Детальдарды беттік абаттарын механикалы беріктендіру дістері
Детальдарды беттік абаттарын механикалы беріктендіру дістерін беріктендіру технологиялары дістеріне жатызуа болады. Бл дістерді негізгі слбалары 3.1-суретте крсетілген [13].
3.1-сурет. Машина детальдарыны беттік абаттарын механикалы беріктендіруді негізгі дістеріні слбалары:
а, – беттерді бытырамен атау; б – шариктермен; в, г, – беттерді жазы аунашалар жне шариктермен брлеу (домалату); д – механикалы безеулеу арылы атау; е, ж – тесіктерді жаю жне ыртыстарын жазу
Детальдарды аунашаларды аунатып немесе бытыра аынымен деу арылы беттік беріктендіру дісі зіні детальдарды тозу шектігін ктеру жне бл процестерді арапайымдылыы мен экономиялылыына байланысты жндеу ксіпорындарында кеінен олданылады.
Бытыра аынымен деуді мні механикалы жне термиялы деуден со детальды тым аттылы асиетіне ие болуында. Ол шін деталь бетіне 50...70 м/с жылдамдыпен баытталан бытыра диаметрі 0,4...2,00 мм болатын болат жне шойын аынымен здіксіз сер етеді. Деталь бетіне соылан со бытыра аыны беттік абатыны беріктік асиеттерін згерте отырып, метала тым аттылы асиет береді: ішкі ысу кернеуліктері пайда болады, детальдарды аттылыы, беріктігі, тозуа тзімділігі седі, ажу шегі зарады.
Бытыра аынымен деуге кбінесе айналмалы кштермен жмыс істейтін рылыс машиналарыны детальдары тседі. Зерттеулер нтижелері за мерзімді жмыс істеуі тісті дгелектер шін 5-6 рет, тасуатыштарды жатары шін 3-4 рет, спиральді серіппелер шін 12 ретке шейін, пісірілген осылыстар шін 2-2,5 рет скендігін крсетті.
аттыланан абат тередігі (кбінесе 1 мм аспайды) берілген деталь шін оны деу затыына (5...10 секундтан 2...3 минута шейін), соы кшіне, аынны тсу брышы (75...900) мен лшеміне байланысты болады.
Бытыра аынымен деу жабдытарына пневматикалы жне механикалы бытыра атыштар жатады (3.2-сурет а, ). Механикалы атыштар бытыраны 2500...3200 мин-1 жиілікпен айналатын турбина крекшелерінен келетін центрден тепкіш кштерді кмегімен береді, ал пневматикалы атыштарда бытыра ауамен 0,5 МПа ысыма дейін ысылан бркігіш арылы беріледі.
Аунашалармен аунату айналу денелері типтес детальдарды ажу шегі мен тозуа тзімділігін артыруа арналан бірден-бір тиімді рал. Аунату токарлы станокта орнатылан еркін ойналатын аунашаларды айналып тран детальдармен жанастыру арылы жргізіледі. ралбіліктегі аунаша станок суппортында немесе арнайы айлабйымда бекітіледі. Аунашалар легірленген немесе жоары кміртекті болаттардан (ЭВГ, У10А жне т.б.) жасалады жне 58...62 HRC аттылыа шейін шынытырылады.
Кптеген болаттарды беріктігін 
, кгс/мм2 ажетті длдікпен тмендегі формуламен анытауа болады:
; (3.2)
мндаы, 
- Бринель бойынша аттылы саны, ол кш шамасын шарды ысылан сфералы бет аудынына блу арылы аныталады. те берік металдарды беріктігін 
болан кезде алмаз конусты енуі бойынша (Роквелл дісі - 
) немесе алмаз пирамиданы ысымымен болан квадратты табаны ауданы бойынша (Виккерс дісі - 
) анытайды. Оларды зара атынасы 3.2-кестеде берілген. HRC аттылы мндеріні мысалдары: 50...52 
- аран сымдары К-7 шін; 55...60 - алып детальдары шін; 59...63 - диаметрі 15 мм К-7 араныны анкер конусы шін; 61...65 - брылар, фрезалар, брандаойыштар, брандакескіштер шін.
3.2-кесте
Беріктік категорияларыны араатынасы
| Беріктік категориясы | Мндері | ||||||||
|
| |||||||||
|
| - | ||||||||
|
| |||||||||
|
| - | - | - | - | |||||
|
| |||||||||
|
|