CRT bacteria» жйесі кмегімен экспресс діспен анытау. 3 страница

2.10.4. ЦЕМЕНТ ТІСЖЕГІСІ (К02.2)

Тісжегі тіс сауытымен атар тіс тбірін де заымдайды. Тбір тісжегісі негізінен 35-45- тен асан адамдарда кездеседі. Тбірді заымдануы кезінде цемент тісжегісі дамиды. (К02.2), тбір дентиніні тісжегісі (К02.1), ал кейбір жадайларда тоталан тісжегі болуы ммкін. (К02.3). Тбір тісжегісіні дамуына міндетті трде– ызылиек рецессияы болуы нтижесінде туындайтын тбірді бір блігіні жалааштануы керек.

Ауыз уысы гигиенасыны ктіміні нашар болуы, яни цемент тісжегісі дамуында мні зор. Пародонт аурулары, ас рамындаы кмірсуларды кп болуы жне жас млшері цемент тісжегісіні дамуында те маызды.

Цемент тісжегісіні тікелей себептері тіс аында тісжегі туындатушы микроорганизмдер ызметіні ферменттенуі нтижесінде жиналан органикалы ышылдар жне нашар ауыз уысыны гигиенасы болып табылады. Тіс аындаы рН критикалы млшерден тмен болуы цементті жне тбір дентиніні минералсыздануына алып келеді.

арап тексергенде заымдану ошаындаы цемент тісжегісі лкен емес клемдегі кдімгі сары тстес даа сас келеді. Цементті алыдыы те лкен емес, сондытан оны беттері шайнау дерісі кезінде немесе гигиеналы процедурадан тез ажалады да, тбір айматары жалааштанады.

Осыны нтижесінде цемент тісжегісі тбір дентиніне тез таралады. Тбір дентиніні тісжегімен заымдануы цемент тісжегісі сияты алашында минералсыздану нтижесінде тсі згереді. Тбір тісжегісіні аымы созылмалы. Заымдану ошаы кбіне тбір бетіне арай тарайды да, кейде ана тереденеді. Негізінен аымы симптомсыз жреді. Науастарды кбіне косметикалы аспектісі мазалайды. Тбір цементіні тісжегісі мен тбір дентиніні тісжегісін тіс сауытыны мойын блігінде орналасан тісжегімен, сына трізді ааумен, кіреуке эрозиясымен салыстырады.

Цемент тісжегісі мен тбір дентиніні тісжегісін алашы кезеінде емдеу рационалды гигиеналы процедура, айта минералдау шараларын жргізу болып табылады. Консервативті емні нтижесінде, ауыз уысы гигиенасыны сапалы жадайы кезінде заымданан айма оыр тстес болып біртіндеп пигменттеледі.Заымданан тін тыыздалады жне жылтыр болады. Тісжегі уысын тек пломбылау керек. Пломбылау нтижесі кбіне науасты ауыз уысы гигиенасын дрыс сатауынан болады. Тама рамында кмірсулы диетаны аз болуына мн беру керек. Тісжегі уыстарын Блек жйесіні V класы бойынша егеп- тазалап, пломбылау керек. Материалдардан кміс амальгамасын, иономерлі цементтерді жне композиттік материалдарды олдануа болады.

ІСТЕРДЕГІ ТОТАЛАН ТІСЖЕГІ (К02.3)

азіргі кезде тісжегіні белсенді аымды минералсыздануымен атар кіреукеде айта минералдану дерісіні жретіні длелденген. Кейбір жадайлара жне кіреукедегі минералсыздану дерісіні дрежесіне байланысты тісжегі дерісіні тотауы ммкін. айта минералдану дерісі шін кіреукені органикалы матриксіні бтіндігі міндетті шарт болып табылады. Науасты анамнезінен кіреукедегі тсі згерген ошаты за уаыт транын анытауа болады. Бірнеше тістерді заымдануы кезінде аауды сипаттамасы бірдей. арап тексеру кезінде кіреуке бетіндегі да аймаында кедір- бдырлы аныталады, біра беткі абатты бтіндігі бзылмаан.

Тісжегі даыны тс рекісіні р-алуан болуын жылдамдамыан минералсыздануа жатызуа болады. Ашыл-ызыл тсті датар кіреукені интермитациялы минералсыздануына тн болса, ал ара –оыр жне ара тсті тісжегі датары минералсыздану дерісіні тотааны жайында млімет береді. Бір да аймаындаы пигменттелген р алуан рекіні а тстес минералсызданан айматарымен осарлана кездесуі байалады. Бл тісжегі даыны р белдеуіндегі минералсыздану жне айта минералдау дерісіні біркелкі болмауына тікелей байланысты. Тісжегі, тісжегі даыны барлы даму сатысында тоатуы ммкін, біра минералсыздану дерісіні тратануы жне тотауы а тстес тісжегі даыны пмгменттелген тстес даа ауысуында ана болуы ммкін. А жне ашы-оыр тс кезіндегі патологиялы деріске негізінен интермитациялаушы сипат тн.

Пигментті субстратты пайда болуы – минералсыздану жне айта минералдану сияты екі арама-арсы дерісті арындылыына жне патологиялы дерісті тратануы мен дезинтеграциялануыны крінісі ретінде оыр немесе ара тстес датарды пайда болуымен суреттеледі.

Кіреукеге ышылды сер етуі кіреукеде тісжегі аауыны пайда болу себебі емес. Сілекейді буферлік асиетіне байланысты кіреукедегі минералсызданан ошаы жартылай айта минералданады. Минералсыздану жне айта минералдану дерістері тек ана жергілікті факторлара ана байланысты емес, олар медициналы-леуметтік факторлар мен организмні жалпы жадайымен тыыз байланыста. Олар кмірсулары, тіс атары, ауыз уысыны гигиена дегейі, ауыз суындаы фторды млшері, жас млшері, аурулар мен мір сру салты болып табылады.

Тісжегіні дамуына организмні жалпы жадайы, сілекейді бліну жылдамдыы, клемі жне буферлік асиеті тікелей сер етеді.

Тоталан тісжегіні дамуындаы маыздысы сырты абатыны бтіндігіні, кіреуке абатыны бетіні бтіндік дрежесі, ионды селективті мембрана асиетіні болуы, минералсыздану ошаыны дамуына ана емес айта минералдануды да амтамасыз етеді. Тісжегіні а даты кезеінде тісжегі туындатушы жадайды жойан кезде кері даму немесе тісті атты тіндеріні минералсыздануыны тотауыауыз сйытыыны айта минералдаушы асиетімен немесе айта минералдаушы препараттарды олдану нтижесінде дамиды.

Тісжегіні тратанан сатысы болып табылатын, пигменттелген даты кезеінде айта минералдау терапиясы нтиже бермейді. Дрігер- стоматологты пигменттелген да кезіндегі тактикасы тмендегідей: егер тісжегі датарыны клемі лкен болмаса немесе гигиеналы процедура жргізуге олайлы орналасса, онда тек динамикалы баылау жргізіп отырады, ал баса жадайларда, сіресе жанасу бетінде орналасан кезде тсі згерген тіндерді егеп алып тастау жне пломбылауы ажет.

1- КЛИНИКАЛЫ ЖАДАЙ

30 жастаы пациент профилактикалы тексерілу масатында келіп аралан. арап тексергенде ызыл иегі ызаран, ісінген, сгілегенде анайды. Тістері жмса апен жабылан. Жмса атарды алып тастааннан кейін 13, 33, 32, 31, 41, 42 тістерді вестибулярлы бетіні мойын блігінде кіреукені табии жылтырлыы жоаланы жне а бортстес датар аныталды. Жоарыда аталан тістерді кіреуке тстеріні брын згергені байалмаан.

1. Осы патология андай заымдануа жатады?

2. Диагноз ойыыз.

3. андай осымша тексеру дістерін олдануа болады?

4. Салыстырмалы диагностика жргізііз.

5.Осы ауруды емдеу жоспарын рыыз.

2- КЛИНИКАЛЫ ЖАДАЙ

Пациент профилактикалы тексерілу масатында келіп аралан. арап тексергенде ызыл иек ашыл ызыл тсті, ылалды. 35, 36, 47-тістерді шайнау беттеріндегі табии сызаттар пигменттелген. Сгілеп тексергенде ауырмайды, зонд сызаттарда тіреліп алады.

1. Тексеру жоспарын рыыз..

2. Салыстырмалы диагностика жргізііз.

3. Диагноз ойыыз.

ЖАУАП БЕРІІЗ.

1.Тісжегіні заымдануын баалау критериін:

1) ауыз уысыны; гигиеналы сынамасына;

2) БЖА- ПМА сынамасына;

3) пародонт тініні анаышты сынамасына;

4) тістер тісжегісіні арындылыына;

5) сілекейді бліну жылдамдыына.

2.Кіреуке ткізгіштігі келесі аурулар кезінде лаяды:

1) флюорозда;

2) кіреуке эрозиясында;

3) тісжегіні а тстес тісжегі даы сатысында;

4) дентин тісжегісінде;

5) пародонтты жайыла абынуыны орташа дрежесінде

3.Стефан исытыы амтиды:

1) тісжегі кезінде сілекейді ттырлыы динамикасыны згеруін;

2) тісжегі кезінде сілекейді бліну жылдамдыыны згеруін;

3) ауыз уысыны гигиеналы жадайын;

4) тіс аыны рН динамикасыны кмірсулар серінен згеруін;

5) Тісжегі кезінде кіреукені ткізгіштік дрежесін.

4.Тісті атты тіндерін бояуды жргізеді:

1) тісжегіні а даты кезіндегі тісжегіні анытау масатында;

2) тісжегіні а даты кезіндегі тісжегіні емдеу шін;

3) дентин тісжегісін диагносткалау шін;

4) ауыз уысыны гигиенасын анытау шін;

5) периодонтты созылмалы абынуын диагностикалау шін.

5. Дентин тісжегісіне келесі шаымдар тн:

1) тнгі ауыру сезімі;

2) стама трізді ауыру сезімі;

3) химиялы тітіркендіргіштерден ыса мерзімді ауыру сезімі;

4) траты сыздап ауыратын ауыру сезімі;

5) ас абылдаанда ауырады..

6.АХЖ -С-3 жйесі тісжегіні келесі трлерін бледі:

1) орта;

2) тере;

3) кіреуке тісжегісі;

4) беткей;

5) жылдам дамыан тісжегі.

7.Тісжегі датарыны тстері сипатталады:

1) тісжегі аымыны затыы;

2) тісжегі дрежесіні белсенділігі;

3) тісті атты тіндеріні тередеп заымдануы;

4) дентинні деріске атысу дрежесі;

5) кіреуке тісжегісіні дентин тісжегісіне ауысуы.

8.Дентин тісжегісі кезінде уысты орналасуы:

1) тіс лпасында;

2) дентинде;

3) кіреуке жне дентинде;

4) кіреукеде;

5) периодонтта.

9.Дентин тісжегісі кезінде уысты сгілегенде:

1) барлы белбеуде ауырады;

2) уыс табаны аймаында ауырады;

3) барлы белбеуде ауырмайды;

4) бір нктеде ауырады;

5) кіреуке –дентин байланысында ауырады.

10. Тісжегі арындылыын анытау шін олданады:

1) Федоров–Володкин бойынша тіс аы сынамасын;

2) тісжегіні таралуын баалау сынамасын;

3) РМА сынамасын;

4) ТПЖ сынамасын;

5) CPITN сынамасын.

Дрыс жауаптар:

1— 4; 2— 3; 3— 4; 4— 1; 5— 3; 6— 3; 7— 2; 8— 3;

9— 5; 10— 4.

3 -ТАРАУ

ТІСТЕГІ ТІСЖЕГІНІ ЕМДЕУ

ІСТЕГІ ТІСЖЕГІНІ ЕМДЕУДІ ЖНЕ РЕСТАВРАЦИЯЛЫ ТЕХНОЛОГИЯНЫ ОЛДАНУДЫ АМТАМАСЫЗ ЕТЕТІН АСПАПТАР, ОСЫМША ОНДЫРЫЛАР, АКСЕССУАРЛАР.

Аспаптар мен заттар	олдану тсілі	Масаты
1. Стоматологиялы ондыры	Пациентті ртрлі стоматологиялы іс рекеттерге дайындау. Стоматологиялы іс-рекеттерді жргізу	Емдік алдын алу жне аыл- кеес беру шараларын крсету
2. Турбиналы[w37] арнайы жарытандырылан шты	Тісті атты тіндерін егеп- тазалау	Тісті айта алпына келтіруде уысты алыптастыру немесе эндодонтты емдеу кезінде уыса енуге жол жасау
3. Механикалы жарытандырылан шты	Тісті атты тіндерін егеп- тазалау. айта алпына келтірілген тістерді бетін тегістеу	Тісті айта алпына келтіруде уысты алыптастыру. Тіске анатомиялы пішін беру. Тбір зегіні саасын кеейту.
4. Композиттік материалдарды атайтуа арналан галогендік жне сулелі диодты полимеризаторлар.	Суле тыыздыы 400 мВт/см2 кем емес, толын зындыы 380–520 нм галогенді сулемен сер ету	Жабысаты жйені жне сулемен атаятын композиттерді атайтуа арналан.
5. Сулелі фильтрлі немесе сулелі фильтрі клипс тріндегі кзйнек. Егер дрігер немесе кмекшісі кз круіне коррекция жасайтын арнайы ондырыны колданатын болса.	Суле фильтрлейтін кзйнекті сулемен атайтатын аппараттармен жмыс істеу кезінде олданады.	Кз анализаторына гологен сулесіні ауіпті сер етуінен арау
6. Плексигласты ораныс аланы	Мадай стіне киілетін ораныс аланы	Кз азасы жне тыныс жолдарын тісті атты тіндерін егеп- тазалау кезінде, ауыз уысын жне тбір зектерін атты сер ететін антисептиктік препараттармен деуде немесе ртрлі ауіпті инфекциялы ауалы- тамшылы оспаларды тсуінен орау
7. Радиовизиография немесе рентгенография жйесі	Медициналы жадайда рентген сулелерін олдану	Мониторда радиовизиографиялы кріністі алу, тексерілетін объектіні рентгенограммасы
8. Капсула тріндегі пломбалы материалды, соны ішінде амальгамманы араластыруа арналан рал.	Пломбалы материал бар капсуланы бірнеше секунд механикалы шайау, араластыру.	олдануа дайын пломбалы материалды алу.
9. Амальгаманы тісжегі уысына апаруа арналан пистолет.	Амальгаманы пистолетті ысына салып, оны тікелей егеп- тазаланан уыса сыып енгізеді.	Стоматологиялы блмені тазалыын сатау. Материалдарды тасымалдауа те олайлы.
10. Тісжегіні анытайтын сулелі детектор	Тісті атты тіндерін уатты сле шоырымен сулелендіру	Кзге крінбейтін жерде орналасан тісжегі уысын натылау
11. Электроодонто-диагностикалауа арналан рал	Тіс лпасына сл ана сер еткенде электр тогына айтаран жауабын тіркейтін аппарат	Тіс лпасыны жадайын анытау (лпаны міршедігін немесе ондаы згерістерді)
12. Ультрадыбысты скейлер	Жоары жиіліктегі ультрадыбысты тербелісті олдану	Мамандандырылан тіссті шгінділерін алу. Тісті атты тіндерін егеп- тазалау. Тбір зегіні тазалану сапасын жасарту
13. Ауалы абразияа арналан ондыры	Ауаны лкен ысымымен майда дисперсілі нтаты олдану	Пигменттелген датарды, соны ішінде енуге иын, иілген тіс беттеріндегі шылым шегушілерді атарын алуа арналан
14. Арнайы резекелер мен щеткалар	Механикалы штыты кмегімен жне арнайы ойыртпатармен жмыс істеуге арналан	Пигменттелген датарды, соны ішінде енуге иын, иілген тіс беттеріндегі шылым шегушілерді атарын алуа арналан. Тіс атарын аланнан кейін тіс тбірлерін жне айта алпына келтірілген тіс беттерін жылтыратуа жне тегістеуге арналады.
15. Артикаина жне лидокаин негізінде жасалан анестетиктер	Карпульді анестетиктермен инфильтрациялы немесе ткізгіштік жансыздандыру жасайды.	Ауру симптомын басу.
16. Жансыздандыруа арналан карпульді шприцтер мен инелер	Карпульді анестетикпен шприцке ойып, оан инені брап орнатады да, шприцті поршеніне кш сала отырып ішіндегі анестетикті баяу егеді. .	Ауру симптомын басу.
17.Тісті атты тіндерін егеп- тазалауа арналан алмазды жне аттыоспалы борлар	Турбиналы немесе механикалы штытарды олдана отырып, здік-здік айталап жмыс істеу	Тісті алпына келтіру шін уысты алыптастыруа немесе тбір зегі сааларына енуге жол ашу
18.Тегістеп жылтырату жйесі, реставрациядан кейін жылтырату межелік жйе, реставрация бетін жылтыратуа арналан карбидті жне алмазды борлар, майыса полиэстерден даярланан абразивті жолатар.	Турбиналы немесе механикалы кері айналатын штытарды олданады.	Реставрация бетін тегіс жылтыратады.
19.Суле ткізгіш жолатар (матри- цалар), металлды матрицалар (мбебап). Матрицаны контурлы жйесі	Блек жйесі бойынша II, III, IV классты тісжегі уысын айта алпына келтіру кезінде тістер арасына орнатады.	Жасанды нктені алпына келтіру, тіске анатомиялы пішін беру
20. Матрица стаыш	Тіс арасындаы арада матрицаны стап труа арналан	Блек жйесі бойынша II класс тісжегісін айта алпына келтіру кезінде олданады.
21. Ааш сыналар	Матрицаны тістер арасына ойаннан кейін орнатады.	Матрицаны стап тру шін
22.Унидозаа арналан пистолет	Пистолетке композиттік материал толтырылан унидоз орнатады. Пистолетті озалтышын басан кезде унидоздан композиттік материал сыылып шыады.	Пациенттен пациентке инфекцияны таралуын алдын алу шін
23. Уаытша жне траты пломбалы материалдар. композиттер, соны ішінде тмен модулді (аымды), бктелген, амальгама, шыныполиалкенатты цементтер	Материалдарды нсамаларымен танысу керек	Тісжегі уысын уаытша жабуа немесе траты реставрациялау шін
24.Гидроксид кальций рамдас емдік тсемдер	Доал аспаппен (ныыздаыш-штопфер) ашылан лпа мйізшесіне немесе уыс табанына ояды.	Орынбасушы дентинді ынталандыру
25. Тістерді байлауа арналан синтетикалы полимерлі ма- териалдар (таспа-лента), материалды кесуге арналан айшы	Материалдарды нсамаларымен танысу керек	озалан тістерді байлап атайтуа, тісі жо айматарда тіс ою шін
26. Шыны талшыты штифттер	Тбір зегіне цементті кмегімен енгізіп, атайтады.	Тіс пішінін айта алпына келтіру кезінде осымша ала жасауа олданады.
27. Титанды анкерлі штифттер	Тбір зегіне цементтерді кмегімен енгізіп, атайтады.	Тіс пішінін айта алпына келтіру кезінде осымша ала жасау ретінде олданады.
28. Кіреуке жне дентинді уландыруа(травление) арналан ышыл материал	Дентинге 10– 15 с, ал кіреукеге — о 15 -30 с	Композиттерді тіс тінімен жанасу алаын шаын кеістіктер арылы лайтады.
29. Пломба бетін тегістеу жне егеу кезінде пайда болан шаын сызаттарды жабуа арналан материал — Optigard	Кіреуке жне реставрация бетін пломба шекарасынан 2 мм араашытыта кондиционерлейді, ышылды сумен жуып тастап, аппликатормен кептіріп жа абат материалмен жауып, ауамен рлейді де, 20сек атайтады.	Реставрация мерзімін зарту.
30.нтасыз резеке олаптар	р пациентті абылдар алдында ауыстырады.	Инфекциялы баылау. Инфекцияны таралуыны алдын алу.
31. Жмса, жа ораныш бет перделері (маски)	3–4 пациентті абылдааннан кейін ауыстырады.	Инфекциялы баылау. Инфекцияны таралуыны алдын алу.
32. Тістерді ауыз сйытыынан ошалауа арналан мата біліктері	Біліктермен сілекей шыатын сілекей без ттікшелері орнына ояды.	ра операциялы ала жасау
33. Гигиеналы екі абатты ра полиэтиленді сулы. «олтырауын» типтес сулыты стап труа арналан ысыштар	Сулыты пациентті кеуде тсына арай су тартыш абат жаымен жауып, ысышпен статады.	Гигиеналы шараларды талаптара сйкес орындау
34. Сілекей сорыштар, шасорыш штытары.	Ауыз уысынан сйытыты, ерітінділерді, тбір зегінен шыарылан сулы- ауалы массаларды сорып шыарады.	ра операциялы ала жасау. Гигиеналы шараларды талаптара сйкес орындау.
35. штытарды майлауа арналан баллондар	Арнайы ондыралар арылы штытарды майлайды.	штыты йкеліске шырайтын блшектерін майлау жне тазалау
36. Антисептиктік ерітінділі баллондар жне арнайы гигиеналы сулытар	Пластмасса жне металлдан жасалан стоматологиялы ондырыларды бетін дейді: полимеризаторларды, ультрадыбысты штытарды, турбиналы жне механикалы штытарды т.б.	Инфекциялы баылау. Медициналы мекемелерде санитарлы-эпидемиологиялы талаптарды орындау
37. Коффердам	Емдеуді талап ететін тістерге ояды.	Операциялы алады ртрлі нрсемен ластанудан сатау. Бгде заттарды жтып ою немесе бгде затты трып алуынан орау.
38.Стоматология-лы ретрактор	Ауыз уысыны кіре берісіне орнатады.	Жмыс алаыны жасы крініп труын амтамасыз етеді.
39. Композиттік материалдарды тсін тадауа арналан прибор	Приборда арнайы шлюминациялы флюренциялы суы катодтаы кндізгі солтстіктік аспан тстес суле шыаратын, тісті табии тсін тадауда те олайлы RGB- шамын олданады.	Композиттерді тсін оай, жеіл жне атесіз тадау
40. Автоклавтарда аспаптарды жне науашытарды залалсыздандыруа арналан арнайы пакет	Дезсйытыта тазалананнан жне тиісті уаыт сталынаннан кейін аспап жиынтытарын арнайы пакеттерге науашытармен бірге орап, автоклава ояды.	Инфекциялы баылау. Медициналы мекемелерде санитарлы-эпидемиологиялы талаптарды орындау
41. Ультрадыбысты ванна	ралды осу кезінде сйыты ортасында ультрадыбысты тербеліс пайда болады.	Автоклава ояр алдында аспаптарды толытай тазалау
42. Автоклав	Былан аспаптарды автоклава ойып, керекті температура режимін орнатады 134° С, ысымы 321 бар, жне 40 мин кейін аспаптар толы залалсыздандырылады	Инфекциялы баылау. Медициналы мекемелерде санитарлы-эпидемиологиялы талаптарды орындау
43. Глассперленді стерилизатор.	Глассперленді шарлар. Глассперленді шарлы камераа аспаптарды салады. Приборды осан кезде шарлар тез ызады жне аспаптар залалсыздандырылады.	Инфекциялы баылау. Медициналы мекемелерде санитарлы-эпидемиологиялы талаптарды орындау
44. абыралы немесе бактерицидтік шамдар	Ультраклгін сулесімен сер ету	Аспаптарды сатау. осымша заласыздандыру. Медициналы мекемелерде санитарлы-эпидемологиялы талаптарды орындау