ебатерлар менмендікті ойындар!

Бл кодексті бзушылы болмаса да, дебатерлара трешіден араанда раундты баалауды жасыра білемін деп есептеуді ою керек. Дебатер зі ойнаан раунд туралы дрыс орытынды жасай алмайды. Бл тек ана з тобына деген алдын ала ойлауа ана байланысты емес. Дебатерлар ойындаы барлы нрсені треші секілді ести алмайды: ойыншылар ріптесімен сйлеседі, сзін жазады, арсы шыу жолдарын іздейді, Апарат Пункттарын ойлап табады. Сондытан, кптеген маызды мліметті жіберіп алу ытималдыы жоары. Онымен оса, дебатерлар аргумент жасаан кезде не айтысы келетінін алдын ала біледі – ал трешілер оны білмейді, сондытан раундты тек ана дебатер нені айтанына байланысты (ол рдайым дебатер нені айтысы келгенімен сйкес келмейді) баалайды. Тіпті здік треші зі ойнаан раунда діл баа бере алмайды

сіресе, бл топтар арасындаы айырмашылы аз болан жадайда те маызды. Мндай шарттарда трешілерде бір жаа ауыту шін басым себептер жо болады. Ойыншылар кейбір кезде кішкентай элементтер бір топты екінші топа басым тсуін крсететін жалыз нрсе болуы ммкін екенін мытпаан жн. Жне де шешімді Раундты Бас Трешісі шыарады деп ойламау керек. Іс жзінде нтижелер жеке адамдармен емес, трешілер панелімен шыарылады.

Осы себептен, егер сіз ойыншы ретінде орытындымен келіспей, кілііз алса бл деттегі жадай. Трешілер барлыын біле бермейді, жне Трешілер Коллегиясына трешілер аншалыты дебат орытындыларын тсіндіре алатыны туралы млімет керек. Дегенмен, командалара нтижелер ате деп есептемес брын себептерін тыдап алу керек; келіспейтін тстар туралы Трешілер Коллегиясына агрессивті трде емес, тиісті арналар арылы жеткізуге тырысу ажет.

 

3.1 Нтижелерді анытау

Раунд біткен со, дебатерлар блмеден шыуы тиіс, ал трешілер командалара бірінші, екінші, шінші, тртінші орын беру керек.Трешілер орындарды дисскусия арылы бір шешімге келуарылы анытайды, олар шешімді блек абылдап, дауыс беру арылы анытау дрыс емес; олар сондай-а дауды «жеіп» жне басаларына з нтижелерін белгілеу масатында бір-бірімен ызу пікірталаса туспеуі керек. Трешілік- бл командалы жмыс жне де трешілер здерін команданы блігі ретінде арастыру керек. Оларды міндеті діл жне командалара лайыты шешім абылдау болып табылады. Ойында рашанда бір команда бірінші, бір команда екінші, бір команда шінші жне де бір команда тртінші орын алуы міндетті.

БП пікірталасыны жеудегі негізгі критерилерін айталау:

Треші е алдымен ай команда зіні позициясына байлынысты длелдеулерімен сенімдірек боланын баалау керек. Треші ай команда зіні толытай немесе жасы тсіндірілген аргументтерімен резалюцианы абылдануын немесе абылданбауын длелдегенін анытау ажет. Трешілер 2.1, блімінде жазыландай, арапайым аылды сайлаушылар сияыты рашан ттас жнесалыстырмалы болуы тиіс: олар ттастай команданы осан лесін арастырып, баса да командаларды осан лесімен салыстыруы керек. Командалар з сзіндегі ошауланан элементтерден жеіске жете алмлмайды немесе жеіліп ала алмайды, мысалы, олар жасы анытамасын бере алан шін немесе бір команда атысушыларыны бірі-біріне арама-айшы айтаны шін. «автоматты тртінші орын» немесе «автоматты бірінші орын » деген заттар жо екенін атап ту маызды. Бл арапайым логика болып табылады: команданы кандайда бір рекеті нашар немесе жасы болса да, баса команда дл сол рекетті і оданда нашар немес жасы орындауы ммкін, оан оса баса жасырак немесе нашарлау ылатын баса бір іс рекет жасауы ммкін.

Дебат нтижелері, команда не айтты жне не айтан жо арылы аныталады. Трешілер рауындыа кіріспеу керек. Трешілер команда атынан аргументтер расыруа,команда атынан аргуменнтерді аятауа немесе аргументтерге арсылы жасауа тыйым салынады. Кейбір кезде трешілер “жасы аргументті айтан, біра жетілдірілменген” деп ойыншылар туралы айтады, біра бл дрыс емес. Бл тек ана сылтау, себебі, олар зіне найтын аргументті естігісі келеды. Трешілер зі келіспейтін немесе ателікетрі бар болсада аргументтерді арастыру тиіс. Сонымен атар, рауындта баса комндалар бір аргументке мн бермеседе треші мн беру керек.

Трешілер раунд барысында длелденгенділік дегейін баалау ажет.

Трешілер рашанда з пікірлерін максималды трде аз олдану керек. Егер млемдемелер е баса сыймас млімдемелер болса да, баса командалардан арсылы болмаса, міндетті трде ескеліу керек. Идеал жадайда, командалар арсыласатрды аргументіне детальді трде арсылы крсету керек. Реал жадайда, аргументтер бір-бірене атысты емес болып келеді. Мндай жадайда, аргументті тек ана маыздылыан ана емес,сонымен атар длелденгенділігін баалау ажет. арсылы келтірілмеген аргументтер,сонымен атар трешіден андайда бір логикалы адамдар ажет ететін аргументтер, сапалы трде арсылы келтірлген аргументтерге араанда мытыра, біра ешашан жасы тсіндірілген, саны аз пастулаттара негізделген аргументтер мыты болан емес.

Сондытанда, аргументке арсылы келтірілгені немес келтірілмегендігі те маызды. Назар аударыыз, арсылы жасау барысында ойыншы “арсылы” деп айту міндетті емес. Олай айту ойншыны сзін тсініктірек ылыуы ммкін, біра треші “арсылы” деп айтпаан шін оны арсылыын есептемеу дрыс емес.

Егер ойыншы барлы айан аргументке арсылык келтіру міндетті емес. Мысалы, есірткені легализаватьету туралы резалюция болса, ал кімет “розовый пілдер те адеми жне …” деп айтса онда бл аргументке “кк пілдер жасыра жне ...” жауап айтару керек емес, себебі ол есірткені легализаватьетуіне себеп болмайды. Сонымен атар,“ бір есірткелер екіншісіне араанда зияны азыра” десе, бл аргументті де толытай ескермеуге болады. Аргументті таырыпа атысты боланымен, ол есірткені задастыруына сер етпейді.

Бір раундта бір ана бас треші, сонымен атар кмекші (“wing judge”) немесе аптал трешілер болады. Бас треші раундтаы жасалатын шешімге жауапты, ал кмекшілер бас трешіге рметпен арап, оны сзін бзбау тиіс. Бас трешіде кмекшілерді рметтеп, дисскусия барысында олара сз беріп,оларды сзін тыдааны жн. Егер трешілер берілген 15мин ішінде келісімге келмесеб онда кестеге байланысты уаыт болса онда таы осымша 5-10мин беріледі. Таыда орта келісімге келмесе, онда келісімге келмеген жерде дауыс беру арылы шешіледі. Кп дауыс жиналан шешім дрыс деп жарияланады. Ал егер трешілер саны жп болан жадайда, бас трешінішешімі дрыс деп саналады.

 

Оушы-трешілер (trainee judges): Кейбіртрешілер ойында “оушы” болуы ммкін. Ондай трешілерді функциялары кмекші трешілермен бірдей болады, біра оларды дауыс беругі ыы жо. Бас трешілер олара те дрежеде зіні пікірін айтуа ммкіндік беруі тиіс, біра олар соы шешімді абылдай алмайды. “Оушы” статуысы тек уаытша бір-екі ойын барысында болады, кейін олар кмекші немесе бас треші (олар туралы жаысы пікір айтылсы) бола алады.

 

3.2 Раунд барысындаы пікірлесу

Те дрежедегі командаларды ойыны кезінде, трешілерді пікірлері р трл болуы бден ммкін. Сондай жадайда 15мин ішінде шешім абылдау те иын.

 

Бас треші кмекші трешілерді р командаа андай орын беретінін срааны жн немесе олар дайын болмаса ай команда мыты/сіз боланын срааны дрыс болады. Бл соы шешім емес жй дисскусия. Кмекші трешілерді беретін орны Бас треші немесе баса трешілермен бірдей болуы тиіс емес, жне де олар згерген жадайда, ол трешіге сер естпейді. р трешіні ойын туралы зіні пікірі болан жн. Болмаан жадайда треші ойынды зейінсіз тыдаан дегенді білдіреді. Орта шешімге келуді мыдаан комбинациялары бар, біра кбінесе олар мынандай болып келеді:

1. Барлы трешілерді берген

орындары бірдей. Бл жасы, біра трешілер біра трешілер бірдей себеппен орынды бергенін анытау шін, кішігірім дисскусия жасааны жн.

2. Бір трешіден баса барлы трешілерде бірдей орын. Бндай жадайда сол треші неге ондай орын бергенін тсіндіріп, з пікірін длелдеу керек. Тек басалармен келіспеген жерін тсіндірп, оны пікірі басаша болана оны дрыс емес деп санау ате.

3. Кейбір орындарды ана бірдеу болуы. Тек келіспеушілік болан орындарды дискуссияа салып талылаан жн.

4. Хаос. Ешандай бірдей орындар болмаан жадайда Бас треші р команданы аргументтерін жне де командалар арасында болан пікірталасты (clashpoint) талылап баса трешілермен келісетін нктелерді анытаан жн.

1.р треші аргументті р трлі тсінуі ммкін сондытанда аргументті маынасы туралы зара тсінушілікке келу керек.

2. Егер екі трлі треші екі трлі аргументті бас аргумент деп санаса, бас треші екі аргументті маыздылыына арай салыстыру керек. Ол шін бл екі треші неге оны аргументі маыздыра екенін тсіндіру керек.

3. Кішігірім дискуссиядан кейін трешеілер айтадан командалара орын беру керек, сола 3ші пункта айтарыламыз. Нтежие шыпаса, е соында, дауыс беру арыла шешуге болады.

аттама толтыру

Ойын ойналатын жер белгілі боланнан кейін бас трешіні басаруымен трешілер хаттама толтыруы керек. Хаттамада командаларды орындары, ойыншыларды 50 мен 100 пай арасындаы спикерлік пайлары толтырылуы керек. Спикерлік пай ойанда назар аударатын мселелер:

Команданы спикерлік пай сандарыны осындысы оларды рангтарына байланысты болу керек. Мысалы, бірінші ранг алан команданы спикерлік пайларыны осындысы екінші орын алан команданы спикерлік пайларыны санынан кп болу ажет. Командаларды спикерлік пайларыны осындысы те бола алмайды, тым болмаанда пайа айырмашылы болу керек.

Спикерлік пайлар барлы трешілерді келісімімен бірдей стандартта ойылуы керек. Орташа пай 75 балл болып табылады. Кбінесе 68ден 82ке дейінгі аралыта ойылады. Біра трешілер одан жоары немесе одан тмен оюа орыпау керек. Алайда ондай пай ою шін пікірсайысшыны сзі керемет немесе те нашар болу ажет.

 

3.4 Шешімді талылау

Бас треші шешімдерді жне неге олай шешкенін хабарлайды.Егер шешім абылдауда бас треші дауыстан тылып алса, онда шешімді жне абылдану себебін дауысты жеіп алан жатаы шет треші жариялайды.

Шешімді талылауда неге шешімні солай абылдану себептері наты крсетілуі жне командалара аыл-кеес берілуі керек. Себептер раунда не боланы жайлы болады, ал аыл-кеес ойында болу керек, біра болмаан жайлы заттар туралы талыланады. Соысы, яни аыл-кеес міндетті емес. Шешімді талылауды басты міндеті: ойыншылара неге сондай рангтер аландыын натылап тсіндіріп беру.

 

Шешімді талылау негізінде былай теді:

Ойыншылара рангтерін тсіндіру

Бір команданы екінші командадан жоары алуын тсіндіретін салыстырмалы анализ

 

Командаларды салыстыру оай жасалатын тірлік емес. Бл процесс кімні ойында жегендігін, кімні аргументтері мыты екендігін наты тсіндіріп берілу кекек. Бл жерде трешілерге артылатын тапсырма те маызды, трешілер анализді наты, ойыншылара тсінікті жеткізуге міндетті. Ойында болан аргументтерді байай жне аншалыты олар арсылыа шыраанын анытай білу керек . Сонымен атар, андай аргументтер зады абылдауа немесе абылдамауа сер еткендігін айта білу керек.

 

Шешімді талылауды бір трі хронолиялы реттілікті сатау: мысалы, бірінші А, екінші АО, т.с.с. Екінші трі – бірінші орын алан командадан бастап тменгі ретпен немесе тртінші рангтан бастап жоары ретпен. Сонымен атар рангтарды себебі, аыл-кеестен блек жру керек. Себебі: ойыншылар шатаспай тсіну шін.

 

Трешілер ойыншылара осындай аыл-кеестер бере алады:

Ойынды алай жасы ойнауа болады жайлы жалпы кеестер

Ойын кезіде ойыншыларда болан проблеманы тсіндіріп беру

Альтернативті кейстар мен аргументтар крсету

3.5 Трешілер жайлы пікірлер

Трешілер аласына олар алай трешілік еткендігі ызыты болады. Сондытан ойын соында трешілерге пікірлер жазылады. Бл ,біріншіден, турнирді здік трешісін анытау масатында, екіншіден, турнирді те сапалы, ділетті туіне кмектеседі.

 

Пікірлерді 3 трі болады:

Командаларды трешілерге баасы

Бас трешіні шет трешілерге баасы

Шет трешілерді бас трешіге баасы