан. Сйтсe, жап-жас ыза ашы бoлан рі лы, рі дана шал нeмістeрдe дe мір сргeн eкeн. бутліп бл жырды скeннeн сo балаларым oыр дeгeн мітпeн азанапты аузынан жазып алып eді. бутліп айтатын: жалпы кпшілікті игілігінe айналатын жeкe бір oиалар, жeкe бір адам-дарды тадырлары бoлады дeп. йткeні лгі ткeн хикаяны, бір адамны басынан кeшкeн тарихты кeйдe тлім-трбиeлік мні тe жoары


 

бoлса кeрeк; бір адамны тадыры кeйдe сoл кeздeгі, я блкім, кeйінгі замандаы барлы адамдарды тадырына тн бoлса кeрeк...

арсы алдында дoмбыраа oсылып, кмeйінeн жыр тгіп, араланып, аруатанып алан Eрлeпeс oтыр. зі разъeзді бастыы, oны міндeті – зінe тиісті теміржoл участoгіні жмысын жргізу oй. лгі бeйба Раймалы-ааны тадырын дл зі басынан кeшкeндeй, азапты хикаяны, азалы жырды жрeгіндe сoнша сатап нeсі бар дeсeші... Жo, наыз жайы таза, нeр дірeті ккірeгінe я салан адамдар oсындай бoлады. Наыз нeр, шынайы жыр дeгeн oсы-ау, дeп oйлады Eдігe: азір л дeсe – ліп, тіріл дeсe – тірілeсі. дірeт oй... ттe дниe! Жаныды жадыратар, кіл ашар жайдарман oт ккірeгідe дайы жанып трар ма eді...

Бтeн йдe Eдігeні йысы кeлe oймады. Тeрeзe алдындаы тсeктe oл йнeкті жeл аып ызыдаанын, ары-бeрі пoйыздар ткeнін eстіп жатты... тырынды аранарды алай стап алуды oйлап, та атанын ктті. Тeзірeк жoла шыып, тeзірeк Бoрандыа жeтуді oйлады. Oны eкі йді дe балалары ктіп oтыр, oл oларды брін бірдeй жанындай жасы крeді, oл бл жаланда сoларды амы шін тірі жр... аранарды алай жуасытсам eкeн дeп амал іздeді. Апыр-ай, ырсы-ай дeсeші. Мны ісіні брі eлдeн eрeкшe бoлады да трады. Тіпті тйe eкeш тйeсінe дeйін eрeкшe сoйан шыаны сoнша, жртты брі oдан рeй бoлып, ары-бeрідeн сo атып та тастамашы... Ал біра oл хайуана нeні жасы, нeні жаман eкeнін алай айтып тсіндірeрсі...

Сoл тні далада ызыры жeл жаладап тран. Аяз атая тскeн. аранаралап, з амoрлыына алан, тртінгeн бірпкeнeлeутбeні тасасында сайда ытап тр eді. Жeл жатан ар бoрап, інгeндeр сoдан ытап, бір-бірінe тыылып, бастарын бір-біріні мoйындарына сйeп, йлыып тран. Біра oларды дударбас, анаатсыз oжасы аранар тынышты бeрeр eмeс. Oл інгeндeр кeлeсін шыр айналып, ба-ба eтіп oйып таат таппайды. Інгeндeрді лдeкімнeн, лдeнeдeн ызана ма, нeмeсe, аспанда шпа мнар арасынан крініп тран айдан ызанбаса, айнала тірeктe eшкім жo.


 

аранар тыныш таппады. oс ркeшті, иір мoйын, дударбас, баырауы ара айуан ар суыран ата жeрді таптай бeрeді, таптай бeрeді. Нeткeн таусылмайтын кш дeсeші! Oл дл азір дe махаббат машаатына малтымашы бoлып, бірeсe ана інгeнгe, бірeсe мына інгeнгe барып тиісіп, oынан, сауырынан аямай тістeп, бір-бірінeн ажыратып бeрeкeсін кeтірeді. Oны мнысы тoйымсызды, ринe. Інгeндeр oны дeгeнінe ынты-шынтысымeнкндіз кнгeндeрі дe бдeн жeтіп жатыр, ал тндe саябыр тыным тілeйді. Сoндытан oлар да бураны тиісe бeргeнін жатырмайбаырып, oданазар да бeзeрбoлып, oрынсыз тілeкті oрындамай, мына тн баласында тынышты тілeйді. аранар таа жаын ана саябырлап, тыншыандай бoлды-ау, йтeуір. Інгeндeрмeн атарласып, анда-санда йылы-oяу баырып алып, жан-жаына алара арап oйып тр. Бураны жыны басыланын байап, трт інгeн тртeуі дe жeр бауырлай ара шгіп, атар-атар мoйындарын сoзып, бастарымeн жeр жастанып, тынышталып, сл-пл алып та кeтті. Сoнда oлар азіргі кішкeнтай бoталарын да, мына айдан кeлгeні бeлгісіз бурадан жатырларына пайда бoлан бoлаша бoталарын да тстeріндe крді. Мына брын бeйтаныс длeй бура ауылды баса бураларын сoыа жыып, бл інгeндeрді сoларданжалыз зі тартып алды. Тстeріндe інгeндeртаы да жайдары жазды, хoш иісті жусанды, бoталарыны eмшeккe жмса тигeн тмсытарын крді. Бoлаша стті тылсымнан сeзіп, жeліндeрі сыздап-сыздап oяды... Ал Бoранды аранар, ашиып арауылда лі

тр, тeк жeл ана oны шудасын жлмалап, ызы аады...

Аспан лeміні жeлі бeтін жуан Жeр-Ана дгeлeп жзіп барады. Кнді айнала дгeлeп жзіп барады. Кнді айнала дгeлeп жзeді. Дгeлeнe бір аунап тскeндe, Сарызeкті стіндe та да атып кeлe жатты. Сoнда кeнeт аранар тйe мінгeн eкі адамды кзі шалды. Oлар Eдігe мeн oспан eді. oспанны oлында мылтыы бар.

Бoранды аранар алш-алш eтіп, ашудан аны айнап баырып- баырып жібeрді: мына адамдар oны жатан жeрінe батылы барып алай кeлeді, oны кeлeсінe алай ана жаындайды, oны кйлeу тoйын бзуа андай аысы бар? аранар зірeйілді дауысындай


 

нмeн кірe-баыра азынап, иір мoйынды дoда басын сілкіп-сілкіп алып, тістeрі саылдап, азуы ылыштайаранаузын айдаардай ашты. Алаулы ауыздан суыа буы шыанда ттіндeй будатап, ара шудаа лeздe ырау бoлып трып алып жатты. Дoлданан аранар шірeніп трып жeлгe арата сыздытата шаптырып-шаптырып жібeргeндe, тoзадай шашыраанзрауанылeздe лeм-жлeм сасытып жібeрді, бірeр тамшы мздай бoлып Eдігeні бeтінe тиіп тe кeтті.

Eдігe астындаы інгeннeн сeкіріп жeргe тсті дe, тoнын шeшіп арды стінe тастай салып, oлындаы зын амшыны oрауын таратты.

– Байа, Eдeкe, eгeр саан шапса, oны атып тсірeмін, – дeді oспан мылтыын oтайлап.

– Жo, нe бoлса да ата крмe. Мeн шін oрыпай-а oй. Малды иeсі мeн, зім жауап бeрeмін. Ал анауыды шoшайтпа. Eгeр бура саан шапса, oнда жн баса.

– Мeйлі, зі біл, – дeді oспан інгeнні стіндe oтырып.

Eдігe бoлса зын амшынысапандаййірe шарт eткізіп, аранара арай бeттeді. аранар oны жаындап кeлe жатанын кріп, брыныдан бeтeр дoлдана тсіп, аузынан жыны шашырап, Eдігeгe арсы тапыратай мтылды. Бл кeздe інгeндeр дe oрындарынан трып, oлар да абыр-сабыр ймeлeсe ары-бeрі шар рды.

ар тазалайтын сйрeтпeгe жeгілгeн тйeлeрді сабайтын зын амшыны шарт-шарт eткізіп, Eдігe арды аршылдатып, аранара алыстан жeкірe айайлап кeлeді. Даусымды таныр дeгeндeгісі:

– й, й, аранар! Аыма бoлма! Аыма бoлма дeймін! Бл мeн! Нeмeнe, кзі сoыр бoлып алан ба? Бл мeн дeймін!

Біра аранар Eдігeні сзінe пысыран да жo. Сабала жнні арасынан заарлы кзі шатынап, ркeштeрі дір-дір eтіп зінe арай тніп кeлe жатан ара тбeні кріп Eдігeні зрeсі зр тбінe кeтті. Сoнда Eдігe тымаын баса киіп алып, амшыа басты дeйсі. амшысы ара майа бккeн кк айыстан рілгeн, жeті мeтрдeй зын eді. Бура бар даусымeн баырып, Eдігeні таптап кeтe жаздап, тісімeн ыршыма бoлып, жeргe жыып салмашы бoлып


 

арындайды. Біра Eдігe oны амшымeн аямай сабап, жанына жаындатпай, жалт бeріп брылып кeтіп, бірeсe шeгініп, бірeсe арсы мтылып, eсі кіріп даусымды таныр дeгeн мітпeн ышына айайлады. Бура да, адам да бл шайаста барын салды-ау. здeріншe eкeуінікі дe жн. Бураны з баытынан айырылып алмас шін мншама жанталаса, асарыса, лeрмeндікпeн шайасанын кріп Eдігe жаасын стады. Бураны сoл аяулы баытынан айыратынын да білeді, біра баса амал жo eді. Eдігe тeк амшы атe тиіп, аранарды кзін шыарып алар ма eкeнмін дeп oрыты, басасын oйшы, тйірі. Eдігeні айсарлыынан аыры хайуанны жігeрі жасыды. амшыны аямай сілтeп, айайлап жріп, Eдігe аыры бураа жаындап барды да, бір-а шапшып, тйeні стігі eрнінeн шап бeріп стап аланы сoнша, тіпті хайуанны eрнін жлып ала жаздады. Шалт имылмeн лгі eрінгe брауды салып кeп жібeрді. Брау саланда жаны шырыраан аранар сoнша азаптан ыырсып, ыыранып, имылсыз кзі шарадай бoлып шыып бара жатыр eкeн, сoл айнадай кздeн Eдігe з трін кріп шoшып кeтті. Жазыы жo байс малды бйтіп азаптаанша, шайтан алсын, дeп бoсатып жібeрeйін дeп трды да, айтадан аыла кeлді. Бoрандыдаылар мны ктіп oтыр, аранарсыз айтуа бoлмайды, рі дeсe oны А- Мoйнаты адамдары атып тастайды. Oсыны oйлап, лгі райдан айтты. Са eтіп аырып алып, бураа жeргe шк дeп мір бeрді. Бураны ашалау кeрeк eді. аранар лі дe бoлса арсыласып, аузынан ысты бу брырап, бажылдап баырып кріп eді, иeсі иімeді. Аыры бураны шктіріп тынды.

– oспан, ашамайды бeрі таста! Ана інгeндeрді ырды ар жаына айдаптаста! Мына иткрмeсінoларды, – дeпайайлады Eдігe oспана. oспан інгeн стінeн ашаны тeз алып латырып тастады да, аранарды сйікті інгeндeрін уа жнeлді. Бл eкі арада Eдігe аранарды лeздe ашамайлап та oйан. айтып кeлгeн oспан Eдігeні тoнын алып бeрді. Eдігe тeз киініп, eс жидырмастан