иалогтік оыту дегеніміз не?
Мектептегі саба беру дістемесіндегі диалогтік оытуды маызы лкен. Диалог - ылымда танымды процесті іздеген нтижеге р трлі, біра бір-бірімен жарыспайтын кзарастар, атынастар, баыттарды зара байланысты жолымен жзеге асырылатын прогрессивтік дамуыны трі ретінде крінеді. Саба барысында оушы мен оушы, малім мен оушы арасында жргізілген диалог оушыларды ызыушылыын, танымын арттырады. Мерсер мен Литлтон (2007) з ебектерінде айтып кеткендей, диалог сабата оушыларды ызыушылыын арттыру мен атар оларды білім дегейіні суіне лес осатынын атап крсетті. Выготскийді білім беру моделі оушыны диалог ру нтижесінде білім алады деп жорамалдаан, демек оушыларды кбірек білетін сыныптастары мен малімдермен жргізілген диалог болан жадайда ана, білім беру жеіл болады. Талданатын идеялар оушы тсінігіні наты блігі боланымен, жаын арада даму аймаы аясында арастырыландытан білім беру табысты болма, деп крсетті. Диалогты оыту мселесін осы уаыта дейін бірнеше педагог алымдар зерттеп келген. Атап айтсам, бразилиялы педагог Фриери, орыс педагогы Выготский, француз педагогы Дьюи. Фриери , р адам оу процесіне сыни трыда атысып, баса адамдармен диалогты атысуа абілетті екендігіне негізделген білім теориясын зірлеген. Фриери, малімні міндеті-оушыны білімін толтыру, кбейту тенденциясымен емес, білімді тауып, дамыту арылы тередетуге баытталан кзараспен оушылармен диалога тсу, деп санайды. Фриери Выготский мен Дьюиді теорияларын анытап, зерттеп, дамыта келе назарын ондаы рдісі мен ол рдістегі малімге баыттамай, негізінен оушылара баыттады. Дьюи тжірибе бір алыпта траты болмауа тиіс дейді; ол немі згеріп, брын болана сйене отырып, ары арай су шін наты леуеті болуа тиіс. Ол малімні ызметі баса ксіптерге араанда, крегендікті кбірек талап етеді деп айтан. орыта айтанда, оушыларды білетіндігін жне білмейтіндігі анытау шін жасы арым-атынасты, тілдік дадылар жне тсіністікпен арау талап етіледі. Малімдер олданысындаы оушылар ыса жауап беретін сратармен салыстыранда, диалогты схбаттасу малімдер де, оушылар да білім алуа оматы лес осатын зара іс-имылды шын мніндегі тиімді трі болатынына кзім жетті. Сабатарыма жаа діс тсілдерді енгізе отырып, Бадарламаны жеті модулін де асан ептілікпен кірістіре алдым жне олар бір-бірімен тыыз байланысып жатты. Алайда оу дерісінде кшбасшылы жасайтын малім боландытан, Бадарлама е алдымен малімге баытталан. Малім саба дерісінде «мінсіз оушы» алыптастырысы келсе, е алдымен зіні де жоары дегейде сыни ойлау абілеттерін дамыту керек. Сонда ана «мінсіз оушыны» бейнесін кре аламыз. зырлы оытуды маызды факторы малімні оушыны таырыпты мнiн з бетiмeн мeгeрyiн тciнyi мeн бaaлaй aлyы бoлып тaбылaды. Мндaй тciл бл дeрicкe oyшыны зiнi дe aтыcyын тaлaп eтeдi. Ocылaйшa oyшы дa зiнi oyы шiн жayaпты бoлaды. Oyшы мндaй жауапкершілікті кбіне саба беру барысында малім алыптастыратын oртaдa ceзiнiп aбылдaйды. Maлiмгe aрнaлaн нcayлыты бacшылыa aлa oтырып, aлдaы yaытта з iс -тжiрибeмe Бaдaрлaмaны жeтi мoдyлiн р caбaымa кiрiктiре oтырып шыдaй тceмiн.
39. Оу сапасын жасарту масатында сабата гімелесуді пайдалану дістемесі
Мектепке дейінгі кездегі тілді дамуына мынадай практикалы дістер тн: еліктеу дісі, сйлесу (гімелесу) дісі, айталап айту дісі, гімелеп беру (растыру) дісі.
Сйлесу (гімелесу) дісі.Бала шін орындауы анарлым иыны онын тілін йрету дісі — сйлеу дісі, мны осымша сра пен жауап дісі, гімелесу дісі деп те атайды.гімелесу дісі йретушіні срауынан, ал йренушіні жауап беруінен трады. Демек, оларды екеуі де сйлейді, біра бір сзді емес (еліктеу дісіндегідей), р трлі сздер сйлейді: йретуші зіні сраымен баланы зіне таныс сздерді, дыбыстарды, грамматикалы формаларды немесе днекер тексті еске тсіруге жне оны орнымен олдануа итермелейді.ш жаса ая басан балаларды сйлеу органдарын жаттытыру шін дыбыстарды артикуляциялауда [ж] — [з] трбиеші сйлесу дісіні р трлі тсілдерін пайдалана алады.
растыру (гімелеп беру) дісі.Мектеп жасына дейінгі балаларды тілінде растыру (гімелеп беру) дісіне ке дербестік беріледі. Онь мні мынада: балаларды ертегілерді з бетінше «растыруын», оларды з мірлерінде кездескен наты жадайларды гімелеп беруін, кркем дебиеттегі таырыптарды араластырып айтуын, картинкаларды, наты объектілерді — заттарды, хайуанаттарды, сімдіктерді — суреттеуін трбиеші ктермелеп отырады.