Баылау сратары

 

1.Крандарды металрылымдарында андай негізгі ааулар мен заымданулар кездеседі?

2.Кдуілгі жне солтстік климата арналып жасалан крандар металрылымдарын дайындау мен жндеуде андай болаттар олданылады?

3.Сызаттары бар металрылымдарды жндеуді негізгі нсаларын атаыз.

4.Пісіру жіктеріні андай ааулары болады жне пісірме осылыстарды сапасы алай баыланады?

5.Металрылымдарды тойтармалы жне болтты осылыстарын жндеуді алай жргізуге болады?

6.Салын кйде прокатты тзету ммкіндігін анытайтын белгілерді тсіндірііз.

7.Металрылымдарды жндеу кезінде негізгі ауіпсіздік талаптары андай?

8.Беріктігі жоары тартуды жргізуді андай тсілдерін білесіз?

9.Тойтармалы жне болтты осылыстарды жндеу алай жргізіледі?

10.Салын кйдегі прокатты тзету ммкіндіктерін анытайтын критерийлерді атаыз.

 

ОРЫТЫНДЫ

 

Еліміз шаруашылыыны ртрлі салаларындаы техникалы прогресс дамуы машина жасау дегейіне, яни машина саны мен оны сапасына, ндірісте жаа технологиялы процестерді здіксіз пайда болуына жне олданыстаы процестерді німді, немді де дл процестермен алмастыруа байланысты болады.

азіргі кезде, ел шаруашылыын реформалау жне нары атынастарын енгізу жадайында жоарыда аталан мселелерді стті шешуді амтамасыз етуде негізгі орларды техникалы айта жаратандыру басты масаттарды бірі болып саналады, яни бл шаруашылыты ртрлі кешендерінде (рылыста, клікте жне т.б.) техниканы пайдаланатын мекемелерді бсекеге абілеттілігін амтамасыз етеді. Сонымен техникалы айта жаратандыру мселесі экономиканы рылымды кайта руды маызын жаартып арттырады.

Бл мселелерді шешу технологиялы процестерді кешенді механикаландыру жне автоматтандыру жне жаа техниканы ке клемде енгізу базасында жзеге асырылады. Дадарыс жадайынан со машина жасауда ндіріс ауымын сіру, инвестиция дегейін жоарылату жне шетелдік фирмалармен бірлесе отырып машина ндірісін йымдастыру оларды бадарламалы басаруда ке клемде олдануа негізделген массалы-аымды, здіксіз, автоматтандырылан ндіріске айта туге міндеттейді. Бл мселелерді жабды пен технологияны кешенді жасау, клік техникасын ндіруді мамандандыру, детальдарды жндеу мен алпына келтіруді жаа дістерін енгізу, клік техникасын кту мен жндеу бойынша ксіпорындарды жобалау кезінде алдыы атарлы баыттарды стану арылы шешуге болады.

Машина жасау саласында негізгі баыттарды бірі есебінде технологиялы шыындарды барынша тмендететін дайындама жасауды экономикалы формаларын тадау болып саналады. азіргі кезде дайындау ндірісінде прокатпен бір мезгілде бір аыма біріктіру арылы металды здіксіз ю дісімен бйымдар мен дайындаманы алуды жаа технологиялы процесі ке клемде енгізілуде. Мнда ебек німділігі едуір сіп, меншікті крделі шыындар азаяды. Сонымен бірге машина дайындауды зіндік ны мен массасын азайтуа ммкіндік беретін, термиялы деусіз беріктігі жоары пластикалы шойындардан йма дайындамаларды ндіру технологиясы да ола алынан.

Таба метариалдарды газды, плазмалы немесе лазерлік кесуге арналан исы сызыты жайманы жасау процесін автоматтандыру шін дайындау цехтарында компьютерлік графиканы пайдалану жйелері енгізілуде. Бл жйе ртрлі ндірістік жадайлара бейімделуді жоарылыымен, техникалы ралдара минимал талаптар оюмен, ныны аса лкен еместігімен жне материалды жайандаы шыындарды тмендеуімен ерекшеленеді. Кесумен деу кезінде біржзді кескіш аспаптар кп жзділермен алмастырылады, бл деу жылдамдыын, сонымен бірге ебек німділігін сіруге ммкіндік береді.

Машина жасаудаы заманауи жаа технологиялы процестер бйымдарды дайындауды ебексыйымдылыын 2-3 есе, массасын 1-2 есе тмендетуге, бйым длдігін 1,5 -2 есе жоарылатуа ммкіндік береді.

Машина жасауда жргізіліп жатан шараларды бірі – технологиялы процестерді типтендіру, яни машина жасауды ртрлі салаларында олдануа болатын, технологиялы рал-саймандарды унификациялау мен біралыптандыруа негізделген деуді типтік процестерін жасау болып табылады.

азіргі кезде машиналарды шыару мселелеріні бірі оларды номенклатурасыны кптігі болып табылады. Оны шешуді негізгі жолы – технологиялы процестерді ке диапазонына арналан мобильді, мбебап жне сенімді машина шыару. Бл баытты негізгі алышарттарына агрегаттар мен тораптарды унификациялау жне массалы ндірісті жаа техникасына ойылатын ндірістік-технологиялы талаптарын негіздеп жасауды амтамасыз ететін технологиялы операцияларды типтеу жне жан-жаты зерттеу жмыстары жатады. Ал таы бір жолына арнайы шасси базасындаы кпмасатты мбебап машиналарды агрегаттауа кшу жатады, бл жндеу орыны номенклатурасын азайтуа септігін тигізеді. Бл екі жолды да шешуді негізгі шартына машина жасау ксіпорындарында жне де машина парктерінде физикалы жне моральді трде тозан техниканы жаартуды жылдамдату жатады.

Массалы жне ірі сериялы ндірістегі механикалы цехтарда агрегатты типтегі ртрлі кпаспапты жне кппозициялы автоматтар жне жартылай автоматтармен жаратандырылан жабдытар олданылады. Сонымен бірге стандартты кштік бастиектерге негізделіп жасалан автоматты желілер де ке олданыс тапан.

Ескірген станоктарды алмастыру немесе оларды модернизациялау саласында да ке клемді жмыстар атарылуда. мбебап станоктар ртрлі автоматты, тиеп-тсіру жне лшеу рылыларымен, ысыш жабдытармен, гидрокшірмелік суппорттармен амтамасыз етілген. Жоары німділікті станоктар мен автоматты желілер кешендеріні жаа трлерін жасау бойынша клемді бадарламалар да жзеге асырылуда. Сонымен бірге бадарламалы басару жйесімен істейтін станоктар клемді олданылып, жинау жмыстары максимал механикаландырылан жинауды аымды дістері ке клемде енгізілуде.

Клік техникасын жндеу мселесіне келсек, жндеу жмыстары деттегідей рылыс, ндіріс жне клік кешендерінде маызды мселе болып ала бермек. Келешекте бл мселені зектілігі се тспек, себебі клік ндірісі кннен-кнге лайып келеді. Біріншіден, азастан зіні шикізат потенциалы орасан зор республикалы клік жйесін дамытуды дете тседі. Екіншіден, азастанны клік коммуникациялары оны лемдік нарыа шыуына сер етуі тиіс. Осы масатта республикалы темір жол жне автожол желілеріні рылымы згере тседі, жоары жылдамдыты магистральдар рылысы ола алына бастайды, шетелдік фирмалармен байланыстар лая тседі. шіншіден, халыаралы стандарттар мен нормалара сйкестендіріліп модернизациялау масатында клік нысандарын айта рылымдау ажеттілігі де арта тседі. Сонымен бірге трын й рылысы, энергетикалы рылыстар мен мнай-газ бырларын салу арыны да се тспек. Аталан жадайларды барлыы да машина паркіні рамын, соан байланысты жндеу ажеттілігін сіруді де талап етеді.

Пайдалануына байланысты, нысандар сипатына арай машиналарды жндеу ндірісті ртрлі ш сферасында: жндеу механикалы заводтарында, шеберханаларда жне пайдалану базаларында жргізілуі тиіс.

Желілік ндіріс жадайында жне ірі шоырланан нысандарда территориялы механикаландыру басармалары йымдастыратын жндеуді агрегатты-торапты дісін жетілдіру ке олданыс табуы ажет.

Жаын арада машина паркін сервистік ктуді дамыта тсу керек. азіргі кезде барлы айматарда клік техникасын жндеу мен ктуді сервистік пункттері жмыс істеуде. Оларды базасында конструкциясы бойынша сас машиналарды бірнеше типін жндеуге арналан ірі бірлестіктер пайда болуда. Жндеу ндірісін орталытандыру елді шаруашылы кешендері шін тиімді бірыай масатты техникалы саясат жргізуге, сонымен бірге машиналарды жндеу тиімділігі мен оларды пайдалану дегейін арттыруа ммкіндік береді. Жндеу ксіпорындарында тозан детальдарды алпына келтіруді алдыы атарлы дістерін жетілдіру жмыстары да арынды жргізілуі тиіс.

Ел экономикасыны ртрлі салаларында жмыс істейтін машиналарды жндеу тиімділігін арттыруды жаа жолдары тмендегідей:

- жндеуді индустриализациялау, яни жндеуді заманауи машина жасауа жаындайтын жндеу ндірісіні формалары мен дістеріне кшіру (аымды ндіріс, мамандандыру, жекелеген жндеу жне т.б.);

- ндірісті басаруды жетілдіру, негізінен сала аралы жне айматы басаруды айта ру. Мндай крделі мселе саланы барлы дегейінде шешілуі тиіс. Сонымен бірге рбір жндеу ксіпорныны ішкі заводты рылымды басаруды, ндірістік жоспарлауды жетілдіруге ммкіндігі бар;

- жндеу сапасын ктеру, бл ндірушілерді бсекелестік жадайында маызды роль атарады. Мны негізгі баыттары: технологиялы тртіпті бекіту, жндеу жне технологиялы жаттамалар сапасын жоарылату, орындаушыларды жауапкершілігін сіру жне т.б.;

- механикаландыру жне автоматтандыру. Механикаландыру жмыстары жндеуді технологиялы процестерін механикаландыру жне автоматтандыру ралдарыны типтік стандартты жабдыталуымен амтамасыз етілуге септігін тигізеді.

Жндеу ндірісі мен машина паркін кешенді дамыту шін жндеу уаттарын орналастыру мен йлесімді жктемелеуді біртіндеп есептеу принципі олданылады.

Жндеу ндірісіні жйесіне кірме параметрлері атарына машина паркіні тмендегі сипаттамалары жатады: типтік лшемдік рам, жасты рылым, тозуды ескергендігі машинаны рбір типтік лшемдік тобыны жмысты уаыт оры. Ал шыу параметрлеріне рылыс блімдері нысандарыны жне машина паркін дислокациялауды жоспардаы нсасыны деректері кіреді.

азастандаы рылыс жне клік саласыны клеміні арындап суі жмыс істеп жатан жндеу заводтарын айта рылымдауды, сіресе игерілмеген айматарда жаадан жндеу механикалы шеберханаларды салуды кздейді. Мндай жадайларда жасартылан жылуошаулаыш асиеттері бар жеіл рылымдар мен толытай дайын рылыс рылымдарын олдану басымдыа ие.