ТАЫРЫП БОЙЫНША СТУДЕНТТІ ЗІ ЗІ ТЕКСЕРУІНЕ АРНАЛАН ТЕСТ СРАТАРЫ
1. Кейбір адамдарды кздері дене кескінін ....
1. тор абатты сыртына фокустайды, кзді мндай кемшілігін.....
2. тор абатты, 2F ашытыа фокустайды, кзді мндай кемшілігін.....
3. тор абатты алдына, 3F ашытыа фокустайды, кзді мндай кемшілігін.....
A.жаыннан кргіштік деп атайды, оны жндеу шін...
B. алыстан кргіштік деп атайды, оны жндеу шін...
C. кз кемшілігі деп атайды, оны жндеу шін...
a) жинаыш линза олданамыз.
b) шашыратыш линза олданамыз
c) лупа олданамыз
2. Кзді кез келген ашытытаы денені аны кру абілетін...
1. астигматизм деп атайды. Кзді бл абілеті...
2. сфералы аберация деп атайды. Кзді бл абілеті...
3. дисторция деп атайды. Кзді бл абілеті...
4. аккомодация деп атайды. Кзді бл абілеті...
A.шашыратыш линза олдану арылы іске асырылады.
B. линзаны фокус аралыын згеруту араылы іске асырылады.
C. кз бршаыны исытыын згерту арылы іске асырады.
3. Кейбір адамдарды кздері дене кескінін ....
A.тор абата жеткізбей, оны алдына фокустайды, кзді мндай кемшілігін.....
B. тор абата жеткізбей, 2F ашытыа фокустайды, кзді мндай кемшілігін.....
C. тор абатты сыртына, 3F ашытыа фокустайды, кзді мндай кемшілігін.....
1. жаыннан кргіштік деп атайды, оны жндеу шін...
2. алыстан кргіштік деп атайды, оны жндеу шін...
3. кз кемшілігі деп атайды, оны жндеу шін...
I. жинаыш линза олданамыз.
II. шашыратыш линза олданамыз
III. лупа олданамыз
4. Бірінші линзаны оптикалы кші +5,0 дптр, ал екіншісінікі -3,0 дпрт болатын линзалар жйесіні оптикалы кші...
A.-8, дптр те, йткені линзалар жйесіні оптикалы кшін мына рнекпен анытаймыз...
B. +2,0 дптр те, йткені линзалар жйесіні оптикалы кшін мына рнекпен анытаймыз...
C. +4,0 дптр те, йткені линзалар жйесіні оптикалы кшін мына рнекпен анытаймыз...
D.-15,0 дптр те, йткені линзалар жйесіні оптикалы кшін мына рнекпен анытаймыз...
1. D = D1 – D2
2. D = D2 - D1
3. D = (D1 + D2)/2
4. D = D1× D2
5. D = D1 + D2
5. Линзаны формуласы мына трде жазылады....
A.1/f + 1/d = 1/F , мндаы D …..
B. 1/F + 1/D = F, мндаы D …..
C. 1/F – 1/D = 1/f, мндаы D …..
1. линзаны оптикалы кші деп аталады жне оны лшем бірлігі....
2. линзаны фокусы деп аталады жне оны лшем бірлігі....
3. линзаны исыты радусы деп аталады жне оны лшем бірлігі....
a. метр2 , ал формуладаы F….
b. диоптрии, ал формуладаы F….
c. метр-2, ал формуладаы F….
I. линзаны фокусы деп аталады, оны лшем бірлігі...
II. линзаны лкейту коэффициенті деп аталады, оны лшем бірлігі...
III. линзаны аберациясы деп аталады, оны лшем бірлігі..
) метр.
b) Град.
g) Радиан.
10 лекция. ТЫНЫС АЛУ БИОФИЗИКАСЫ
Адам кпесі бірнеше ызмет атарады, біріншіден, ол газ алмасуды іске асырады, яни атмосферадаы оттегі газын ана жеткізеді, керісінше андаы кмірышыл газын сырта шыарады. Осы арылы анны рН бір алыпты дегейде стап труа ммкіндік береді.
кпе арылы біз оршаан ортадан температурасы тмен, аныпаан су буын жтып, температурасы адам денесі температурасына дейін жоарылаан жне су буына аныан ауаны айта шыарамыз, осы арылы кпе азаны жылулы жне сйыты тепе тедігін сатау процесіне де атысады. Сонымен атар кпе адамны дауыс шыарудаы басты элементі болып табылады.
алыпты жадайда тыныс алу кезінде кпе арылы минутына 6 литр ауа теді, оны алыпты тыныс алу (ТА) клемідеп атайды. Жтан ауаны 20% оттегі, олай болса кпе арылы минутына 1,2 литр оттегі газы айдалады. Жтылан ауаны 80% инертті газ азот, 20% оттегі газы, ал кпеден айта шыарылан ауаны 80% азот, 16% оттегі жне 4% кмірышыл газ болады. Бір тулік ішінде кпеде 0,5 кг (400 л) оттегі газы жтылады, сонымен атар шыарылан ауа арылы 0,5 кг суды жоалтамыз, ол айта шыарылан ауаны су буымен анытыруа жмсалады. Ер адамдарды тыныс алу (дем алу мен дем шыару) жиілігі минутына 12 рет болса, йелдерде 20, жас балалар мен нрестелерде 60 ретке дейін жетеді.
Жай жне тере тыныс алу кезіндегі кпе клеміні крсеткіштері кпені функционалды кйін сипаттатын диагностикалы млімет болып табылады. кпе клемі спирометр деп аталатын ралмен лшенеді. 2 суретте спирометр арылы аныталан тыныс алуды трлі кезіне сйкес келетін пневмограмма берілген. Берілген пневмограммада бір алыпты тыныс алу кезіндегі кпе клемі дем алуды соында 3,2 л ден, дем шыаруды соында 2,2 л дейін згерген. Осы згеріс алыпты тыныс алу(ТА) клемі деп аталады(берілген мысалда ол 1 л те). Сонда тыныс алу клемі деп - бір рет дем алу кзінде кпе жтан ауа клемін айтамыз. алыпты жадайда ересек адамдар шін ТА 0,5-0,8 л те.
Бір алыпты дем шыарудан со кпеде біраз ауа алады, оны функционалды алды клем (ФК) деп атайды, оны клемі 2,5 л шамасы болады. Максимал дем шыару кезіндегі спирометрді крсетуі кпені жалпы сиымдылыы (ЖС) деп аталады, жоарыда берілген пневмограммада ол 6 л те. Максимал тере дем алу клемі мен алыпты дем алу клемдеріні айырымы дем алуды резервтік клемі (РКДА) деп аталады, оны шамасы 3 л болады, ал алыпты дем шыару клемі мен максимал(тере) дем шыару клемдеріні айырмалары дем шыаруды резервтік клемі (РКДШ) деп аталады, оны шамасы 1,3 л болады.
Максимал тере дем шыаранмен кпеде біраз ауа алады, оны алды клем (К) деп атайды, оны клемі шамамен 1,2 л болады.
Максимал тере дем алу мен максимал(тере) дем шыару клемдеріні айырмалары кпені тіршілік сиымдылыы (ТС) деп аталады, берілген пневмограммада ТС 5 л те. кпені мірлік сиымдылыы кпені жалпы клемі- ЖК (пневмограммада- 5 тзумен крсетілген) мен алды клемні - К (пневмограммада - 4 тзумен крсетілген) айрымына те.
 |
|
кпені мірлік сиымдылыыны сан мні, кпені аншалыты дрыс немесе брыс ызмет атаратындыын крестеді. С сан мні жеке тланы дене шынытыруына тікелей байланысты болады, сондытан денсаулыы жасы, дене шынытыумен айналысан еркектер шін оны мні 4,5-5 л, йелдер шін 4-4,5 л те болады.
кпеде «лі кеістік (К)» деп аталатын айма бар, оан трахея, бронхылар мен альвеолалар алып жатан кеістіктер жатады, бл аймата газ алмасу болмайды, тек газдар тасымалданады. Енді осы «лі кеістікті» клемін анытайы. Біз дем алатын ауаны 80% азоттан, 20% оттегі газынан ралады, кмір ышыл газы тіптен болмайды, ал кпеден айта шыарылан ауаны 80% азоттан, 16% оттегінен, 4% кмірышыл газынан трады. Бл орташа мліметтер, шын мнінде дем шыаруды бастапы кезеінде кпеден шыан ауада СО2 кмір ышыл газы 4 % шамасы болады. Кейін трахея мен бронхыларда алып ойан оттегі газы, альвелоларда оттегіні беріп, кмір ышыл газын шыарады, осыны нтижесінде шыарылан ауаны соы порцияларында СО2 шамасы 6 % дейін жетеді. Осы мліметтерді пайдаланып мына тедеуді жазамыз:
ТК× 4% = (ТК- К)× 6%,
мнан К = 1/3× ТК.
Сонымен лі кеістік 180-200 мл болады. кпені мірлік сиымдылыыны мнін теориялы жолмен Людвиг тедеуі арылы анытауа болады:
Ер адам шін ТС = 40 × бойы (см) + 30 × салмаы (кг) – 4400,
йел шін ТС = 40 × бойы (см) + 10 × салмаы (кг) – 3800.
С мніні 15% тмендеуі кпе патологиясыны бар екендігін крсетеді, біра адам жасыны лайуына сйкес С мні тмендейтіндігін ескеру керек.
Ер адамдар шін С мні
№1 кесте
| Бойы, См | Дене салмаы, кг | ||||||
йелдер шін С
№2 кесте
| Бойы, См | Дене салмаы, кг | ||||||