Сынылан дебиеттер тізімі
Курсты оытуды маыздылыы жне ажеттілігі
Оу жоспарымен сйкес «Сйлеу тілді зерттеу дістемесі» курсы «Дефектология» мамандыында оитын 3 курс білімгерлеріне арналып жасалан. «Сйлеу тілді зерттеу дістемесі» пніні дефектолог-мамандар дайындаудаы ролі те зор. Пнні ылыми-теоретикалы негіздерін игеру; сйлеу бзылысыны рылымын, симптоматикасын, алыпты жне патология жадайдаы сйлеу тілді онтогенезде дамуын анытау; олигофрения, психикалы дамуы тежелген, аутизм балаларды біріншілік сйлеу бзылыстардан шеттеп алуын игеру; сйлеу бзылыстарын тексеру діс тсілдерін игеру трлі мекемелерде логопед атаратын жмысты ерекшеліктеріні толы апаратын алуа ммкіндік береді.
Курсты оыту ммкіншілігі шектеулі балаларды оыту мен трбиелеуде тжірибелік жне теориялы білімдерді мегерткенде ажет болып табылады.
Пнні масаты жне міндеті
Масаты – біріншілік сйлеу тілібзылыстары бар адамдарды сйлеу тілі дамуыны дістері мен аидалары туралы білімін алыптастыру, ммкіндігі шектеулі балалара кмек крсету жйесін белсендендіру шін сйлеу тілі бзлыстарын диагностикалауды негізін мегерту.
Пнні негізгі міндетіболып табылады:
- пнні ылыми-теориялы негіздерін мегеру;
- сйлеу тілі дамуыны алыпты жне патологиясы, белгілерін, сйлеу тілі бзылыстарыны рылымын анытау;
- алашы (бірішлік) сйлеу тілі бзылыстарын олигофрения, психикалы дамуы тежелген, есту абілеті бзылан, ерте балалы ша аутизммен зардап шегетін балалардан ажырата алу;
- трлі сйлеу тілі бзылыстарындаы сйлеу тілін тексеруді дістері мен тсілдерін мегеру.
Білім мен іскерлікке ойылатын талаптар
Білімгер таныс болу керек:
пнні ылыми-теориялы жне діснамлы негіздері туралы; сйлеу тілі бзылыстары бар балаларды психологиялы ерекшеліктері туралы; ммкіндігі шектеулі балаларды тексеруіне ойылатын дістемелік талаптары;
Білімгер білуі ажет:
балаларды вербальдыа дейінгі жне ерте вербальды задылытарын; трлі сйлеу тіліні бзылыстары барбалаларды тексеруді ерекшеліктерін; балаларды сйлеу тілін тексеруді дістері мен тсілдерін; диагностикалы іс-рекетті йымдастыруды жеке жне жалпы талаптарын.
Білімгер жасай алуы ажет:
сас сйлеу тілі бзылыстары бар балалармен жеке диагностика жргізу; диагностикалы іс-шараларды діс-тсілдерін жне оларды ткізу жолдарын анытау; сйлеу картасын толтыру, алынан мліметтерді дрыс интерпретациялау; рал-жабдытарды дайындау, сйлеу тілді тексеру барысында техникалы ралдарды олдану.
4. Пререквизиттер жне постреквизиттер:
Пререквизиттер: сздік бойынша жмыс дадысы, деби материалдарды талдау ептілігі, «Физиология жне анатомия», «Гигиена», «Жалпы психология», «Арнайы психология», «Педагогика», «Арнайы (тзету) педагогика», «Логопедия негіздері», «Фонетикалы жне логопедиялы ритмика».
Постреквизиттер: «Аыл есі кем оушыларды психологиясы», «Дыбыс шыару абілетін тзету жмысты дістемесі», «Р логопедиялы жмысты йымдастыру».
Курсты суреттеу
Курс мектепке дейінгі жне мектептік тзету мекемелерді жадайында р трлі кемістігі бар балаларды сйлеу тілін зерттеуін йымдастыру мселелерін, яни дыбысшыару абілетіні, лексико-грамматикалы жаынан бзылыстарын, жне жазу мен оу процесіндегі бзылыстары; алашы (бірішлік) сйлеу тілі бзылыстары бар балаларды сйлеу тіллін тексеру принциптері мен дістері туралы, сйлеу бзылыстарды дифференциалды диагностикалауды негіздерін игеру туралы арастыратын 15 саатты лекциядан трады. 30 саат семинар сабатарында сйлеу бзылыстарды психолингвистикалы жне клинико-физиологиялы аспектілері арастырылан; баларды сйлеу тілі бзылыстарын анытауда ксібилік білім мен іскерлікті алыптастыруы, дифференциалды диагностикалау, трлі кемістігі бар балаларды сйлеу тілі тексеру барысында негізгі баыттарын анытап алуы туралы малумат.
Курса білімгерді аудиториядаы (СРСП) жне аудиториядан тыс (СЖ) орындайтын жмыстары кіреді.
Білімгерді аудиториядаы зіндік жмысы (СРСП) реферат жмысы трінде, рейтингтік жне баса да тапсырмаларды орындау трінде жзеге асады.
СЖ - бл білімгерді СРСП сабатары мен лекциялара дайынды масатында жне оытушы берген тапсырмаларды орындау шін Жоары оу орныны кітапханаларында орындайтын жмысы.
Білімгерді й тапсырмаларын орындауа жне лекциялар жазуа арналан бір алы дптері болуы ажет. Онда оытушыны тсіндіргендері, лекция конспектілері жне білімгерді дайындыы шін ажетті дебиеттер жазылатын болады.
Сондай-а, білімгерге жеке тапсырмалар мен глоссарий жргізуге арналан жа дптер, ызыл жне ара аламсап керек.
Курсты мазмны
6.1 Лекцияны календарлы-таырыпты жоспары
| № | кні | Лекция таырыбы, модуль атауы, нмірі жне ысаша мазмны. | Са.саны | Танымды рекетті белсенден діру діс- тері. | Білімгерде алыптасатын білім мен іскерлік. |
| 1 апта | Лекция № 1-1 Кіріспе «Сйлеу тілді зерттеу дістемесі» пніні нысаны, масаты, міндеті жне мазмны. алыптымен салыстырандаы сйлеу тілі бзылысыны медициналы-психологиялы негізі Сйлеу тіліні дамуы жне пайда болуыны леуметтік жаы. Сйлеу тіліні физиологиялы механизмдері. | Крнекі материал. Диспут. | Пнні негізгі міндеттері. Зерттеуді жолдары мен дістері. Баланы психикалы дамуындаы сйлеу тіліні ызметі. | ||
| 2 апта | Лекция № 1-2 Баланы ерте комплексті тексеру шегінде сйлеу тілі бзылысын ерте диагностикалау Баланы вербальды жне вербальдыа дейінгі даму задылытары.Сйлеу тіліні онтогенетикалы жне дизонтогенетикалы процесінде ана тілін мегеру Баланы сйлеу тіліні алыпты жне оны бзылысы кезіндегі жалпы сйлу тіліні даму задылытары. | Дидакти калы материал. Диспут. | Сйлеу тілі дамуыны кезедері. Баланы сйлеу тілі бзылысындаы ана тілін мегеру ерекшелігі. | ||
| 3 апта | Лекция № 1-3 Сйлеу тілін тексеруді жалпы нсаулары. Логопедиялы тексеруді аидалары. Логопедиялы тексерісті мазмны. Тексеруді дістемелік нсаулары. | Дидакти калы материал. Диспут. | Тексеруді дістемелік тсілдері. | ||
| 4 апта | Лекция № 2-4 Логопедиялы тексеруді схемасы Логопедиялы тексерісті негізгі блімдері. Бала сзіні (А.Н.Гвоздевті материалы бойынша) «алыптыны белгіленген эталоны». | Крнекі материал. Диспут. | Бала сзіні (А.Н.Гвоздевті материалы бойын ша) «алыптыны белгіленген эталоны». Баланы жалпы даму зандылытары. | ||
| апта | Лекция № 2-5 Тексеруді бастапы кезеіАнамнез: жалпы анамнез; ерте психомоторлы даму; сйлеу тіліні анамнезі. | Дидакти калы материал. | Тексеруді дістемелік тсілдері. | ||
| 6-7 апта | Лекция № 2-6 Тексеруді негізгі кезеіДыбыс айтуын, фонематикалы абылдауын, сздік орын, сзді грамматикалы рылымын тексеру. | Дидакти калы материал. | Дыбыс айтуын, фонематикалы абылдауын тексеру. Бала сзіні баалау жне талдауа арналан нсаулар. | ||
| 8-9 апта | Лекция № 2-7 Сзді тсінуін тексеру дістемелік нсаулар. Сйлеу тілі дамымаан балаларды сзді тсіну дегейлері. | Дидакти калы материал. | Сзді грамматикалы формасын тсінуін анытау. | ||
| 10-11 апта | Лекция № 3-8 Байланысты сйлеу тіліні жадайын тексеру Байланысты ауызша жне жазбаша сйлеу тілін тексеру. Тексеруді дістемелік тсілдері. | Дидакти калы материал. Диспут. | Сйлеу тілін тексеруге арналан дидактикалы материалдара ойылатын талаптар. | ||
| 12-13 апта | Лекция № 3-9 Сйлеу тіліні экспрессивті жаын тексеру дістемелік нсаулар. А.Н.Гвоздев бойынша сйлеу тілі дамуыны кезедері. | Крнекі материал. | Тексеруді ткізуге арналан жалпы нсаулар. Тексеру тсілдері мен материалдары. | ||
| 14-15 апта | Лекция № 3-10 Трлі сйлеу тілі бзылыс кезіндегі тексеруді ерекшеліктері Дислалия кезіндегі тексерісті ерекшелігі. Дизартрик балаларды тексеру. | Крнекі материал. Диспут. | Дифференциалды диагностикалау. | ||
| Барлыы: |
6.2 Семинар сабатарды календарлы-таырыпты жоспары
| № | Кні | Сабаты таырыбы жне модуль атауы, номері | Са.сан. | Сабаты ткізу трі | Ба. трі | Білімгерде алыптасатын білім мен іскерлік |
| 1 апта | Семинар 1-1Кіріспе Пнні баса пндермен байланысы: анатомия жне физиология, арнайы психология, арнайы педагогика.алыптымен салыстырандаы сйлеу тілі бзылысыны медициналы-психологиялы негізі. | Ауызша срау | Блиц-опрос | Пнні негізгі міндеттері. Зерттеуді жолдары мен дістері. Сйлеу тіліні физиологиялы механизмдері. | ||
| 2 апта | Семинар 1-2 Баланы ерте комплексті тексеру шегінде сйлеу тілі бзылысын ерте диагностикалау Баланы вербальды жне вербальдыа дейінгі даму задылытары.Сйлеу тіліні онтогенетикалы жне дизонтогенетикалы процесінде ана тілін мегеру Баланы сйлеу тіліні алыпты жне оны бзылысы кезіндегі жалпы сйлу тіліні даму задылытары. | Дискуссия | Кесте ру | Сзді тсінуді баалау кезедері. Сйлеу тілі дизонтогенезді негізгі кезедері. | ||
| 3 апта | Семинар 1-3 Сйлеу тілін тексеруді жалпы нсаулары Сйлеу тілін тексеруге арналан дидактикалы материала ойылатын талаптар. Сйлеу карталары. | Таырып бойынша баяндама жне реферат | Блиц-опрос | Сйлеу тілін тексеруге арналан дидактикалы материала ойылатын талаптар. Сйлеу карталары. | ||
| 4 апта | Семинар 2-4 Логопедиялы тексеруді схемасы Мектеп жасына дейінгі балаларды сйлеу тіліні алыптасуын баалау. Тексеруді нтижесін талдау. | Салыстырма талдау | Сра-тара жазбаша жауап | Мектеп жасына дейінгі балаларды сйлеу тіліні алыптасуын баалау. Тексеруді нтижесін талдау. | ||
| 5 апта | Семинар 2-5 Тексеруді бастапы кезеі Сйлеу тілді просодикалы жаын, артикуляциялы аппаратын, сйлеу моторикасын, жалпы жне са моторикасын зерттеуі. | Салыстырмалы талдау | Сра-тара жазбаша жауап | Сйлеу тілді просодикалы жаын, артикуляциялы аппаратын, сйлеу моторикасын, жалпы жне са моторикасын зерттеуі. | ||
| 6-7 апта | Семинар 2-6 Тексеруді негізгі кезеі Дыбыс айтуын, фонематикалы абылдауын, сздік орын, сзді грамматикалы рылымын тексеру. | Ауызша срау | Блиц-опрос | Дыбыс айтуын, фонематикалы абылдауын, сздік орын, сзді грамматикалы рылымын тексеру. | ||
| 8-9 апта | Семинар 2-7Сзді тсінуін тексеру Баланы ата-анасымен гімелесу барасында анамнез жинау. Сзді грамматикалы формасын тсінуін анытау. Сзді тсінуді баалау кезедері. | Дидактика-лы материал | Блиц-опрос | Баланы ата-анасымен гімелесу барасында анамнез жинау. Сзді грамматикалы формасын тсінуін анытау. | ||
| 10-11 апта | Семинар 3-8 Байланысты сйлеу тіліні жадайын тексеру Сйлеу тілін тексеруге арналан дидактикалы материалдара ойылатын талаптар. | Диспут | Сратара жазбаша жауап | Логопедті документациясы | ||
| 12-13 апта | Семинар 3-9 Сйлеу тіліні экспрессивті жаын тексеру Тексеруді ткізуге арналан жалпы нсаулар. | Крнекі материал | Блиц-опрос | Баланы сйлеу тілін баалауына мен талдауына сыныстары. | ||
| 14-15апта | Семинар 3-10 Трлі сйлеу тілі бзылыс кезіндегі тексеруді ерекшеліктері Ринолалия кезіндегі дыбыс айту жаын тексеру. ЖТК тексеру. Жазу мен оу процесін тексеру. | Дидактика-лы материал | Сра-тара жазбаша жауап | Жазу мен оу процестерді тексеру. | ||
| Барлыы: |
6.3 СЖ жне СРСП бойынша білімгерлерді тапсырмалар тізімі
| № | Модуль бойынша СЖ таырыбы мен мазмны | СЖ-на тапсырма | с.дебиеттер | Ба. трі | Мерзімі, апта № | Жмысты безендірілу шарты жне клемі |
| алыптымен салыстырандаы сйлеу тілі бзылысыны медициналы-психологиялы негізі | Баланы психикалы дамуындаы сйлеу тіліні ызметі. | 1, 2, 3, 4 | Ауыз-ша срау | Жазбаша ыса жауаптар дайындау жне тапсырар алдында ауызша жауап беру | ||
| Баланы ерте комплексті тексеру шегінде сйлеу тілі бзылысын ерте диагностикалау | Баланы вербальды жне вербальдыа дейінгі даму задылытары. | 3, 4, 5, 7, 11. | Реферат | Жазбаша ыса жауаптар дайындау жне тапсырар алдында ауызша жауап беру | ||
| Сйлеу тіліні онтогенетикалы жне дизонтогенетикалы процесінде ана тілін мегеру | Баланы сйлеу тіліні алыпты жне оны бзылысы кезіндегі жалпы сйлу тіліні даму задылытары. | 3, 4, 5, 7, 11. | Жазбаша жмыс | Жазбаша жауап беру | ||
| Логопедиялы тексеруді схемасы | Бала сзіні (А.Н.Гвоздевті материалы бойынша) «алыптыны белгіленген эталоны». | 1, 2, 3, 4, 9, 13, 14. | Схемаларды ру | Жазбаша ыса жауаптар дайындау жне тапсырар алдында ауызша жауап беру | ||
| Тексеруді бастапы кезеі | Анамнез: жалпы анамнез. | 1, 2, 3, 4, 7. | Жазбаша жмыс | Клемі 3-4 беттен аспайтын реферат дайындау жне оны орау | ||
| Тексеруді негізгі кезеі | Дыбыс айтуын, фонематикалы абылдауын тексеру. Сздік орын, сзді грамматикалы рылымын тексеру. | 1, 2, 3, 4. | Жазбаша жмыс | 6-7 | Жазбаша ыса жауаптар дайындау жне тапсырар алдында ауызша жауап беру | |
| Сзді тсінуін тексеру | Сйлеуді тсінуін тексеруге арналан дістемелік нсаулар. | 1, 2, 3, 4. | Жазбаша жмыс | 8-9 | Жазбаша ыса жауаптар дайындау жне тапсырар алдында ауызша жауап беру | |
| Байланысты сйлеу тіліні жадайын тексеру | Байланысты ауызша жне жазбаша сйлеу тілін тексеру. | 3, 8, 9, 10, 11, 12, 15. | Материалдарды талдау | 10-11 | Материал тауып хабарлама дайындау | |
| Сйлеу тіліні экспрессивті жаын тексеру | Тексеру тсілдері мен материалдары. | 3, 8, 9, 10, 11, 12, 15. | Жазбаша жмыс | 12-13 | Жазбаша ыса жауаптар дайындау жне тапсырар алдында ауызша жауап беру | |
| Трлі сйлеу тілі бзылыс кезіндегі тексеруді ерекшеліктері | Дифференциалды диагностикалау | 3, 4, 5, 7, 11. | Материалдарды талдау | 14-15 | Материал тауып хабарлама дайындау |
Ескерту. Білімгерлерді зіндік жмысы оны оу жмысыны маызды блігі болып табылады. зіндік жмысты интенсивтілігі мен сапасы білімгерлерді бадарламалы материалды з бетінше игере алу абілетіне, логопедиялы ритмика курсын оып-йренудегі жетістігіне байланысты.
Сіздер сабаа наты сратарды талылап жне біз шешетін мселелерге сыншылдыпен арау шін дайындалып келу керексіздер. Сіздер сабатан здеріізді арыарайы оуларыыза жне болаша ксіби ректіізге керектілерді жазып алуларыыз ажет. Сонымен атар, барлы курс уаытында біз зара арым-атынаста жне тсіністікпен жмыс істеуіміз шін зь оуларыыза жауапкершілік алуларыыз керек.
Материалды конспектілеу жне керекті ойларды, тезистерді, сандарды жне фактілерді жазып алу аса маызды.
зіндік жмысты бір трі баяндамалар мен рефераттарды дайындау болып табылады.
Бл жмыс білімгерге ртрлі аым кздерінен жаа мліметтерді іздеп-йренуге ммкіндік береді. Баяндамалар мен рефераттарды дайындау библиографиялы ізденіске, талдауа жне материалды жалпылауа йретеді, з ойын ысаша, наты жеткізу абілеттілігін дамытады; дниетанымын кеейтеді; зіндік білім алуа ызыушылы пен танымды дамытады. Сонымен атар, бл жмыс ылыми-зерттеу жмысына икемділікті алыптастырады.
Білімгерді зіндік жмыс процесінде глоссария жргізуі коррекциялы педагогика мен психологияны негіздерін, оны ылыми-категориялды аппартын, яни базистік терминалогиясын иемденуге кмектеседі, бл тест жазанда, тапсырманы орындаанда, жазбаша жмыс пен коллоктивум тапсыранда жоары балл алуа ммкіндік береді.
Білімгерлерді дискуссия, ойын, тренинг, тапсырмаларды шешу жне рейтингтік тапсырмалара дайындалуы мен атысуы, оларды шыармашылы ойлауын дамытуа жне болашатаы ксіби іс-рекетінде іскерлікті мегеруге жне кмуникативті байланыстарды дамытуа кмектеседі.
ртрлі тапсырмаларды білімгер оытушы айын уаыты толы клемді жне сапалы ткізсе, оан жоары балл алуа ммкіндік бар.
сынылан дебиеттер тізімі
Негізгі дебиеттер
1. Луцкина Р.А. Методические рекомендации к обследованию дефектной речи детей. – Алма-ата, 1991г.
2. Полушкина Н.Н. Диагностический справочник логопеда. – М.: Астрель: Полиграфиздат, 2010. – 607 с.
3. Поваляева, М. А. Справочник логопеда. – Ростов-на-Дону: Феникс, 2010. - 445с.
4. Логопедия. Под ред. Волковой Л.С. – М., 2004г.
осымша дебиеттер
1. Ефименкова Л.Н. Формирование речи у дошкольников. – М., 1981г.
2. Ефименкова Л.Н. Методы обследования нарушений речи у детей. – М., 1982 г.
3. Жалмухамедова А.К. «Оказание ранней коррекционно-развивающей помощи детей с ограниченными возможностями». / Под. ред. Сулейменовой Р.А. – А., 2008. – 60 с.
4. Иншакова О. Б. Логопедическое обследование. – М., 1999.
5. Калягин В.А., Овчиникова Т.С. Энциклопедия методов психолого-педагогической диагностики лиц с нарушениями речи. – С.Петербург, 2004г.
6. Каше Г.А Подготовка к школе детей с недостатками речи. – М., 1985 г.
7. Лалаева Р. И., Серебрякова Н. В. Коррекция общего недоразвития речи у дошкольников. – СПб., 1999.
8. Мастюкова Е.М. Лечебная педагогика (Ранний дошкольный возраст: Советы педагогам и родителям по подготовке к обучению детей с особыми проблемами в развитии). – М., 1997 г.
9. Преодоление задержки речевого развития. Н.С.Жукова, Е.М. Мастюкова, Т.Б.Филичева. – М, 1973 г.
10. Преодоление общего недоразвития речи у дошкольников. Н.С.Жукова, Е.М. Мастюкова, Т.Б.Филичева. – М. , 1990 г.
11. Словарь-справочник. Дефектология. Под ред. Пузанова Б.П. – М., 2005г.
12. Филичева Т.Б., Чевелева Н.А., Чиркина Г.В. Основы логопедии. – М., 1989г.
13. Фомичева М.Ф. Воспитание у детей правильного произношения. – М., 1989 г.
14. Фотекова Т.А. Тестовая методика диагностики устной речи младших школьников. – М., 2000г.
8. Рефераттарды, баяндамаларды