отыу – алкоголь, фенобарбитал.
2. Тотысыздандыру нирогруппанын амин группасына айлатады /анаприлин, фенамин/.
3. Дезаминерлендіру /эфедрин/.
4. Гидролиз /жергилик анестетиктер/.
5. Органикалы жне неорганикалы молекуласы осылу.
А/ Ацетильдендіру – ацетил тобы, карбоксид тобына /сульфаниламидтер/.
Б/ Эфирды сульфаттарды пайда болуы /стероидтер/.
В/ Глюкуронилдтердін болуы /левомицетин, морфин, норадреналин/.
Жас балаларда
Бауыр ауруларында
Шыу жолдары бйрек арылы
Ішек арылы
Механизм сері
2 аидамен жреді тежеу оздыру.
Барлыы спецификалы рецептор арылы журеді. Д.з. тікелей оздырыш сер рсетмететін рецепторлара олар агонистер, спецификалы рецепторлара тежеуші су, рсететіндер антагонистер деп айтамыз.
СЕРЛЕР
Жергілікті
Резорбтивті – аа барып
Рефкторлы сер
Басты сер – ем ретинде
Идиосинкразия – жоары сезимталды ферменттерді тотыына байланысты.
Кері жаымсыз серлері:
Фармакодинамика – дрілі заттарды биологиялы жне терапевтик эффектесін менгеретін фармакологиянын бір блім.
рбір фармакологиялы эффект негізінен дрілі заттарды азамен атынасынын нтіжесін рсетеді, біріншілік фармакодинамиканын серде дрілік заттар / жач/ денгейде рсетеді. Сосын бл сері тіндере, функциональды жйеге апа, сонында барлы азаны тршілі рекеті згереді. рбір дрілік заттар сонында биохимиялы, физиологиялы процесстере сер етіп, тірі жйесе ол 2 принциппен тежелеу. Рецепторлара арнайы сері. Рецептор – макромолекулярлы рлым, химиялы осылыстара сезимтал. Рецепторларды озу жне тежелу активтилігін тікелей сер ететін препараттарды агонист деп, ал агонисттерге арсы сер ететін заттарды – антагонист айтамыз.
Кйбір дрілік заттар ферменттердін активтілігін жоарылатап немесе тмендейтін отырады.
Дрілік заттардын серінін трлері
ЖЕРГІЛІКТІ - арнайы белгілі бір жере дрілік енгезгенде болатын згерістер .
РЕЗОРБТИВТІ – дрілік заттардын ангеннен кейін болатын згерістер /птеген дрілерге тен/.
РЕФЛЕКТОРЛЫ - дрілік заттардын нервтін сезімтал ушымен.
1. Кері осайсыз эффектісі дрілі заттардын фармакологиялы негізенде бастылыы.
2. Токсикалы асыну, абсолютта жне салыстырмалы дрілі заттардын дозадан п олдануда.
3. Екіншілік эффектелері, азанын иммунды жйенін згеріміне негізделген , кандидомикоз.
4. Аллергиялы реакцияларда жедел жне баяу типте.
5. Алмасу синдромы, за емнен кейін олданады.
Идиосинкразия - азанын дрілермен жне жоары реакциясы жаымсыз баста азанын жйге негізделген, ферментопатиянын болуымен.
Аллергия - организмнін бгде заттарды антиденешік негізде кайталай енгізгенде болатын жоары сезімталдаы, оан негізінде ауапті асынулар: анафилактикалы шок, Квинке ісінулері, дрілік ферменттер жатады.
Мутогенді сер эйел адамдардын дрілерді олдаанда пайда болды ммкин, кейде ерлердін гонадогенді пермуста, ызметті жне рылымды деффекте рінеді.
Кайталама енгізу жне дрілер осындыларынын сері
Материалды куммуляция – азанын ауыру жадайында белоктардын байланысынын кштілігінне арай осы заттардын шыаранда болуы. Материалды куммуляция - патологиялы жне дрілердін биотрансформациясына атысатын мушелерде болады.
Функционалды куммуляция - эффектілердін жиналуы болады. Ол бінесе азадан тез шыарылатын дрілерді айталай олдаанда ринеді.
Толерантылы – жне йрену дрілі заттардын айталып оланда эффектілердін тмендеумен сипатталады траты штегі серді алу ушін жоары дозалы заттарды енізу кере.
Тахифилаксия - уйренудін жедел формасы, жоары серлі дріні айта енізгенде бірнеше минут – тауілікте дамуы мумкін.
Абстиненция - /синдром отмены/ наркотикалы заттармен ауыр вегетосоматикалы жне психикалы бзылуыда мінезделетін заттарды олдануды татпайда. Ерекшелегі: Жоару синдромы мен психикалы туелділі арасындаы аымды згерістер дискомфорт, физикалы- соматикалы бзылыстар, мірге керекті негізгі, ызметтін бзылуы. Физикалы туелділі, ішкі оандардын препараттарды олданананда дозаруда жне оан антагонистерді енгізгенде осылардын ызметтін бзылуымен сипатталады.
Дрілік заттарды біріктеріп олдаанда олардын бірбіріке деген эффективтілігі згереді. Синергизм – бірдей аытта бір немесе бірнеше дрілі заттардын олдаанда фармакологиялы эффектесінін сонында жоарылады.
Антагонизм – тменгі немесе дрілік заттардын осылуынае эффектинін жиыл жуы озалуы.
1. Физикалы – адсорциясы
2. Химиялы – рН
3. Физиологиялы - биосубстанцияны негізделеді
4. Тік жне жанама
5. Еі жаты
6. Бір жаты
Бірітілі жасалан дрілік заттар туелділік болуы ммкін:
1. Фармацевтикалы – тікелей физикалы жне химиялы.
2. Тоы нтижеде.
3. Фармакологиялы – антагонизм
Фармакотерапия - дрілік заттар арылы емдеу.
Аустырмалы - дрілік заттарды кйбір зінді биогенді заттардын жетіспеушілігінін ауыруды олдану.
Патогенетикалы – негізгі дамудаы механизмде, аурудын патогенезінін тежелуінен дрілік заттарды олданады.
ЭДЕБИЕТТЕР
1. Харкевич Д.А. Фармакология. -М. - 1998.
2. Машковский М.Д. Дрілік заттар. – Харьков- 1998.
3. Машковский М.Д. XX асырды дрілік заттары. - М.- 1999.
4. Белоусов Ю.Б., Моисеев В.С., Лепахин В.К. Клиникалы фармакология, фармакотерапия.-М.- 1993.
5. П.В.Сергеев, Н.Л.Ш.Шимановский. Физиологиялы активті заттарды рецепторлары. - 1987 ж.
6. И.Р.Марковский. Фармакология. - 1988 ж.
7. А.Н.Кудрин, А.В.Ряпин. Фармакология лабораториялы сабаына арналан нсау.- М., 1989 ж.
8. С.А. Крыжановский, М.Б. Вититова. Кдіргі аыт олданылатын дрілер. М., 1998 ж.
Баылау сратары: (кері байланысы)
1. Ауыз арылы абылдау мен блшыетке енгізуді айырмашылыы андай?
2. андай жолмен енгізгенде дрілік заттарды бауыра бармай жалпы ан агымына тседі ?
3. Дрілік заттарды АІТ-е негізгі сіірілу механизмі андай ?
4. Гематоэнцефалды тосауыл ерекшеліктері андай ?
5. андай заттарды ГЭТ жасы теді ?
6. Дрілік заттарды белсенділігіне оны ан плазмасыны ауыздарымен байланысты алай сер етеді ?
7. Дрілік заттарды бауырды микросомальды ферменттеріні серінен алай згереді ?
8. Дрілік заттарды организмнен негізгі шыу жолдары.
9. «Терапевтік сер кедігі» деген не ?
10. Дрілік заттарды сері айталап енгізгенде азаюы ммкін бе ? Неге ?
11. Дрілік заттарды сері айталап енгізгенде артуы ммкін бе ? Неге ?
12. Идиосинкразия немен байланысты ?
13. Дрілік заттарды фамакологиялы сері ай мшелерді ызметіне туелді ? Неліктен ?
14. Балалы жасты фармакодинамикалы ерекшеліктері андай ?
15. Егде (арт) жасты фармакодинамикалы ерекшеліктері андай ?
16. Дрілік туелділікті андай белгілер сипаттайды ?