ертханалы жмыс № 21-22

Таырыбы: “Hand User Interface” пайдаланушы интерфейсі

Жмысты масаты:“Hand User Interface” пайдаланушы интерфейсімен

танысу

Пайдаланушы интерфейсіні бл трі, дисплейі кішкене млшердегі алта компьютеріне пайдаланылады. Мндай жйелерде, осы ерекшелікті ескеретін, пайдаланушы интерфейсіні объектілері олданылады.

Бл жмыс, HTML форматтаы гиперсілтемені олданатын, пайдаланушы интерфейсін руа дадылануа арналады. Гиперсілтемелер, «Hand User Interfase» жобасыны талаптарын ескеретін, пайдаланушы интерфейсіні компоненттері болып табылады.

Тапсырма:Логикалы трдегі йымдастырылан гипермтінді жаттар (HTML файлдар) тобын, пайдаланушыа гипермтіннен ыайлы жне тсінікті навигация беретін, жаттар ішіндегі сілтемелер жйесін жобалау жне іске асыру.

Ескерту: Есептемеде, міндетті компоненттерден баса, гипермтіндік жаттама (HTML файлдар) тобы бойынша навигациялы сызба крсетілуі керек.Жобаны дрыстау шін «тза» - (loop bask) технологиясы, бір компьютерде орналасан броузер мен сервер пайдаланылады. Барлы рылан файлдар WEB – серверде орналастырылуы керек.

 

Баылау сратары:

1. «Hand User Interfase» тріндегі интерфейсте, пайдаланушы интерфейсіні андай компоненттері олданылады?

  1. Гиперсілтемелерді руды технологиясы андай?
  2. Навигациялы сызба тріндегі диалогты зара атынас рылымы алай жобаланады?

СОЖ 14-15

Апаратты енгізу ралдары – селекторлар

Тапсырма:

1) Селектор типтес апарат енгізу ралдарыны аидаларын білу

2) Селектор типтес ртрлі ралдарды олдану ерекшеліктері

СОЖ-ны ткізу трі – тренинг

дістемелік сыныс. Селекторды физикалы трде іске асырушы – сулелік ылалам болып табылады. ылаламны шында, сулені терезеден фотоэлементке фокустейтін линза орналасан. Сулелік ылалам баытталан жне оны жарырататын электронды шоырланан терезені нктесі арылы тсе, фотоэлемент компьютерге тсетін электр импульсін генерациялайды. Импульсті тсу мезетінде, электронды шоыр экранны ай нктесінде боланын білу арылы, компьютер сулелік ылаламны орнын анытайды. Сулелік ылаламны арнайы батырмасы бар. Оны осу арылы ЭЕМ-ге командалар жіберіледі. Мысалы, оператор сулелік ылалам арылы кез келген бейнелеу элементін нсап, функционалды пернелерді басу арылы - шіру, орнын ауыстыру, алмастыру, конфигурацияны згерту, брылу командаларын береді. Сулелік ылаламды сурет саланда олдананда, экран дисплейінде андай да бір нктеде, баылаушы иылысу бейнесі енгізіледі. Оны оператор сулелік ылаламны кмегімен, экран бетінде соынан жарыраан сызы алдыра отырып, ажетті баытта ылаламны орнын ауыстырады.

Сенсорлы экран. Сенсорлы экранмен жмыс істегенде селектор ретінде барма пайдаланылады. Сенсорлы экранда координаталарды анытау негізі болып, экранны йнегіне желімделінген сезімтал сым торы немесе экранны екі шетінен тсірілетін жне арама-арсы жата абылданатын жары немесе инфраызыл сулелер табылады. Сулелер паралельді жне экранны бетіне жаын орналасан. Бармапен горизонтальды жне вертикальды сулелер кмкерілген жадайда, байланыс пайда болады.

 

екция №23-24

Апаратты зара атынас интерфейсі. зара атынасты табии тіліні сараптауы жне синтезі

Лингвистикалы трансляторды рылымды жйесі. Морфологиялы сараптау (синтез). Синтаксистік сараптау (синтез). Семантикалы интерпретация (синтез) жне мселелі сараптау.

Табии тілді (ТТ) талдау масаты есептеу жйесіні машиналы тіліне (МТ) ту болып табылады. Бл процесті келесі сызба арылы крсетуге болады (11-сурет).

 

11- сурет. М есептеу жйесіні тілі

 

ТТ талдауыны тапсырмасы бірігеді:

- ТТ сйлемдеріні дрыс рыландыын анытау;

- ТТ мтінінде ателерді дрыстау;

- Сйлемді фрагменттерге тн оны синтаксистік рылымына декомпозициялау;

- М-тіліні фрагменттеріндегі ТТ фрагментеріні семантикалы интерпритациясы;

- Мселелі ортаны жадайын бейнелейтін рылымда М тіліні фрагменттеріні композициясы.

ТТ синтезіні тапсырмасы байланысады:

- Ттынушыа хабарлау ажетті апараттарды анытау;

- М тіліні алдаы фазалара сйкес келетін фрагменттерге блінуі;

- Синтезделіну фразасы шін лексеманы анытау;

- Синтаксистік фраза рылымыны рылуы;

- Сздерді ретке келуін жне сзформасыны морфологиялы талдауыны орындалуы.

 

 

Морфологиялы талдау (синтез).

Морфологияялы талдауды масаты - рбір сз формасыны сйлеміндегі (х,у) тізімі шін рылу, х-лексема немесе берілген бірлікті негізі, ал у-берілген сзформасын анытайтын ішкі тізіміні грамматикалы белгілеріні мні.

Сабатар-зат есім, кпшілік маынада атау септік. Морфологиялы талдауды негізгі екі дісі бар:

-декларативті, ол морфологиялы апаратты сйкес кешенімен жйелік сздікте барлы ммкіндікті сз формасы саталанда.

-процедуралы, жйеде сз формасын талдауа жне сйкес апарат кешенін жазуа, сз трлендіру ережелер жиынтыы бар.

Морфологиялы талдау наты сзформаны ТТ сздік жне берілген морфологиялы апарат бойынша руа арналан.

Синтаксисті талдау (синтез).

Синтаксисті талдауды масаты – морфологиялы апараттар негізінде сйлемні синтаксисті рылымыны рылуы жне сз, сз тіркестеріні бірігуіні синтаксисті ережесі. Синтаксисті рылым сйлем мен сз арасындаы байланысты крсетеді. Синтаксисті рылымыны негізгі екі бейнелеу дісі бар – растырушылар жйесі жне байланысатын бтаы.

растырушылар жйесі. W зындыты X шынжыры бар дерлік. Шынжырды рбір сзформасы нкте деп аталады. Х шынжыры кез-келген а жне b нктесі шін мынадай a‹b деген кескін тсінігі енгізіледі, ол s кптеген нктелерден трады жне a ‹ s ‹ b тесіздігін анааттандырады. Х шынжырды S кескін жиыны осы шынжырды райтын жйе деп аталады, егер:

-х шынжырды барлы нктелерінен тратын S жиынында кескіндер болса немесе шынжырды барлы бірнктелі кескіндері болса.

- b жиынындаы кез келген екі кескінді иылыспайды немесе біреуі екіншісінде болады. S элементтері растырушылар деп аталады. Мысалы, «дріс негізгі корпусты 232 дрісханасында теді» деген сйлемді келесі жйе растырушылар дерлік:

 

(Лекция теді (232 дрісханада (негізгі корпуста) ) )

1 2 3 321

растырушы бтаы. Х-бос емес шынжыр жне Х-барды Х нкте жиыны. R бинарлы атынас, Х аныталан, онда (Х, R) графы бта болып табылады, байланыс атынасы деп аталады. (Х, R) бтаы (Х) шін байланыс бтаы деп аталады. Егер а жне b нктелеріні арасында а› b атынасы болса, онда а нктесін басарушы, ал b нктесін басарылатын деп атаймыз.

Синтаксистік талдауды масаты сйлем рылымыны синтаксистік згеруі жне оларды сйкес лексемаларымен толтырылуы болып саналады. Талдауды орытынды адамы болып оны морфологиялы мінездемені лексемасыны жазылуы.

Семантикалы интерпретация (синтез) жне оны ауалды талдау.

Семантикалы интерпретация масаты – М тілінде фрагменттерді згеруі. Мндай фрагменттерді алу синтаксистік рылымда крсетілген ТТ сйлеміні апараттарды осылуын болжайды. Мселелі талдау сатысында иын жадайлара фрагменттерді кбі шыл ортадаы жадайларды бейнелеу ережелеріні кмегімен рылады. Нтижесінде ТТ мтінімен берілген жадайларды бейнелеу рылымы шыады, кейін ВС-а кіруге беріледі.

12-сурет. Суретті семантикалы жйесі.

 

Баылау сратары: