апсырма: 15. ылым мен техника философиясы.

2.8.Дрыс жауаптарды кілті крсетілген зіндік баылау арналан тест тапсырмалары

$$$ 1

Дниеге кзарас трлері:

A) ылыми, діни

B) адамны оршаан ортаны танып білуі

C) идеялар мен білімдер жиынтыы

D) мифологиялы, діни, натурфилософиялы, философиялы

E) ой-пікірлер жиынтыы

$$$ 2

Философияны жй жне дниеге кзарастан айырмашылыы неде?

A) шатастырып жіберуінде

B) тжірибемен байланысты болуында

C) дара сипатында

D) теориялы длелі мен ылыми сипатыны жоары дрежесінде

E) крделі терминдерде

$$$ 3

Дін термині латынша «religio» деп жазылады. Оны маынасы андай?

A) тауа, асиеттілік

B) ылым

C) саясат

D) ы

E) нер

$$$ 4

Философия пні мен объектісі:

A) мбебап задар мен принциптер.

B) оамды-тарихи процестер.

C) Адам жне оны лемдегі орны.

D) Дние – бірттас, лем.

E) Табиат жне оны задары.

$$$ 5

Жалпы мселелер тірегінде талас тудырып келе жатан ежелгі дниетанымды кзарастар ай баыттара лайы?

A) диалектика и метафизика

B) монизм и дуализм

C) материализи и идеализм

D) рационализм и иррационализм

E) реализм и номинализм

$$$ 6

Материя

A) Материя – дaйы сезімдік ммкіндігі

B) Материя – атомдар жиынтыы

C) Материя – денелік барлык

D) Материя – сезілетін нрсе

E) Материя бізді санамыздан тыс мір сретін обьективтік шынды

$$$ 7

Материалды атынаса жататын ымдар

A) ыты-эстетикалы

B) эстетикалы-діни

C) ндірістік-экономикалы былыстар

D) саяси атынастар

E) оамды саналар

$$$ 8

Философияны негізгі функциялары:

A) Кзарасты, сыни, гуманистік, болжамды.

B) Болмыс пен ойлау, мгі мен ткінші туралы абстрактылы теориялы ойа салыну.

C) Барлы ылымдарды ылымы, методологиялы негізі болу.

D) мірді барлы жадайларына сай келетін ылыми негізделген сыныстар беру.

E) оршаан шындыты ылыми тсіндіру.

$$$ 9

Дниені танымдылы мселесін скептицизм алай шешіп отыр?

A) бл мселемен айналыспайды

B) дниені танымдылыын жоа шыарады

C) білімні аныына кмнданады

D) дайа міттенеді

E) дниені принципиалды танымдылыын малдайды

$$$ 10

Философия ай жерде жне ашан алыптаса бастады?

A) Грекия мен Римде (б.з.д. X .)

B) ндістан мен ытайда (б.з.д. I .)

C) Африка рылыында (б.з.д. ІІІ .)

D) Грекия, ндістан жне ытайда (б.з.д. ІІІ .)

E) Грекия, ндістан жне ытайда (б.з.д. VI .)

$$$ 11

Философияны негізгі сраы:

A) мірді мнісі неде?

B) экологиялы мселені себептері неде?

C) лем алай рылан?

D) дние мен адамны, материя мен сананы ара атынасы туралы мселе;

E) жерден тысары ркениет бар ма?

$$$ 12

Диалектика – философиялы ілім:

A) дамуды жалпы задары туралы;

B) лемні згермейтіндігі туралы;

C) болмысты танып-білу туралы;

D) кеістік пен уаытты относительділігі туралы.

E) кн жйесіні шыу тегі туралы;

$$$ 13

Субстанцияны кптігін мойындайтын философиялы ілім:

A) Конвенционализм.

B) Пантеизм

C) Монизм.

D) Плюрализм.

E) Дуализм.

$$$ 14

Онтология дегеніміз не?

A) оам

B) ойлау

C) таным

D) болмыс

E) табиат

$$$ 15

Дуализм

A) трттік

B) бір ана бастама

C) штік

D) бестік

E) екі жатылы

$$$ 16

«Адам мірі – азаптану, одан тылу жолы – нирвана» философиядан кездестіруге болады?

A) чарвак-локаятадан

B) буддизмде

C) жайнизмде

D) даосизмде

E) вайшешикада

$$$ 17

Ертедегі ытай философиясына алашы негіз болан ілімді анытаыз:

A) буддизм

B) даосизм

C) перипатетизм

D) жайнизм

E) кунфуцишілдік

$$$ 18

Ежелгі нді философиясыны аымдарына жатпайтын мектепті анытаыз:

A) суфизм

B) веданта

C) жайнизм

D) вайшешика

E) йога

$$$ 19

Ежелгі ндіде ке таралан діни-философиялы ілім:

A) буддизм

B) йога

C) брахманизм

D) жайнизм

E) чарвака-локаята

$$$ 20

Нирвана деген:

A) дниеден безуді бір кйі – сананы снуі

B) алашы адам

C) тыныс алу нері

D) этикалы мрат

E) дниежзілік ой

$$$ 21

Ежелгі нді философиясындаы ортодоксалды аым:

A) буддизм

B) суфизм

C) перипатетизм

D) жайнизм

E) миманса

$$$ 22

Веда мтіндерін рамайтын аым:

A) самхит

B) брахман

C) идеализм

D) араньяки

E) упанишада

$$$ 23

Будданы дниетанымына айшы келетін аида:

A) шынайы сенім

B) шыншыл сз

C) дрыс іс

D) жеке басты амы

E) а ниет

$$$ 24

Жайнизмні станан ілімі:

A) Нирвана

B) Карма

C) Ахимса

D) Материалды игілік

E) Фа

$$$ 25

Чарвака мектебі бойынша

A) Адам баласы Кннен жаратылан

B) Жма пен там бар

C) Адам баласы тауалыта мір сруі керек

D) Жма пен там жо

E) Дние Пань Гудан жаратылан

$$$ 26

Пракрити дегеніміз:

A) рухани бастама

B) инертті бастама

C) материалды субстрат, материалды энергия

D) жан дние

E) бос кеістік

$$$ 27

Будда бойынша адам міріні мні неде

A) азаптануда

B) аиатты тануда

C) ебекте

D) арым-атынаста

E) оамды мірде

$$$ 28

Буддизмдегі азаптан босатылу, адамзат кшіні соы масаты білдіретін термин:

A) нирвана

B) арма

C) сенім

D) таным

E) атман

$$$ 29

Кун Фу-цзы ілімінде «есімдерді згерту» дегеніміз нені білдіреді

A) атын ауыстыруды

B) шындыты тзетуді

C) жеке адамды трбиелеуді

D) діни мтінді аударуды

E) мндай ымды Кун Фу-цзы олданбайды

$$$ 30

Лао-цзы іліміндегі басты ым:

A) лззата блену

B) медитация

C) аскетизм

D) злымдыа арсыласу

E) дао жолы

Дрыс жауаптары

2.9. ткен курс бойынша емтихан сратарыны тізімі

1. Философияны негізгі мселесіні дл маынасынандай

2. Дниеге мифологиялы кзарасты мні андай

3. Философияа дейін андай екі кзарас болды

4. Философия ай елде пайда болды

5. «Философия дегеніміз ойлаумен байланысты дуір, - бл аспект кімні философиялы-тарихи теориясыны негізінде жатыр?

6.Жаратылыстан тыс, ерекше асиеттерге ие, жансыз заттара табыну не деп аталадызм

7. дай мен лемні теесуі

8. лемді жаратаннан кейін, дайды араласуын жоа шыару:

9.Философиядаы негізгі екі баыт:

10. Дниеге кзарасты тарихи бірінші формасы:

11. Кзарасты анша трі бар деп саналады?

12. Будда сзіні маынасы:

13. ндістандаы мдени ой ескерткішіне не жатады?

14. Ежелгі нді философиясындаы ортодоксальды мектеп:

15.«Адам мірі азапа толы, одан тылу жолы – нирванаа жету» деген пікір ай филосoфияа тиесілі:

16.Нирвана ымы ай философияа атысты:

17.Чарвака-локаята ілімі бойынша:

18.Веда жинаындаы философиялы блім:

19. Джайнизм іліміні негізін салушы:

20. Буддизмдегі ай термин адам рекетіні соы масатын, сну, шу, жан рахатын білдіреді:

21. Буддаа сйкес адам міріні мні:

22. нді философиясындаы материалистік баыт:

23.ытайдаы ата жазалау тртібін насихаттаан мектеп:

24.Барша ытай мдениетіні дамуына ыпал еткен ебек:

25.Дао дегеніміз, бл-:

26.«Кктем жне кз» ебегіні авторы:

27. Конфуций мектебі зерттеген мселелер:

28.«У вэй» ымыны маынасы:

29.«Барлы дние белгілі бір мірлік уатпен толытырылан» деп тжырымдайтын Кне ытай ілімі:

30.«Мейірімділік пен адамгершілік – ылмыса апаратын жол, ал наыз айырымдылы жазалаудан бастау алады» - деген уаыз айтан мектеп:

31.Кне ытай философиясында кк аспан алай белгіленеді?

32.«Табиат пен адамды басаратын Кк аспан емес, Дао» деген:

33.Конфуцийшілдікті этикалы идеалы:

34.Конфуцийді тжырымдауынша халыты:

35.ытай іліміндегі мінез лы ережелері мен нормалары

36.ытай мемлекетіні леуметтік идеалы «Ізгілікті, асыл ер адам» концепциясын рушы:

37.Платонны ілімі бойынша таным процесіні іске асу жолы:

38.Ертедегі грек философиясында Милет мектебіні негізгі мселесі не болды:

39.Гераклитті философиясындаы болмыс субстанциясы (алашы бастама):

40.“Брі аады, брі згереді, озалмайтын ештее жо” деген сздерді ертедегі грек философтарыны айсысы айтты:

41.лемге танымал «жебе», «тасбаа» деген апорияларды авторы :

42.Аристотельді пікірінше, материя дегеніміз:

43.Сократты пікірінше игілік деген:

44.Анаксимандрды пікірінше, дниені алашы бастамасы:

45.Анаксимен пікірінше дниені алашы бастамасы:

46.«Платон мені досым, біра аиат - ымбат» деген сзді кім айтты:

47.Идеялар туралы лемді жасаан:

48.Фалесті іліміндегі болмысты алашы бастауы:

49.“Барлы нрсе - сан” деген сздерді кім айтан:

50.Христиан дініні апологетикалы діни теологиялы шебері ай діни ілімді арастыру болып табылады:

51.Арабтар философия ымын алай атайды?

52.Христиан философтарыны басты мселесі:

53.Шыыс припатетиктеріне кімді жатызуа болады:

54.Яссауиді стазын атаыз:

55.Ибн-Рушдты «екі дайы аиат» іліміні масаты:

56.«тты білік» шыармасыны авторы:

57..Аквинский іліміне не жатады?

58.азастандаы суфийлік ілім ай ойшылды есімімен байланысты:

59.Тыш араб философы, Шыыс перипатизміні негізін алаушы:

60.Ортаасырлы философияны сипаттамасы:

61.Спиноза теориясыны философиялы негізі :

62.Ж. Де Ламетри бойынша адам дегеніміз жоары интеллектуалды:

63 .Г. Лейбниц бойынша барлы заттара кш беретін жне оларды озайтын рухани кш дегеніміз;

64.«Мен ойлаймын, олай болса, мен мір сремін» деген афоризмні авторы:

65.Дедукция:

66.Жаа заман философиясындаы эмпиризмні пікірінше, шынайы білім:

67.айта рлеу дуіріндегі адама берілген сипаттама:

68.айта рлеу философиясында андай мселе алдыы орына шыты?

69. Ф. Бэконны «Жаа Органон» ебегінде андай трт идол туралы айтылады?

70.Антропоцентризм ай дуірді философиясына тн принцип?

71. айта рлеу дуірі:

72.«Білім-Кш», «Кш-Білімде» деген аиданы авторы:

73.Ф. Шеллинг пен Г. Гегель ай философиялы аымыны кілдері болып табылады?

74.«Таза аыла сын» ебегін жазан

75.Философия тарихында диалектикалы логика категорияларыны, принциптеріні жне задарыны жйесін алаш болып негіздеген кім?

76.Гегель андай баытты кілі болды?

77.Кантты «зіндік зат» ымы нені білдіреді:

78.«Таза аыла сын» ебегіні авторы кім?

79.ай неміс философы тжірбиені апостериорлы жне априорлы деп екіге бледі?

80.Гегельді штік пайымдау рдістері ол:

81.Л.Фейербахты этикасы андай моральды ндылыа негізделген?

82.Фейербахты адама берген тсінігін алай баалауа болады:

А) социологизм

83.Абай аза оамыны жадайын алай сипаттайды?

84.«ш аны» атты философиялы шыарманы авторы кім?

85.Абай философиясыны орталы мселесі-

86.азастанны мемлекеттік рылымы:

87.орыт ата философиясыны негізгі идеясы:

88.ХІХ асырды екінші жартысында азастанда ерекше тараан идеяларды сипаты:

89.«азастан – 2030» бадарлама бойынша Р – дамуында андай тап басты рлді атарады?

90.Ежелгі тріктерді жануар тотемі:

91. В. Соловьев философиясыны орталы идеясы:

92.Орыс космизміні кілі:

93 .«Материализм жне эпириокритицизм» деген философиялы ебекті авторы:

94.Ресей философиялы ойларыны негіздерін андай идеялар рады?

95. Экзистенциализм аымыны кілі болып саналатын дат философы:

96. Таза сана ілімі ретінде феноменологияны интенционалды актілерін сезіну деп тсіндірген кім?

97.рей метафизикасын пайымдауа тырысан алашы философ

98.зіндік референция жне Ерекшелену, зге атты ебектеріні авторы:

99.Постиндустриалды оам терминіні авторы кім?

100.Фрейдті тжырымы бойынша адамны мінез-лын андай мотивтер айындайды:

2.10 Курс бойынша Глоссарий

Авангардизм – авангардшылды (франц. Avantgardime – алы шептегілер)

алыптасан аидалар мен дстрлерден, мір біралыптылыынан алшатай

Отырып, кркем мдениетті жаыртпа болан мдени аым.

Аполонийлік жне Дионийсилік мдениет-Ф. Ницшені адамды болмысты екі бастауы мен мдениетті типтерді сипаттауа байланысты енгізген ымдары.

Артерикт(лат. Artefactum- жасанды істелген)-табиилытан тыс олдан жасалан нрсе,мдениетті жемісі.

Архетип( грек.arche-бастау,tupos-бейне)-алашы лгі, тп нса.

лем картинасы, лем суреті – тарихи кезедерді мдени типология бойынша бейнелеу лгілеріне атысты ым.

Виртуалды шынды(лат.virtas –аиат-компютерлік техниканы негізінде кеістіктік- уаытты континиумды тілектеріне сай згертіп, жаа лемді, шындыты-олдан жасалан рылымдыалыптастыру нтижесі.

Декаданс(франц.dekadence-тілу)-ХХ асырды екінші жартысы мен ХХ асырды басындаы мірден тілу, келешектен мітсіздікке бой алдыру сарындары, дара тлаларды жекеленуі байаланын білдіретін, еуропа мдениетінде тапан тоырау былысыны жалпы атауы.

Депрессия( лат.depressio –кілсіздік, жабыраылы)- кіл кйді аяулыы, зарыын сараюы, ртрлі ауруларда кездесетін кй немесе психологиялы жадай.

Маргиналды( лат. Marginalis-шет, жиектегі, шекарадаы)- оамдаы р трлі

Процесстерді нтижесінде (кшіон,этномдени рекеттестіктер, оамды жйелерді модернизациялануы жне баса) пайда болатын зге мдениет.

Мтін – бл жалпы бір таырып тірегіндегі біріккен,сабатасты пен ттасты,апаратты жеткізетін мазмнды (мнді) сйлемдерді тізімі.

Мифология – оамды сананы трі, оамны бастапы кездегі табиатын жне леуметтік шындыын тсіну тсілі.

Менталитет – тіл (лат.menta – жан рылымы) - лем картинасын жасайтын жне мдени дстр немесе ауымдасты бірлігін ныайтатын жалпы рухани кіл – кй,наным – иланым,рух дадысы, ойды бірттас жиынтыы.

Модернизм (фр. Moderme – е жаа,азіргі) – ХІХ -ды соы ХХ -ды ортасында дебиет пен нерде, мдениетте алыптасан философиялы – эстетикалы озалыс.

Ойын, ойын теориясы – длел – дйегі нтижесінде емес, процессті зінде болтын, имыл - рекет трі.

Пассионарлы (штарлы, сезімдік)-имыл-рекетті асаан штарлы, жекелеген адамдар да, топтарда да болуы ммкін шектен тыс-уата абілеттілік.

Постмадернизм-дл маынасында модернен кейінгі, азіргі заман дегенді білдіреді.

Постструктурализм- структурализмні екінші толыны, структурализмді сынаумен байланысты жне оны алдыны шектеушіліктерінен арылуа баытталан аым.

Психоанализ-ХХ. Мдениетіне зор сер ететін австриалы алым З.Фрейд алыптастыран психологиялы ілім.

Синкретизм ( гр. Synkretismos - біріктіру)-« жігі ашылмаан», «біте айнасан» деген сз тіркестеріні синонимы болып табылатын бл ым андайда болмасын былысты жетілмеген, дамымаан,зара жіктеле оймаан бастапы кйін білдіреді.

Стурктурализм- ( лат.structura-рылым, байланыс, рет)-ХХ. 20-жылынан бастап гуманитарлы білімдер(лингвистика, дебиеттану тарих этнография жне т.б.) саласында, алыпытасып кележатан баыт.

Субмдениет (лат.sub- тменгі,нем. kultur-мдениет)-длме-дл аудармад «астыны мдениет»,ірімдени рылым ішіндегі белгілі бір топтар,бірлестіктер мдениетті дегенді білдіреді.