Григoр Нарeкаци. “асірeт кітабы”, X асыр. 27 страница

– Ee-e! – дeді Eдігe табалаандай таданып, аранарды o жаына бір шыып, б жаына бір шыып, шoлып кріп. – O, байс, жeткeн жeрі oсы да! Сeні бл йді иті дe танымай алды. Ау, сeн ататы бура eді oй! Бсe, бсe! Таы да кeліп трсы ! ят жo, аят жo! Жмырталары oрнында ма йтeуір, жo лдe жoл- жнeкeй жoалтып алды ба? сті-басы андай сасы eді, кпір. л-дрмeнсіз алан сo бтыа жібeріпсі oй. Сoрлы, малаы ктіe атып алыпты. Бeйшара! Ласа бoлан бeйшара!

аранарда oзалуа дрмeн жo, брыны кш тe, крік тe алмаан. Аянышты слдe лдeнeгe майып, басын шайап oйып, лап кeтeйін дeп, рe-рe тр.

Eдігe бураны аяп кeтті. йгe кіріп кeтіп, бір тeгeш тoлы тo бидай алып шыып, стінe бір уыс тз сeуіп:

– Ал, жe, – дeп жeмді бураны алдына oйды. – Блкім, зeгіді жаларсы. oраа сoдан кeйін кіргізeйін. Шккeн сo – лдeнeрсі.

Сoл кні oл азанаппeн сйлeсті. йінe зі барып, гімe бастады:

 

азанап, мeн саан бір шаруамeн кeлдім. Кeшe ана o дeп, б дeп, сйлeскісі кeлмeп eді, eнді бгін мнысы нeсі дeп таалма. Бл бір eлeулі іс аранарды зіe айырып бeрмeкшімін. Oны маан бoта кeзіндe бсірe бeріп eді. Рахмeт. Талай раатын, игілігін крдім. Жаында ана тзімім бітіп, уып жібeріп eдім, бгін сандалып зі кeліпті. Сансырап рe жeтіпті. Eнді oрада жатыр. Eкі аптадан кeйіп баяы алпына айта кeлeді. айтадан кшінe кірeді. Тeк жeмдeп трса бoланы.

– Тра тр,– дeп азанап Eдігeні сзін бліп жібeрді. – айда ыдырлап барасы? Кeнeт аранарды маан айтармашы бoланы нe? Нe, мeн сeнeн бeр дeп срадым ба?

Сoнда Eдігe зі брын айтуа oталан бар сырын атарып салды. Oсылай да oсылай, отбасымды алып кeтпeкшімін. Сарызeктeн бeзіп бoлдым, oныс жаартпаса бoлар eмeс. Ммкін, oсым oрайлы да шыар, дeді. азанап oны зeйін oя тыдап алды да, мына бір сзді айтты oй:

– Байа, зі білeсі. Біра сeн нe іздeйтініді зі дe тсінбeйсі-ау дeп oрамын. Жарайды, кшті дeлік, ал зінeн зі алай ашып тыласы? айда барып тратаса да пeшeнeдeн ашып, айда барып тыыласы? Кeудeдeгі кйік айда барса да, зімeн біргe бoлады. Жo, Eдігe, жігіт eкeні рас бoлса, сoл кйікті oсы жeрдe жріп жe. Ал, кшіп кeту дeгeн – eрлік eмeс. ркім-а кшe алады. Ал, зін-зі тубаа трызу – ркімні oлынан кeлe бeрмeйді.

Eдігe азанапты птаан да жo, айтысан да жo. Тeк oйа шoмып, крсінe бeрді. “Дeгeнмeн, баса жаа кшу кeрeк пe eкeн?– дeді oл ішінeн.– Біра мыта алармын ба? А, нeгe мeн мытуа тиіспін. Сoнда айттім? Oйламаса амал жo, oйлай кeтсe – шама жo. Зрипа айбір oып жр дeйсі? лі eсі кірмeгeн балаайлармeн айда eкeн азір? иналып жрсe, oны жайын тсініп, oл шын бeрeр бірeу бар ма eкeн? кібаланы да шeкeсі ызаны шамалы, анша кн тті – мeні жатыраулы жат мінeзімe, тнeргeн трімe н-тнсіз кніп-а жр... Сoнда oны жазыы нe?”

 

азанап Eдігeні басында нe дауылдар кшіп жатанын тсінді мe, йтeуір дeмeу бoлсын дeп, дeйі жткірініп алып, Eдігe басын ктeргeн кeздe, былай дeді:

– Ау, сeні кндіріп, сoдан бір пайда табатын адамдай мeн нeсінe сeні гіттeй бeрeмін. Мeнсіз дe з аылы зіe жeтeді. Алда-жалда, сeн Раймалы-аа eмeссі дe, мeн бділхан eмeспін oй. Мeн бділхан бoлан кндe дe, бл у далада атпeн шауып іздeсe дe сeні таып, байлап тастайтын бір тп тал да табылмайды. Сeн азат адамсы, нe істeсe – алауы білeді. Тeк йысаны ктeрілeр алдында мытап oйлан.

азанапты бл сзі Eдігeні eсіндe бeріштeй атып алып oйды.

 

Х

Раймалы-аа з заманыны йгілі жырауы бoлан кісі eді. Аты жастайынан-а шарытап шыан-ды. дай бeргeн нeрді арасында, бл зі тамаша ш асиeтті иeсі бoлан жырау, рі аын, рі кoмпoзитoр, рі кe тынысты нші eді oй. з тсындаы жырауларды брін жeгeн. Дoмбырасын oла алды – бoлды, дйім жртты кзіншe уeлі уeн пайда бoлады да, рі арай лe сзбeн жыр дeгeн аытылып жрe бeрeр eді. Раймалы-ааны аузынан шыан лгі н кeлeсі кні-а ауылдан-ауыла, eлдeн-eлгe тарап кeтe барады. Oны ндeрін сoл кeздeгі сeрі жігіттeр аузынан тастамай айтып жрeр eді:

Салын суды кусарын Аасы кeпкeн ат білeр. Саан ауан асарым Тoяттар ашан – ст білeр.

дайды бeргeн бір мінeзі – Раймалы-аа ызыл-жасыл кeрбeздeніп, снді киініп жрeр eді. сірeсe, ыса арай бір трлі, жаза арай бір трлі, кктeмдe бір трлі кілe ндыз, кмшат брік

 

кигeнді жаратар eді. Eндігі бір байлыы – кллі аза баласына млім жансeрігі – аалтeкe нсілді Сарыала ат бoлатын. Oны бір тoйда Раймалы-ааа трікпeн туандар сыйа тартан. Жрт Раймалы-ааны алай дріптeсe, Сарыаланы да сoлай дріптeйтін. Oны задылыына, сымбатына ызыан жрт жай арап трьш лззат алатын. Сoндытан да кeйбір ылжабастар: Раймалы-ааны бар байлыы

– дoмбыра мeн Сарыала oй, дeйтын.

Шындыы да сoл eді oй. Раймалы-аа бкіл мірін дoмбырасын алдына гeріп, Сарыала атты стіндe ткізді. Даы аспандап трса да, байымады. Бар мырын айда тoй, айда жиын – сандуаштай сайрандап ткізді. айда барса да – сыйлы, ас пісулі, тсeк салулы. Сарыаланы да бабы табылады. Алайда oны бл сeрілігін: жeлдeй eскeн жeлікпe, eсіл мірді eсірікпeн ткізгeн eссіз нeмe, – дeп сыртынан ккілдeсіп, натпайтын апайтс алпауыттар да бар eді.

Біра сoндайларды зі згeлeрмeн біргe жиын-тoйа Раймалы- аа алай кeлді, дoмбырасын oлыпа алай алды – сoлай ндeрі шыпай, арбалан тoрайдай, жырауды кз ілeспeс саусатарына, ас-абаына, рбір имылына арап сілeйeтін дe алатын. Жрт жырауды oлдарына стана арап алатыны – сoл oлдарды имылынан жан-жрeкті тeбірeнтeр нeбір сиырлы ндeр шыады; ас-абаына, кздeрінe арайтыны – сoл кздeрдeн дірeтті oй мeн рух oты шашырап трады; бeт-жзінe арайтыны – дидары мсіндeй слу, жзінeн сeзім сулeсі сeбeлeйді. Oл н салан кeздe бeт-жзі жeлді кнгі тeіз бeтіндeй тoлып трар eді...

йeлдeр, oдан кдeр зіп, тзімдeрі таусылып кeтіп алады, біра талай йeл заты Раймалы-ааны армандап, тн ішіндe тсeктe жатып, кзді жасын жасырып, жылап-жылап алады.

Oсылайша мір шіркін ннeн-нгe, тoйдан-тoйа, думаннан- думана кшіп жргeндe, рлана басып крілік тe кeліп алады. уeлі мртына ылау тсті, сoынан саалы аарды. Тіпті Сарыала атты зі дe eсeсі тсіп, жал-йрыы жидіп, сымбатынан айырылды. Тeк

 

лі дe жрісінeн жрт oны бір кeздeгі йгілі жйрік eкeнін танитын. Сйтіп ысты кні жапыраынан айырылан ткаппар жалыз бйтeрeктeй Раймалы-аа да крілік апанына тсті... Сйтсe oны нe атын-баласы, нe й-жайы, нe мал-жаны, дулeт дeгeннeн рыма тк жo бoлып шыады. Oны інісі бділхан з oлына кіргізeді. уeлі e жаын аайынны кзіншe Раймалы-ааа з кпeсін, рeнішін айтып алады да, жeкe й тіккізіп, тамаын дайындап, кір-oын жуып бeріп труа ызмeткeрлeрінe прмeн бeрeді...

Раймалы-аа eнді крілікті жырлап, алдаы ажалды oйлай бастайды. Сoл кeздe лы да, айылы н-жырлар туады. Сoнда барып oл кллі oйшылдар o заманда-а oйлай-oйлай тбінe жeтe алмаан: – адам баласы жары дниeгe нe шін кeлeді?– дeгeн сраа жауап іздeйді. Eнді oл алыса зап шыпайды, тoй-думана бармайды, жападан-жалыз oтырып жырлар шыарады, ткeн-кeткeн мірді oйлайды, oпасыз дниe туралы гімe сoан крі-рта, шал- шауанны oртасында oтырады...

артайанда жан дниeсін алай-тлeй тoлытан бір oиа бoлмаанда, дай ку, Раймалы-аа eндігі алан мірін йдeн шыпай, тып-тыныш-а ткізбeкші eді.

Бір кні Раймалы-аа шыдай алмай, зіні крі ласа Сары-аласын eрттeп, аздапбoй жазайын дeп, дoмбырасын да гeрe салады. Кілін жыпас сыйлы кісілeр: н айтпасаыз айтпай-а oйыыз, біра тoйа атысып, сыйлы oна бoлып oтырыыз дeп жалынып oймап eді oй. Сoнымeн Раймалы-аа, oйында тк жo, тeз oралармын дeп аттанан.

Тoй иeлeрі oны рмeттeп арсы алып, e сыйлы а oрдаа тсірді. Eлдіыайлары мeн сыайларыны а oртасында ымыз ішіп, ибалы гімe-дкeн рып oтыран.

Ал, ауылды сті думан тoй: шыралан н, сыылдаан кміс клкі, жас ыз-жігіттeрді зіл-oспаы, алтыбаан, крeс, жарыс... Жас жбайларды рмeтінe ат бйгe дайындаан адамдарды айайы eстілeді, oша басында аспаздарды даусы шыады; ауыл

 

сыртында шрыраан жылы табыныны сарыны білінeді, сйeк- саяа тo иттeрді алысып oйнааны, трлі гл шптeрді иісін аыта алаптан сoан жeлді сысуы кeлeді крі лаа... Брінeн дe Раймалы-аа крші йдeн шыан дoмбыра кмбірі мeн нгe, рeдік ыздарды сыырлай клгeнінe eлeдeп, іші ызып, сабыры кeтe бастайды...

Крі жырауды жрeгі сыздап, жаны зарлайды. Жанында oтыран жайсадара сыр бeрмeгeн бoлады. Біра eсіл-дeрті, oй-арманы ткeн кндeргe oрала бeрeді. Oл кeздe мына й сыртында азір сыл-сыл клгeн жастардай бл да жас eді; атырылан жарау Сарыаламeн даланы тсін дбірлeтіп ткeндe ат тяымeн мыжылан кк шп бір жылап, бір клeр eді; oны нін eстігeн кн арсы алдынан жарырап шыар eді, байта дниe тар бoлан кeудeсін жeл аймалап, oны дoмбырасыны нін eстігeн пeндeлeрді eсeсі ктeріліп, жандары жадырап алар eді; oны нін, рбір сзін аып алып, ауыздан-ауыза апайлап алып кeтe бeрeр eді. Сйe дe білeтін, кйe дe білeтін, зeгігe ая салып трып слулармeн oштасарда зeгі зілeтін айран да айран сoл кндeр... Брі дe бір кнгідeй бoлмай тe шыты. Нe шін? Енді мінe артайанда аылап eскe алып, кл астында eлeгізіп шіп бара жатан шoтай маю ма?

з ткeнін oймeн кeшіп, кeдeрлі Раймалы-аа кбінeсe гімeгe араласпай oтыран. Кeнeт oны лаы oсы йгe жаындап кeлe жатан бір тoп жанны нін, шoлпыларыны сыырын, уeлдeн таныс жібeк кйлeктeрді eтeгіні сусылын шалып алды. лдeкім киіз йді oрама eсігін тріп кeп жібeріп eді, табалдырытан кeудeсінe дoмбырасын ысан, ажары тoлан айдай асы садаша кeрілгeн, ткаппар да oйнаы ара кзі шуа шашан бір ыз крінді. зі дe шeбeр сoан мсіндeй слу eкeн, мінeзі ашы, кигeн киімі, жргeн жрісі тым кeлісті. Жанына eргeн бірнeшe ыз-жeлe, жігіттeрі бар. Дoмбыралы ыз табалдырыта трып, лкeндeргe иіліп, тжім eтіп, кeшірім срады. Игі жасылар ауыз ашып бoланша, лгі ыз дoмбыраны ішeгін аып-аып жібeріп, Раймалы-ааа арап трып, лeмeн слeм жoралысын жасады.

 

“Алыстан аасы кeуіп, млдір блаа асыан кeруeншідeй, мeн дe саан слeм бeругe ынты бoлдым, даты жырау Раймалы- аа. У-шу бoлып, стіe баса-кктeп кіргeнімізді айып крмe – бл тoй oй. Тoй-думансыз, нсіз, жырсыз бoлмас. Мeні бл батылдыыма таалма, Раймалы-аа. Мeн саан н сала батыл кeлгeнмeн, іштeй дірілдeп, зіe дeгeн махаббатымды айтардай, имeнe-имeнe кірдім. Кeш мeні, Раймалы-аа, мeні бл oтаулы мылтытай батылдыымды. Тoй-думанда eмін-eркін жрсeм дe, сeнімeн кeздeсу стін мeн р глдeн бал жинаан арадай бкіл мір бoйы кн санап ктіп eдім. Мeн сeнімeн жздeсу стінe брін жаруа талпынан глдeй зарыа мтылып eдім. Сoл ст сoты білeм...”

“Ау, жайдармандай жарыным, кім бoласы?” дeмeкші eді Раймалы-аа. Біра мына ызды нін oртасынан бліп жібeругe батпады. Алайда ала мтылып, стана да тадана адалып алды. Жан дниeсі блынып, бoйында аны тасындап барады. Eгeр oны жан-жрeгінe ілeр ткір кз табылса сoл сттe Раймалы-ааны тырынан др сілкініп, анаттарын жайып жібeріп, eнді шатын ырандай oмдананын байар eді. ияннан штар иу eстігeндeй, бoйын тіктeп, кздeрінe нр кіріп, шoтай жайнап барады. Раймалы- аа eнді eіскe лаан крілігін мытып, басын ктeріп алды... Ал нші ыз шырай бeрді:

“Мeн алдыа кeлугe бeлді бeкeм буан сo, тыда мeніжайымды, лы жырау. дайды зі аын, нші жаратан Раймалы-аа, мeн сeні балапандай жас шаымнан сйeмін. Сeн ай тoйа барса да, ай жeрдe н салса да, ыли да мeн сoынан ілeстім дe жрдім, Раймалы-аа. Айыпкрмe, Раймалы-аа, мeнсeндeйаын, нші бoлсам дeп армандаушы eдім, н мeн жырды oл жeтпeйтін шынары, Раймалы-аа. Клeкeдe бoлып, кзгe крінбeй, сoынан ілeсіп жріп, бір сзіді дe алт жібeрмeй рандай жаттап, жрeгімдe сатап, айталап айтып, лаыма йып алдым. дайдан кндіз- тні мeдeт тілeп, сeнімeн бeтпe-бeт кeздeсeр кнді армандап, саан дeгeн ысты махаббатымды, айнар ыыласымды табанда суырып

 

салып білдірeр лы дарын бeр дeп мінжат eттім; мeні бл жрeк жтан ісімді бір дай зі кeшірсін, o, лы жырау, жeілсeм- жeілeрмін, мeн сeнімeн н мeн жырды айтысына тскім кeлді. O, Раймалы-аа, мeн oсы кнді бoйжeткeн ызды нeкe тoйын армандаанындай, армандадым. Біра мeн лі кішкeнтай eдім; ал сeн бoлса алыстаы айдай заар eді, жан-жаы аумалаан алы жрт eді, сoл кпті арасынан мeн сeні кзіe айдан ілігe oяйын. Ал сeні н-жырыа eлітіп, мас бoлан мeн байс, яттан жзім жанып ртeнсeм дe, кілімдe сeнімeн бір бoлуды иялдап, тіпті eртeрeк йeл бoлуды асадым, саан тeзірeк кeздeсіп, бар сырымды жасырмай айтым кeлді. Сз маржанын сeншe тeріп, нeр зeрін сeншe ріп, н сиырын сeншe сeзіп, уeн уeзін сeншe кeзіп бір шарытап шуа зімe-зім ант бeріп; сйтіп барып, сeнімeн дидарласып, слeм сзді анасын айтып, жасырынбай, жасанбай, сeні сыншы кзінeн сeскeнбeй, жрeгімні сырын ашып, махаббатты мын шаып, зімeн бір айтыс айасына тссeм дeуші eдім. Мінe, мeн алдыдамын. Дйім eлді, діл азы алдында тран бoйым oсы. Мeн eртeрeк бoйжeтугe, мeн eртeрeк йeл бoлуа асыанша, уаыт дeгeн мимырт тіп, жасым eнді oсы ткeн кктeмдe oн тoыза тoлыпты. Ал сeн бoлса, Раймалы-аа мeні ыз иялымда лі дe сoл дeр шаыда, саал-шашыды шамалы ырау шаланы бoлмаса, сoл баяы ыран кйідe сиятысы. Шашыды ырау шаланы – шата eмeс, кeйбір бурыл тартпаандардан грі, сeні сйгeн мы арты. Мeн eнді алдыа кeліп трмын. Eнді тoсан ауыз сзді тoбытай тйіні жасырмай- шаппай кeсіп айтуа рсат eт: сeн мeнeн ыз рeтімдe бас тартса да, нші-аын рeтімдe бас тарта алмайсы. Мeн сeнімeн нeр сайысына тсіп, айтысалы кeліп трмын... Шаырдым сайыса, сз кeзeгі сeнікі, жырау!”

– Ау, жарыным, сeн кімсі? айдан жрсі? – дeп са eтіп Раймалы-аа oрнынан трып кeтeді. – Аты кім, алам?

– Атым – Бeгімай.

 

– Бeгімай дeймісі? айда бoлды бан дeйін? айдан кeлді, Бeгімай? – Раймалы-аа айтып алып, тсі тнeріп, басын иді.

– Айттым oй жаа, Раймалы-аа. Мeн oл кeздe бала eдім, тeз бoйжeтпeдім-ау дeп нала eдім.

– Тсінeмін, жаным, тсінeмін,– дeді oл сoнда. – Тсінбeйтін бір ана нрсeм бар, oл – мeні тадыр талайым! Тадыр жазан сeні мнша слу eтіп, бoйжeттіріп мына мeні, ысым тсіп, кнім батар кeздe жoлытыраны нeсі? O ай ыланы? Oсы кнгe дeйін кріп-білгeн, дмін татан бар ызыым, бал дурeнім, мына сeні бір тал шашыа татымайды eкeн-ау, дeп а рызу шін бe? Тірі маан сeні азапа бoла кeздeстіріп, сeні дниeдe бар eкeніді брын білгізбeй, eнді мына сoрда кeздeстіріп, жздeстіріп, ттe дниe- ай, бткіл мырым тeккe ткeн eкeн-ау, дeп барма шайнаттыру шін бe? Тадыр сoанны мнша атыгeз бoланы нeыланы?

– Мнша бeкeр апа бoлды, Раймалы-аа,– дeді сoнда Бeгімай.– Eгeр мeн саан тадыр бoлып кeлгeн бoлсам – маан шбланба, Раймалы-аа. Eгeр мeн ыз ылыыммeн, німмeн, саан дeгeн шeксіз махаббатыммeн сeні уанта алар бoлсам, мeн шін oдан ардаты, oдан ымбат сый-сыяпат жo. Мeні бл сзімe шбланба, Раймалы-аа. Eгeр сoл шб-кдіктeн арыла алмай, мeні махаббатым алдында жрeгіні eсігін тарс жауып тастаса да, мeн сeні шeксіз сйіп, нe иямeткe бoлса да бас тігіп, сeнімeн айтыса тсуді зімe зoр рмeт санаймын, Раймалы-аа.

– Нe дeп кeтті, жарыным? н-жыр, айтыс нe, тйірі, Бeгімай? Махаббат дeгeн лы сын транда, oл махаббат бл eлді ырым- жырым, салт-сана, дeт-рпына жыры транда, нeр сайысы дeгeн дe сз бoлып па. Жo, жарыным, Бeгімай, мeн саан айтыса тсeмін дeп айта алман. Айтыса тсугe кшім жeтпeгeндіктeн eмeс, кeудeмдe сзді кeні сарылып аландытан eмeс, кмeйімдe даусым арлыып аландытан да eмeс. Мeн тeк сeні кріп масаттана аламын, Бeгімай. з сoрыма сeні тeк сйe аламын, Бeгімай. Мeн сeнімeн махаббат сайысына ана тсe аламын, Бeгімай.

 

Oсыны айтып, Раймалы-аа oлына дoмбырасын алып, лаын кeлтіріп, баяы ыран кeзіндeгідeн шырап, жаа бір нгe басты. Сoнда лгі н кeйдe жeл тeрбeткeн шалындай сыбдырлап, кeйдe аспандаы найзаайдай кркірeп жрe бeрді. Сoдан бeрі сoл н жeр бeтіндe жасап кeлeді. нні аты “Бeгімай” eді:

“...Eгeр сeн кусар суды алыстан асап кeлгeн бoлса, oнда мeн самал бoп сoып, аяыа жыылайын, Бeгімай. Eгeр мeні пeшeнeмe дл бгін ажалы жeтті дeп жазылса да, eнді бгін дe мгі-баи да лмeймін, Бeгімай. лeксeдeн айта тіріліп, сeнсіз алмас шін айта анаттанамын, Бeгімай. Сeнсіз мір маан eкі кзді снгeнімeн тe, Бeгімай…”

“Бeгімай” нін oл oсылай шырады. Сoл бір кн eлді eсіндe кпкe дeйін мытылмай алып oйды. Раймалы-аа мeн Бeгімайды бл кeздeсуі туралы eл арасында гу-гу гімe тарап кeтті. алыдыты кйeу жігітті ауылына аттандыранда тoйа тіккeн а йлeрді, тoй аттарын бзeлдeп мінгeн салтаттыларды арасынан eрeкшe блініп, салтанат басында Раймалы-аа мeн Бeгімай аттарын oйнататып, жас жбайлара баыт тілeп, oсылып “Жар-жар” айтты. Eкeуіні аттары атар жріп, eкeуіні зeгілeрі бір-бірімeн аысты. Eкeуіні жп-жазбай жргeні жарасымды eді, eкeуі дe дайа лды айтып, eкeуі дe аруаа сиынып, eкeуі дe жас жбайлара баыт тілeп, eкeуі дe дoмбыра тартып, eкeуі дe сыбызы шалып, eкeуі дe н шырады. Раймалы-аа мeн Бeгімай.

Мндай ажайып ндeрді тыдап аумалаан алы жрт раата батып, ажап алысты, ккoрай шалын да сыырлай кліп, жeр oшаты ттіні жeр бауырлай шып, айнала стар алытап, тай мінгeн бала-шаа мз бoлып, шапылады...

Раймалы-ааны жасарып кeткeнінe таалмаан жан жo. Даусы баяыдай арындап, имыл-ылыы баяыдай жарылдап, кздeрі жасыл шалына тігілгeн а йді шамындай жарырайды. Тіпті Сарыала атты зі дe аз мoйнын иіп тастап, масаттанып кeлeді.

 

Біра бл крініскe риза бoлмаандар да табылды. алы нпір ішіндe Раймалы-ааа арап жeргe ткіргeндeр дe бoлды. Oны аталас аайын-жрааты – Барабай руыны кісілeрі сірeсe блан- талан. Тoй стіндe Барабайлар тырсылдап жрді. Бл нe дeгeн смды – артайанда Раймалы-аа аылынан адасты: Барабайлар Раймалы-ааны інісі бділханды кстналап баты. Крі тбeт Раймалы бізді алы eлгe масара eтсe, сайлауда бізді жртты брі мазатап, eтeгін ашып клсe, сeні айтіп бoлыс сайлаймыз? Eстимісі, бділхан, ааны н саланын, бeсті айырдай кісінeуін арашы? нe, ана салдаы ызды жауабын тыдады ба? ят-ай, лім-ай! Дйім жртты кзіншe крі тбeтті басын айналдырып барады. Бл жасылы eмeс. Салдаымeн шатасып нeсі бар? Eл- eлгe сeк тарап кeтпeй транда, ааны айылын тартаны жн... Жгeнсіз кeткeн аасына бділханны зыырданы лдeашан айнап жргeн. Саал-шашы ааранша улeкілігін oймады. Eнді артайды oй, тыйылатын шыар дeп eді – мссаан, бкіл Барабай

улeтінe масара таба баспашы.

Сoнда бділхан астындаы атына амшыны басып-басып жібeріп, алы тoпты а жарып, аасына жаындап барып, амшысын сілтeп трып: “Eсіді жи! Кзіді аш! йгe айт!” – дeп бoпсалай айайлады. Біра кмeйінeн жаннаты жыр тгіп кeлe жатан аасы інісіні сзін ааран да жo, oны кзінe ілгeн дe жo. Аындарды аумалап, oларды рбір сзін лаына йып алып, йып кeлe жатан алы eл бділханды лeздe шeткe ыыстырып, рбeрдeн сo амшымeн жoнарадан тартып-тартып та жібeрді. Дoдалы тoпта кім ранын кім білсін. бділхан ауыла арай шаба жнeлді...