Тазалауды физика-химиялы дістері

Физика-химиялы тазалау дісі р трлі сйыты заттармен (органикалы жне органикалы емес) пасталарды пайдалану негізінде жргізіледі. Сйы тазалайтын заттар сілтілі, ышыл жне нейтралды болуы ммкін, ал рамы жаынан бір жне кп компонентті болады. Органикалы нейтраль сйытытардан кбінесе су пайдаланылады. Біра су ластануды кптеген трлерін (мнай німдері, кйік, бояу, тоттану, металдарды тотыуы жне т.б.) ерітпейді, сондытан да оны ра немесе ылал шадарды жуу шін клікті сыртын тазалайтын кезде пайдаланылады.

Органикалы нейтраль еріткіштер (жары беретін керосин, бензин, бензол, уайт-спирит, шхлорэтилен, тртхлорлы кмірсутегі жне т.б.) лак жне шайырлы ыртыстарды алып тастау шін, сонымен бірге сілтімен жуылмайтын ласты немесе сілтіні пайдалануа болмайтын жерде олданылады.

Сілтілі жуатын еріткіштер зіні рамында мынадай компонеттерді стайды: бзатын (сілтілер, тздар), аспа райтын жне стірт-активті заттар (ОП-7, ОП-10), сйы шыны, стульфонал жне т.б. эмульгаторлар (силикат, натрий, сабын) антиышылдар (натрий нитриті, хромпик). Кп пайдаланатын сілті тріндегі жуатын синтетикалы заттар 3.2-кестеде крсетілген. Олар нта трінде шыарылады.

ышыл жуатын ерітінді блшектерді стігі бетінен кйік пен тоттануды алу шін пайдаланады. Тзды, ккіртті, азотты, ортофосфорлы ышыл су ерітінділеріне ингибиторлар жне т.б. тоттану рдісін тотататын заттарды осады.

 

3.2-кесте

Сілті тріндегі жуатын синтетикалы заттар тізімі

Компоненттер	Жуатын заттарды рамы мен табасы, %
МЛ-51	МЛ-52	МС-6	МС-8	Лабомид-101	Лабомид-203
Кальцийленген сода Натрий трифолифосфаты Натрий метасиликаты Сйы шыны ДБ сулаыш Сульфонал Синтанол ДС-10 Синтамид-5	34,5 - 1,5 - - - -	- 8,5 1,8 - - -	- - - -	- - - -	16,5 - - 3,5 - -	- - -

 

Физика-химиялы тазалауды технологиялы дерісі ш операциядан трады: блшектерді срыптау, тазалау, шаю жне кептіру.

Тазалауды алдында блшектерді срыптау тмендегі белгілері бойынша жргізіледі: млшері мен формасы, ластануды сипаттамасы, бетті кедір-бдырлыы, блшек дайындалан материалдары, жамылы материалдары (электрлік ошаулану, бояу, полимер).

Кмірсутекті болаттардан жне шойыннан жасалан блшектер андай концентрацияда болсын сілтілі ерітінділерде бзылмайды, сондытан оларды бзу шін ингибриттелген осындыларсыз ышылдар оларды бзу шін нделінеді. Сілтілі ерітінділерде хромдалан блшектер жасы бзылады. Алюминий жне мырыш ймаларынан жасалан блшектерді сілтілі, ышыл ерітінділерде тазартуа болмайды.

Су ерітінділерінде блшектерді тазарту процесі тмендегідей жреді: 80-90⁰-а дейін ысытылан ерітіндіні серінен ластану абаты суланады, жмсарады. Май абышасы кеею арылы бзылып, блшектерді стігі бетінде ластанан блшектерімен майда май тамшылары пайда болады. Май мен металды ілінісу кші блшектерді бетінде осы тамшыларды стап трады. Ілінісу кшін тмендету жне ерітінді рамына тамшыны зілуін жеделдету шін эмульгатор енгізіледі. Эмульгаторлар май тамшысын майды металмен ілінісу кшін тмендететін абышаны ластанан блшектерімен бркеді. Ерітіндідегі эмульгаторлар, сонымен бірге хромпик немесе майланатын майлар блшектерді тоттанудан сатайды.

Блшектерді сумен шаю блшектерді бетінен сілтіні немесе ышылды іздерін алып тастау шін, сонымен бірге ол терісіне зиянды сері болмау шін те ажет. Егер суы сумен шайылса, бдан кейін блшекті кептіреді, ал ысты сумен шайылан жадайда кептіру дерісі болмайды.

Ерітіндіні айнауы немесе циркуляциясы - тазартылан бетте лкен емес пропеллерді айналуымен, ерітіндіде блшектерді жылжуымен, себілуімен, бйым арылы ерітіндіні шайалуымен, ультрадыбыспен немесе механикалы дірілдеткішпен ерітіндіні тез тербелісін болдырумен жзеге асады.

Тазартылан блшектерді бетінде ерітіндіні жылжуы андай діспен болатындыына байланысты физика-химиялы тазалау тмендегідей дістерге блінеді: аынды, батырылу, ерітіндіні еріксіз циркуляциясы, ультрадыбысты жне араластырышты буы.