CRT bacteria» жйесі кмегімен экспресс діспен анытау. 2 страница
• 2 белдеу — жартылай млдір дентин. Жартылай млдір дентин абаты дентин ттікшелері арасындаы дентинні минералсыздану нтижесінде пайда болады. Бдан баса дентин ттікшелері ішінде минералды аттарды шгуі байалады. Бл белбеуде микроорганизмдер байалмайды.
• 3 белдеу — млдір дентин. Бл белдеуде минералсыздану дрежесі айын бейнеленген. Бл клиникалы дентинні жмсаруымен крінеді. Біра коллаген талшытарыны бір блігі бзылмайды. Міне осыан байланысты олайлы жадайда бл белбеуде айта минералдану дерісі толытай амтамасыз етіледі. Белбеуде микроорганизмдер болмайды.
• 4 белдеу — кгірт дентин. Бл белбеуде дентин ттікшелеріні кееюі аныталады. Коллаген талшытарыны дезинтеграциясы нтижесінде бл белбеуде айта минералдану ммкін емес. Белбеуде кеейген дентин ттікшелерінде барлы жадайда микроорганизмдер болады. Клиникалы дентин жмсаран, жне ережеге сйкес оны толы алу керек.
• 5 белдеу — инфекцияланан дентин. Белбеуде дентин рылымы ыдыраан, микроорганизмге толы. Бл белбеу емдеу кезінде толы алыну керек. Тісжегі кезінде лпада згерістер болуы ммкін. Осы згерістерді дрежесіні айындылыы оны аымы мен заымдану тередігіне байланысты. Тісжегіні даты кезеінде жне беткей тісжегі кезінде лпада згеріс болмайды. Егер тісжегі дерісі дентинге тараса, лпада тамырларды жне нерв талшытарыны морфологиялы згеріске шырааны аныталады. Одонтобластар саныны азаюы жне баыттарыны бейтараптануы крінеді. Одонтобластарды тітіркенуі орынбасушы дентинні тзілуіне ыпал етеді.
2.10. ТІСТЕРДЕГІ ТІСЖЕГІНІ ДИАГНОСТИКАСЫ, КЛИНИКАЛЫ КРІНІСІ, САЛЫСТЫРМАЛЫ ДИАГНОСТИКАСЫ
2.10.1. ТІСТЕРДЕГІ ТІСЖЕГІНІ ДИАГНОСТИКАЛАУ ДІСТЕРІ
Бастапы тісжегі кезінде немесе а да кезеінде арап тексергенде крінетін тіс беттерін тексеру керек. Бл шін алдымен тістерді тіс атарынан тазалайды да ауамен кептіреді. Процедураны жргізу нтижесінде сау кіреуке тсінен згешелеу беткей стіндегі а немесе аз клемде пигменттелген датар белбеуі аныталады. Тісті бастапы заымдануы кезінде кіреуке ткізгіштігіні жоарылауы тіс тіндерін витальді бояу арылы тісжегіні даты кезеіндегі минералсыздану дрежесін жне орналасуын анытауа ммкіндік береді. Тексеруді жргізу шін алдымен тіс беттерін тіс аынан тазалайды жне тісті сілекейден блектейді де кептіреді. 2% метилен кгі ерітіндісімен бояйды. Заымданан ошаты боялу арынын ерітінді жаннан кейін минералсыздану дрежесіні ашыл-кк тстен ара-кк тске боялу аралыындаы крсеткішіне арай баалайды.(2.12-сурет).
Бл дісті бастапы тісжегіні тісті атты тіндеріні тісжегіден баса заымдауларымен салыстырмалы диагностика (гипоплазия, флюороз) жргізгенде олданан олайлы. Тісжегіден баса тісті атты тіндерін заымдайтын аауларда тісті атты тіндері боялмайды. Бл діс айта минералдау терапиясыны нтижесін баылау кезінде де олданылады.
Тісжегіні бастапы кезеін, пломба айналасындаы екіншілік тісжегіні анытау шін траниллюминация дісін олданады: тіс тіндеріне галлоген шамы арылы баытталан суле шоырларымен сулелендіру арылы анытайды. Бл дісті олдану шін арнайы сулелендіргіштерді олданады. Заымданан ошатар суле жіберу кезінде кгірт крініс береді.
2.12-.cурет.2% метилен кгіменбояу кезіндегікіреукедегі минералсыздану ошаы.
Тісжегіні анытау шін тісті атты тіндеріне ультраклгін сулесін амтитын сулелер олданады. Соы кезде тісті атты тіндерін люминесценциялау шін лазер сулелерін олданып жр.
«KaVo DIAGN Odent» аппаратын олдану.Тістерді тісжегімен заымдануын жне тісті кзге крінбейтін беттерінде орналасан патологиялы ошатарды ертерек анытау шін KaVo DIAGNOdent аппаратын олданады..
Жмыс істеу аидасы. Лазерлі диод 655нм толын зындыындаы ызыл спектрлі импульсті суле шыарады. Суле толындарын фиброоптикалы элементтер кмегімен шоырландырып, тіс бетіне иілмелі талшыты [w35] –оптикалы суле беруші жне арнайы ондырылы шты арылы жаындатады. Бтін кіреукеге араанда патологиялы згеріске шыраан тіс тіндері суле толынын баса зындыта шаылыстырады. Шаылысан толын зындыы электронды аппаратта талданады. Тінде минералсыздану ошаы аныталан жадайда дыбысты белгі беріледі. Аппарат кіреукедегі кішігірім заымдануа жауап береді. Диагностикалы длдігі 90%-ды райды. Флюоренцияны арындылыы санды маынада аныталады.
0–10 — кіреуке бтін;
10–25 — минералсыздану кіреуке дегейінде;
25 жне одан жоары — дентин тісжегісі.
Жргізу тсілі. Тістерді бетін атардан мият тазалайды, сілекейден блектеп, кептіреді. Содан кейін ондырылы аппарат штыын тексерілетін аймаа арай баяу перпендикулярлы орналастыра отырып тіс бетіне жанастыра жылжытады немесе 1,5 мм тіс бетіне жаын, біра жанастырмай орналастырады.
( 2.13-сурет). Толы длел шін тсілді айтара жргізеді де орта мнін анытайды.
2.13.- сурет.Тісжегі заымдануыны алашы кезеін KaVo DIAGNOdent аппараты кмегімен диагностикалау.
Тісті тіндерін зондпен сгілеуді мні зор. Кіреукені бастапы бзылу кезеінде беті тегіс емес ошатар аныталады.
Тісжегіні даму арынына арай бл дісті кмегімен заымдау ошаыны тередігін, ауыру белдеуін анытауа болады. Тісжегіні ртрлі кезедерін жне лпа ауруларын салыстырмалы диагностика жргізу кезінде олданылатын осалы тексеру дісі - термометрия толы апарат береді.
Тістерді электрозыштыын анытау (электроодонтометрия – электроодонтодиагностика, электроодонтотест) тіс лпасы мен тіс тірегіндегі тіндерді жадайы туралы млімет бере алады. Бл да физикалы тексеру дісіне жатады жне кез келген тірі тінні тітіркендіргіштер серінен озу жадайына негізделген. Тітіркендіргішті жауап туындататын е тменгі кші немесе дегейі озу табалдырыы немесе озу крсеткіші (порог возбудимости) деп аталады. Сау тістер ток кшіне 2 - 6 мкА- ге жауап береді. Тере тісжегі кезінде тіндерді электрозыштыы 10–15 мкА тмендейді.
Бл діс стоматология саласында ке олданыс тапты. Кптеген рентгендік тексеру дістеріні терапиялы стоматологияда жиі олданылатыны – рентгенографиялы немесе азаларды рентген суреттерін алу дісі.
те жоары дрежеде минералданандытан рентген суретке (негативте) тіс кіреукесі те тыыз жне біркелкі а клеке береді, дентин мен цемент тыыздыы одан аздау, сондытан а клеке береді. Периодонт тіні рентген сулелерін ткізетін боландытан ара клеке береді. Сондытан осы клеке арылы периодонт орналасан саылауды (периодонт саылауы – периодонтальная щель) диаметрі 0,2-0,25 мм біркелкі жіішке ара клеке пішінді жобасын анытауа болады. Периодонт саылауыны бір абырасын тбір цементі, екінші абырасын тбір яшыыны компакты сйек абаты райды.
рине осы осалы тексеру дістерінен баса е маыздысы негізгі тексеру дістері: арап жне срап- тексеру.
2.10.2. ТІС ТІСЖЕГІСІНІ КЛИНИКАЛЫ КРІНІСІ
2.10.2.1. КІРЕУКЕ ТІСЖЕГІСІНІ А ДАТЫ КЕЗЕІНДЕГІ КЛИНИКАЛЫ КРІНІСІ (БОР ТСТЕС) (БАСТАПЫ ТІСЖЕГІ) (К02.0)
| Тексеру млімет тері | Симптомдар | Патогенездік негіздеу |
| Шаымы | Кбіне –кп науасты шаымы болмайды, ал егер болса бор тстес немесе пигменттелген датара шаымдауы ммкін (эстетикалы аау) | Тісжегі датары заымдану ошаында кіреукені минералсыздануы нтижесінде пайда болады. |
| арап тексеру | арап тексергенде аны тегіс емес контурлы бор трізді немесе пигменттелген датар аныталады. Датарды клемі бірнеше мм болуы ммкін. Даты беті бтін кіреуке бетіне араанда кгірттеу, жылтыр емес. | |
| Тісжегі датарыны орналасуы | Тісжегіге тн табии сызаттарда жне баса апроксималды беттерде, мойын блігінде орналасады. Ережеге сйкес да біреу, кейде симметриялы заымдану байалады. | Тісжегі датарыны орналасуы бл айматарда ауыз уысыны жасы гигиенасы кезінде де тіс тоаларыны жиналуына жне саталуына олайлы жадай болады. |
| Сгілеп тексеру (зондирование) | Сгілеп тексергенде кіреуке беті тыыз, ауырмайды. | Кіреукені беткі абаты бзылмайды, соны нтижесінде минералсыздану дерісімен атар сілекей компоненттері есебінен айта минералдану дерісі бірге жреді. |
| Тіс беттерін кептіру | Тіс беттерін кептіру кезінде а датар айын крінеді. | Кептіру кезінде минералсызданан заымдану ошаыны беткейасты белдеуінен кеейген шаын кеістіктерден су булана[w36] ды жне оны оптикалы тыыздыы згереді. |
| Тіс тіндерін витальді бояу | 2% метилен кгі ерітіндісімен бояанда ртрлі арынды кк тске боялады. Даты оршаан бтін кіреуке боялмайды. | Бояыш ерітіндіні заымданан ошаа енуі кіреукені бетасты абатыны минералсыздануы шаын кеістіктерді лаюымен жне кіреуке призмасыны рылымыны згеруімен сипатталады. |
| Термодиагностика | Температуралы тітіркендіргіштерге ауыру сезімі болмайды. | Кіреуке дентин шекарасында жне дентин ттікшелерінде одонтобласт сінділері тітіркендіргіш серінен алыс. |
| ТЭ (ЭОД) | ТТЭ 2–6 мкА те | лпа деріске атыспаан |
| Трансиллюминация | Бтін тісте суле ешандай клеке бермей біркелкі теді. Тісжегімен заымданан белдеуде кгірт шекарасы аны да болады. | Сулені рылымы бзылан айматан туі сулені кгірттенуіне сер етеді. Тінде оптикалы тыыздыы згереді. |
2.10.2.2. ААУ КІРЕУКЕДЕ ОРНАЛАСАН КЕЗДЕГІ КІРЕУКЕ ТІСЖЕГІСІНІ КЛИНИКАЛЫ КРІНІСІ (К02.0) (БЕТКЕЙ ТІСЖЕГІСІ)
| Тексеру мліметтері | Аныталан симптомдар | Патогенездік негіздеу |
| Шаымы | Кейбір жадайда науастар шаымданбайды. Кбіне –кп науастар химиялы, тттіден, аздап ышылдан болатын ыса мерзімді ауыру сезіміне жне тісті атты тіндеріндегі аауа шаымданады. | Кіреуке минералсыздануы оны ткізгіштігін жоарылатады. Соны нтижесінде заымдану ошаынан химиялы заттар кіреуке дентин байламына тсіп, осы айматы ионды тепе-тедігін згертеді. Ауру сезімі дентин ттікшелеріндегі жне одонтобластар цитоплазмасындаы гидродинамикалы жадайды згеру нтижесінде пайда болады. |
| арап тексеру | те тере емес кіреукеде орналасан тісжегі уысы аныталады. Табаны жне абыралары кбіне пигменттелген. Шеттерінде бортстес немесе пигменттелген даты тісжегіге тн айма болуы ммкін. | Кіреукеде аау тісжегі туындатушы факторды серінен ышылдарды кіреукеге за сер етуі жадайдында пайда болады. |
| Орналасуы | Тісжегіге тн орналасады: табии сызаттар, жанасу беттері, мойын блігінде. | Тіс атарыны кп жиналатын жне осы айматарда ауыз гигиенасыны ктімі нашар болу салдарынан |
| Сгілеп тексеру | Тісжегі уысыны табанын сгілеп тексеру жне ыру атты, біра тез басылатын ауру сезімін туындатады. Сгілеп тексергенде аау беті тегіс емес. | уысты табаныны кіреуке дентин байламына жаын орналасуы кезінде сгілеп тексеру одонтобласт сінділерін тітіркендіруі ммкін. |
| Термодиаг- ностика | Жылыа тіс жауап айтармайды. Суыа ыса мерзімді тез басылатын ауру сезімі пайда болады. | Кіреукені жоары дрежеде минералсыздануы салындатушы агентті енуі одонтобласт сінділерінде реакция туындатуы ммкін. |
| ТЭ-ЭОД | Электр тогына реакция 2–6 мкА, сау тісті электр тогын ткізгіштігіне сйкес келеді. |
2.10.2.3. ДЕНТИН ТІСЖЕГІСІНІ КЛИНИКАЛЫ КРІНСІ (К02.1) (ОРТА ТІСЖЕГІСІ)
| Тексеру мліметтері | Симптомдар | Патогенездік негіздеу |
| Шаымы | Кбіне науастар шаымданбайды немесе тісті атты тіндеріні аауына шаымданады; Дентин тісжегісі кезінде —темперауралы жне химиялы тітіркендіргіштерден болатын ыса мерзімді ауру сезімі | Кіреуке дентин шекарасыны е сезімтал белдеуі бзылан, дентин ттікшелер жмсаран дентин абатымен жабылан, ал лпа тісжегі уысынан тыыз дентинмен блінген. Орынбасушы дентин маызды рл атарады. |
| арап тексеру | Орта тередіктегі кіреукені толы алып жатан, жартылай кіреуке-дентин шекарасына дейін орналасан уыс аныталады. | Тісжегі туындатушы факторды саталуы кезінде жне тісті атты тіндеріні минералсыздануыны рі арай жаласуында тісте уыс пайда болады. уыс кіреуке абатын толы заымдайды, кіреуке-дентин шекарасын жне дентинді жартылай амтиды. |
| Орналасуы | Орналасуы тісжегіге тн: — табии сызаттар, жанасу беттері, тісті мойын блігі | Тіс атарыны жиналуына жне ызметіне олайлы жадай |
| Сгілеп тексеру | уысты табанын сгілеу кезінде аздап ауырады немесе ауырмайды. Кіреуке –дентин шекарасын сгілеп тексергенде ауырады. Жмсаран дентин абаты аныталады. Тісжегі уысы тіс уысымен байланыспаан. | уысты табанында ауыру сезіміні болмауы дентинні минералсыздануы одонтобласт сінділерін бзылыса шыратады. |
| аып тексеру-Перкуссия | ауырмайды | деріс лпа жне периодонт тінін амтымаан. |
| Термодиагностика | Кейде температуралы тітіркендіргіштерден ыса мерзімді ауыру сезімі болады. | |
| ТЭ-ЭОД | 2–6 мкА. лпада абыну дерісі жо. | |
| Рентгенодиагностика | Тіс айматарында кіреукеде жне дентинде жартылай аау бар. | Тісті атты тіндеріндегі минералсыздану ошаы рентген сулесін аз млшерде стап алады. |
| уысты егеп- тазалау | Егеп- тазалау кезінде табанында жне абыраларында ауырсыну сезімі болады. |
2.10.2.4. ЛПАНЫ БАСТАПЫ АБЫНУЫНЫ КЛИНИКАЛЫ КРІНІСІ (ЛПАНЫ ЫЗАРУЫ) (К04.00) (ТЕРЕ ТІСЖЕГІ)
| Тексеру мліметтері | Аныталан симптомдар | Патогенездік негіздеу |
| Шаымы | Температуралы тітіркендіргіштерден, аз клемде механикалы жне химиялы тітіркендіргіштерден, тітіркендіргіштерді алып тастааннан кейін тез басылатын ауру сезімі | лпадаы айын крсетілген ауыру сезімі тіс лпасын тісжегі уысынан бліп тран дентин абаты те жа, жартылай минералсыздануа шыраандытан, ртрлі тітіркендіргіштерді серіне сезімтал. |
| арап тексеру | Жмсаран дентинге толы тере тісжегі уысы | уысты тередеуі заа созылан минералсыздану жне біруаытта дентинні органикалы компоненттеріні дезинтеграциялануы нтижесінде болады. |
| Орналасуы | Тісжегі уыстарыны орналасуына тн | |
| Сгілеп тексеру-Зондирование | Жмсаран дентин аныталады. Тісжегі уысы тіс уысымен байланыспайды. уысты табаны тыыз, сгілеп тексергенде ауырады. | |
| Термодиагностика | Температуралы тітіркендіргіштерден, тітіркендіргішті алып тастааннан кейін тез басылатын атты ауыру сезімі | |
| ТЭ-ЭОД | Тіс лпасыны электр озыштыы алыпты жадайда, кейде 10–12 мкА-ге дейін тмендейді. |
2.10.3. ТІСЖЕГІНІ САЛЫСТЫРМАЛЫ ДИАГНОСТИКАСЫ
2.10.3.1. КІРЕУКЕ ТІСЖЕГІСІІНІ А ДА КЕЗЕІНІ САЛЫСТЫРМАЛЫ ДИАГНОСТИКАСЫ (БОР ТСТЕС, БАСТАПЫ ТІСЖЕГІ) (К02.0)
| Аурулар | Жалпы клиникалы кріністері. | Айырмашылы кріністері |
| Кіреуке гипоплазиясы (тебіл трі) | Аымы симптомсыз. Кіреуке бетінде ртрлі клемдегі беті жылтыр, тегіс бор тстес да аныталады. | Негізінен кбіне траты тістер ана заымданады. Датар тісжегіге тн емес айматарда орналасады. (тістерді дестеу беттерінде, тмпешіктерінде). Тістерді жйелі заымдануы жне тістерді шыу мерзіміне , минералдануына сйкес симметриялы орналасуы тн. Да шекаралары тісжегіге араанда аны. Да бояыштармен боялмайды. |
| Флюороз (жолаты жне тебіл трі) | Кіреуке бетінде беті тегіс, жылтыр бор тстес датар аныталады. | Траты тістер заымданады. Датар тісжегіге тн емес айматарда орналасады. Датар симметриялы орналасады жне те кп. Да бояыштармен боялмайды. |
2.10.3.2. КІРЕУКЕ ТІСЖЕГІСІНІ САЛЫСТЫРМАЛЫ ДИАГНОСТИКАСЫ (К02.0) (БЕТКЕЙ ТІСЖЕГІСІ)
| Аурулар | Жалпы клиникалы кріністері. | Айырмашылы кріністері |
| Кіреуке гипоплазиясы | Кіреуке аауы | Траты тістер заымданады. Датар тісжегіге тн емес айматарда орналасады. (тістерді дестеу беттерінде, тмпешіктерінде). Тістерді жйелі заымдануы жне тістерді шыу мерзіміне , минералдануына сйкес симметриялы орналасуы тн. Аау аймаындаы кіреуке беті тегіс, тыыз. Сгілегенде ауырмайды. Аау клемі траты. |
| Флюороз (бор тстес-нктелі-эрозиялы трі) | Тіс бетінде кіреуке дегейінде аау аныталады. | Аауларды орналасуы тісжегіге тн емес. Кіреуке аймаыны деструкциясы ретсіз орналасан. |
| Сына трізді аау | Тістерді атты тіндері кіреукесіні аауы. Кейде механикалы, химиялы, физикалы тітіркендіргіштер серінен ауыру сезімі болады. | Заымдануа зіндік йлесімді пішін тн. (сына трізді). Аау тістерді вестибулярлы бетінде сауыт жне тбір шекарасында орналасады. Аауды беті жылтыр, тегіс, бояанда боялмайды. |
| Кіреуке, дентин эрозиясы | Тісті атты тіндеріні аауы. Механикалы, химиялы, физикалы тітіркендіргіштерден ауыру сезімі болады. | Тістерді сауыт бліктеріні вестибулярлы бетіндегі кіреуке жне дентинні арынды ааулары. стігі жаты крек тістері, жне екі жаты сйір жне кіші азутістері заымданады. Астыы жаты крек тістері заымданбайды. Тередігіне арай пішіні аздап иілген. |
2.10.3.3. ДЕНТИН ТІСЖЕГІСІНІ САЛЫСТЫРМАЛЫ ДИАГНОСТИКАСЫ (К02.1) (ОРТА ТІСЖЕГІСІ)
| Аурулар | Жалпы клиникалы кріністері. | Айырмашылы кріністері |
| Даты кезедегі кіреуке тісжегісі | дерісті орналасуы. Аымы симптомсыз. Кіреуке бетінде аздап тсі згерген. | уысты болмауы. Кбіне тітіркендіргіштерге реакция болмайды. |
| Даты кезедегі беткі абаты бтіндігіні бзылуымен жретін кіреуке тісжегісі | дерісті орналасуы. Аымы симптомсыз. уыс болады. абыралары жне табаны пигменттелген. Химиялы тітіркендіргіштерге аздап ауыру сезімі болады. Тіс суыа жауап айтармайды. ТЭ — 2–6 мкА | уыс кіреуке дегейінде орналасан. Сгілеп тексергенде уыс табанында айын крінетін ауыру сезімі болады. |
| Бастапы лпа абынуы (лпаны ызаруы) | Тісжегі уысыны болуы жне оны орналасуы. Температуралы, механиКалы, химиялы тітіркендіргіштерден ауыру сезімі болады. Сгілегенде ауырады. | Ауыру сезімі тітіркендіргіштерді алып тастааннан кейін басылады. Сілеп тексергенде табанында кбіне ауыру сезімі бар. |
| Сына трізді аау | Тістерді атты тіндеріні кіреукесіні аауы. Кейде механикалы, химиялы, физикалы тітіркендіргіштерден ауру сезімі болады. | Заымдануа зіндік йлесімді пішін тн. (сына трізді). Аау тістерді вестибулярлы бетінде сауыт жне тбір шекарасында орналасады. Аауды беті жылтыр, тегіс, бояанда боялмайды. |
| Периодонтты созылмалы абынуы | Тісжегі уысы | Тісжегі уысы тіс уысымен байланысан. уысты сгілеп тексергенде ауырмайды. Тітіркендіргіштерге реакция болмайды. ТЭ- 100 мкА жоары. Рентген суретте периодонтты созылмалы абынуыны бір тріне сйкес згерістер аныталады. уысты егеп тазалаанда ауырмайды. |
2.10.3.4. ЛПА АБЫНУЫ БАСТАЛУЫНЫ САЛЫСТЫРАМАЛЫ ДИАГНОСТИКАСЫ (ЛПАНЫ ЫЗАРУЫ) (К04.00) (ТЕРЕ ТІСЖЕГІ)
| Аурулар | Жалпы клиникалы кріністері. | Айырмашылы кріністері |
| Дентин тісжегіс | Тісжегі уысы жмсаран дентинге толы. Механикалы, химиялы, физикалы тітіркендіргіштерден ауыру сезімі болады. | уыс те тере, кіреукені салбыраан шеттері жасы, аны крінеді. Ауыру сезімі тітіркендіргіштерді алып тастааннан кейін басылады. ТЭ 10-12мкА дейін тмендеген. |
| лпаны жедел абынуы | Тіс уысымен байланыспайтын тере тісжегі уысы бар. Механикалы, химиялы, физикалы тітіркендіргіштерден ауру сезімі болады. Сгілегенде тіс табаныны барлы аймаында ауыру сезімі аныталады. | Барлы тітіркендіргіштерден пайда болатын ауыру сезімі, тітіркендіргіштерді алып тастааннан кейін біраз уаыта дейін созылады, стама трізді, себепсіз басталатын ауыру сезімі. Ауыру сезімі шкіл нерв тарматары бойымен таралуы ммкін. Тісжегі уысыны табанын сгілеп тексергенде табан бліміні бір аймаында ауыру сезімі болады. |