ндронова, А. Николаев Электронное правительство в Европе и мире.

емей – 2013_ ж.

Кафедра отырысында бекітілген

«____»___________ 2013___ж. № __ хаттама

Келесі згерістер мен толытырулар енгізілді (дістемелік нсауды нмірін крсету)

________________________________________________________________________

Кафедра мегерушісі/ оу ісін мегеруші ____________________ (Т.А.., олы)

ылыми дрежесі, ылыми атаы

Кафедра отырысында бекітілген

«____»___________ 2013___ж. № __ хаттама

Келесі згерістер мен толытырулар енгізілді (дістемелік нсауды нмірін крсету)

________________________________________________________________________

Кафедра мегерушісі/ оу ісін мегеруші ____________________ (Т.А.., олы)

ылыми дрежесі, ылыми атаы

Кафедра отырысында бекітілген

«____»___________ 2013___ж. № __ хаттама

Келесі згерістер мен толытырулар енгізілді (дістемелік нсауды нмірін крсету)

________________________________________________________________________

Кафедра мегерушісі/ оу ісін мегеруші ____________________ (Т.А.., олы)

ылыми дрежесі, ылыми атаы

Кафедра отырысында бекітілген

«____»___________ 2013___ж. № __ хаттама

Келесі згерістер мен толытырулар енгізілді (дістемелік нсауды нмірін крсету)

________________________________________________________________________

Кафедра мегерушісі/ оу ісін мегеруші ____________________ (Т.А.., олы)

ылыми дрежесі, ылыми атаы

аырыбы: «Электронды кімет» инфрарылымы.

2. Сабаты масаты: Студенттерді Р-ны «Электронды кімет» ру жніндегі Мемлекеттік бадарламаны негізгі масаты мен міндеттерімен, мемлекеттік органдарда апараттандыруды азіргі жадайыны анализі мен бадарламаны iске асыру тетiгі жне оны негізгі баыттарымен таныстыру

3. Оытуды міндеті:Студенттерді«Электронды кімет» даму бадарламасыны негізгі термині мен бадарламаны іске асыру тетігі жне«Электронды кімет» порталында жмыс істеуге йрету.

Студент бiлуге тиіс:

«Электронды кімет» порталында жмыс істей білу. Электронды кіметті Р азаматтарына, жеке йымдара мемлекеттік аппаратына крсетілетін ызметтерін олдана алуы тиіс

Студент iстей алуа тиiс:

Интернетпен, электронды поштвмен жмыс жасай отырып, Электронды кіметті порталымен Р азаматтарына, жеке йымдара мемлекеттік аппаратына крсетілетін ызметтерін олдана алуы тиіс

4. Таырыпты негізгі сратары:

1. Апаратты-коммуникациялы технология тсінігі.

2. Мемлекеттік басару тиімділігі жне АКТ.

3. Электронды кімет (Э) анытамасы.

4. Электронды кімет дамуыны пайда болу концепциясы.

5. 2005-2013 жылы Р-ны «Электронды кімет» ру жніндегі Мемлекеттік бадарламаны масаты мен міндеттері.

6. «Электронды кімет» ру жніндегі Мемлекеттік бадарламаны іске асыру тетігі жне оны негізгі баыттары.

7. азастанда АКТ-ны мемлекет басаруа енгізілу шін оны функционалды жйесі мен нормативті ыты негізі. азіргі кездегі задастырылан орлар.

8. «Электронды кіметті» инфрарылымы.

9. кімшілік реформа жне мемлекет басару жйесіні реинжинирингі.

5. Саба беру жне оыту дістері: дискуссия, талдау

6.дебиеттер:

1. азастан республикасында «Электронды кімет» алыптастыруды 2005-2013 жылдара арналан Мемлекеттік бадаламасы

ндронова, А. Николаев Электронное правительство в Европе и мире.

О. Андронова olga@ci.ru, А. Николаев, alnik@eureca.ru

3. Голобуцкий А. , О. Шевчук "Электронное правительство"

4. Информационные ресурсы Интернет: www.e.gov.kz, www.aic.gov.kz, www.gov.kz, www.e-govcompetence.ru, www.neweco.ru, www.e-russia.ru, www.e-rus.ru, www.e- government.ru, www.e.gov.uz

5. А.В. Гиглавый, Ю.М. Горностаев, В.И.Дрожжинов, С.Н. Сериков, А.А. Штрик. Под ред. В.И. Дрожжинова. - Совершенствование государственного управления на основе его реорганизации и информатизации. Мировой опыт. М.:Эко-Трендз, 2002.

ысаша теориялы блок

Апаратты –коммуникациялы технология (АКТ)– Information and Communication Technologies (ICT) –ттынушыны апаратты жинау, деу, сатау, тарату, бейнелеу жне пайдалану масатында біріккен дістер, программалы-техникалы рылылар жне ндірістік рдістер жиынтыы.

Апаратты жне коммуникациялы технологияны (бдан былай - АКТ) дамуы мен кеінен олданылуы бл соы он жылдаы ылыми-техникалы революция мен лемдік дамуды ауымды тенденциясы болып табылады. АКТ пайдалану бсекелес экономиканы ктеру шін, лемдік жйедегі оны ммкіндіктерін кеейтуге, жергілікті басару мен мемлекеттік басаруды тиімділігін жоарылату шін шешуші роль атарады.

Эксперттерді жобалауынша, мемлекеттік басаруа апаратты-коммуникациялы технологияны (АКТ) енгізілуі экономиканы дамуын тездетеді, бюрократиялы рдістер шыыны азаяды, мемлекеттік ведомстволарды ебек німділігі мен жмыстарыны тиімділігін арттырады жне азаматты оамды алыптастыруда ртрлі реттегі апараттарды алуда халыты ммкіндіктерін кеейту, мемлекеттік ызметтерді тиімді етіп ру, бюрократиялы барьерлерді лсіреуіне келеді.

Мемлекеттік басаруды функцияланан жйесіні тиімділігі келесі баыттар бойынша аныталуы ммкін:

мекемелер мен азаматтар арасындаы зара арым-атынас;

мекемелерді ішкі жмыстары;

билік йымдарыны бір-бірімен зара арым-атынасы;

Апаратты коммуникациялы технологияны енуі азаматтар мен мекемелерді мемлекеттік билік йымдарымен зара арым-атынасыны тиімділігін арттырады. Билік йымдарыны жмысы туралы аиат, оперативті, толы зекті апараттар веб-сайтта жазылан. Бл азаматтар мен ажетті апараттарды іздеуді ысартады, мемлекеттік ызметкерлерді апараттарды тсіндіруге кететін уаыттарын азайтады, сонымен атар кптеген кететін ателерді азайтады.

Сонымен бірге азаматтар мен мекемелер Интернетті кмегі арылы сраныс жіберіп жне анытамалар ала алатындай ммкіндіктері, мемлекеттік басару йымына арастырылан за бойынша есеп бере алатындай болуы керек. Бл шін сраныстарды жадайын тексеріп отыру керек.

АКТ негізінде «бір терезе аидасы» деп аталатын барлы дегейдегі йымдармен зара арым –атынасы бір нкте арылы енеді.

АКТ енгізуде тікелей экономикалы эффект байланысты:

брыны саталынан жаттара атысты ауданды босату;

жаттармен жмыс істеуде ызметкерлерді ысару санымен;

мемлекеттік басару йымдарыны бизнес-рдістеріні орындалу уаытыны ысаруымен;

АКТ-ны енгізілуіндегі лкен мнге ие:

абылданатын шешімдерді сапасыны жасаруы;

азаматтарды билікке сенімділігіні артуы;

билік йымдарын амтамасыз етуге осымша оамны сталынымдарыны тмендеуі.

азіргі уаыттаы апаратты–коммуникациялы технология азаматтарды ызыушылыына баытталан электронды кімет руа ммкіндік береді.

Электронды кімет ру тарихы апаратты технологияны дамуымен атар жріп келеді. «Электронды кімет» апаратты технологияны олданумен, оны ішінде Интернетті, мемлекеттік йымдармен, мемлекет азаматтарымен жне жеке бизнеспен зара электронды ажет рылы .

«Электронды мемлекет» термині - e-Government апаратты деу, жіберу жне таратуды электронды ралдары негізінде (Интернет, телефон, факс, кіру орталытары, желісіз рылылары жне баса коммуникациялы жйелер.) мемлекеттік басаруды йымдастыру, мемлекеттік органдарды барлы салаларыны барлы азаматтара электронды ралдар кмегімен ызмет крсету, сол ралдар арылы мемлекеттік органдарды жмысы туралы азаматтарды апараттандыру.

Мемлекеттік басару концепциясы апаратты–коммуникациялы технология ммкіндіктеріне жне ашы азаматты оамны баалануына баытталан апаратты оама арналан. Азаматтарды ажеттілігіне, экономикалы тиімділігіне, оамды баылау жне ашытыына баытталып сипатталады. Коррупция жне бюрократиямен кресті бірден-бір тсілі, сонымен бірге арнайы рылыммен амтамасыз етеді.

Электронды кімет келесі трде аныталады:

Апаратты деу, жіберу жне таратуды электронды ралдары негізінде мемлекеттік басаруды йымдастыру, мемлекеттік органдарды барлы салаларыны барлы азаматтара (зейнеткерлер, жмысшылар, бизнесмендер, мемлкеттік ызметкерлер жне т.б.) электронды ралдар кмегімен ызмет крсету, сол ралдар арылы мемлекеттік органдарды жмысы туралы азаматтарды апараттандыру.
Апаратты-коммуникациялы технологияларды олдануымен мемлекеттік билік пен оамны апаратты зара серлесуін білдіретін метафора.
Негізгі міндеттері келесідей болып табылатын автоматтандырылан мемлекеттік ызмет орындары: барлы ажетті мемлекеттік апарата азаматтарды еркін олжетімділігін амтамасыз ету, салы жинау, жол кліктері мен патенттерді тіркеу, ажет апарат беру, келісімдер жасау жне мемлекет аппараттарына керекті жабдытарды жеткізу. Бл шыындарды тмендеуіне жне мемлекет аппаратыны ызметін аржыландыруа кеткен салы тлеушілерді аржысын немдеу, басару органдары ызметіні айындылыы мен ашытыын лайту. Мемлекет басару органдарында жаа, соны ішінде интернет технологиялар олдану.

Электронды кімет баасыны тсілдері, оны ммкіндіктері, апаратты технология сферасында мамандарды тадауымен, мемлекеттік басару, социалды рдіс, экономикалы дамуы, кптеген орындаушыларды – мемлекеттік шенеуніктермен таралады.

«Электронды кімет» жйесі ш негізгі компоненттен трады:

§ Азаматтара баытталан компонент: мемлекеттік йымдармен азаматтар арасындаы зара арым-атынас (халыаралы термин бойынша G2C). Азаматтара кіметтік ызметтерді пайдалануды жылдамдыын лайту. Азаматтар шін кез келген ведомство, кез келген ызмет немесе апарат ашы. яни сраныстарды орындалу жылдамдыын ктеру жне сол сраныстарды орындалу уаытын азайту.

§ Дербес сектора арналан компонент:мемлекеттік йымдар мен дербес

секторлар арасындаы арым-атынас (халыаралы термин бойынша G2B), зара арым-атынаста ааз жаттарды пайдалану ажеттілігін азайту, осылайша ажетті апаратты жинау мен деуді тездету. ызметтерді сынуда біріккен жйе ру шін мемлекеттік йымдар коммерциялы мекемелермен бірігіп здеріні каналдарын бере алады. Жасаран технологияны пайдалана білуі арасында мемлекеттік сатып алулар ашы трде тетін боландытан мемлекет шыыны азаяды. «кімет-бизнес» модулі алыпты процедураларды бірі декларация немесе несиені рсімдеуді ана жеілдетпейді, негізгі оны функциясы - ысарту, жеделдету жне рдісті автоматтау арасында азаматтара зіні жеке бизнесін руа ммкіндік береді. йткені жеке капитал тек экономика, леуметтік, мдениетті, техниканы жне ылымны дамуы ана емес, сонымен атар мемлекетті дамуы шін негізгі кш болып саналады.

§ Мемлекеттік басару йымдарына негізделген компонент:(халыаралы

термин бойынша G2G) АКТ кмегіні арасында ртрлі мемлекетті басару органдарыны бірттас корпоративтік желідегі деректеріні интеграциясына, жат айналымын оптимизациялау мен шешімдерді абылдау жне оларды орындалуыны механизмін арттыру мемлекеттік аппаратты тиімді жмыс істеуіні жоарылауына келеді.

Осы ш модуль азаматтарды, топтарды, оамны леуметтік белсенділігін арттырады. Жйе іске асан сайын бюрократия азаяды, кезекке трып, ааз жинау жойылады, азаматтарды апталар, айлар бойы жасайтын рсімдеу жмыстары минуттар яки сааттарда бітетін болады. G2C модулі жалпы портал арылы ажет рылымны бетіне оай шыуа ммкіндік береді,G2B модулі келісім мен лицензияларды, несие жне жеілдіктерді,G2G модуліні ресурсыны формаларын толтырып, уаыт кетірмей-а ажет мамандара шыып оай жзеге асыруа болады. ркімні зіні жеке лемінде, электронды интерфейспен жабдыталан, керек сратарыны шешімін табу шін керемет жадайлар.

Баса модулдерді де бір-біріне сері алмайды (дербес жадайда, В2В(бизнес бизнеске), В2С (бизнес азамата), С2В (азамат бизнеске)).Бл электронды кімет модулі емес, апаратты – коммуникациялы технологияны кмегімен, адамны біліміне, шыармашылыына негізделген ммкіндіктері арылы леуметтік формадаы-апаратты оама негізделген.

Кейбір мемлекеттерде азаматтар Интернет арылы, мысалы, автотранспортын тіркеуге, жргізуші кулігіні лицензиясын зартуа, кезекке трмай-а салы тлейтін мекемелерге бармай-а салы тлеуге болады. Бл азаматтарды басару процестеріне жне саясата деген кзарастарыны згеруіне алып келеді. оамда бюрократияны позияциясы лсірейді, коррупция азаяды, іс жргізу жаттарыны айналымы мемлекеттік машинаны атардаы функциясы болып алады. Дстрлі басарудан электронды басаруа туді аыры стадиясы бл кез келген басару апараттарын табуа болатын бірыай веб-порталды бар болуымен сипатталады. Барлы басару ызметтері он-лайнды тртіпте жне кімшілік жадайда электронды трде, яни ааз трінде болмайды. Мамандар электронды кіметті бл стадиясын практикалы трде ммкін емес деп ойлайды. Осы стадияа жетуге екі мемлекет (лыбритания жне Сингапур) мтылуда.

Бірата финалды стадияа жете алмаса да электронды кімет басару шін де, оам шін де зіні артышылыы бар.

«Электронды кіметке» ену- бл те крделі йымдастырылан, йымдастырушылар кші мен кптеген аржылы шыынды ажет ететін, экономикалы, технологиялы жне социалды рдіс.

Бл істегі жеіс наты стратегия мен р кезеде дрыс жргізілген тактика, барлы атысушыларды р трлі дегейдегі оны ішінде за шыарушы, орындаушы жне сот билігіндегілерді, дербес секторды, оамды, білім беру мекемелерімен жне азаматтарды зара байланысы. Сонымен бірге бір бірімен байланысан саяси, ыты, техникалы жне йымдастырылан сратар шін бтін комплексті шешу, аржыландыру кздерін анытау, мамандарды оыту керек.

азастанны апараттандыру жне байланыс агенттігі е-кіметті руда Отстік Корея, Сингапур, Италия, Германия жне Эстонияны тжірбиелерін арастырды, содан кейін барып мамандарды кмегімен азастанда «электронды кіметті» алыптастыруды Мемлекеттік бадарламасы жасалды.

азастан Республикасында "электронды кiмет" алыптастыруды 2005-2013 жылдара арналан мемлекеттiк бадарламасы (бдан рi - Бадарлама) азастан Республикасы Президентiнi "Бсекеге абiлеттi азастан шiн, бсекеге абiлеттi экономика шiн, бсекеге абiлеттi халы шiн" атты 2004 жылы 19 наурыздаы азастан халына Жолдауына сйкес азастан Республикасы кiметiнi 2004 жылы 8 маусымдаы отырысында N 9 хаттамамен малданан азастан Республикасындаы "электронды кiмет" тжырымдамасыны ережелерi ескерiле отырып зiрлендi.
Осы Бадарламаны негiзiне "электронды кiмет" арылы - прогрессивтi апаратты азастана" ол жеткiзу идеясы алынды.
азастанда "электронды кiметтi" олданыса енгiзу мемлекеттiк органдарды азаматтар мен йымдара сынатын ызмет крсетулер сапасын жасартуа жне мерзiмiн ысартуа, мемлекеттiк органдар ызметiнi апаратты базасына олжетiмдiлiктi амтамасыз етуге, болашата кiмшiлiк жйенi жетiлдiрудi ескере отырып, рамы жаынан тиiмдi рі отайлы мемлекеттiк аппарат руа баытталан.
"Электронды кiмет" руды басты басымдытары Интернет-байланыса олжетiмдiлiктi амтамасыз ету, апаратты-коммуникациялы технологиялар саласында бiлiм дегейiн ктеру, сондай-а мемлекеттiк басару жйесiне жаырту жргiзу болып табылады.
Электронды мемлекеттiк ызмет крсетудi алыптастыру кезiнде кiмшiлiк процестерге технологиялы айта жабдытау жргiзу кзделетiн боландытан, "электронды кiмет" ру сонымен атар мемлекеттiк басару жйесiн дайы жетiлдiрiп отыруа ммкiндiк бередi.
Осы Бадарламада жадайлар жасауа жне "электронды кiметтi" ммкiндiктерiн тиiмдi пайдалануа баытталан шаралар кзделедi, олар мынадай шешушi сттерге шоырландырылатын болады:
1) "электронды кiмет" пен оны пайдаланушыларды жмыс iстеуiн реттейтiн нормативтік ыты базаны дамыту.
Бл трыда "электронды кiмет" ру мемлекеттiк ызмет крсетулер регламенттерiн талдауды кздейдi, мны зi кiмшiлiк рсiмдерге технологиялы айта жабдытау жргiзу мен мемлекеттiк басару жйесiн жаырту тетiктерiнi бiрi болып табылады;
2) халыты "электронды кiмет" ммкiндiктерiне тарту, яни бiлiм алу жне апарат тесiздігін есеруге, электронды iс-имыл рсiмдерiн орындау мен халыты алы жiгі шін "электронды кiмет" ызмет крсетулерiне олжетiмділіктi йымдастыру шiн оамды ажеттi білімдiлiк дегейiмен амтамасыз етуге баытталан iс-шараларды iске асыру ажеттiлiгі;
3) мемлекеттiк басаруды барлы дегейлерiнде кiмшiлiк процестердi стандарттау мен нысандандыруды, сондай-а мемлекеттiк органдарды апараттандыру мен басаруды бiрыай саясатын зiрлеу мен iске асыруды бiлдiретiн мемлекеттік органдарды апараттандыру.
"Электронды кiметтi" инфрарылымын алыптастыру екi зара байланысты, бiра функциялы дербес контурларды iске асыру жадайында ммкiн болады.
Iшкi контур "кiмет-кiмет" лгiсiндегі зара арым-атынастарды амтиды жне ведомствоаралы кiмшiлiк рсiмдерге ызмет крсететiн апаратты жйелердi райды.
Cырты контур "кiмет-азаматтар" жне "кiмет-йымдар" лгiсiндегi зара арым-атынастарды амтиды жне мемлекеттi азаматтармен жне йымдармен зара іс имылын амтамасыз етедi.
Бадарламада азастан Республикасы Президентiнi 2001 жылы 16 наурыздаы N 573 Жарлыымен бекiтiлген азастан Республикасыны лтты апаратты инфрарылымын алыптастыруды жне дамытуды мемлекеттiк бадарламасыны негiзгi ережелерi ескерiледi жне салааралы сипатта болады.

E-кiметтi алыптастыру мен олдауды ылыми-дiстемелiк, апаратты-талдау жне кадрмен амтамасыз ету, мемлекеттiк ызметшiлердi компьютерлiк бiлiктiлiгiн арттыру семинарлары мен курстарын ткiзу масатында e-кiметтi зырет орталыы рылады.
Апаратты тесiздiктi есеру масатында мынадай iс-шараларды iске асыру жоспарланады:
консультациялы орталытарды, компьютерлiк курстарды оса аланда, компьютерлiк сауаттылыа оытып-йрететiн жалпыа олжетiмдi пункттер ру;
жалпы бiлiм беретiн мекемелердi Интернетке сенiмдi рi арзан олжетімділiгiн амтамасыз ету.