ікірлерді толытырыдар.

СЖ №2.

Таырып: Геометриялы кристаллография негізі

Сабаты масаты:

1.Кристаллды жадай сипаттамасы. Анизотропия асиеті. Кристаллографияны эмпирикалы задары. Кристалл сипаттамаларыны геометриялы тсілдері. Кеістіктік торлар, координатаны кристаллографиялы жйелері.

Тапсырма:

1.Тапсырма.

Кестені толтырыдар.

асиеттері	асиеттерді сипаттамасы
1. Біркелкілік 2. Анизотропиялы 3. здігінен ырлану ммкіндігі

 

адаршалар арылы сйкестігін крсетііз.

 

 

 

 

 

ікірді дрысын крсет?

1. кристалл заттарды осы затты бірдей нктесінен алынан кеістікте бірдей таралан екі бірдей элементарлы клемінде барлы асиеттері абсолютті трде бірдей боланда біркелкілік байалады.
2. Металл кристаллдарыны детте клемдері бірдей болады. Сондытан металл бйымдар лкен санды кристалдардан трады, мндай жадай поликристалды агрегат деп аталады.
3.Шынайы кристалл рылымында барлы бірдей орналаспаан нктелер шексіз дрыс симметриялы атарлармен орналасады.
4. элементарлы тор арапайым болады, егер оны ішінде бірнеше тйіндер болса.
5. кристалл затты макроскопиялы трысынан араанда ш негізгі асиеттермен сипаттауа болады: біркелкілік, анизотропты жне здігінен ырлану ммкіндігі
6. кристаллдарды торлы рылымы оны біркелкілігімен байланысты
7. абатты рылымы бар кристаллдар – слюда, гипс, графит , тальк атарларды баытына арай жа парашалара блінеді, біра оны клдене баытта сындыруа жне кесуге те иын.

 

ікірлерді толытырыдар.

1. Шынайы кристалды заттарды кпшілігінде андай-да болмасын кемшілік болады, сйкесінше олар да бір-бірінен ажыратылады. Осыны нтижесінде шынайы кристалдарды абсолютті біркелкілігі......

2. Кристалдарды біркелкілігі клемдерді арастыру кезінде крінеді, ол оны райтын материалды блшектерді клемінен айтарлытай дрежеде артады. Субмикроскопиялы жадайда кристалл ортаны арау кезінде оны ..... деп санауа болады.

3. Кейбір кристалл заттарда бір немесе баса асиеттер изотропты (трлі асиетті), яни оларды ..... асиеттері бірдей крінеді.

4. Кристаллдар кпырлы болып седі, йткені .....

5. Кристаллохимия ..... кристалл рылымдарыны байланысын оытады.

6. Шынайы кристаллды ..... жол арылы растыруа болады.

Глоссарий:

Кристаллдар –кпырлы формасы бар атты заттар, ал оларды райтын блшектер (атомдар, молекулалар, иондар) зады трде орналасан.

Біркелкілік – барлы клемде бірдей болатын физикалы денені асиеті.

Анизотропты (ртрлі асиетті) – денені асиеті параллельдік баыт бойынша бірдей жне параллельсіз баыттар бойынша ртрлі болатын денені біркелкі ерекшелігі

здігінен ырлану ммкіндігі– белгілі бір су жадайларында кристаллдарды кпырлы формасын абылдау асиеті

арапайым тор– ырлары элементарлы тасымалдаулар болатын торлар (периодтар, торлар)

Изотропты— торды баытына, инварианттылыына, баытты тадауа атысты кристаллдарды физикалы асиеттері (анизотропияа арама-арсы)

Симметрия- жазытыта немесе кеістікте заттарды орналасуыны айталану задылыы

Блиц-тест:

1. Шынайы кристалдарда неліктен абсолютті біркелкі болмайды?

A. шынайы кристалдарды дискреттілігіне байланысты асиеттер

B. шынайы кристалл заттарында андай-да кемшілікті болуынан

C. ртрлі баытталан кристалдарды лкен млшерінен

D. кристаллизациядаы зілістерден немесе кристаллизацияны белгілі бір кезедеріндегі андай-да бір оспаларды жне бояыш заттардан

E. дрыс жауабы жо

2. Анизотроптылы дегеніміз не?

A. параллель баыттаы денелерді бірдей асиеті жне параллель емес баыттаы бірдей емес біркелкі денелерді ерекшелігі

B. барлы клемдегі бірдей физикалы денелерді асиеті

C. белгілі бір су жадайларында кристаллдарды кпырлы формасын абылдау асиеті

D. жылтыра беттерді тзілуімен кристаллографиялы жазытытар бойынша кристалдарды бліну ммкіндігі

E. дрыс жауап жо

3. Макроскопиялы трыдан кристалл заттарды андай негізгі асиеттерімен сипатталады?

A. біркелкілік, анизотропты жне здігінен ырлану ммкіндігі

B. біркелкілік, анизотропты жне симметрия.

C. жылуткізгіштік, анизотропты жне симметрия

D. біркелкілік, жылуткізгіштік

E. анизотропты жне симметрия

4. Кристаллохимияны теориялы негізін орнатудаы кімні ілімі негізгі рольде болды?

A. Е.С.Федорова.

B. М. В. Ковальчука.

C. А. В. Шубникова.

D. Г. В. Вульфа.

E. Е. Е. Флинта.

5. андай жадайларда тор арапайым болады?

A. егер оны ішінде кем дегенде ш тйін болса

B. егер оны ішінде тйін болмаса

C. егер оны ішінде 3 тйіннен арты болса

D. егер оны ішінде шексіз тйін болса

E. егер элементарлы торлардаы параллель тасымалдар арылы кристалл рылымыны барлы кеістігін толтыруа болатын болса

6. Физикалы денелерді асиеттері барлы клемде бірдей болса:

A. формасызды

B. біркелкілік

C. анизототропты

D. зональды

E. біркелкілік

7. андай кристалдарды бірдей рылымды бірліктерді шексіз жазытыында зады трде руа болады?

A. идеалды

B. шынайы

C. ковалентті

D. металлды

E. ионды

8. Трлі лшемдегі жне дрыс емес формадаы са кристалдарды агрегаттары ретсіз баытталан:

A. поликристаллды агрегаттар

B. жерлік агрегаттар

C. бршікті агрегаттар

D. біркелкі тарыдай агрегаттар

E. біркелкі емес тарыдай агрегаттар

9. Кристалдарды асиеттері алыпты жадайларда оларды суі шін кпырлы формаларды абылдайды:

A. здігінен ырлану ммкіндігі

B. Изотропты

C. Анизоропты

D. біркелкілік

E. біркейіптік

10. Кеістікте немесе жазытыта заттарды немесе оларды бліктеріні орналасуыны зады айталануы:

A. симметрия

B. изотропты

C. зональды

D. біркелкілік

E. анизотропты

аылау сратары.

1. Кристаллдарды біркелкілігі алай байалады?

2. Кристаллдарды изотропты асиеттерін алай тсінесіз?

3. Неліктен кристаллдар кпырлы болып седі?

4. шлшемді периодты орналасуда материалды блшектер алай кескінделеді?

5. Біркелкілік алай байалады?

6. Кристалдар дегеніміз не?

7. Кристаллдарды аттылыы неге туелді?