опыраты лгісін анализге дайындау дісі.

Топыра лгісін анализге дайындау шін белгілі ретпен мынандай жмыстар жргізіледі. Алынан топыра лгілерін лабораторияа жеткізеді. рбір лгіні жалап ааза жаяды. Егерде топырата ірі кесектеркездессе, оларды олмен гітеді. Тастарды жне баса оспаларды теріп, алады. сімдіктерді тамырларын, шіріген органикалы алдытарды алу керек. Одан кейін топыраты гітіп електермен елейді. ртрлі анализге ртрлі млшердегі електерді олданады. Жалпы топыраты електейтін арнайы електер жиынтыы болады. алыпты трде електерді тесіктеріні млшері 10,7,5,3,2,1,0,5;0,25 мм

 

опыраты механикалы рамын талдау.

Механикалы топыра рамы –топыраты райтын р лкенді кішілі блшектерді сан млшері.

р блшектер здеріні млшерлеріне арай бірнеше топа блінеді: тас, иыршы тас, ірі м, орта м, са м, ірі ша, орта ша, са ша, ірі ылай, коллоидтар. Топыратаы 0,01 мм блшектерді лесіне арай Н. Качинский бойынша жйелеуді олданып топыраа анытама беруге болады.

Топыраты аасын анытау.

Ол шін 500 г топыра лгісін алып електерден елеп, млшерлеріне арап блек-блек ааза тгіп лшейді. Барлы топыраты клемінен р блшектерді лесін пайыз есебімен есептейді.

Топыра лпасын анытау.

Бл анализ су ерітіндісінде топыра нтаыны з салмаымен осыоып тсуыне негізделген. р трлі фракциялар р трлі жылдамдыпен тсуіне байланысты.

 

опыраты атты блігіні тыыздыын анытау.

Топыраты атты фазасыны тыыздыы деп белгілі бір клемдегі топыраты атты фазасыны салмаын айтады. Топыраты атты фазасыны тыыздыы шамамен 2,5-2,7 г\см те боладыанытау шін пикнометрлік дісті олданады.

Жмысты орындау:

1. 10 г топыра лшеп алынады.

2. Пикнометрді 100мл сызыына дейін су йылады. лшенеді.

3. Пикнометрді ішіндегі суды жартысын тгіп, ішіне жоарыда лшеп алынан топыра салынады.

4. Пикнометрді ішіндегі заттармен 30 минут айнатылады

5. Пикнометрді суытып, сызы белгісіне дейін сумен толтырылып, лшенеді.

6. Топыраты атты фазасыны салмаы формуламен есептеледі:

Х= A/(А+В)-С

 

опыраты клемдік салмаын анытау.

Бл да топыраты жалпы тыыздыы, біра табии жадайда аныталады, рамындаы сумен, ауамен бірге. Топырата шамамен 1-1,9 г/см³

1. Кішкене топыра кесегі алынады, тігін жібімен байланады, лшенеді.(А)

2. Жіпті шетінен стап, стаканда балып тран парафинге салынып алынады. Ол лшенеді (В)

3. Цилиндрге белгілі млшерге дейін су йылады. Оны ішіне жіптен стап трып парафинделген топыра салынады. Ктерілген суды клемі аныталады. (О₂)

4. Парафинні клемін (О₁) есептейді, О₁= B-A/0,89

5. Клемді салма мына формуламен есептелінеді:

Х=А/О: О=(О₂-О₁)

опыраты ылттіктеріні су сыйымдылыын анытау.

Топыраты ылттіктеріні су сыйымдылыы дегеніміз- топыраты топыра астынан су беріліп тран кезде ылттіктерді суа аныуы.

Анытау шін

1. Тбінде сеткасы бар бос стаканды лшейді.

2. Топыраты алып тбінде сеткасы бар сол стаканны 2/3 блігін толтырып, лшейді.

3. Ылалданан татаны стіне ойып, суа анытырылады., лшенеді

Х= (Д-С)/(С-В):

опыра реакциясын анытау.

Топыра реакциясы оны андай заттарды сііргендігіне байланысты. Егер топыра сутегін, немесе аллюминийді сіірсе, ол ышыл болады; натрийді сіірген топыра сілтілі, ал кальцийге аныан реакциясы бейтарап болады. Анытау шін 5 г топыра лгісін алып, стакана салып, 1:5 млшерде су яды. Ерітіндіден потенциометр арылы рН крсеткішін анытайды.

опыратаы карбонаттарды анытау.

Топыратаы карбонаттар кмір ашылыны кальций, магний тздары. Карбонаттарды топырата барын немесе жоын 10 пайызды тз ышылымен біледі. Анытау тсілі тз ышылыны топыраа сер еткенінде кмір ышыл газыны блініп шыанына негізделген Кальциметрді олданып анытайды.

 

опыратаы гумус млшерін анытау.

Топыратаы гумус млшері И.В.Тюрин дісімен аныталады.

0,25 мм електен ткізілген топыра лгісін 100 мл колбаа салып, стіне 10мл 0,4 н калий бихроматын яды. Колбаны аузын тоазтышпен жауып ойып 5 минут айнатады. Содан кейін суытып индикатор фенилантранил олданып 0,2 н Мор тзымен титрлейді. Бірге баылау колба алынады, топырасыз мына формуламен кміртегі есептеледі:

С= (а-в)н0.03/ топыра салмаы

Содан кейін гумусты былай есептейді.

Гумус, % = С*1,724