аырыпты мазмны. 4 страница
11.Кадровая политика в системе государственных органов: Назначение на должность и тестирование государственных служащих: Сб. Нормативных правовых актов РК. –Алматы, 2005, -283-б.
12.азастан Республикасыны Мемлекеттік ызметкерлеріні ар-намыс кодексі: Мемлекеттік ызметкерлерді ызмет этикасы ережелері. –Алматы: Жеті жары, 2005, -24-б.
13.Атаманчук Г.В. Теория государственного управления. –М.: Омега-Л, 2004 г. -584-б.
14.Зеркин Д.П., Игнатов В.Г. Основы теории государственного управления. Курс лекции: Учебное пособие. –Ростов-на-Дону. Наурыз, 2000. -448-б.
15.Пикулькин А.В. Система государственного управления: Учебник. –М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2004. -543-б.
16.Уваров В.Н. Государственная служба и управление: Учебник. –Петропавловск: Сев.Каз.юрид.Академия, 2004. -416-б.
17.Эффективность государственного управления: Элементарный курс. –М.:Юрист, 2003. -320-б.
19.Реформирование системы государственного управления: Зарубежный опыт и Казахстан/КИСИ при Президенте РК. –Алматы, 2005. -276-б.
осымша дебиеттер:
20.Атаманчук Г.В. Как найти формулу разделения областей? // Российские вести. 1992 ж. 11 араша
21. Атаманчук В.Г.. Современная концепция государственного управления Россией //Государственное управление: проблемы теории, истории, практики преподавания. Ростов-на-Дону, 1993ж.
22. Атаманчук В.Г. Государственное управление: рациональность и эффективность его в период структурных перемен //Ракурс. Управление: теория, практика, поиск. Минск, 1993 ж.
23. Байгельдинов Е. Теоретические основы устойчивого развития. Евразийское сообщество. 2000г. №2, 114-121-б
24. Есентугелов А. Итоги реформ и состояние экономики: успех и ошибки, просчеты и их причины. АльПари, 1999, №4-5, 27-30-б
25. Жиленко Г. Экономика РК в годы реформирования. Экономика и статистика. 2000, №1, 117-124-б
26. Козбаненко В. Формы и методы государственного управления. Проблемы теории и практики управления. 2000, №2, 46-49-б
27. Кубаев К. Экономическая модель эффективного государства. Транзитная экономика, 2001, №4, 49-58-б
Семинар сабаыны жоспары:
Семинар сабаын «дгелек стел» трінде ткізу жоспарланан, таырыпты негізгі теориялы сратары пікірталас, ауызша жауап беру, дискуссия, сра жауап жне т.б. йымдастыру дістері арылы жргізілуі тиіс.
Масаты:таырыпты негізгі теориялы мн мтінін арастыра отырып, азастан Республикасыны мемлекеттік рылымыны жйесін зерттеу сратарына жауап беру жне олар туралы тере тсінік алыптастыру. Ол шін семинар сабаында таырып бойынша мына сратарды мнін ашу керек:
1. Мемлекеттік басаруды мні
2. Р мемлекеттік органдар жйесіні тсінігі, бірттастыы жне оларды трлері
3. За шыарушы билік пен оны органдарыны мемлекеттік басарудаы рлі
4. Сот билігіні тсінігі жне оны оамдаы рлі
СЖ жне СЖО тапсырмалары:
1. Таырыпты сыныстарына ауызша жауап беру керек.
2. Екінші семинар сабатарына дайындалу керек.
дістемелік сыныс: Семинара дайындау кезінде дріс конспектісін жне сынан дебиеттерді оу керек. Бл таырыпты арау кезінде сізді масатыыз, мемлекеттік йымдармен «мемлекеттік басару» арасындаы ара атынастарды арастырып мемлекеттік йымдарды райсысына басару дегейін зерттеп, білу керек.
Таырып бойынша тест тапсырмаларыны сратарына жауап беру:
1. азастан Республикасында За шыару билігін … жзеге асырады:
А) Р кіметі
В) Р Жоары соты
С) Р Конституциялы кеесі
Д) Р Парламенті
Е) барлы жауаптар дрыс емес
2. азастан Республикасында атарушы билікті … жзеге асырады:
А) Р Жоары соты
В) Р Конституциялы кеесі
С) Р кіметі
Д) Р Парламенті
Е) барлы жауаптар дрыс
3. азастан Республикасында сот билігін … жзеге асырады
А) Р кіметі
В) Р Парламенті
С) Р Конституциялы кеесі
Д) Р Жоары соты
Е) барлы жауаптар дрыс
4. Конституцияны ыты сатандыру функциясын азастан Республикасыны мамандандырылан органы … жзеге асырады
А) Р Конституциялы кеесі
В) Р Жоары соты
С) Р кіметі
Д) Р Парламенті
Е) барлы жауаптар дрыс емес
5. азастан Республикасы мемлекеттік органдарыны жалпы жйесіне … кіреді
А) Р Президенті, Р Парламенті (Сенат, Мжіліc), Р кіметі, министрліктер мен агенттіктер, жалпы республикалы ведомстволар, Р лтты банкі жне оны блімшелері, Р Конституциялы кеесі, Р Жоары соты, Р Бас прокуратурасы
В) Р Президенті, Р Парламенті (Сенат, Мжіліc), Р кіметі, министрліктер мен агенттіктер, жалпы республикалы ведомстволар, Р лтты банкі жне оны блімшелері, Р Конституциялы кеесі, Р Жоары соты, Р Бас прокуратурасы, жалпы ыты соттар, скери жне арбитражды соттар, прокуратура органдары, жергілікті атарушы жне кілетті органдары
С) Р Президенті, Р Парламенті (Сенат, Мжіліc), Р кіметі, Р лтты банкі, Р Конституциялы кеесі, Р Жоары соты, Р Бас прокуратурасы
Д) Р Президенті, Р Парламенті (Сенат, Мжіліc), Р кіметі
Е) барлы жауаптар дрыс емес
6. Р Конституциясына сйкес Р Президенті …
А) Конституцияны гаранты болады
В) азастан Республикасыны мемлекеттік туелсіздігін жне бостандыын орау бойынша шараларды олдайды
С) Р сырты жне ішкі саясатыны негізгі баыттарын анытайды
Д) Р за шыару жне атарушы билікті кілі болады
Е) барлы жауаптар дрыс емес
7. Р Парламентіні функцияларына атысты емес
А) задар мен баса да нормативтік актілерді абылдау, мемлекет пен оам ызметіні нормативтік негізін анытау
В) республикалы бюджетті бекіту
С) Р Президентіне кандидаттарды таайындау
Д) бюджетке толытырулар мен згерістер енгізу
Е) барлы жауаптар дрыс
8. азастан Республикасы Парламентіні рылымы:
А) Сенат жне Мжіліс
В) Сенат, Мжіліс жне Мслихат
С) Мжіліс жне Маслихат
Д) Сенат жне Мслихат
Е) Сенат
9. Сенат депутаттарыны зырет уаыты
А) 1 жыл
В) 3 жыл
С) 5 жыл
Д) 6 жыл
Е) 4 жыл
10. Мжіліс депутаттарыны зырет уаыты
А) 1 жыл
В) 3 жыл
С) 5 жыл
Д) 6 жыл
Е) 4 жыл
8-ТАЫРЫП. МЕМЛЕКЕТТІК БАСАРУДАЫ АЙМАТЫ ЙЫМ
Дрісті мн мтіні
Масаты: азастан Республикасындаы жергілікті мемлекеттік басару - айматы басаруды негізі. Бл таырып арылы азастан Республикасыны зге де занамалы актілерінде белгіленген зыреті шегінде тиісті аумата мемлекеттік саясатты жргізу, оны дамыту масатында жергілікті кілді жне атарушы органдар жзеге асыратын, сондай-а оларды тиісті ауматаы істі жай-кйіне жауапты болып табылатын ызметі жайлы тсінік алыптастыру.
Дріс жоспары:
1. азастан Республикасындаы айматы басару.
2. Мемлекеттік айматы саясат.
Негізгі тсініктер:
Жергілікті мемлекеттік басару, кім, Жергілікті атарушы орган (кімдік), Жергілікті кілді орган (мслихат),айматы дамуды стратегиялы осьтерi
Таырыпты мазмны
1.Р «Жергілікті мемлекеттік басару туралы» Заы жергiлiктi мемлекеттiк басару жне зін-зі басару саласындаы оамды атынастарды реттейдi, жергiлiктi кiлдi жне атарушы органдарды зыретiн, ызметiнi йымдастырылуын, тртiбiн, сондай-а мслихаттар депутаттарыны ыты жадайын белгiлейдi. кілеттік органы депуттаттардан ралан Маслихат болып табылады. Атарушы органы кімдер болып табылады.
кім – жергілікті атарушы органды (ол рылан жадайда) басаратын жне тиісті аумата мемлекеттік саясатты жргізілуін, азастан Республикасы орталы мемлекеттік органдарыны барлы ауматы блімшелеріні йлесімді ызмет істеуін, тиісті бюджеттен аржыландырылатын атарушы органдара басшылыты амтамасыз ететін, азастан Республикасыны занамасына сйкес жергілікті мемлекеттік басару кілеттігі жне зін-зі басару функциялары берілген, тиісті ауматы леуметтік-экономикалы дамуыны жай-кйіне жауапты азастан Республикасыны Президенті мен кіметіні кілі. Астана, Алматы жне баса да облыс кімдері азастан Республикасы Президентіні бйрыымен таайындалады жне орнынан босатылады.
Жергілікті атарушы орган (кімдік) – облысты (республикалы маызы бар аланы жне астананы), ауданны (облысты маызы бар аланы) кімі басаратын, з зыреті шегінде тиісті аумата жергілікті мемлекеттік басаруды жне зін-зі басаруды жзеге асыратын алалы атарушы орган.
Жергілікті кілді орган (мслихат) – облысты (республикалы маызы бар аланы жне астананы) немесе ауданны (облысты маызы бар аланы) халы сайлайтын, халыты еркін білдіретін жне азастан Республикасыны занамасына сйкес оны іске асыру шін ажетті шараларды айындайтын жне оларды жзеге асырылуын баылайтын сайланбалы орган. Мслихат аппараты – тиісті мслихатты, оны органдары мен депутаттарыны ызметін амтамасыз ететін мемлекеттік мекеме.
Мслихаттарды тиiстi кiмшілiк-ауматы блiнiстi халы жалпыа бiрдей, те, тте сайлау ыы негiзiнде жасырын дауыс беру арылы бес жыл мерзiмге сайлайды. азастан Республикасыны жиырма жаса толан азаматы мслихат депутаты болып сайлана алады. азастан Республикасыны азаматы бiр мслихатты ана депутаты бола алады. Тиiстi мслихат депутаттарыны санын азастан Республикасыны Орталы сайлау комиссиясы мынадай шектерде: облысты мслихатта, Астана жне Алматы алалы мслихаттарында – елуге дейiн; алалы мслихатта – отыза дейiн; ауданды мслихатта – жиырма беске дейiн белгiлейдi. азастан Республикасыны Орталы сайлау комиссиясы белгiлеген оны депутаттары жалпы саныны кемiнде трттен шi сайланан жадайда мслихат зады болып есептеледi.
Мслихаттарды зыретіне мыналар жатады:
1) тиісті ауматы дамыту жоспарларын, экономикалы жне леуметтік бадарламаларын, жергілікті бюджетті жне оларды атарылуы туралы есептерді бекіту, соны ішінде аладаы аудан, ауданды маызы бар ала, кент, ауыл (село), ауылды (селолы) округ кімдері іске асыратын (рбір аладаы аудан, ауданды маызы бар ала, кент, ауыл (село), ауылды (селолы) округ бойынша жеке-жеке) бюджеттік бадарламаларды бекіту;
2) тиiстi ауматарда оршаан ортаны орау мен табиатты пайдалану жнiндегi бадарламаларды жне оршаан ортаны орау, сауытыру жнiндегi шыыстарды бекiту, сондай-а оршаан ортаны орау саласындаы азастан Республикасыны занамасына сйкес зге де мселелердi шешу;
3) азастан Республикасыны кіметі жергілікті мемлекеттік басаруды лгі рылымдары негізінде алыптасан кімшілік-ауматы бірлікті басару сызбасын кімні сынысы бойынша бекіту ;
4) здерiні арауына жатызылан кімшілік-ауматы рылыс мселелерін шешу;
5) кімні сынысы бойынша мслихат сессиясыны шешiмімен тиісті кімдікті дербес рамын келісу;
6) атарушы органдар басшыларыны есептерін арау жне тиісті органдара мслихат шешімдерін орындамааны шін мемлекеттік органдарды лауазымды адамдарын, сондай-а йымдарды жауапа тарту туралы сыныстар енгізу;
7) азастан Республикасыны задарына сйкес азаматтарды ытары мен зады мдделерін амтамасыз ету жніндегі кілеттіктерді жзеге асыру;
Мслихатты з зыретiндегi мселелер бойынша шыаратын шешiмдерi мслихатты актiлерi болып табылады. Мслихаттарды жергiлiктi бюджет кiрiстерiн ысартуды немесе жергiлiктi бюджет шыыстарын лайтуды кздейтiн шешiмдерiнi жобалары кiмнi о орытындысы болан жадайда ана арауа енгiзiлуi ммкiн.
Мслихат ызметiнi негiзгi нысаны сессия болып табылады, онда мслихатты арауына задармен жатызылан мселелер шешiледi. Егер мслихат депутаттары жалпы саныны кемiнде штен екiсi сессияа атысса, мслихат сессиясы зады болады. Мслихат сессиясыны траасы ашы дауыс беру арылы мслихат депутаттары жалпы саныны кпшiлiк даусымен сайланады. Мслихат сессиясыны траасын сайлау тртiбi мслихат регламентiнде белгiленедi. Мслихатты кезектi сессиясыны траасы мслихатты алдыы сессиясында сайланады. Сессияны траасы болмаан жадайда оны кiлеттiгiн мслихат хатшысы жзеге асырады. Мслихат депутаты мслихат сессиясыны траасы болып кнтiзбелiк жыл iшiнде екi реттен арты сайлана алмайды.
Мслихат з кiлеттiгi мерзiмiне траты комиссиялар рады. Оларды саны жетеуден аспауа тиiс.
ажет болан жадайда, мслихат траты комиссияларды жаадан рып, таратып жне айта йымдастыра алады. Кпшiлiктiк тыдаулар депутаттарды, атарушы органдар, зiн-зi басару органдары, йымдар, баралы апарат ралдары кiлдерiнi, азаматтарды атысуымен осы комиссияларды кеейтiлген отырыстары трiнде траты комиссияны арауына жататын мейлiнше маызды жне оамды мнi бар мселелердi талылау масатында ткiзiледi.
Мслихат жергiлiктi бюджеттi атарылуын баылау шiн з кiлеттiгi мерзiмiне тексеру комиссиясын сайлайды. Тексеру комиссиясы мшелерiнi санын мслихат белгiлейдi. Тексеру комиссиясыны траасын мслихат депутаттар арасынан сайлайды. Облысты (республикалы маызы бар алалы жне астаналы), ауданды (облысты маызы бар алалы) мслихаттарды тексеру комиссиясыны траасы з ызметiн баса жмыстан босатылан негiзде жзеге асырады. Тексерулер мслихатты, тексеру комиссиясыны не мслихат хатшысыны шешiмдерiмен, мслихатты сайланан депутаттары саныны кемiнде штен бiрiнi талап етуi бойынша, сондай-а азастан Республикасыны задарында белгiленген зге де жадайларда жргiзiлуi ммкiн. Тексеру нтижесi бойынша тексеру комиссиясы акт жасап, ол туралы мслихат пен кiмдікке хабарлайды. Тексеру жылына кемiнде бiр рет жргiзiледi.
Мслихат депутаттарыны жалпы саныны кемінде бестен біріні бастамасы бойынша кімге сенімсіздік білдіру туралы мселе ойылуы ммкін. Мндай жадайда мслихат з депутаттарыны жалпы саныны кпшілік даусымен кімге сенімсіздік білдіруге жне тиісінше азастан Республикасы Президентіні не жоары тран кімні алдына оны ызметінен босату туралы мселе оюа ылы. кім сынан ауматы дамыту жоспарларыны, экономикалы жне леуметтік бадарламаларыны орындалуы, жергілікті бюджетті атарылуы туралы есептерді мслихатты екі рет бекітпеуі мслихатты кімге сенімсіздік білдіруі туралы мселені арауы шін негіз болып табылады.
кімні атаратын ызметіне мыналар жатызылады:
- ауматы дамыту жоспарларын, экономикалы жне леуметтік бадарламаларын, жергілікті бюджетті зірлеу жне оларды атарылуын амтамасыз ету;
- аграрлы секторды тиiмдi жне тиiмдi жмыс жасауын амтамасыз ету;
- азастан Республикасыны ндіргіш кштерiн орналастыру сызбасына сйкес облысты ауданды жоспарлану сызбасын, облыс орталыын, республикалы маызы бар аланы жне астананы салуды бас жоспарларын зiрлейдi, оларды облысты (республикалы маызы бар алалы, астаналы) мслихатты арауына енгiзедi;
- облысты (республикалы маызы бар алалы, астаналы) коммуналды меншiктi басарады, оны орау жнiндегi шараларды жзеге асырады;
- облысты (республикалы маызы бар аланы, астананы) аумаында оамды тртiп пен ауiпсiздiктi саталуын амтамасыз етуді йымдастырады;
- азастан Республикасыны жер задарына сйкес жер атынастарын реттеудi жзеге асырады;
- ауданаралы (алааралы) жолаушылар клiгi атынасын йымдастырады жне т.б.;
Облыс (республикалы маызы бар аланы, астананы) кiмiн Премьер-Министрді келісімімен азастан Республикасыны Президентi ызметке таайындайды немесе ызметінен босатады. Облыс (республикалы маызы бар ала, астана) кiмiнi кiлеттiгi азастан Республикасыны жаадан сайланан Президентi ызметiне кiрiскен кезде тотатылады. Бл ретте кiм азастан Республикасыны Президентi тиiстi кiмдi таайындаана дейiн з мiндетiн атаруды жаластыра бередi.
2.Туелсiздiк алана дейiн азастанны ауматы дамуы брыны KCP0-ны бiрттас халы шаруашылыы кешенiнi шеберiнде айындалды жне орталытандырылан директивтi жоспарлау негiзiнде жзеге асырылды. Негiзiнен кеестiк кезенi зiнде алыптасан елдi экономикалы леуетiн орналастыру экономика рылымыны бзылуы, iшкi экономикалы кеiстiктi саталып отыран ыдырауы салдарынан оны дербес экономикалы жйе ретiнде дамыту орнытылыыны азiргi заманы ажеттi талаптарына жауап бермейдi.
азастанны лемдiк шаруашылы жйесiне белсендi кiруi азастанны лемдiк жне iрлiк ебек блiнiсiнде тар мамандануымен, негiзгi лемдiк тауар нарытарынан алыстыымен тежелiп отыр, бл ттастай елдi де, жне оны жекелеген iрлерiнi де сырты нарытара шыуын амтамасыз ететiн клiк-коммуникациялы инфрарылымны дамымауымен тередей тседi.
Экономиканы нары жадайында дамыту елдi жекелеген ауматы-шаруашылы жйелерiнi бсекелiк артышылытарын да, сол сияты нарыа бейiмделудi рилы ммкiндiктерiне байланысты оларды кемшiлiктерiн де анытап бердi. Бл жекелеген iрлерде ндiрiстi бiршама лдырауына жне тотап алуына, кйзелiске шыраан аудандар мен елдi мекендердi пайда болуына алып келдi. Нтижесiнде iрлiк тесiздiктер тередедi жне табии кшi-он легіне арамастан, ел халыны бiр блiгi азiргi уаытта экономикалы болашаы жо ауматарда трады.
Брын алыптасан таратып орналастыру жйесi з тиiмдiлiгiн жоалтты жне азiргi уаытта алыптасып жатан елдi мекендердегі кеiстiк экономикалы йымдастыруа сйкес келмейдi. Брын минералды-шикiзат кен орындарыны базасында салынан жекелеген шаын алалар, кенттер, сондай-а алыпты мiр сру шiн жарамсыз ауматардаы жне даму орталытарынан шалайдаы ауылдарды болашаы жо болып алды.
60 шаын аланы 10-ы кйзелiске шыраандар санатына жатызылды. леуметтiк-экономикалы даму леуетi бойынша 7512 ауылды елдi мекеннi (АЕМ) 1204-iнi (халы саны 1,8 млн. адам) жоары, 5625 АЕМ-нi (5,2 млн. адам) - орташа, 595 АЕМ-нi (189,9 млн. адам) тмен даму леуетi бар жне 88 АЕМ-нi трындары жо.
Ауматы дамуды басару жйесi орталы жне жергiлiктi атарушы органдарды зара келiсiлген iс-имылын амтамасыз етпейдi. Ауматы жоспарлау мселелерiн ртрлi ведомстволар реттейдi жне ттастай аланда орталы дегейде тиiмсiз йлестiрiледi.
Елдi кеiстiктiк йымдастыруды iрлiк жобалаумен, аса маызды табии ресурстарды пайдалануды жне инфрарылымны салалы сызбаларымен зара байланыстырылан моделi алыптаспаан.
Аралас кiмшiлiк-ауматы бiрлiктердi (облыстарды, аудандарды, алалар мен ауылдарды) мдделерiн олдау, трансiрлiк процестердi йлестiру ралдары (тетiктерi) жо.
азiргi уаытта елдi ауматы дамуындаы ахуалды былайша сипаттауа болады.
Кштi жатары:
1. Елдi Еуразия рлыыны орталыында, екi континенттi - Еуропа мен Азияны иылысында олайлы географиялы орналасуы. азастан лемнi аса iрi елдерi - Ресей Федерациясы мен жылдам сiп келе жатан ытайды арасында, Орталы Азия мемлекеттерiмен, сондай-а Таяу Шыыс пен Отстiк Азия iрлерiмен кршiлес орналасан.
2. Шекара маындаы iрлердi басым болуы. азастанны 14 облысыны 12-ci шекара маында. Дамыан жне серпiндi дамып келе жатан елдердi тжiрибесi шекара маындаы iрлер осы мемлекеттердi су айматарына айналанын крсеттi. Шекара маындаы iрлер экономикалы белсендiлiк орталытары болып табылады жне бкiл елдi лемдiк экономикалы жйеге ойдаыдай кiрiгуiне ыпал етедi.
3. Ауымды жер ресурстары мен табии-климатты ерекшелiк-тердi ралуандылыы алуан трлi аграрлы нiм ндiруге ммкiндiк бередi. Республиканы аумаы он табии-ауыл шаруашылыы аймаын амтиды, ауыл шаруашылыы алаптарыны лесi - 82 % (1, 2, 3-осымшалар).
4. Iшкi ажеттiлiктердi амтамасыз етуге де, сол сияты елдi сiп келе жатан экспортты ммкiндiктерiн iске асыруа да ммкiндiк беретiн ралуан жне бай минералды-шикiзат базасы. Уранны, орасынны, мырышты, мысты, мнайды, кмiрдi, хромны, темiрдi, марганецтi, алайыны, алтынны, фосфориттердi, бор мен калий тзыны барланан орлары жаынан азастан лем елдерiнi алашы ондыына кiредi.