езервуарларды кiшi жне лкен “тыныс алуы” дегенiмiз не, Резервуарды ішкі элементтерін сипатта?
Тыныс алу клапаны 4 резервуарды толтыру жне босату кезінде, немесе сырты температураны згеруі нтижесiнде резервуар ішіндегі ысым шектен асан кезде немесе вакуум туындаан кезде резервуарды газды кеiстiгiн автоматты трде атмосферамен (яни, сырты ортамен) байланыстырады. Ол екi клапаннан трады : ысым клапаны жне вакуум клапаны.
Тыныстау клапаны келесi трде жмыс жасайды: резервуар iшiндегi ысым жоарылаан кезде ысым клапаны ктерiлiп, арты газ атмосфераа шыарылады, ал резервуар iшiндегi ысым тмендеген кезде вакуумды клапаны ашылып, резервуара ауа кiредi.
ысым клапаны мен вакуум клапаны белгiлi бiр ысыммен реттелiп отырылады жне резервуар iшiндегi ысымны лаюы немесе азаюы белгілі бір шамаа жеткенде ана ашылады. Тыныс алу клапандарыны лшемдері оларды ткiзгіштiк абiлеттеріне байланысты тадап алынады. Тоттанбас шiн тыныс алу клапаныны тласы мен клапан отырызылатын ершігі алюминий орытпасынан жасалады.
Гидравликалы сатандырыш клапан 2 тыныс алу клапаны жмыс істемей алан кезде резервуарды газ кеiстiгіндегі арты ысымды немесе вакуумды шектеуге, сонымен атар, тыныс алу клапаныны имасы жеткiлiксiз боланкезде тез арада газ немесе ауаны шыаруаарналан. Сатандырушы клапандар тыныс алу клапандарына араанда жоары ысыма жне вакуума есептелген (арты ысым 588 Па жне босату ысымы 392Па). Сатандырушы клапана гидравликалы тыын (затвор) тзетiн атпайтын, буланбайтын ттырлыы аз сйытар яды (глицерин, этиленгликол ерiтiндiсi жне т.б )
рттік сатандырыш 3 резервуарда тыныс алу жне гидравликалы сатандыру клапандарымен бiрге жинаталан трде ттас орнатылады, ол гидравликалы жне тыныс алу клапандары арылы резервуарды газ кеiстiгiне жалынны кiрiп кетпеуін амтамасыз етеді.
Оны жмыс iстеу принципi мынадай: жалын рттiк сатандырыша тсе отырып, имасы кiші каналдар жйесінен (кассеталардан) тедi, нтижесiнде жалын кші жекелеген са аындара ыдырайды да шiп алады. рттiк сатандырыштарды негiзгi блшектері – тстi металдардан жасалан спиралдi ленталы кассета.
лшегіш люк 5 резервуардаы мнай дегейiн жне тауарлы мнай астындаы суды лшеу шін, сонымен атар, сынама алыш аспаппен мнайдан сынама алу шiн ызмет етедi. лшегіш люктi iшiнде баыттаушы колодка орналасан, ол арылы резервуара лоты бар лшегіш лентаны тсiруге болады. Колодканы шын шыармас шiн мыс немесе алюминиден жасайды.
Резервуардаы мнай дегейiн лшеу жне мнай млшерін жедел есептеу шiн УДУ дегей крсеткiшiн олданады (9.1суреттегi 6 ). Аспап саылаусыз апта орналасан алтыма мен лшегіш лентадан трады. Дегей згерген кезде алтыма баыттауыш аран арылы озалады, ал лшеуiш лента болса, баылап отыратын аспап орабындаы блока оралады. Аспапа диспетчерлік пунктке млімет беретін (яни, дегей крсеткiшiн крсететін) рылыны осуа болады.
Кіру люгі 7 (люк-лаз) резервуарды тменгi белдiгiне орнатылады жне резервуарды тазалау мен жндеу кезiнде резервуар iшiне адамдарды кiруiне, сонымен атар, осы жмыстарды жургiзу кезiнде оны желдетуге арналан.
Сифонды кран 8 резервуарды тменгi жа блiгiнде жиналан абат суларын мнайстаыша арай аызу шін сифонды ралды осу кезiнде пайдаланылады.
Дыбысты жапыш (хлопушка)9 ысырмаларды істен шыуы кезінде немесе бырларды апатты жадайында мнайды резервуардан аып кетпеуін амтамасыз етеді. Дыбысты жапыштар басарылатын жне басарылмайтын болып келедi. Резервуара мнай йып жатан кезде мнай аымыны ысым кшінен дыбысты жапышты (хлопушканы) апаы ашылады, ал мнай айдауды тотатан кезде дыбысты жапышты апаы зіні салмаы серiнен орнына айта тседi де, бырды жабады. Резервуардан мнайды аызан кезде дыбысты жапышты апаын арнайы лебедкамен ашады, ал лебедканы зі айналатын барабаннан жне оан оралатын болат араннан трады.
абылдау-ткізу быршасы 10 резервуара сйыты беру жне резервуардан сйыты шыару шін олданылады, оан резервуарды ішінен дыбысты жапыш (хлопушка) пен ктерілмелі бырды топсасы бекітілген. абылдау-ткізу быршасыны диаметрлерi айдалатын мнайды берілген нiмдiлiгiмен аныталады жне 150-700 мм аралыында згерiп отырады. абылдау-ткізу быршасыны диаметрiн тадау барысында сйты озалу жылдамдыы 0,5-2,5 м/с аралыында згереді деп абылдайды.
Кері осу рылысы 11 дыбысты жапыш (хлопушка) апаыны екi жаындаы мнай ысымын теестіріп отыру шін ажет, яни мнайды резервуардан абылдау–ткізу быршасына арай кері жібереді. Кері осу рылысы биiктiгi 6 метр болатын барлы резервуарларда орнатылады.
Ктерілмелі быр 14 резервуарды iшiнде топсаа (шарнирге) 15 орнатылады, ол ажеттi биiктiктен мнайды алуа арналан жне роликтi блок 16 арылы лебедкамен 13 озалыса келтiрiледi.
сіпшілік бырларын алай жіктейді ? бырларды тоттанудан катодты жне протекторлы орауды ерекшеліктері мен маызы.
Мнай кен орындарындаы аладарда ы німдерін тасымалдайтын бырларды келесі трдегідей жіктейді:
· таайындалуы бойынша - мнай бырлары, газ бырлары, мнай-газ-су бырлары жне су бырлары;
· арыны бойынша – арынды жне арынсыз;
· жмыс ысымы бойынша – жоары (6,4 МПа жне одан жоары), орташа (1,6МПа ) жне тменгі (0,6 МПа) ысымды;
· тселу тсілі бойынша - жерасты, жерсті жне су асты;
· функциясы бойынша - ы саасынан топты лшеу ондырыысына дейінгі латыру желісі (выкидные линии) (ішкі ксіпшілік бырлары); кен орындарынан ы німдерін жинау жне орталы жинау пунктіне (ЦПС) немесе газ деу зауытына (ГПЗ) тасымалдауа арналан ксіпшілік аралы бырлар; магистралды – тауарлы німді ттынушыа беруге арналан зынынан созылан мнай жне газ бырлары;
· айдалатын німні рамы бойынша - мнай, газ, мнай-газ жне су коллекторлары; тауарлы мнай бырлары.
жмысты гидравликалы схемасы бойынша - тарматалмаан арапайым бырлар, тарматалаан крделі бырлар (олара тйыталан саиналы бырлар жатады).
Катодты орау -быр бетінде теріс табалы потенциалды жасау, осыны арасында бырда коррозиялы желінумен бірге жретін электр тогыны шыуыны алды алынады. Осы масатта быра траты ток кзіні теріс табасы, ал арнайы жргізілген металды жерге осылан –анода о табасы осылады. Анод, топыра бырды заымдалан (изоляциясы) блгіші арылы ток ткенде жне ток кзіні теріс ысышына (стаышына) арнайы дренаж арылы аланда, бырлар анода айналып коррозияа шырамайды, ал зі де соан арналан анод бзылады. Катодты орау стадиясы траты ток кзінен немесе айнымалы токты траты тока айналдырыштан, жаластырылан желілер жне баылаушы жне реттеуші аспаптардан трады. Анодты жерге осу ретінде графиттелген жне теміркремнийлі электродтар олданылады.
быр мен анод араашытыы 100-200 м болып абылданады. Бір катодты орау станциясы 10-15 м-ге созылан бырлара ызмет крсетеді.
Протекторлы орау айнымалы ток кзі болмаандытан катодты орау олданбаанда бырды жне резервуарды орау шін олданылады. Бл да катод принципіне негізделген, тек бір ерекшелігі орауа ажетті ток катодты станцияда емес, оралатын объектіден кіші электр потенциалды болып протекторды зінде жасалады. Протектор ретінде алюминий, рафинделген мырыш жне магний олданылады. Протекторды жерге бырмен параллель кміп жне бырмен блектенген ткізгіш арылы осады, негізгі мнінде галваникалы элемент алынады. бырмен топыра арасында потенциалдар айырмасы пайда болан жадайда протектор бзушы анода айналып кетеді, нтижесінде быр коррозиядан оралады.
Протекторлы орауды артышылыы: катодты орау станциясын руды керек еместігі; лгісіні арапайымдылыы, пайдалану шыыныны жотыы.
Кемшіліктеріне: тсті металды шыындауды ажеттігі. Соан байланысты лкен аржылай шыындарды енгізуге болады.
сіпшілік бырларын пайдалану кезіндегі иыншылытар. Мнай бырларыны бітеліп алуын болдырмау жне парафиндер мен тз шгінділерін жою дістері.
идраттарды тзілуі жне олармен кресу дістері. бырлардаы ысым пульсациясы жне олармен кресу дістері?
.Ксіпшілік бырларын пайдалану кезіндегі иыншылытар. Мнай бырларыны бітеліп алуын болдырмау жне парафиндер мен тз шгінділерін жою дістері.
Мнай кен орныны территориясында салынан латыру желілері мен мнай жинау коллекторларыны ластануы келесі себептерге байланысты:
1) Аыс жылдамдыыны баяулыынан ыдан жер бетіне шыарылатын атты блшектер бырларда шгіп, оны ткізгіш имасыны ауданын азайтуы салдарынан.
2) Парафинні, тздарды кристалдарыны шгуі жне бзылуы иын атты шгінділерді тзілуі салдарынан.
3) бырларды ішкі бетіні коррозиясы серінен темір аыны тзілуі салдарынан.
Парафинні шгіп, жиналуына арсы кресуді мынадай негізгі дістері бар:
1) мнай мен газды жинауды жоары арынды (0,981-1,47 МПа) саылаусыз жйесін олдану;
2) жылжымалы бу ондырыларын олдану (ЖБ–ППУ);
3) мнай эмульсиясыны тзілуін болдырмау шін жне парафин кристалдарыны суін тежеу (баяулату) масатында ы тбіндегі немесе саасындаы мнай аынына парафин шгінділеріне арсы ингибиторларды осу немесе беттік рекетті заттарды пайдалану;
4) бырларды кедір-бдырлыын азайту шін оларды ішкі жа бетін р трлі лактармен, эпоксидты шайырлармен жне шыныпластикпен аптау;
5) мнайды жоары температурасын сатауа ммкіндік беретін жылу изоляциясын пайдалану;
6) ы саасындаы латыру (шыару) желісіне (парафинні жиналуына байланысты) мезгіл-мезгіл енгізілетін жне топты ондырыларда алынатын резина шарларды (торпедаларды) пайдалану.
ыларда тздарды жиналуымен кресуді химиялы дістерін, негізінен карбонатты жне сульфатты тздарды (суда ерімейтін тздарды) шгуі кезінде пайдаланады.
Реагенттер ретінде натрий гексаметафосфатын (NaPO3)6 жне натриді триполитриполифосфатын таза трінде де жне р трлі присадкаларды оса отырып та пайдаланады. Бл дісті мні мынада – натрий гексаметафосфатыны судаы ерітіндісі (0,1 % салма б-ша) тздарды шгуіне жол бермейтін коллоидты ерітінді тзеді.
Тздарды шгуімен кресуді таы бір жолы – тз ышылыны ерітінділерін пайдалану:
CaCO3 + 2HCl = CaCl2 + H2O + CO2