уразиялы кеістіктегі азастан Республикасыны саяси экономикалы орны.

Еуразия атауы азіргі апаратты кеіс­тікте е кп кездесетін сздерді біріне айналып отыр. азір екі конференцияны бірі Еуразия таырыбына арналады. Мны себебін Еуразиялы экономикалы ода туралы шарта ол ойылуымен тсіндіруге болады. Еуразиялы экономикалы одаты рылуы аймаымызда маызды геостратегиялы, геосаяси, экономикалы жне геомдени бетбрыстарды болып жатанын крсетеді. рине, Еуразияны рбір мемлекет з мддесі трысынан трліше тсінеді.
Еуразияны геосаяси маыздылыын тсіну шін батыстытарды айма туралы ке танылан теориясын арастырайы. Еуразия рлыы туралы сз боланда геосаясат теоретиктеріні бірі аылшын Халфорд Ж.Макиндерді heartland, яни «жерді жрегі» («Жерйы») теориясына назар аудару ажет. Ол теория бойынша, кез келген географиялы кеістікті немесе мемлекетті е стратегиялы маызды аймаы оны ортасы, орталыы болып табылады. Макиндерді пікірінше, дниежзінде ыпал жргізу шін Еуразия рлыында, ал Еуразияда ыпалды болу шін сол рлыты ортасында, яни ішкі аймаында басымдыа ие болу шарт. Расында, бл теория Ресейге де, бізді аймаымыза да атысты. Орталы Азия жоарыда аталан neartland, яни кіндік аймаа кіретін географиялы кеістікте орналасандытан, тек теория ана емес, сондай-а, геосаясатты нысанасына айналып отыр. Бл атлантистік теорияны мні Батысты Еуразияа алай арайтындыын білдіріп ана оймай, оны аймаымыза атысты геостратегиялы ниетінен де жасы хабар береді.
Елбасымызды саяси ойларыны дамуында еуразияшылдыты орны те лкен. Елбасы кеестік экономиканы рылымын, ммкіндіктерін, басару тетіктері мен наты жадайын жасы білгендіктен, 90-жылдарды басынан-а шашыраан посткеестік экономикаларды айтадан біріктіруді амалдарын ойластырды. йткені, азастанны экономикалы шаруашылыы, ндірісі мен нерксібі Ресей мен зге кеестік елдермен ажыра­мас­тай тыыз байланыста, бір-біріне туелді, рі зара кіріккен еді. Республи­калар арасындаы ндірістік жне іскерлік байланыстарды бірден зіліп алуы лкен экономикалы, саяси, леуметтік жне лтаралы дадарыстара алып келді.

89. Еуразиялы Ода жне басада халыаралы экономикалы йымдар: ерекшелігі жне састыы (салыстырмалы анализ).

Халыаралы экономикалы йымдар - елдерді белгілі бір топтарын біріктіретін, ал кейбіреулері лемні барлы елдерін дерлік біріктіретін жне тауарларды,капиталды, жмыс кшіні халыаралы озалысыны дамуын реттеу, оларды осы мекемелерге атысушы елдерді мдделері шін суіне жрдемдесу масатын кздейтін халыаралы кіметаралы йымдар. азіргі Халыаралы экономикалы йымдарды басым кпшілігі 2-ші дниежзілік соыстан кейін дниеге келді. Оларды ызметіні негізгі баыттары: лемдік сауда ережелерін, халыаралы есептесулер| мен тасымалдарды ырытандару жне жетілдіру; айматы экономикалы ынтыматастыты кшейту; атысушылары арасында те ыты жне зара тиімді катынастар орнатуа, нерксііттік дамуда артта алан елдер шін олайлы режим белгілеу. Жетекші Халыаралы экономикалы йымдарды ызметінде АШ ерекше рл атарады. Мны зі АШ-ты соыстан кейінгі кезедегі басым саяси жне экономикалы жадайына байланысты болды, нтижесінде АШ Батыс Еуропа мен Азия елдеріне соыстан кйреген экономиканы алпына келтіруге кмек крсетуде жетекшілік рлді з олына алды. Американ кіметіні бл кш-жігері Еуропада Маршалл жоспары, Азияа, сіресе Жапония мен ытайа кмекті трлі бадарламалары нысанында крініс тапты. 1940 жылды аяында АШ-ты белсенді бастамашылыымен жне басым рлімен ткен кп жаты келісімдерді шешімдері негізінде бірнеше халыаралы йым, соны ішінде: Халыаралы валюта оры(1944), Халыаралы жаыру жне даму банкі (1945), Тарифтер мен сауда жніндегі бас келісім (1945),Біріккен лттар йымы (1949) рылды. Басты халыаралы сауда йымы Дниежзілік сауда йымы. Е жас жне кілдікті халыаралы сауда-экономикалы йым —Б-ны Сауда жне даму жніндегі конференциясы. Кеден ресімдерін бірегейлендірумен, отайландыруме оларды барынша азайтумен айналысатын Кеден ынтыматастыы кеесі кбінесе сауда байланыстарыны тиімділігін арттыруа жрдемдеседі.

 

90. Еуразиялы Одатаы Ресейді, Белорусты жне азастанны лес салмаы жне одаа берілген баалар.

азастан, Беларусь пен Ресей арасында жаа жылдан бастап шжаты 17 келісім з кшіне енеді. Бірыай экономикалы кеістікті ыты-нормативті базасын алыптастыру шін абылданан жаттар еуразиялы интеграцияны жаа сатыа ктермек.
Бірыай экономикалы кеістік – ш ел аумаында тауарлар мен ызмет крсету трлеріні, жмыс кшіні еркін айналымына жадай жасау деген сз. Жергілікті ксіпорындар осы кеістік аясында, ш мемлекетті айсысында болсын, мемлекеттік тапсырыс бойынша йымдастырылатын тендерлерге атыса алады. Осылайша бсеке кшейіп, нары задары атая тспек. Отанды тауар ндірушілер енді згеше серпін, ерекше лшыныспен жмыс істеуі керек. 170 млн. адамы бар нарыта осыншама иындыа ттеп берген ксіпкерлер ана алма.
Еуразиялы экономикалы интеграция туралы Декларацияда Кеден одаыны бгінгі тадаы жетістіктері сараланан екен. Сондай-а 2012 жылды 1 атарынан бастап Бірыай экономикалы кеістік ру идеясы таы бір рет пысыталан. Сонымен, бан дейінгі ш мемлекет арасындаы кп келісімдер, оны ішінде Кеден одаы да, Бірыай экономикалы кеестік те еуразиялы интеграцияны жйелі трде жзеге асырылып келе жатан кезекті сатылары болып алма. Еуразиялы экономикалы ода бдан кейінгі, зірге соы саты болыпмежеленіпотыр.
Болашата ш мемлекет арасында бірыай валюталы жне макроэкономикалы саясат жргізуді кздейтін Еуразиялы экономикалы ода 2015 жылы рылуы тиіс. Біра Ресей президенті з сзінде: «...егер ммкін болса, оан дейін де рылуы ммкін», – деп айтып алды.
ДмитрийМедведев:
«Бгін біз бірінші рет лт стінен арайтын, бізді мемлекеттерімізді ай-айсысына да бейтарап йым ру жнінде уадаласты, уаыт те оан жаа зыреттер осыла береді. Бл шешімні маызы те зор».
АлександрЛукашенко:
«Шыншыл болайышы: орта Ода, яни Кеес Одаы ыдырааннан кейінгі уаытта бізді кеістікте идеялар жеткілікті болды, тіпті артыымен болды. Кп идеялар айтылды. Алайда Ресейді барлы президенттеріні тсында не айтыланы мені есімде: Ресей Федерациясы млімдемелерден, декларациялардан интеграция баытындаы наты іске кшпейінше, ештее нбейді».
НрслтанНазарбаев:
«Осы уаыт ішінде біз батыс тарапынан да, з ішімізде де кп сын естідік. И, алдаы 5 жылда лт стінен арайтын органдара 175-ке тарта лтты зырет беріледі. Мндай жадайда уелі егемендік жойылады деседі. Біра ешкім бізді райсымыз – мысалы азастан, Беларусь (Ресейді айтпай-а оялы) – біз бріні стінен, оны ішінде Ресейді де стінен лкен егемендік алып жатанымыз туралы айтпайды, себебі біз мнда консенсус арылы дауыс береміз, бріміз бірге шешім абылдаймыз».