еректер базасы туралы тсінік. Экономикалы толтыру дайын деректер базасымен жмыс.

Microsoft Access апаратты сатау жне крсету шін олданылатын жеке компоненттерден трады. Бл компоненттерге кестелер, пішімдер (формы), есеп беру (отчет), срату (запрос), макростар, модулдер жатады. Microsoft Access-ті рбір объектісінжасауды кем дегенде 2 діспен: Конструктор кмегімен немесе Мастер кмегімен жасалады. Конструктор режімінде объект рылымы жасалынады немесе згертіледі, ал Мастер режімінде объектілерді дайын нсалары тадалынып, олданылады.

Деректердегеніміз – мерзімді трде жмыс істеуге ммкіндік болу шін саталуы ажетті кез келген апарат. Кптеген деректер базасыны рылымы кестелік болады. Кестелік рылымда деректер адресі жолдар мен баандарды иылысуы арылы аныталады. Деректер базасындаы баандар рістер деп, ал жолдар жазбалар деп аталады. рістер деректер базасыны рылымын жасайды, ал жазбалар онда саталатын апараттан трады.

ріс– бл деректер базасы рылымыны негізгі элементтері. Оларды зіндік асиеттері бар. ріске андай типті деректерді енгізуге болатыны, андай деректерді енгізуге болмайтыны, сонымен атар рістегі деректермен не істеуге болатыны рісті асиетіне байланысты.

Мысалы, «ны (Стоимость)» рісіндегі деректерге жалпы нтижені алу шін осу операциясын олдануа болады. Ал «Телефон номері» рісіндегі деректерді телефон номерлері санмен жазылса да осуа болмайды. Бл рістерді асиеттері ртрлі жне ртрлі типке жатады.

рістерді ртрлі типтері ртрлі асиеттерге ие.

1. Мтіндік рісті негізгі асиеті – лшемі.

2. Санды ріс санды деректерді енгізу шін ажет.Мны да лшемі бар, біра санды рістер ртрлі болады, мысалы, бтін сандарды енгізу шін жне наты сандарды енгізу шін. Соы жадайда рісті лшемімен атар санны онды блігіні лшемі беріледі.

3. Кн мен уаытты енгізу рісі Кн/уаыт (Дата/время) типті болады. «И немесе Жо», «1 немесе 0», «Аиат немесе Жалан» жне таы осы сияты тек екі мні бар логикалы деректерді енгізу шін арнайы логикалы ріс олданылады. Мндай рісті зындыы рашанда 1-ге те.

4. рісті ерекше рісі – Ашалы (Денежный) ріс. Мнда андай деректер саталатыны атауынан-а белгілі. Ашаны сомаларыны крсеткіштерін санды рісте де сатауа болады, біра ашалы типтегі трде олармен жмыс жасау жеіл. Бл жадайда компьютер санды аша бірліктерімен бірге крсетеді, рубль мен тиынды, фунт пен пенсты, доллар мен центті ажыратады.

5. азіргі кездегі деректер базаларында тек сандар мен ріптерді ана емес, сонымен бірге суреттерді, сазды клиптер мен бейнежазбаларды сатауа болады. Мндай объектілерге арналан ріс OLE объектісіні рісі деп аталады.

6. Мтіндік рістегі бір кемшілік оны лшеміні шектеулігіне (256 символдан аспайды) байланысты. Егер ріске зын мтін ою керек болса, бл шін MEMO типті ріс олданылады, онда 65 535 символа дейін сатауа болады. MEMO рісіні ерекшелігі – деректер рісте емес баса жерде саталады, ал рісте тек мтінні айда орналасанын крсететін крсеткіш (указатель) саталады.

7. Санауыш (Счетчик) рісі. Бір араанда бл арапайым санды ріс сияты, біра оны автоматты трде мні артатын асиеті бар. Егер деректер орында мндай ріс болса, онда жаа жазбаны енгізу кезінде, оан алдыы жазбадаы сол рісті мнінен бірге арты сан автоматты трде енгізіледі. Бл ріс жазбаларды нмірлеуде ыайлы.

Егер апарат арапайым рылымда саталан болса, онда олармен арнайы деректер орын басару жйесіні кмегінсіз жмыс істеуге ммкіндік бар. Практика жзінде бір-бірімен зара байланысты кптеген кестелерден тратын крделі рылымдармен жмыс жасауа тура келеді. Бір-бірімен зарабайланысты кестелерден тратын деректер оры реляциялы деректер оры деп те аталады.

Деректер орын бір-бірімен зарабайланысты кестелерге блу ыайлы, кейде ажет. Мысалы, компакт-дисктер прокатымен айналысатын фирманы менеджері заказдарды санын кбейту масатында олдаы бар дисктерді тізімін рбір клиент кре алу шін зала компьютер оюды шешті. Егер деректер базасы бір ана кестеден тратын болса, онда кез келген келуші дисктер туралы апаратпен атар фирманы баса клиенттері жніндегі апаратпен хабардар бола алады. Бл тапсырыс берушілерге намауы ммкін. Мндай менеджер жаа клиенттерді жинай алмауымен атар брыны клиенттерін де жоалтады.

Кестелер арасындаы байланыстар сенімді мыты болу шін жне бір кестедегі жазба арылы баса кестедегі жазбаны табу шін кестеде айталанбас дара (уникальные) рісті арастыру керек.

Кестелерді рылымын жасауда бір рісті (немесе рістерді бір комбинациясын) кілттік ріс ретінде алуа болады. Кілттік рістермен компьютер ерекше жмыс жасайды. Компьютер оларды даралыын (уникальность) тексереді жне мндай рістермен срыптауды (сорттауды) тез орындайды. Мндай кілттік рісті байланыстар жасау шін олдану тиімді. Кейде кілттік рісті бастапы кілт деп те атайды.

рістер арасындаы байланыс трлері:

1:1: «Бірді –бірге» атынасы. Мысалы: студент– сына кітапшасыны №.

1:N: «Бірді-кпке» атынасы. Мысалы: Бір тауар келуші...а) ... бірнеше тауар келуі ммкін, ...б) ... біра, рбір тауарды тек бір келушісі болады. Осы сияты атынас Топ- -студенттер арасында да болады.

N:M: «Кпті-кпке»атынасы. А кестесіндегі бір жазбаа В кестесіндегі бірнеше жазба сйкес болуы ммкін, ал В кестесіні бір жазбасына А кестесіндегі бірнеше жазба сйкес келуі ммкін. Мысалы: Студенттер-оларды тыдайтын Курстары, Авторлар-Кітаптар, Тауар келушілер-Тапсырыс берушілер.

Байланыстырылан кестелерді жасауа ойылатын талаптар:

Деректерді ттастыы (целостность)Access деректер басару жйесінде байланыстырыланкестелердегі жазбалар арасындаы байланыстарды олдау шін олданылатын ережелер жйесін білдіреді. Деректерді ттастыын баылау шін мына шарттар орындалу керек:

· Бір кестені байланысан рісі кілттік ріс болады немесе айталанбас дара индекс болады.

· Байланысан рістерді деректеріні типтері бірдей болады. Ескерту: Алайда, Санауыш (Счетчик) рісі санды рісімен байланыса алады, егер санды рісті типі зын бтін (длинное целое) болса.

· Байланыстырылатын кестелер Access-ті бір деректер орында болуы тиіс.