Детальдарды, тораптар мен агрегаттарды тедестіру

Айналып тран деталь немесе торапты тесіздікте труы механизмні жмыс кезіндегі динамикалы кштерді пайда болуына себеп болады. Жиналан торапты немесе агрегатты тесіздікке келуіне себептер мыналар: дайындалан немесе жнделген детальды длсіздігі, термиялы деуден соы алды деформациялар, деталь материалдары рылымыны біркелкі еместігі жне деудегі длсіздіктер.

Детальдар, тораптар жне агрегаттарды тесіздігін оларды тедестіру(балансирлеу) арылы жоюа болады. Тедестіруге кбінесе жататындар: иінді біліктер, тегершікпен жне ілініспен бірге осылан иінді біліктер, тісті дгелектер орналасан трасмиссия біліктері, кардан біліктері жне т.б.

Тедестіруді екі трі олданылады: статикалы жне динамикалы. Статикалы тедестіруге негізінен жазы детальдар келеді, мысалы, тегершіктер, ілінісу дискілері, дгелектер жне т.б. Статикалы тедестіру кезінде (5.2-сурет) детальды ауырлы центрі айналу осінде болады.

 

5.2-сурет. Детальді статикалы (а) жне динамикалы () тедесуі:

I – тедеспеген деталь; II – тедеспеген массаны шеткі жадайы; III – тедеспеген массаны жадайы

 

Тедеспеген детальда айналу моменті пайда болады:

;

мндаы, - тедеспеген массаны ауырлы кші; – ауырлы центрінен детальды айналу осіне дейінгі ашыты.

Массаны тедестіру шін тедеспеген массаны айналу моментін тедесетін жкті айналу моментіне те ету ажет, яни

; (5.7)

мндаы, - тедесетін жк; – тедесетін жктен детальды айналу осіне дейінгі ашыты.

Мндай тедестіру статикалы деп аталады. Статикалы тедестіру призмаларда немесе дискілі аунашаларда орындалады (5.3-сурет).

 

5.3-сурет. Призмалардаы статикалы тедесу:

1 – тедестірілген деталь; 2 – ралбілік; 3 – призма

 

Детальдар мен тораптарды статикалы тедестіруді мні грамм-сантиметрде лшенетін дисбаланс шамасын анытау жне оны кейбір жерлерінде брылау немесе, керісінше, балыту кмегімен металл блігін осу жне т.б. арылы жою болып табылады.

Диаметрімен салыстыранда зындыы те лкен боп келетін, мысалы, кардан жне иінді біліктер сенімді айналып тратын детальдар мен тораптарды тедестіруде динамикалы тедестіру олданылады. Динамикалы тедестіру кезінде (5.2-сурет ) детальды ауырлы центрі статикалытаы секілді айналу осінде болады, ал жазытыта сер ететін жне айналу осіні центрі арылы тетін центрге тартыш кштерді моменттері жо болуы тиіс. Мысалы, детальды айналу осінен бірдей ашытыта жне орналасан жне бір-біріне те екі массасы бар делік. Деталь айналан кезде центрден тепкіш кштер жне пайда болады. Олар зара те. Оларды серінен ос кш моменті пайда болады:

; (5.8)

мндаы, - арама-арсы жаа баытталан жне центрден тепкіш кштерді арасындаы ашыты. ос кш моменті олар бір жазытыта орналасанда ана тедеседі. 5.2-суретте, , жне екі те массаны жадайы крсетілген.

Сонымен, тедесуге ол жеткізу шін ажетті шарт:

немесе ; (5.9)

мндаы, , - тсірілген массалар, алайда жне ; жне массаларыны арасындаы ашыты.

Мндай тедестіру динамикалы деп аталады.