Тарау. МАШИНА ДЕТАЛЬДАРЫ МЕН ТОРАПТАРЫН ЖНДЕУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ

5.1. Біліктер мен осьтерді жндеу (топты діспен)

 

Біліктер класына айналу денелеріне сас пішіні бар жне айналу моментін бере алатын детальдар жатады. Біліктер мен осьтерде тмендегідей ааулар болуы ммкін: отырызу мойыншаларыны тозуы; бранда, оймакілтек ойытарыны жмыс беттеріні мыжылуы мен тозуы; білікті майысуы; сызаттар мен блінулер жне т.б.

Білікті немесе осьті майысуын оны салын кйінде немесе алдын ала ыздыру арылы тзетеді. 1 м зындытаы диаметрі 80 мм-ге жне майысуы 8 мм-ге дейінгі біліктерді салын кйінде престерді пайдалану арылы, ал лшемдері бдан жоары біліктерді ыздыруды кмегімен тзетеді. делген біліктерді лкен емес майысуларын (1 м білік зындыына 0,1...0,3 мм) ажарлаумен-а жндейді. Тзетуден со ішкі кернеулерді тсіру шін білікті термиялы деуге салады (450⁰С-а дейін ыздырып, осы температурада 0,5...1 са аралыында стау).

Біліктерді отырызу мойыншаларын номиналды лшемге дейін балытумен, металдандырумен, электролиттік жабындымен, полимерлермен, пластикалы деформациялау тсілімен, втулканы престеумен жне т.б. алпына келтіреді. Отырызу мойыншаларыны лшемдерін алпына келтіруді е кп тарааны – балыту тсілі. Балытуды кбінесе брама сызы бойымен орындайды (5.1 а-сурет), ал аттылыы жоары емес біліктерді жндеуде білікшелерді біртіндеп ою тсілі олданылады (5.1 -сурет). Балымадан со білікті ажетінше тзейді, мойыншаларды номиналды лшемге дейін ажарлайды.

 

5.1-сурет. Біліктерді балытып аптастыру слбалары:

1 – брама сызыымен; – білікшелер оюмен; сандар білікшелерді ою ретін крсетеді

Біліктерді оймакілтекті беттерінде тозы, майысу жне жмыс беттеріні желінуі байалуы ммкін. Диаметрі 80 мм-ден жоары біліктерді оймакілтекті бліктерін олды немесе бойлы білікшелермен автоматты трде балытады. Білікті деформациясын азайту шін балыманы 5.2-суретте крсетілгендей кезекпен ояды. Оймакілтек ені 5 мм-ге дейінгі оймакілтекті беттерді кбінесе толытай балытады. Жндеуді кез келген тсілінде оймакілтектерді соы лшемдерін механикалы деумен алады.

 

5.2-сурет. Оймакілтектік біліктерді балытып аптастыруды реті (сандар балытып аптастыруды кезегін крсетеді)

 

Кілтек ойытарында да оймакілтектердегідей ааулар болуы ммкін. Кілтек ойыыны ені бойынша 15%-а дейін тозуы байалан жадайда оны жндеу лшемін фрезерлеу арылы алады. Егер ойы енін лкейту арылы оны геометриялы формасына ол жеткізе алмаан жадайда, бзылан ойыа 90...120⁰С-а жылжытып, жаасын фрезерлейді, ал ескісін балытып жауып тастайды. Шамалы желінген брандаларды токарь станогінде брандакескіш кмегімен немесе темірсталы дістермен тзетеді.

Білік класына жататын детальдарды топты діспен жндеуді типтік технологиялы маршруттарын жасау шін оларды трт технологиялы топа біріктіреді.

Бірінші топа токарлы-брамакескіш жне дгелек ажарлау станоктарында сталы жне механикалы деу арылы жоюа болатын ааулары бар біліктер жатады.

Екінші топа токарлы-брамакескіш, фрезерлік жне дгелек ажарлау станоктарында сталы жне механикалы деу арылы жоюа болатын ааулары бар біліктер кіреді.

шінші топа тозан (блінген) беттерді сіруді талап етіп, сонан со токарлы-брамакескіш жне ажарлау станоктарында сталы жне механикалы деу арылы жоюа болатын ааулары бар біліктерді біріктірілген.

Тртінші топа токарлы-брамакескіш, фрезерлік жне ажарлау станоктарында сталы деумен, тозан беттерді сірумен жне сірілген беттерді механикалы деумен жоюа болатын ааулары бар біліктер кіреді. Жндеу кезінде деу сипатына байланысты алынан біліктер класына кіретін детальдар классификаторыны жобалы мазмны мен кп кездесетін ааулары 5.1 жне 5.2-кестелерде берілген.

5.1-кесте

Біліктерді сипатты ааулары

 

Ааулар сипаты	Біліктер класына кіретін детальдарды технологиялы тобы
Білік майысуы	+	+	+	+
Сыранау мойынтіректеріндегі тірек мойыншаларыны тозуы	+	+	+	+
Шариктік жне аунашалы мойынтіректердегі тірек мойыншаларыны тозуы	-	-	+	+
Отырызу мойыншаларыны тозуы	-	-	+	+
Кілтек ойытарыны тозуы	-	+	-	+
Оймакілтектерді тозуы	-	-	-	+
Бранданы мжілуі немесе зілуі	+	+	+	+

Ескерту. «+» - аау болуы ммкін; «-» - аау болуы ммкін емес

 

 

5.2-кесте

Жндеу кезінде деу сипатына арай біліктерді классификациясы

 

деу сипаты	Біліктер класына кіретін детальдарды технологиялы тобы
сталы (тазалау, білікті ауытымаа тексеру )	+	+	+	+
Токарлы-брамакескіш станоктарда деу	+	+	+	+
Фрезерлік станоктарда деу	-	+	-	+
Дірілдоалы балыма деу	-	-	+	+
Флюс абатымен балытып деу	-	-	-	+
Термиялы деу	-	-	+	+
Ажарлау станоктарында деу	+	+	+	+

Ескерту. «+» - деу ажет; «-» - деу ажет емес.