Машиналарды техникалы кту мен жндеуді жоспарлы-ескерту жйесіні жалпы аидалары
Клікте, нерксіпте жне рылыста ескерту сипатындаы йымдастыру-техникалы шаралары жиынтыын жоспарлы трде периодты ткізуді арастыратын машиналарды техникалы кту мен жндеуді жоспарлы-ескерту жмыстары жргізіліп трады.
Жоспарлы-ескерту жйесі (ЖЕЖ) жмыстаы рбір машинаны техникалы кту мен жндеуді сйкес трлерін дайындауды, ткізуді жне орындалу сапасын баылауды міндетті жоспарлауын арастырады. Клік техникасы шін техникалы ктуді (ТК) екі трі: ай сайыны ТК мен периодты ТК-1,ТК-2,ТК-3, сонымен бірге жндеуді екі категориясы: аымдаы жне крделі жргізілуі тиіс.
Аымдаы жндеу пайдалану жндеуіне жатады, ол йымдар мен ксіпорындарды жндеу-пайдалану базаларында орындалады, оан жекелеген тозан детальдар мен тораптарды жндеу немесе алмастыру кіреді. Жоспарлы-ескерту жмыстары нормативтері сер ету клемі мен периодтылыты жне ебек пен уаытты ажетті шыындарын алдын ала жоспарлауа ммкіндік береді. Осыны негізінде жндеу ксіпорныны уатын, алаын, жабдытар саны мен негізгі ксіп бойынша жмысшылар санын есептеп шыуа болады.
ЖЕЖ-ы жйесіндегі сер ету рылымы еселік жне айталау принципі бойынша растырылып, мына атынаспен аныталады:
(2.1)
мндаы, 
– сер етуді еселік коэффициенті (ауыстырым саны); 
– жндеу цикліні уаыты; 
– детальді берілген тобыны ауыстырана дейінгі орташа жмыс мерзімі.
Детальдарды ауыстырым мерзімін анытау шін оларды жалпы белгілері бойынша жіктеу ажет. Клік техникасыны барлы детальдары орташа жмыс мерзіміне, жмыс циклі затыыны еселігіне байланысты бес топа блінеді.
Жндеу циклы – нормативті жаттар талаптарына сйкес белгілі бір тртіппен барлы белгіленген жндеу трлері орындалатын, айталанатын уаыт интервалыны немесе машина жмысыны е аз млшері. Жндеу циклы рбір машина типіне оны конструкциясына байланысты бекітіледі де, рбір машинаны жндеудегі тотауы белгілі бір детальдар топтарыны шектік тозуына жету уаытына сйкестендіріп есептеледі.
Детальдарды жмыс мерзімі бойынша жіктеу негізінде жндеу циклы рылымыны кестесі трызылады.
ЖЕЖ жйесі машиналарды ТК мен жндеуін бірыай нормативтік негізде руа ммкіндік береді.
Машинаны жндеу циклыны жмыс сааттарымен затыы былай аныталады: 
; мндаы, r – климатты тзегіш коэффициенті, кбінесе бірге те; 
– жндеу циклыны нормативті затыы (мысалы, ол рылыс крандары шін 4800 жмыс саатына те болса, мнаралы крандар шін 14400 –ге те).
Жк моменті 100 т.м болатын кранны жндеуаралы циклыны рылымы 2.1-суретте крсетілген.
2.1-сурет. Мнаралы крандарды жндеуаралы циклді рылымы:
пайдалану басы немесе кезектегі крделі жндеу уаыты; 
аымдаы жндеу; 
сйкесінше бірінші жне екінші техникалы ктуді циклдары; 
аымдаы жндеу циклы; 
жндеу циклы; 
пайдалану соы
ЖЕЖ жйесінде арастырылан барлы профилактикалы жне жндеу жмыстарын уатылы ткізген жадайда крделі жндеу машинаны жмыс істеу ммкіндігін бкіл жндеу циклына айта алпына келтіруі ажет.
Техникалы трыдан аланда крделі жндеу машина пайдалану нтижесінде шыарылан машина ресурсын алпына келтіреді, яни физикалы тозу салдарын жояды. Бл шін машиналар жндеу заводтарында белгілі бір технологиялы процестерді серіне тседі. Ал экономикалы трыдан араанда техника жндеу негізгі орды айта ндіруі болып табылады.
| Машина жндеуі |
| Машинаны шыару |
| Дайынды жмыстары |
| Сырты жуу |
| Блшектеу |
| Детальдар жуу |
| Детальдарды дефектациялау |
| Детальдарды алпына келтіру |
| алпына келтіру операциялары |
| Детальдарды дайындау |
| Механикалы деу |
| Термиялы деу |
| сталы деу |
| Машинаны жинау |
| Торапты жинау жне бояу |
| Жалпы жинау |
| Сынатан ткізу |
| Соы бояу |
| Дайындау операциялары |
2.2-сурет. Клік техникасын ндіру жне жндеуді технологиялы процестерін салыстыру слбасы
Машиналарды техникалы кту мен жндеуді жоспарлы-ескерту жйесі тмендегілерді жзеге асырады:
– машиналарды ТК жне Ж жоспарын жасау;
– машиналарды ТК жне Ж жмыстарын орындау бойынша йымдастыру-техникалы шараларды жасау;
– ТК жне Ж жоспарыны орындалуын баылау жне машина жмысын йымдастыруды жйелі трде есепке алу.
Модельдері бірдей машинаны шыару жне жндеу технологиялары сас (2.2-сурет), оларды айырмашылыы негізінен дайындау процестерінде [17]. Сондытан да машиналарды заводтаы жнделуі «екінші машина жасауа» жатады, яни ол олданыстаы детальдар негізіндегі екінші ндіріс болып табылады.