ліметтерді кабель бойынша беру. атынау дістері.
1. Компьютерді желіге атынауыны дісі – бл компьютерді алай жне ай кезде хабарды желі бойынша жіберуі немесе абылдауын анытайтын ережелер жинаы. Егер жмыс кезінде бірнеше компьютерлер бір уаытта желіде мліметтерді беріп жатса, онда «коллизия» (жаылысу) болады, жне мліметтер пакеті осы компьютерлерден бзылады. атынау дістері бірнеше компьютерлер бір уаытта мліметтерді бере алмауы шін мліметтерді абылдау мен беруді реттей отырып желідегі колллизияны болмауын кепілдендіреді.
2. атынауды негізгі дістері келесілер:
- Кптік атынау («шина», «жлдыз»);
- Коллизияны анытаумен (CSMA/CD);
- Коллизияны алдын алу (CSMA/CA);
- Маркерді берумен атынау («саина»);
- Тапсырысты артышылыы бойынша атынау («жлдыз» типіні кейбір топологиялары).
3. Коллизияны анытау мен кптік атынас кезінде желідегі барлы компьютерлер беріліп жатан мліметті табуа тырысып кабельді тыдайды. Желі бойынша мліметтерді беру тотап жне апаратты кабель бойынша беру болмаан кезде:
- барлы компьютерлер кабельді бос екенін тсінеді;
- мліметті бергісі келген компьютер беруді бастайды;
- мліметті жіберіп жатан компьютер кабельді босатпайынша баса ешайсысы жнелте алмайды.
PC-1 PC-2 PC-3 PC-4 PC-5
PRINTER
 |
4. Егер бірнеше компьютерді мліметтерді бір уаытта жнелтуі аарылса (коллизияа шырады), онда жнелтіп жатан компьютерлер мліметтерді беруді кездейсо уаыта тотатады, ал сосын оны айтадан бастайды. Берілген атынау дісіндегі коллизия саны желідегі компьютерлер санымен олданылатын желілік бадарламалар санына пропорционалды лайып отырады; бл желіні ндірушілігін тмендетеді жне оны «трып алуа» келуі ммкін.
5.
 |
Коллизияны алдын алуымен кптік атынау дісі коллизияны анытаудан грі аырындау, біра жетілдірілген. Оларды айырмашылыы мліметтерді жіберемін деген компьютер мліметтерді желіге жнелту алдында барлы алан компьютерлерге зіні масаты туралы сигнал жібереді, олар дайындалып жатан жнелту туралы хабардар болып, тек сонан кейін ана жнелту басталуында. Бл желідегі коллизияны алдын алады.
6. Маркерді беру технологиясы «саина» типіні топологиясында олданылады. Маркер – бл желі бойынша бір компьютерден бір компьютерге кшіп отыратын арнайы микр офайл. Маркерде желі бойынша берілетін апарат, компьютер – жнелтушіні мекен-жайы, абылдаушы компьютерді мекен-жайы жне т.б. ауысып отырады. Апарат пен толан маркер «иемденген» деп аталады. Берілетін апараты жо маркер «бос» деп аталады; ол желі бойынша з бетімен кшіп отырады. Желіде тек бір маркерді кшіп отыруына болады жне тек ана бір баытта (саатты тілі бойынша бір компьютерден басаа).
7. Мліметтерді желіге маркермен жнелту шін компьютер бос маркерді ктіп оны тартып алу керек, содан кейін мліметтер маркермен бірге саина бойынша алушыа беріледі. Алушы мліметтерді аланнан кейін стті абылдау туралы апараты бар згертілген маркерді жнелтушіге жібереді. абылдауды растааннан кейін босатылан маркер келесі жнелтушіге дгелек бойынша беріледі. Маркермен атынау дісінде коллизия болмайды, йткені бір компьютер берілген уаытта маркерді пайдалана алады.
8. Тапсырысты артышылыы бойынша атынауды дісі коллизияны анытау дісімен сас; айырмашылыы бір концентраторды екі немесе одан кп компьютері бір уаытта апаратты жнелтуді бастаысы келген кезде байалады. Бл жадайда коллизия болмайды, йткені концентратор артышылыы жоары компьютерді тадайды жне сол ана мліметтерді жнелтеді. Барлы аландары жнелтуден уаытша сндіріледі. Артышылы компьютер осылан концентраттаы айырушыны нмірі аныталады.
9. Мліметтерді бір уаытта ртрлі концентраттардаы бірнеше компьютерлерден жнелтуге ммкіндік жасауда коллизия болмайды, йткені жнелтуді баса концентраторлармен салыстыранда жоары артышылыы бар концентраторлы компьютер іске асырады. Осылайша концентраттар арасында жне рбір хабтар арасында иерархия болады.
Тапсырма
1. Практикалы жмыстаы берілген теориялы материалды мият оып шыыдар.
2. Желі неше базалы топологиядан ралады жне оларды атап шыыыз?
3. Компьютерді желіге атынауыны дісіне анытама берііз.
№2 практикалы жмыс
Таырыбы: Коаксиалды кабель. Коаксиалды кабельді осу шін арналан жабды.
Жмысты масаты:Кабель мінездемесін суреттеу кезінде желілік кабельдерді негізгі типтері туралы жне олданылатын терминдер туралы тсініктеме алу; жіішке сызыты жне ке сызыты жнелту туралы тсінік алу; наты желілік ортаа арналан оптималды кабель типін анытай алуды йрену.
Теориялы блімі
1. Кабельдерді негізгі топтары
азір компьютерлік желілерді басым блігі ткізгіш немесе кабельді жалау шін олданылады. Олар компьютерлер арасындаы сигналдарды беру ортасы ретінде жмыс істейді.
Кпшілік желілерден кабельді ш негізгі трі ана олданылады:
- коаксиалды кабель (coaxial cable);
- бралан жп (twisted pair);
- экрандалмаан (unshielded);
- экрандалан (shielded);
- оптикалы талшыты (fiber optic).
2. Коаксиалды кабель.
Коаксиалды кабель кабельді кп тараан трі. Бл екі трлі себеппен тсіндіріледі. Біріншіден, ол ымбат емес, жеіл, иілгіш жне олдануа олайлы. Екіншіден, коаксиалды кабельді ке тараан атаы оны орнату кезіндегі ауіпсіздігімен арапайымдылыына келді.
Коаксиалды кабель мыс жіптен, оны оршаан ортасынан ошаулау, металды орау мен сырты ап тріндегі экранннан трады. (№1 сурет) Егер кабель металды ораудан баса фольга абаты бар болса, онда ол ос экрандалан кабель деп аталады. Кшті кедергілер болса трт есе экрандалан кабельді пайдалануа болады. Ол ос абат фольгамен ос абат мысты ораудан трады.
Кабельдерді кейбір типтерін мыс торлар – экран (shield) жауып трады. Ол кабель бойынша беріліп жатан мліметтерді кедергілер немесе шуыл деп аталатын сырты электромагниттік сигналдарды жою арылы орайды. Осылайша, экран кедергілерге мліметтерді бзуа жол бермейді.
Электрлік сигналдар жіп бойынша беріледі. Жіп – бл бір ткізгіш (ттас) немесе ткізгіштерді орамы. Ттас жіп алайыдан дайындалады.
Жіп оны металды ораудан блетін ошаулы абатпен оршалан. Орау жерлендіру (заземление) рлін атарады жне жіпті электрлік шуылдардан (noise) жне иылысан кедергілерден (crosstalk) орайды. иылысан кедергілер – бл крші ткізгіштердегі сигналдардан туындаан электрлік туралау (наводка).
Сурет 1. Коаксиалды кабельді рылымы
ткізілетін жіп (жила) жне металды орау бір біріне тимеуі тиіс, йтпесе айас тйыталу (замыкание) болады, кедергілер жіпке еніп, мліметтер бзылады. Кабель сыртынан резинамен, тефлонмен немесе пластикамен ткізбейтін абатпен жабылан. Коаксиалды кабель кедергілерге арсы тра алады, онда сигналдарды шуі бралан жпа араанда аздау. шу (attenuation) — бл сигналды кабель бойынша кшуіндегі клеміні кішірейуі. (Сурет №2)
Сурет 2. Сигналды шуі оны сапасыны нашарлауына келеді
рілген орау абыы сырты электромагниттік сигналдарды жіп бойынша беріліп жатан мліметтерге сер етуге ммкіндік бермей сііреді, сондытан коаксиалды кабельді алыс ашытыа беруде олдануа болады.
Коаксиалды кабельді:
- сйлеген сзді, бейне крініс жне ос мліметтерді жнелту ортасы шін;
- мліметтерді лкен ара ашытыа жіберу (ымбат кабельдермен салыстыранда);
- мліметтерді орауды жеткілікті дегейін сынатын технология ажет болса пайдалану тиіс.
Коаксиалды кабельдерді екі типі бар:
- жіішке коаксиалды кабель;
- жуан коаксиалды кабель.
андай да болмасын кабель типін тадау наты желіні ажеттілігіне байланысты.