СОЗЫЛМАЛЫ БЙРЕК ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІНІ КЛАССИФИКАЦИЯСЫ
(С.И.Рябов, 2000)
| Сатысы | Фазасы | андаы креатинин | Шуматы фильтрация млшері | Трі | Ем шараларына туелді топтар |
| I (латентті) II (азотемиялы) III (уремиялы) | А Б А Б А Б | алыпты 0,13 дейін жоарылау 0,14 - 0,44 0,45 - 0,71 0,72 – 1,24 1,25 жне жоары | алыпты, блу жне концентра циялы сынама лара бзылыстар болуы ммкін Тмендеген, біра алыптыдаыдан 50% кем емесін райды алыптыдаыдан 20-50% алыптыдаыдан 10-20% алыптыдаыдан 5-10% алыптыдаыдан 5% тмен | айтымды Траты демелі | 2, 3 |
Ескерту: топ 0 – негізгі ауруды емі; топ 1 – аз белокты диета жне консервативтік дістік емді таайындау; топ 2 – гемодиализ, трансплантация; топ 3 – симптоматикалы терапия.
СБЖ-ні клиникалы синдромдары:
1. Астеническиялы синдром: лсіздік, шаршаышты, йышылды, дм сезу, естуді тмендеуі.
2. Дистрофическиялы синдром: теріні рауы жне ышуы, терідегі асыну іздері, арытау, блшыет тонусыны тмендеуі жне атрофиясы.
3. Асазан-іщектік синдром: ауыздаы раты жне жаымсыз металл дмі, аппетитті тмендеуі, кейде іш ту, токсикалы энтероколит белгілері.
4. Анемическиялы синдром: теріні бозаруы, кейде терідегі геморрегиялар.
5. Сйек-буынды синдром: остеопороз бен гиперурикемияа байланысты сйектердегі жнебуындардаы ауру сезімі.
6. Зрлік синдром: ршу кезеіндегі изостенурия, гипостенурия, протеинурия, микрогематурия, цилиндрурия.
7. ЖЖЖ жне перифериялы ЖЖ-дегі бзылыстар:
- энцефалопатия,
- полиневриттер
- Куссмаульді шулы тынысы
8. Кардиальді-гипертоническиялы синдром:
- миокардты гипертрофиясы жне дистрофиясы, жиырылыш функциясыны тмендеуіні белгілері;
- ан айналым жетіспеушілігі (сол арыншалы, тотальді);
- ретинопатия, кру абілетіні жоалуы;
- «уремиялы» васкулиттер (тері жне шырышты абаттарды некрозы, йы безіні заымдануы), уремиялы ра перикардит.
СБЖ ерте клиникалы белгілері:
Полиурия, никтурия, гипохромды анемия. Кейін келе жалпы симптомдар осылады (лсіздік, шаршаышты, кндізгі йышылды, блшыеттегі лсіздік) жне азотты шлактарды сталу белгілері (уремиялар).
Функционалды пробалара крсетулер критерийлері :
1. Полиурия, никтурия, изо-, гипостенурияны Зимницкий талдауы.
2. ан сарысуында креатинин жне мочевинаны жоарылауын анытау.
3. Эндогенді кретинин бойынша клиренсті анытаанда шуматы фильтрация мен реабсорбция индексіні тмендеуі.
4. Ерте полиуриялы сатыдаы гипокалиемия жне СБЖ терминальлы сатысындаы гиперкалиемия.
СБЖ консервативті емі:
СБЖ негізгі емі гемостазды стап труа, бйректерді прогрессивті бзылысын баяулатуа, науасты жалпы жадайын субъективті жасартуа баытталады.
Емі – бір уаытта патогенетикалы и симптоматикалы. Емні тактикасы СБЖ сатысына байланысты. ШФ 35-10 мл/мин (СБЖ 1-2 сатысы) боланда ем консервативті болады, ал егер заымдану айындылыы жоары болса, гемодиализ, перитонеальді диализ, бйрек трансплантациясы крсетілген.
Консервативті ем тактикасы:
1.Диета
2. Сйыты жне электролиттер енгізуге баылау
3. Ауыз алмасуыны соы заттарыны тзілуін азайту жне шыару
4.Гипотензивті терапия
5. Анемияны емдеу
6. Инфекциялы асынуларын емдеу
7. уремиялы остеодистрофияны емдеу
Диета.
А) таам рамында ауызды аз олдану азотты шлактарды тзілуін азайтады. ШФ 40 мл/мин (СБЖ 1 сатысы) боланда – ауызды аздап ана азайту керек 0,8-1 г/кг дене салмаына, немесе кніне 50-60 г.
ШФ 20-30 мл/мин (СБЖ 2 ст.) боланда – ауызды кніне 40 г ана олдану керек (0,5-0,6 г/кг дене салмаына).
ШФ 10 мл/мин аз болса (СБЖ 3 ст.) – ауызды 0,25-0,3 г/кг дене салмаына дейін азайту керек, тулігіне тек 20-25 г ана, оны ішінде 15 г ауыстырылмайтын аминышылдары толы жоары калориялы таам рамында боланы дрыс.
20-25 г ауызды диетаны кп уаыта таайындамайды,20-25 кнге ана.
Диета № 7а – тулігіне 20-25 г ауыз;
Диета № 7б – 40 г ауыз.
Ескерту: жоары ндылыты ауыз – етте, тауы етінде, жмыртада, стте болады. Біра стті кп олдануа болмайды, себебі онда фосфор жоары млшерде болады.
Б) организні энергетикалы жоалтуларын толыанды толтыру керек, оны майлар мен кміртегі арасында толтыруа болады, жне де организмні микроэлементтер мен друмендерге ажеттілігін толтыру керек.
Таам калориялыы 2500-2800 ккал/ту аспау керек. Гипертония мен ісінулер боланда тз 5г/ту аспау керек.
2. сйыты пен электролиттер енгізуге баылау.ШФ 40-10мл/мин жрек жетіспеушілігі болмаан жадайда науас тулігіне диурезі 1.5-2 л/ту болатындай етіп сйыты олдануы керек. Егер ауыр дегидратация (су, іш ту) болып жатса, тез арада тамыр ішіне сйыты енгізу керек.
Егер ШФ 10мл/мин жне одан да тмен болса, сйыты абылдауды диурезге арайды( кешегі кнгі диурезге 300-500 мл сйыты осады).
Ісіну синдром и гипертензия болмаан жадайда натрийді шектеуді ажеттілігі жо. Натрийлік жктемені жасы регуляциясы шін зрмен блінетін натрийді адаалаан арты болмайды. Натрийуретиктерді олдану арылы натрийді енгізу керек. ан сарысуындаы натрийді анытаан дрыс, гипонатриемии дамуы – сйытыты аз олдану керектігін крсететін гипергидратация белгісі.
Калийді абылдау.Гиперкалиемияны болдырмау шін тааммен тсетін калиді шектеу керек. ан сарысуындаы калиді анытау шін калийі бар препараттарды пероральді де, парентеральді де олдануа болмайды..
ан рамында аз ана калиді жоарылауы (7 ммоль/л дейін) калиді шыаруды ажет етеді: фуросемид – тулігіне 500-1000 пероральді немесе 100-400 мг парентеральді. Верошпирон-арсы крсеткіш боп табылады.
Айын гиперкалиемияда ( 7 ммоль/л жоары) – рбір 2-3 саат сайын к/т 50 мл 4% глюкоза ерітіндісін 16 бірлік инсулинмен бірге енгізу керек. 20-30 мл 10% глюконат кальция ерітіндісін немесе 500 мл 5% натрий гидрокарбонаты ерітіндісі. Инсулин калийді клеткааралы кеістіктен клетка ішіне туін тездетеді, ал глюкоза болса гипокалиемияны алдын алу шін керек.
ауіпті гиперкалиемия – к/т калций глюконаты, ан рамында Са жоарылауы жасушаларды тітіркендігіштігін тмендетеді.
демелі (прогрессирующая) гиперкалиемия – гемодиализ крсетілген.
3. Энтеросорбция.Сорбенттер ішекте здеріне аммиак жне баса токсикалы заттарды адсорбциялайды. ШФ 15 мл/мин тмен боланда эффективтілігі жоары, негізінен СБЖ 1 сатысында таайындалады. Сорбенттер ретінде энтеродез немесе карболен 5 г 100 мл суа тулігіне 3 рет таматан 2 сааттан со олданады. Сорбенттерді басалары да кеінен олданылады: ышылданан крахмал, оксицеллюлоза, активті кмір, полифепан жне т.б. Біра олар ас орыту жолдарында селективтілігінен айрылып, пептидтер, аминышылдарын, липидтерді жапсырып алады. Осыны кесірінен олар азотты метаболиттермен байланысуы тмендеп, олдану ауымын азайтады.