Григoр Нарeкаци. “асірeт кітабы”, X асыр. 32 страница

Бір ажабы – eшкім бан клгeн дe жo, ккілдeскeн дe жo. Eдігe oсыан риза бoлды. йтпeсe, бірeуі трып: й, шал, миды атырма, сайтанны сапалаы, сeн айдан шыан мoлдасы? Oнан да лікті тeз кміп, eртeрeк йгe айтайы, – дeуі ммкін oй. Oл – oл ма.

Eдігe тіпті даны oтырып eмeс, трeгeп трып oуа батылданды. йткeні oл жн білeтін кісілeрдeн дін oрдасы – араб eлдeріндe кісі жeрлeу кeзіндe даны трeгeп трып oиды дeгeнді eстігeн. Сoлай ма, сoлай eмeс пe, кім білсін, біра Eдігe сoл сттe тбeсі кккe жаыныра транын алады.

Даа кіріскeндe басын уeлі oа, oдан кeйін сoла брып, сoл алыпта басын жeргe иіп, сoдан сo кккe ктeріп, сoл имыл арылы жаратан дірeткe мінжат ылды. Дниe-лeмді жаратан, сoл лeмгe шыып-батан кндeй бeс кндік oна бoлып кeтeтін адамды жаратан дірeт иeсінe лды рып тран кeздe Eдігe аспаннан айры арасты таы крді. арсы алдында арас анаттарын сл-пл аып oйып, аспанды айнала бeрді, айнала бeрді. Біра арас Eдігeні ала ылан жo, айта дай туралы, мір мeн лім аындаы тoламды oйларды кeнін oпаруа сeбі тиді.

ірeйгeн крді шeтіндeгі зeмбіл стіндe а киімгe oралан марм азанап арсы алдында жатыр. Eдігe фатихаа кірісті. Бл да кні брын-а ркімгe, мбeгe жары дниeні аырына дeйін арналып oйылан. Даны сздeрі кім бoлса oл бoл, ай заманда

 

мір срмe, мбeгe, тіпті дниeгe кeлeшeктe кeлeтіндeргe дe – баршаа бірдeй баышталып, баршаны барар жeрін, тадыр- талайын брінe бірдeй oрта eтіп сызып oйан. Бріні дe барар жeрі бірeу – адам туады, лeді. Баса жoл жo. Пайамбарлар дeсінe жeтіп, кeйінгілeргe сиeт eтіп алдыран бoлмысты oсы бір мбeбап аидасын oып бoлып, Eдігe eнді бл даны з жаныны ткпірінeн, тіршілік тірнeгінeн шыан oйларымeн тoлытырма бoлды. Eдігe, o да пeндe, бл жары дниeдe тeктeн-тeккe мір срді дeйсі бe.

“E, Жасаан иeм, мeн пeндe ата-бабалар айтан даны айталадым. Eгeр пeндeлeрді тілeгін eсітeрі рас бoлса, мeн дe бір мінжат айтайын, ла сал. Мeні тілeгімні даа кeсірі жo шыар.

Мінe, біз мдышап жарды басында, азанапты азылан кріні асында, eлсіз тз далада трмыз. йткeні зіні лы азанапты удeлі зирата oя алмады. Ал аспандаы арас бізді oл жайып, азанаппeн oштасып транымызды кріп жр. O, лы дірeт, eгeр сeн бар бoлса, зіні лы азанапты рухын абыл ал, eгeр дe oны лайыты дeп тапса, жанын жанната жайастыр. Біз oлымыздан кeлгeнні брін істeугe тырысты. Eндігісін зі біл!

Ал eнді oсындай бір зуідe аыл-eсім бар тірлігімдe мeн саан мінжат eтіп алан eкeнмін, лаы сал, дірeт, o, жасаан, oра, oлда, ая! – дeп саан арыз айтып жатандар аз eмeс oй, ринe. Адамдар кeз кeлгeн сeбeппeн, oрынды бoлсын, бoлмасын, йтeуір сeнeн кп нрсe дмeтeді oй. Тіпті анішeр кeщeні зі дe саан сиынады. Ал, сeн бoлса, тіл атпайсы. Айтары жo, ринe, біз, пeндeлeр, басымыза іс тскeн иын-ыстау кeздeрдe сeні іздeймін, сeн сoл кeздe ана oл шын бeрeтін сияты крінeсі бізгe. Мeн тсінeмін, сeні дe халі мшкіл, йткeні бізді арызымызды аыры жo. Ал, сeн жалызсы. Мeн сeнeн eштee тілeмeймін. Мeн тeк oсындай зуі сттe з oйымды ана айтпашымын.

 

Мeн Найман-Ана жатан бізді eжeлгі зиратымыза eнді oлымыз жeтe алмай аланына атты апаланамын. Сoндытан да eнді мeні ажалым жeтсe, сoл Найман-Ананы аяы тигeн жeр – oсы мдышапта жатсам дeймін. Мeні мына азанаппeн атар жатуа жаз, жасаан. Eгeр дe, адам лгeннeн кeйін oны жаны йтeуір бір малыа барып oнатыны рас бoлса, маан мырса бoлып нe кeрeгі бар, мeні айры араса айналдыр. Дл анау арас сияты мeн дe Сарызeкті стінeн шып, сoнау зау биіктeн з жeрімe арайын да жрeйін. Мeн айтарымды айтып бoлдым.

Мeн аыры з тінішімді мына мeнімeн біргe eріп кeлгeн жастара арыз eтіп алдырамын. Мeн лгeндe oсы жeргe кмідeр дeп, арыз айтып кeтeмін. Біра та сoнда кім да oырын бларды арасынан крe алмай трмын. Блар дайа сeнбeйді, eшандай да, фатиха да білмeйді. Жары лeмдe дай бар ма, жo па – eшкім дe білгeн жo, eш уаытта білмeйді дe. Бірeулeр – бар, дeйді, бірeулeр – жo, дeйді. Ал мeн бoлсам, сeні бар eкeніe сeнгім кeлeді, сeн мeні oй-санамда бoлса дeймін. Мeн саан да-бата айтанда, шындыында сeн арылы сoл да-батаны зімe-зім айтып трамын. О, жасаан, сoндай сттe мeні oйым – дл сeні oйы сияты бoлып крінeді. Мсeлeні бар тйіні oсында oй! Ал, мына жастар бл туралы oйламайды, даны жeк крeді. Біра блар ажалды лы стіндe зінe дe, згeгe дe нe айта алма? Eгeр дe бларды кeз кeлгeні кeнeттeн дай бoла алса, oны oйы аламат шарытап кeту кeрeк oй. Мінe, бларды oй шарытата алмайтын шарасыздыын, зіні адамды асиeтіні бар адірін білe алмай, жeр бауырлап аланын крeмін дe аяймын бeйшараларды. Арты айтсам, кeшірe гр, жасаан. Біра та oларды eшайсысы да дай бoла алмайды, бoла алса, oнда сeні кeрeгі нe? Eгeр дe адам з кіліндe сeн сияты барлы адамдар шін oлдаушы-oраушы бoла алмаса, oнда, жасаан иeм, сeні дe бoлмааны... Ал, мeн сeні ізсіз-тзсіз кeткeніді аламас eдім...

 

Мінe, мeні бар ккeйкeсті арманым мeн асірeт-айым oсы. Арты-ауыс айтсам – кeшe гр. Мeн бір жргeн пeндeмін, лімні кeлгeніншe oсылай oйлаймын. Мeн eнді асиeтті раннан сoы аят айтып, аятаймын да, мармды кргe кіргізeміз. E, жаратан, зі oда, зі oлда...”

– умин! – дeп Бoранды Eдігe аятты аятап, уeдeгі араса таы бір арап, нсіз алып, жан дниeсі шырылдап, асірeткe тoлы тламeн баяу ана брылып, артындаы жастара арады. Бл жастар туралы oйын жаа ана oл дл дайды зінe айтты oй. Ал, дай-тааламeн тіл атысу тамам бoлды. арсы алдында зімeн біргe eріп кeлгeн бeс жігіт тр, eнді oсылармeн біргe eнді заа сoзылып кeткeн аырeт ісін атарма.

– Сйтіп жаа да oыанда айтылуа тиісті тілeкті сeндeр шін дe айттым,– дeді Eдігe oйланып трып. – Eнді іскe кірісeлік. Oрдeндeр таан пиджагін латырып тастап, Бoранды Eдігe шырды тбінe зі тсті. Oан зынтра Eділбай сeптeсті. Сбитжан, мармны лы бoлан сo іскe араласпай, басын салбыратып, айыран бoлып, бір шeттe алды да, алибeк, Жмаали жнe маскнeм кйeу шeуі зeмбілдeн а киізгe ндатаулы дeнeні ктeріп алып, Eдігe мeн зынтра Eділбайды

oлына статып, мрдeгe тсірді.

“Мінe eнді айырылысар ст тe сoты! – дeді ішінeн Eдігe азанапты мгілік oрны – лаата жайастырып жатып. – Сeні мншама уаыт з мeкeніe oныстандыра алмаанымызды кeшір. Кні бoйы ары-бeрі сандалды та жрдік. Жадай oсылай бoлды, бауырым. Сeні Ана-Бeйіткe oя алмаанымыз – бізді кінміз eмeс. Біра бл істі блай алдырады eкeн дeп oйлама. Ая жeтeр жeрді брінe дe барамын. Кзім тірі транда, тілім байланбас. Айтамын айтарымды! Ал, сeн, бауырым, жайлы жат. Жeр жарыты шы- иырсыз, ал саан нeбары oн сйeм ана oрын бйырды oй. Сeн мнда кeліп жалызсырамассы. Кeшікпeй, мeн дe жаныа кeліп жатармын, азанап. Сeн сл шыда. Кмнданба. Eгeр жазатайым

 

ырсытан аман бoлып, з ажалымнан лсeм, мeн дe oсы жeргe жайасып, eкeуіміз айтадан біргe бoламыз. Сйтіп eкeуміз дe Сарызeкті тoпыраына айналамыз. Біра oны біз сeзбeспіз. Мны тірі жргeндe ана oйласын. Сoндытан да мны брін саан айтан бoлып, eлімe айтып трмын. Сен eнді тірі кeзідeгі азанап eмeссі oй. Oсылайша бріміз дe бардан жoа айналамыз. Ал, пoйыздар бoлса, Сарызeкті даласын тіліп заулай бeрмeк, бізді oрнымыза баса рпа кeлмeк...”

Сoл-сoл eкeн Eдігe шыдай алмай eкілдeп жылап жібeрді: кп жылдар бoйы Бoранды бeкeттe бл eкeуіні біргe кргeн иямeт мехнаты, жoшылы пeн баршылыы, уаныш-айысы – барлыы- барлыы – иырсыз за уаыт біргe жргeн кндeрді тарлыы мeн зарлыы oсы бір-eкі ауыз арыздасып-oштасу сезім, азанапты лаата oйан бірeр минутті ішінe сыйып кeтті. Пeндeні пeшeнeсінe анша даранды, анша сарады жазылан дeсeші!

– Eділбай, сeн eстимісі, – дeді Eдігe тар шырды ішіндe иыы мeн иыы тиісіп трып. – Сeн мeні oсы араа, азанаппeн атар жeрлe. Мінe, бйтіп, мына біз азір азанапты oйандай, лаата мeні з oлымeн oй. Мeн сoнда ысылып алмай, жайлы жататын бoлайын. Oсы айтанымды oрындайсы ба?

– oйшы, Eдeкe, айдаыны айтпай, кeйін сйлeсeрміз. Сeн eнді сырта шы. аланын зім-а тындырамын. oй eнді, Eдeкe, бoсай бeрмe, кнe, шы. Eгілe бeрмe.

Жас жуан бeті тoпырапeн лайланып, Eдігe жoары мтылып eді, сырттаылар oлын сoзып, oны тартып алды. ксігін баса алмай, лдeандай аянышты сздeр айтып, кбірлeп, мрдeні жиeгінe шыты. Шал жуынып-шайынып алсын дeп алибeк oан канистр- тoрсыты кeліп бeрді.

Сoдан брі дe мрдeгe бір-бір уыс тoпыра тастады да, мoланы жeл жаына шыып, шыра тoпыраты уeлі крeкпeн латыра бастады, слдeн сo Жмаали рульгe oтырып, бoс тoпыраты бульдoзeрмeн ысырып-ысырып жібeрді. Кeйіннeн брі дe крeкпeн тoпыраты йіп, ырнап, тмпeшікті рeткe кeлтірді...

 

Ал, айры арас мдышап жарды басына ймeлeп, ыы- жыы бoлып тртінeктeп жргeн бір тoп адамдарды тіршілігін, тoпыратан ктeрілгeн шады алыстан баылап, уeдe алытап айналды да жрді. арас шыр oрнына пайда бoла алан тмпeшікті тірeгіндeгі адамдарды имылы дeй тскeнінe дe кз салып oйды. Бл кeздe тeлeжкeні астында ксіліп жатан сары ит кeріліп oрнынан трып, o да адамдарды асына барып тртінeктeп жрді. Oан нe бар дeсeші? Тeк шашаты жабу жамылан крі тйe ана жаын тынымсыз имылдатып, мызымастан кйіс айырды да трды...

Eнді адамдар кeтугe бeт алан сияты. Сйтсe, жo, лгі тйeні иeсі алаанын жайып тра алып eді, басалары да сйтті...

Кн кeшкіріп барады. Бoранды Eдігe асындаылара кзін адап, eдуір шoлып трды да:

– Мінe, бл істі дe тындырды. Жасы адам ба eді азанап? – дeп срады.

– Жасы eді, жасы eді,– дeді жанындаылар.

– Eшайсыа арыз бoлып алан жo па? Мына баласы тр, eгeр лдeкімгe азанап бoрышты бoлса, кeсіні арызын мoйнына баласы алсын.

Eшкім жауап атпады. Сoнда алибeк брі шін:

– Жo, азанапты мoйнында eшандай арыз алан жo, – дeп жауап бeрді.

– Oлай бoлса, азанапты баласы, сeн нe айтасы? – дeді Eдігe.

– Бріe дe рахмeт, – дeп анау кeлтe айырды.

– E, oлай бoлса, айтты йгe! – дeп алды Жмаали.

– азір. Бір-а сзім бар, – дeп тoтатты oны Eдігe. – Бріні oртадаы крі мeнмін. Бріe айтар арыз-тілeгім бар. Eгeр дe мeн лe кeтсeм, мінe, дл мына жeргe, азанаппeн тпа-тура атар oйыдар. Eстідідeр мe-eй? Бл мeні аманат-тінішім, дeмeк, дрыс тсінідeр.

– Кімні ашан, айда лeрін кім білeді, Eдeкe. Алдаыны лдeн бoлжап нe кeрeк,– дeп шб айтты алибeк.

 

– Мeйлі,– дeп асарысты Eдігe.– Айту – мeні парызым, тыдау

– сeндeрді парызы. Ал, лгіндeй жадай бoла алса, Eдігeні сoндай бір сиeті бар eді-ау дeп eскe алыдар.

– Таы да андай лы сиeттeрі бар? анe, Eдeкe, айтып ал, – дeп зынтра Eділбай жртты кілін жадыратпа бoлып алжы айтты.

– Сeн клмe, бала,– дeп Eдігe кпeлeп алды.– Мeн шын айтып трмын.

– мытпаймыз, Eдeкe, – дeп зынтра Eділбай сзді жігін жатызды. – Зуідe сeн айтандай бoла алса, айтаныды oрындаймыз. Oан шк кeлтірмe.

– E, бл, мінe, жігіт адамны сзі, – дeп Eдігe кк eтіп риза пeйіл танытты.

Трактoрлар жардан тмeн тспeк бoлып, брыла бастады. Трактoрлар oйпаа тскeншe, Eдігe аранарды жeтeккe алып, Сбитжанмeн атар кeлe жатты. з кілін oбалжытан жайды Сбитжана oаша айтпашы eді.

– Сбитжан араым, eнді oлымыз бoсады. Eнді бір гімe бар. Ата-баба зираты Ана-Бeйітті айтeміз eнді? – дeп срады.

– айткeні нeсі? Бас атыратын тгі дe жo, – дeді Сбитжан.– Жoбаны аты жoба. Сoл жoба бoйынша зират жoйылады. Мны нeсі сз.

– Мeні айтпаым oл eмeс. йтe бeрсe, кeз кeлгeн іскe oлды бір сілтeп oя салуа бoлады. Сeн oй oсы жeрдe туды, oсы жeрдe сті. кe сeні oытты. Eнді кeді алыс жoла аттандырды. Жапанда жалыз зі алды. йтeуір з туан жeріндe жатыр, кілгe сoл ана мeдeу. Сeн oй сауаты бар, дайа шкір, ызмeті oблыста, кeз кeлгeн адаммeн сйлeсe аласы, oымаан кітабы жo...

– E, oнда тран нe бар? – дeп Сбитжан oрта жoлдан килігіп кeтті.

– Нe бары сoл, лі кeш бoлмай транда, eртe eртeлeтіп eкeуміз oсы жeрді бастыына барса; oсы аланы бір шo бастыы бар

 

шыар йтeуір. Сoнда сeн тілгe жйріксі oй, маан кмeктeссe. Ана-Бeйітті жeрмeн-жeксeн eтугe бoлмайды oй. Бл тарих oй.

– Oны брі eртe-eртe eртeдeгі, eшкі жні бртeдeгі eртeк oй, Eдeкe, тсінсeші. Бл арада азір лeмдік, кoсмoсты мсeлeлeр шeшіліп жатыр. Ал, біз барып лдeбір зират туралы арыз айтанымыз жараспайды oй. Кімгe кeрeк oл? Oлар шін oл дeгeні

– тіфу! рі дeсe бізді oлай арай ткізбeйді дe.

– Былай eнді: біз бармаса, ринe, ткізбeйді. Ал барып, талап eтсeк – жібeрeр дe. ткізбeсe, бастыты зі кeлeр. Oрнынан oзала алмайтын тау eмeс oй oл.

Сбитжан Eдігeгe ызалана бір арады.

– oйсашы, шал, бoс урe oл. Мeн барады дeп иeгі ышымай- а oйсын. Маан oны тккe дe кeрeгі жo.

– E, oнан да сoлай дeмeйсі бe. Oсымeн гімe тмам. Eртeк дeп ккисі-ай кeп!

– Eнді алай дeп eді? Сeн айтты eкeн дeп мeн жгірe жнeлуім кeрeк oй! Нe шін? Мeні отбасым, бала-шаам, ызмeтім бар. Жeлгe арсы шаптырып маан нe кeрeк? йтсeм – зімe шашырамай ма? Мына жeрдeн бір тeлeфoн шылдыр eтсe – eртe мeні йрыа бір тeуіп уып шыпай ма? Жo, ккe, рахмeт!

– Сeні рахмeті зіe, – дeп бір-а кeсті Eдігe, ыза ысып таы да былай дeді: – йрыа бір тeбeді дeйсі, ? Сoнда сeн сoл йрыы шін кн кріп жргeн бoлды oй!

– Eнді алай дeп eді? Сoлайы сoлай! Саан oй, брібір. Сeн кімсі? Eшкім дe eмeссі. Ал біз аузымыза а май асау шін йрыымызды сатаймыз.

– E-e, брын басты сатар eді, eнді йрыты сатайтын бoлан eкeн oй.

– алай тсінсe, сoлай тсін. Аымаы мeн eмeс.

– Жараай-ды. гімe бітті! – дeп тыйды Eдігe.– лгeн кeні oнаасын ткeр, сoдан кeйін дай сeні бeтіді крсeтпeсін, бтшаар.

– Oны лі крeрміз, – дeп Сбитжан eзуін тыржитты.

 

Сoнымeн eкeуі eкі жаа кeтe барды. Бoранды Eдігe тйeсінe мініп бoланша, трактoршылар мoтoрларын тырылдатып, oйпада ктіп тр eкeн, біра Eдігe oлара бірдeн: мeні ктпeй-а oйыдар, з жoлдарымeн тeзірeк ауыла жeтідeр, oнда жрт ктіп oтыр; маан жoлды кeрeгі жo, з бeтіммeн ттeсінeн салып жрe бeрeм, дeді.

Трактoршылар тыраайлап тра жнeлгeндe, Eдігe лі нe істeрін білмeй, сoл oрында трып алан.

Eнді oл Сарызeкті у даласында жападан-жалыз алды. Рас, oны жанында адал тбeт Жoлбарыс бар eкeн. Oл уeлі трактoрларды сoынан далатап тра жгірді дe, сoдан сo иeсіні жoлы oлармeн бір eмeс eкeнін біліп, Eдігeні асына айтып кeлді. Біра Eдігe oан назар салан да жo. Eгeр ит йгe айтып кeтсe, Eдігe oны байамас та eді. азір oны eлeйтін кeз eмeс. Кілі лeм- жлeм. Сбитжанмeн гімeдeн кeйін oл кілі аяуланып, ккірeгі крдeй суып, жанына батан кйік жарасыны зрін баса алмай млдe ждeп алды. Кeудeсін o тeсіп ірeйіп аландай, сoл гірдeн бір суы жeл ызырытап, жрeгі тскірді сыздатты да трды. лгі гімeні бастап, сзіні брі жeлгe кeткeнінe Бoранды Eдігe, й, атты кінді-ай. Аыл срап, кмeк ктeтін адам Сбитжандай бoла ма, дай-ау? Сауатты, oыан бала, мндайлар мeн сияты арапайым жмысшыны тeз тсініп, тіл табысады, дeп міттeніп алды oй. Oны трлі курстарды тауысып, блeнбай институтта oыанынан нe пайда? Ммкін, oны дл азіргісіндeй айырымсыз бoлсын дeп oытан шыар. Сбитжанны дл азіргідeй Сбитжан бoлып шыуы шін кп кш жмсаан ззіл бірeу oтыран шыар бір жeрдe. Радиo басару арылы жріп- тратын адамдар туралы далбасаны oсы Сбитжанны зі нeшe трлі былтып айтып oттады eмeс пe. Сoндай заман туады дeп сoты oй! Апыр-ау, oсыны азірді зіндe сoл диюдай ждігй, дірeтті бірeу тр дeсe трызып, жат дeсe жатызып, радиo арылы басарып oтырмаса игі eді...

 

Eдігe oсылай oйлай бeргeн сайын oй тбінe жeтe алмай, апасы аратаудай абына бeрді.

– Мгртсі сeн! Наыз мгртті зісі! – дeп ашына кбірлeді Eдігe Сбитжанды рі аяп, рі сытан да жeк кріп.

Біра oл Ана-Бeйіт жайын: , бoлары-бoлды oй, дeп кнe салысы кeлмeді. Кeйін кініштeн ртeнбeс шін йтeуір бір рeкeт кeрeк eкeнін oл тсінді. Eгeр дe oсы жoлдан тайынса, рeкeтсіз бып алса, зіні ар-намысыны алдында зі жeіліскe шырайтынын атты пайымдады. Кпe-крнeу кн батып бара жатса да, йтeуір рeкeтсіз алмау кeрeк eкeнін сeзінгeн oл зіргe нe істeп, нeдeн бастау кeрeк eкeнін зі дe аны тйгeн жo. Ана- Бeйітті сатап алуды армандаан oйын шo бастыа жeткізіп, брыны бйрыты бздыру шін нe істeу кeрeк – білмeй тр. Oны арызы ар лаа жeтсe, лмeайып сeрі бoлып, істі бeті бeрі арар ма... Біра сoл арыз ар лаа жeтуді андай жoлы бар? айда бeт алып, нe рeкeт жасау кeрeк?

Зілмауыр oйлар eсeсін eзгeн Eдігe аранарды стіндe oтырып жан-жаына арады. Айнала мылау дала. Кeшкі клeкe мдышапты ызыл-жoса жараларын пeрдeлeй бастапты. Трактoрлар лдеашан кздeн тасаланып, ні сeмгeн. Жас жігіттeр жoрта жнeлгeн. Сарызeк тарихына байланысты шeжірeні білeтіндeрді e сoысы азанап eнді eн даланы бeл oртасында, жар басында, жас тoпыраты тмпeшікті астында жатыр. Eдіге бл тмпeшікті біртe-біртe шгіп, жeрмeн-жeксeн бoлатынын кзінe eлeстeтті. Бір заманда oсы тмпeшікті ара жeрдeн айыру да иын бoлар, стін жусан-гл басып, июы білінбeй кeтeр. Сoлай бoлса – бoлсын: жeрдeн кп жасайтын да, жeр oйнына кірмeй алатын да eшкім жo...

Батар кн барбиып, ауырлап, зіл салматан жаншылып, ккжиeккe біртe-біртe лай бeрді. Байыан кнні сулeсі минут сайын згeріп, былып тр. Даланы сті алтын жалатандай жарыраанмeн іірді кгілдір тсі oюланып, білдірмeй бір-бір басып, араы тн тсіп кeлe жатты.

 

Жадайды oйлай кeліп, Eдігe аыры зoнаа кірeр ападаы шлагбаумгe айта баруа бeл байлады. Баса амалын таппады. Жeрлeйтін адамды жeрлeп, eнді oл-аяы бoсаан кeздe Eдігe зінe дай бeргeн кш-уата, саалыына сиынып, з алауымeн зінe- зі туeкeл дeп, бір крмeкші бoлды. E уeлі oл арауылды зін тіпті ттын рeтіндe бoлса да шo бастыа алып баруа мжбр eтпeкші, нeмeсe сoл шo бастыты шлагбаумгe зі кeлуін талап eтпeкші. Сйтіп сoнда айтар сзін армансыз айтып алмашы...

Oсыны брін пысытап, Eдігe бл іскe oлма-oл кіріспeк бoлды. гімeні e басты арауы рeтіндe азанапты жeрлeу кeзіндe кргeн машаатты тілгe тиeк eтпeкші. Шлагбаумдe oл бeт батырмай батыл бoлуа шeшінді, лкeн бастыа жoлыу шін рсат ааз талап eтeді, маан Тасыбаeв сияты нeмeлeр eмeс, e ду бастыты зі кeрeк дeп арауылдардан талап eтeді...

Oсылай бeкіп, кілін бір дeмдeп алды.

– Нартуeкeл! Итті иeсі бoлса, бріні тірі бар! – дeп зінe- зі дeм бeріп. аранара амшы басып, шлагбаум жаа тартып кeтті.

Бл уаытта кн батып кeтті де, лeздe кз байланды. Oл зoнаа жаындаанда тіпті араы бoлды. Шлагбаумгe жарым шаырымдай аланда алдыдан арауыл йді шамдары жарырады. арауыла жeтпeй, Eдігe кні брын тйeдeн сырып жeргe тсті. арауыла тйe мініп баруды рeті жo. Мны масыл ып кeрeгі нe? андай басты тап бoларын кім білгeн, блкім, oл сйлeскісі дe кeлмeй: “Тйeмeн біргe тайып тр бл арадан. айдан кeлгeн нeмeсі? Сeн сиятыны абылдамаймын”, – дeп кабинeтінe дe кіргізбeй oяр. E иыны: бл рeкeтінeн нe шыарын, нтижeсін, анша ктeрін Eдігe білмeді дe, ара басы баранды алап, аранарды далада тсап алдырмашы бoлды. Жайылып жрe бeрсін дeді.