Машиналарды пайдалану сипаттамалары

 

Кез келген клік техникасында пайдалануды наты жадайларында оларды тиімді олдануды ммкіндігін анытайтын сапалар жиынтыы мен пайдалану сипаттамалары болады. Машиналарды пайдалану сапасыны саны те кп, алайда оларды іс жзінде олдану шін жалпылама ш сипаттамасын ерекше бліп алуа болады: машиналарды жмысабілеттілігі, сенімділігі жне замерзімділігі.

Жмысабілеттілік терминіне машинаны тмендегідей негізгі техникалы крсеткіштері кіреді: озалтыш уаты, тартым кші, жкктерімділік немесе сыйымдылы, озалыс жылдамдыы, отын немділігі, пайдалы сер коэффициенті жне т.б.

Машинаны жмысабілеттілігі сан жаынан оны орындаан жмысыны тиімділігі, яни белгіленген сапаны сатай отырып, сол жмысты німділігі жне зіндік ны арылы бааланады.

Сонымен егер машинаны німділігі белгіленген нормалара сйкес болса, машинаны ктуге жмсалан шыын шекті шамадан аспаса, ал жмыс сапасы бекітілген талаптарды анааттандыра алса, онда машина жмыса абілетті деп есептеледі. Осыан сйкес «жмысабілеттілік» тсінігі машина андай техникалы крсеткіштерге ие бола алады, пайдалану барысында бл крсеткіштерде андай ауытулар болуы ммкін деген сратара жауап беруі тиіс, яни машинаны пайдалануа бергеннен со андай да бір уаыт ткеннен кейінгі оны сапалы жадайын крсетеді. Белгіленген талаптара сйкес аныталатын ажеттіліктерді анааттандыру шін жмыса жарамдылыын білдіретін машинаны асиеттері жиынтыы оны сапасы болып табылады.

Машина олданыста болан сайын бл сапа сипаттамалары згеріссіз алуы ммкін емес. Машина конструкциясы жне ндірілуі бойынша аншама жетілдірілген болса да, уаыт туімен ол алашы сапаларын жоалтады, біратар техникалы крсеткіштері тмендейді: озалтыш уаты азаяды, отын мен майлау материалдарыны шыыны седі, жмыс сапасы да нашарлайды. Мны брі машинада ааулар пайда болуымен тсіндіріледі.

Егер машинаны тотаусыз жне бзылмай жмыс істеу барысында жмыс сапасы мен немділігіні згеруі рсат етілген аралыта болса, онда мны алыпты жадай деп атайды. Осы алыпты жадайдаы жмысты бзылуы машинаны ааулыы болып саналады.

Машинаны торабы немесе агрегаты жмысыны бзылуы оны детальдарында аауды пайда болуына септігін тигізеді. Ал аау дегенімізнормативті жаттамалар бекіткен талаптардан рсат етілмеген ауыту болып табылады.

Кез келген техниканы сенімділігі дегеніміз – берілген режимдер мен пайдалану жадайына, техникалы ызмет крсету жне жндеу жмыстарына, сонымен бірге сатау мен тасымалдау жмыстарына сйкес келетін берілген шамадаы бекітілген пайдалану крсеткіштеріні мнін уатылы сатай отырып, берілген міндеттерді орындаудаы машинаны асиеті. Машинаны (оны жиналмалы блшектері мен бірліктеріні) сенімділігі оларды за уаыт ызмет етуімен, тотаусыз жмыс істейтіндігімен, жндеуге жарамдылыымен жне саталатындыымен ерекшеленеді.

Машинаны сенімділігі жоары болан сайын оны німділігі де седі.

Сан жаынан сенімділік тмендегі формуламен аныталатын сенімділік коэффициентімен рнектеледі:

, (1.1)

мндаы, А – машина жмысыны толы жоспарланан клемі, са; В – жоспарланан жмыс клемін А-ны орындау барысында машинаны техникалы ааулара байланысты тотап алуы, са.

Сонымен бірге сенімділік сан жаынан аау салдарынан тотап алан екі мерзім арасындаы алыпты жмысты орташа уаытымен де сипатталады. Машина сенімділігі оны детальдарыны, тораптары мен агрегаттарыны сенімділігіне тыыз байланысты.

ртрлі маркадаы машиналарды сенімділігін анытау барысында оларды пайдаланудаы белгілі бір период аралыындаы тотап алу мерзіміні барлыын есепке алу ажет. Алайда сенімділік маызды сапаларды анытаанымен, машинаны пайдалануды экономикалы тиімділігіне толы баа бере алмайды. Сондытан машина сапасына толы баа беру шін сенімділікпен бірге машинаны замерзімділігін анытау ажет болады.

Сонымен замерзімділік дегеніміз – машинаны пайдаланудан бастап оны тізімнен шыарып тастаана дейінгі саатпен немесе километр жріспен крсетілген машинаны жалпы жмыс істеу мерзімі, бл мерзім сонымен бірге машинаны сенімділігі мен жмысабілеттілігін алпына келтіру шін экономикалы трыдан аланда ажет болуы тиіс.

Машинаны замерзімділігі оны детальдарыны замерзімділігіне тікелей байланысты.

Машина жадайына баа беру шін оны жндеуге жарамдылыы мен физикалы жне моральді тозуын да анытау ажет болады.

Жндеуге жарамдылы дегеніміз – техникалы ызмет крсету мен жндеу жмыстарын ткізу арылы машинаны тотап алуы мен аауларын байауа немесе ескеруге бейімделу асиеті. Жндеуге жарамдылы – сапа крсеткіштеріні бірі. Оны санды крсеткіштеріне техникалы кту мен жндеуді орындауа арналан ралдар мен ебек шыындарыны орташа мндері жатады.