бырларда тздарды жиналу себебі жне олармен кресу дістері.
Тздарды шгуі, сонымен атар, абат ысымын стау жйесіні су желілерінде жне аын суларды тасымалдаушы бырларда байалады.
Тздарды шгуіні негізгі себебі - температура мен ысымны тмендеуі серінен болатын термодинамикалы тепе-тедікті бзылуы, ал абат ысымын стау жйелерінде – рамында йлесімсіз тздары бар суларды араласуы болып табылады.
азіргі кезде тз шгінділерімен кресуді жаа дістері – химиялы жне тщы суды олдану ке таралан.
ыларда тздарды жиналуымен кресуді химиялы дістерін, негізінен карбонатты жне сульфатты тздарды (суда ерімейтін тздарды) шгуі кезінде пайдаланады.
Реагенттер ретінде натрий гексаметафосфатын (NaPO3)6 жне натриді триполитриполифосфатын таза трінде де жне р трлі присадкаларды оса отырып та пайдаланады. Бл дісті мні мынада – натрий гексаметафосфатыны судаы ерітіндісі (0,1 % салма б-ша) тздарды шгуіне жол бермейтін коллоидты ерітінді тзеді.
Тздарды шгуімен кресуді таы бір жолы – тз ышылыны ерітінділерін пайдалану:
CaCO3 + 2HCl = CaCl2 + H2O + CO2
|
|
Біра, тжірибе нтижелері крсеткендей тз ышылыны ерітінділерін пайдалану бырларды коррозиясына алып келеді.
Суда еритін тздармен (NaCl, CaCl2) кресуді е тиімді дісі ндірілетін ы німіне тщы су жіберу болып табылады. Суды екі трлі тсілмен жіберуге болады:
1) ы тбіне здіксіз ю;
2) быраралы кеістікке мезгіл-мезгіл (периодты) ю.
Бл екі тсілді жзеге асыру шін кен орындарында тщы суды жеткізу жне дайындау жйелері салыну керек.
Суды дайындау тщы суды абат суымен рекеттесуі кезінде ерімейтін тздарды тзілуін жне шгуін болдырмау шін тщы суды химиялы деу болып табылады.
быр арылы сйыпен газды бірге тасымалдаанда ысымны серінен бырларды блкілдеуі (пульсациясы) міндетті трде болып отырады. Блкілдеу быр бойында газ тыындарыны пайда болуына байланысты. Коллекторларды зындыы 1500м-ге дейін заран кезде блкілдеу екпінділігі кшейеді де одан кейін бір алыпа тседі. Блкілдеу пайда болуыны негізгі себебі мнай ыларыны ктергіш бырларында газ-сйы оспасынан газды блінуі жне ыны латыру желісіні бойында лшемдері лаятын газ тыындарыны пайда болуы. Аынны блкілдеуіне жинау жуйесіндегі абсолютті ысым сер етеді, ол нерлым жоары болса, сорлым газ аз блінеді, сорлым блкілдеу аз болады.
Блкілдеу толыны бырда дыбыс жылдамдыымен тарайды. Блкілдеу энергиясы бырды жне онымен байланысан жабдытарды тербелісін болдыруы ммкін. бырды тік сызыты аймаында блкілдеу біралыпты тарайды, сондытан быр тербелісі шамалы байалады.
Айтарлытай тербелістер резонанс болан жадайда пайда болады, онда клдене иманы згеруінен немесе кедір-бдырды серінен болан аз ана кштер ауіпті тербелістер туызуы ммкін. Тербелістер сіресе тарматалан бырларда, бырлар баытыны крт згерген жерлерінде байалады.
ауіпті блкілдеуді негізгі алдын алу тсілдері болып табылатындар:
· аынны тыынды - диспергирленген рылымыны пайда болуын болдырмайтын, газ-сйы аыныны озалыс режимін стап тру, бл бырларда жоары дегейде ысымды реттеуде ммкін болады;
· бырларды парафин шгінділерінен, тздардан жне механикалы оспалардан мезгіл-мезгіл тазартып трумен, оларды жоары ткізгіштік ммкіндігін стап тру;
· айырыш ондыры алдында лкен диаметрлі бырдан “тыныштандырыш” блімшелерді пайдалану.
· Аынны айырыш ондырыа тскенге дейін газ-сйы оспасыны абаттасан аысын жне бырдан тадау ммкіндігін амтамасыз ететін депулсаторларды жне фазаны соы блгіштер олданылады.
|
| 10.2. Сурет. Газды алдын-ала бліп алу рылысы (депульсатор). 1-жетектеуші коллекорды аыры блімшесі; 2-газ жинатайтын коллектор; 3- газды алып кететін келте бырлар; 4- блетін быр; 5-газ желісі; 6-газды газ айырыша жіберу; 7-жылжымалы зондтар; 8- суды латыру келте быры. |
Маышла тбегі кен орындарында 20-дан 120 м3/м3 дейін жне одан жоары газ факторында депульсаторлар стті олданылуда. (10.2. Сурет.)
Депульсаторды олдану айырышты німділігін 1,5-2 есе арттырады, блінетін газды сапасын жасартады жне газды блкілдеу аупін жояды.