Кпені алды клемі деп толы дем шыараннан кейін ... клемін айтады.
a) альвеолярлы…
b) кпеде алатын ауа…
c) тыныс алу…
d) тыныс алуды минутты…
e) резервті…
11 лекция. МЕДИЦИНАЛЫ ТЕХНИКАНЫ ЖІКТЕУ
(КЛАССИФИКАЦИЯЛАУ)
Лекция жоспары:
1. Медициналы техникалар(МТ) туралы тсінік.
2. МТ жіктеу принципі.
3. Диагностикалы, терапиялы жне зертханалы медициналы
ралдарды жіктеу.
4. МТ трлері мен олдану саласы.
Лекция масаты: денсаулы сатау саласында олданылатын медициналы техникаларды жіктеуді негізгі принциптерімен танысу жне МТ жіктеу.
ткен лекцияда денсаулы сатау саласында олданылатын медициналы техникаларды пайдалану масаттары мен оларда олданылатын физикалы факторларды табиаты бойынша ртрлі топтара блінетіндігін айтан болатынбыз. Осы ойды ара арай таратайы, яни медициналы техника деп нені айтамыз, олар андай топтара, трлерге блінеді деген сратара жауап іздейік.
Біз алдымен медициналы техника деген ыма тсінік берейік. Мндай ым медициналы ЖОО арналан медициналы биофизика жне т.б. оулытарда келтірілген, біра оларды басым кпшілігенде ылым мен техниканы дамуы мен cоларды серінен медициналы техниканы дамуыны жаа дегейге ктерілу нтижесінде денсаулы сатау саласында жаа сипаттаы жне трдегі медициналы техникаларды пайдалануа екндігі ескерілмеген. Оны стіне бл млімет кздеріні бірі медицинада олданылатын ондырылады медициналы рал деп атаса, екіншісі оан медициналы аппаратдеген ат берген, ал таы бірі онымедициналы электроника деп атаан, сонымен атар бл оу ралдары негізінен медициналы техникаларды ішінде терапиялы баыттаы ралдара басты назар аударан, ал диагностикалы баыт нашар амтылан.
«Техника» гректі techne - нер, шеберлік деген сзіні маанасына сйкес келеді. Энциклопедиялы сздікте техника - оамны талабын анааттандыру шін олданылатын ралдар жиынтыы дегенді білдіреді, олай болса «техника» термині арылы адамзатты талаптарын анааттандыратын, кез келген саладаы крделі немесе арапайым рал-жабдытарды, ондырыларды, аппараттарды жне т.б. атайды.
Осы тжырымды басшылыа алып жне жоарыдаы аталан медициналы техникаа берілген р трлі тсніктерді ескере келе, медициналы техникадеп - биологиялы объектілер мен адам азасындаы физиологиялы, анатомиялы, биохимиялы, физикалы згерістердіанытайтын, лшейтінжне олардытіркейтін,сонымен атар оларда кездесетін биологиялы сипаттаы ауытулара (патологиялы) табиаты р трлі физикалы факторларменсер ету арылы алпына келтіру масатында олданылатын техникалар, аппараттарменралдартобын атаймыз.
Болаша дрігерлерді медицина саласында олданылатын техникалар бойынша білім дрежесін арттыруда, медициналы ралдардармен орындалатын іс ркеттерді мегеруді жасартуда, медициналы ралдарды ммкіншілігін толы пайдалануда, диагноздау мен емдеу ісіне медициналы ралдарды дрыс тадай алуда, физикалы фактор мен медициналы ралдарды арасындаы тікелей байланыстарды тере саналы трде білуде медициналы ралдарды жіктеуді негізін арастыру болаша дрігерлерді танымды рекетін арттыруда лкен роль атарады.
Физикалы факторларды олдануа баытталан медициналы саладаы ылыми-зерттеу жмыстарыны барлыында дерлік емдік шаралар белгілі бір физикалы фактор тірегінде жргізіледі. Мысалы, перифериялы нерв жйесін кешенді емдеуде электромагниттік толынды олдану, панкреатитті емдеуде миллиметрлік толындарды о сері болатындыын сынан т.б. зерттеу жмыстары кптеп кездеседі[217]. Соы жылдары бірнеше физикалы факторлармен бір мезгілде сер ету арылы емдеу шараларын жргізу медицина саласында ке трде олдануда жне бл баыт одан ары кеей тсетін трі бар, мысалы ірідеу процесін тотауда магнит рісі мен лазер сулесін бір мезгілде пайдалану жасы сер бететіндігі аныталып отыр.
Осы фактілерді ескере отырып олданылатын физикалы факторлара сйкес медициналы ралдарды мынандай топтара жіктедік:
1. Механика(тербелістер мен толындар) жне молекулалы физика былыстарына негізделген (жылу мен суы кздері) факторлар (ММФ) олданылатын медициналы ралдар тобы,
2. Траты электромагниттік (электр/магнит рістер, траты ток, кедергі) факторлар (ТЭМФ) олданылатын медициналы ралдар тобы,
3. Импульсті (айнымалы тменгі, жоары, ультра жоары, аса жоары, иыр шеткі тербелістер немесе толындар) электромагниттік факторлар (ИЭМФ) олданылатын медициналы ралдар тобы,
4. Оптикалы факторлар (ОФ) олданылатын медициналы ралдар тобы,
5. Атомды жне ядролы факторлар(АЯФ) олданылатын медициналы ралдар тобы
6. Квантты физика (квантты/информациялы медицина) факторлары (КФ) олданылатын медициналы техникалар тобы
7. Аралас физикалы факторлар (АФФ) олданатын медициналы техникалар тобы
8. IT жне жоары технологиялы факторлар (ITФ) олданылатын крделі медициналы ралдар тобы
Медицинада олданылатын ралдарды олдану масатына байланысты оларды: диагностикалы, терапевтік жне зертханалы (клиникалы лаборатория) ралдар деген топтара блеміз. Бл ралдарды жмыс принциптері физикалы былыстара (факторлара) негізделгендігі туралы ткен тарауларда айтылан болатын. Диагностикалы масатта олданылатын физикалы факторларды оларды физикалы асиетіне байланысты тадалан болса, терапевтік масаттарда олданылатын физикалы факторлар биологиялы денелерге тигізетін серіне байланысты олданылады, ал клиникалы зерттеуде олданылатын ралдар мен ондырыларды жмыс принциптері физикалы задылытар мен былыстара негізделген. Біз алаш рет осы 3 баытты бірге арауды сынып отырмыз, йткені бл баыттар практикалы медицинада брыннан бірге ызмет атаратын.
Осы сынылан топтауды басшылыа алып жне ткен тараулардаы жинаталан мліметтер негізінде медициналы ралдарды физикалы факторлар бойынша жіктеп, тмендегі кесте трінде берейік.
| ФИЗИКАЛЫ ФАКТОРЛАР | № | МЕДИЦИНАЛЫ РАЛДАРДЫ ОЛДАНУ БАЫТЫ МЕН ДІСТЕРІ | ||
| I. М е х а н и к а жне молекулалы физика ММФ | диагностикалы | |||
| ФКГ ралы | ||||
| УДЗ, ЭхоКГ,ЭхоЭГ, доплерлік ЭхоКГ | ||||
| аудиометрия ралы | ||||
| спирометрия, пневмотахография, пикфлоуметрия | ||||
| сфигмография | ||||
| терапиялы | ||||
| УДТ ралдары | ||||
| Жылумен емдеу ралдары. | ||||
| Криотерапия ралдары | ||||
| Криохирургия. ралдары | ||||
| зертханалы | ||||
| Вискозиметр | ||||
| Центрифуга | ||||
| II. Траты электр жне магнит рістері жне тоы. ТЭМФ | диагностикалы | |||
| ЭКГ ралы | ||||
| Холтерлік ЭКГ | ||||
| Векторкардиография (ВКГ) ралдары | ||||
| Электроэнцефалограф (ЭЭГ) ралдары | ||||
| Магниттік энцафалография (МЭГ) ралы | ||||
| Газоразрядты визуализациялау ралы | ||||
| Фолль ралы | ||||
| терапиялы | ||||
| Франклинизация | ||||
| Аэроионотерапия, аэроионофорез. Аэрофито терапия, озонатор. | ||||
| Галбвонизация, электрофорез, ультрафонофорез | ||||
| Магниттік терапия ралдары | ||||
| Электрлік трмысты ралдар | ||||
| зертханалы | ||||
| ааздаы электрофорезді алу ралы | ||||
| Целоскоп | ||||
| III. Импульсті (айнымалы) электромагниттік тербелістер мен толындар ИЭМФ | диагностикалы | |||
| Реоэнцефалография (РЭГ) | ||||
| Эндоскопиялы капсул | ||||
| Дефибриллятор (монитролы, кереуеттік) | ||||
| терапиялы | ||||
| Амплипульстерапия, электройы, диадинамо терапия ралдары | ||||
| Электростимуляциялау ралдары (ЭС), еш арылы ЭС жасау ралы, арын-ішек ЭС | ||||
| Дарсонвализация, индуктотермия ралдары | ||||
| Электростимуляциялау ралдары (ЭС), еш арылы ЭС жасау ралы, арын-ішек ЭС, | ||||
| Электрокардиостимуляция (ЭКС) ралдары | ||||
| Транскраниалды электростимуляциялы терапия (ТКЭС) ралдары | ||||
| Электрохирургия (ЭХ) ралдары, | ||||
| Тр мысты ЭС ралдары | ||||
| IV. Оптика ОФ | диагностикалы | |||
| ФГОС, бронхоскопия, гастроскопия, ларингоскопия, колоноскопия, кольпоскопия, | ||||
| Гистероскопия | ||||
| Талшыты жары диодты цистоскоп | ||||
| Авторефрактометр, рефрактометр , диоптриметр, тонометрия, | ||||
| терапиялы | ||||
| Лапроскопиялы ралдар | ||||
| Фотоматрицалы терапия ралы, | ||||
| УФ сулемен биологиялы объектілерді емдеу ралы | ||||
| Оптикалы трмысты емдеу ралдары | ||||
| зертханалы | ||||
| спектрофтометриялы ралдар | ||||
| Фотоэлектроколориметрия ралдары | ||||
| Поляриметрия ралдары | ||||
| Рефрактометрия ралы | ||||
| Интерференциялы микроскоп | ||||
| V. Атом жне ядро физикасы АФ | диагностикалы | |||
| Рентген ралдары | ||||
| Ангиография, флюография, ралдары | ||||
| Томография, компьютерлік томография (КТ) | ||||
| Магниттік резонансты томография (МРТ) | ||||
| Радиоизотопты сулелік диагностика ралдары | ||||
| терапиялы | ||||
| Радиоизотопты сулелік терапия ралдары | ||||
| зертханалы | ||||
| Радиобиохимиялы/радиоиммунологиялы талдау ралдары | ||||
| VI. Квантты физика (кванты/апаратты медицина) КФ | диагностикалы | |||
| Квантты (толынды-апаратты) диагностикалы ралдар. | ||||
| терапиялы | ||||
| Квантты медицина ралдары. | ||||
| Лазерлік хирургия ралдары | ||||
| Лазерлік терапия ралдары | ||||
| Трмысты емдеу ралдары | ||||
| VII. IT жне жоары технология ІТФ | диагностикалы | |||
| Жрек-тамыр жйесіні функционалды кйін тексеру кешені | ||||
| Адамны психофизиологиялы кйін тексеру кешені | ||||
| Адамны тірек-имыл аппаратын тексеру кешені | ||||
| ТВ медициналы кешен | ||||
| терапиялы | ||||
| Эндовидеохирургиялы кешен, | ||||
| ан айналысын жасанды жргізу аппараты (АИК) | ||||
| кпені жасанды желдету ралдары(ИВЛ) | ||||
| Наркоз аппаратары | ||||
| зертханалы | ||||
| Биохимиялы талдау ралдары | ||||
| Гемотомиялы талдау ралдары | ||||
Диагностикалы жне емдеу физикалы факторларын жіктеу ылыми жне практикалы маызы бар жне оны одан ары дамыту рашанда алымдар мен дрігерлерді назарларында тран проблемаларды атарына жатады, сондытан бізді сынып отыран жіктеу з жаласын табатындыына кміл сенеміз.