езервуарларды міндеті жне жіктелуі. Тік болат резервуарларды жабдытары.

Мнай резервуарлары деп - “шикi” жне тауарлы мнайды есепке алу, жинау жне аз уаыт ішінде сатау шін арналан р трлi лшемдегі ыдыстарды айтады. Бiр жерде шоырланан резервуарлар тобын резервуарлар паркі деп атайды. Мнай резервуарларын ртенбейтiн материалдардан - металл немесе темiр бетоннан - трызады. Резервуалар жер асты, жер стi немесе жартылай кмiлген болып келедi. Мнайды жинау, сатау жне клемiн лшеу шiн кпшiлiк жадайларда болаттан жасалан цилиндрлiк резервуаларды олданады, ал бетоннан немесе темiр бетоннан жасалан резервуарларды сирек олданады. Кен орынны тауарлы парктерiнде жазы немесе конусты жамылысы бар, сыйымдылыы 1000-5000 м3 болатын резервуарлар трызылады, резервуарларды ортасына жамылы аландары (щиттары) тірелетін орталы тiрек орнатылады. Резервуарларды конус трiздес болып келген тбесі жиналан арды салмаын, яни сырты кштерді, стап алады, ал резервуар ішінде вакуум пайда болан кезде оан арсы сер етеді, жне алыдыы 2,5 мм-ден аспайтын болат жапыратардан (листтерден) жасалады. Тiк болат резервуарларды негiзгi млiметтерi 9.1 кестеде келтiрiлген.

Тiк цилиндрлi резервуарлар былай жіктеледі :

• тменгі ысымдаы резервуарлар, оларды атмосфералы деп те атайды;

• понтондары бар резервуарлар;

• тбелері алымалы келген резервуарлар;

Жер стінде орналас-ан тiк цилиндрлі резервуардаы жабдытарды орналасу .

 

1-жары люгі; 2- гидравли-калы сатандырыш клапаны; 3- рттік сатандырыш; 4- тыныс алу клапаны; 5- лшегіш люк; 6-де-гей крсеткiшi; 7-кіру люгі; 8-сифонды кран; 9-дыбысты жапыш (хлопушка); 10-абылдау -ткізу быршасы; 11-кері осу рылысы; 12-дыбысты жапышты басару; 13-лебедка; 14-ктерілмелі быр; 15-ктеріл-мелі бырды топсасы;

16- роликтi блок.

Резервуарларды пайдалану кезiнде, оларды резервуарда жинаталып алан мнайды «лi алдыынан» немесе парафиндiк шгiндiлерден, сонымен атар тотыу нiмдерiнен, тауарлы мнай астындаы су мен механикалы оспалардан аралы тазартуды жйелі трде жргiзiп отырады.

Мнай резервуарлары арнайы оытылан жне дайындалан ызметшілермен тазартылуы керек. Е иын операциялара зінен-зi ртенуге абiлеттi пирофорлы шгiндiлердi тазарту болып табылады. Олар ккiрттi мнайларды сатау кезiнде пайда болады жне негiзiнен ккiрттi темiрден ( Fe2S3 ) трады жне де ккiртсутегінi темiрге жне оны тотытарына сер етуiнен тзiледi. Аралы тазартусыз резервуарларды за уаыт бойы пайдалану аталмыш шгiндiлердi едуiр кп жиналуына (1,5м дейiн) кеп сотырады. Тазалау алдында резервуар мнайдан толы босатылуы керек, ”лi” алды арнайы тазартыш рылымен – жуу машинасы ММ-4-пен тазартылады, ол насадкалы айналмалы головкадан трады. Жуу сйыы 0,8-1,2 МПа ысыммен берiледi де, жуу головкасын айналдыратын турбинканы озалыса келтiредi.

Тазартаннан кейiн жндеу шiн резервуарды мнай буынан босатады, ол шiн барлы люктарды ашып, оны буландырады, содан со оны желдету мен толы салындатуа алдырады, артынан оны ысты сумен жуады

45. Тауарлы резервуарларда андай негiзгi жабдытар орнатылады жне

Резервуар тбесіне абылдау-тарату быршасыны стiне жары люгі 1 орнатылады. Тбесі ашы тран кезде ол арылы резервуар iшiне жары тедi жне тазалау немесе жндеу жмыстарын жргізер алдында резервуарды желдетіп ауасын тазартады.

Гидравликалы сатандырыш клапан 2 тыныс алу клапаны жмыс істемей алан кезде резервуарды газ кеiстiгіндегі арты ысымды немесе вакуумды шектеуге, сонымен атар, тыныс алу клапаныны имасы жеткiлiксiз боланкезде тез арада газ немесе ауаны шыаруаарналан. Сатандырушы клапандар тыныс алу клапандарына араанда жоары ысыма жне вакуума есептелген (арты ысым 588 Па жне босату ысымы 392Па). Сатандырушы клапана гидравликалы тыын (затвор) тзетiн атпайтын, буланбайтын ттырлыы аз сйытар яды (глицерин, этиленгликол ерiтiндiсi жне т.б )

рттік сатандырыш 3 резервуарда тыныс алу жне гидравликалы сатандыру клапандарымен бiрге жинаталан трде ттас орнатылады, ол гидравликалы жне тыныс алу клапандары арылы резервуарды газ кеiстiгiне жалынны кiрiп кетпеуін амтамасыз етеді.

Оны жмыс iстеу принципi мынадай: жалын рттiк сатандырыша тсе отырып, имасы кiші каналдар жйесінен (кассеталардан) тедi, нтижесiнде жалын кші жекелеген са аындара ыдырайды да шiп алады. рттiк сатандырыштарды негiзгi блшектері – тстi металдардан жасалан спиралдi ленталы кассета.

Тыныс алу клапаны 4 резервуарды толтыру жне босату кезінде, немесе сырты температураны згеруі нтижесiнде резервуар ішіндегі ысым шектен асан кезде немесе вакуум туындаан кезде резервуарды газды кеiстiгiн автоматты трде атмосферамен (яни, сырты ортамен) байланыстырады. Ол екi клапаннан трады : ысым клапаны жне вакуум клапаны.

Тыныстау клапаны келесi трде жмыс жасайды: резервуар iшiндегi ысым жоарылаан кезде ысым клапаны ктерiлiп, арты газ атмосфераа шыарылады, ал резервуар iшiндегi ысым тмендеген кезде вакуумды клапаны ашылып, резервуара ауа кiредi.

ысым клапаны мен вакуум клапаны белгiлi бiр ысыммен реттелiп отырылады жне резервуар iшiндегi ысымны лаюы немесе азаюы белгілі бір шамаа жеткенде ана ашылады. Тыныс алу клапандарыны лшемдері оларды ткiзгіштiк абiлеттеріне байланысты тадап алынады. Тоттанбас шiн тыныс алу клапаныны тласы мен клапан отырызылатын ершігі алюминий орытпасынан жасалады.

лшегіш люк 5 резервуардаы мнай дегейiн жне тауарлы мнай астындаы суды лшеу шін, сонымен атар, сынама алыш аспаппен мнайдан сынама алу шiн ызмет етедi. лшегіш люктi iшiнде баыттаушы колодка орналасан, ол арылы резервуара лоты бар лшегіш лентаны тсiруге болады. Колодканы шын шыармас шiн мыс немесе алюминиден жасайды.

Резервуардаы мнай дегейiн лшеу жне мнай млшерін жедел есептеу шiн УДУ дегей крсеткiшiн олданады (9.1суреттегi 6 ). Аспап саылаусыз апта орналасан алтыма мен лшегіш лентадан трады. Дегей згерген кезде алтыма баыттауыш аран арылы озалады, ал лшеуiш лента болса, баылап отыратын аспап орабындаы блока оралады. Аспапа диспетчерлік пунктке млімет беретін (яни, дегей крсеткiшiн крсететін) рылыны осуа болады.

Кіру люгі 7 (люк-лаз) резервуарды тменгi белдiгiне орнатылады жне резервуарды тазалау мен жндеу кезiнде резервуар iшiне адамдарды кiруiне, сонымен атар, осы жмыстарды жургiзу кезiнде оны желдетуге арналан.

Сифонды кран 8 резервуарды тменгi жа блiгiнде жиналан абат суларын мнайстаыша арай аызу шін сифонды ралды осу кезiнде пайдаланылады.

Дыбысты жапыш (хлопушка)9 ысырмаларды істен шыуы кезінде немесе бырларды апатты жадайында мнайды резервуардан аып кетпеуін амтамасыз етеді. Дыбысты жапыштар басарылатын жне басарылмайтын болып келедi. Резервуара мнай йып жатан кезде мнай аымыны ысым кшінен дыбысты жапышты (хлопушканы) апаы ашылады, ал мнай айдауды тотатан кезде дыбысты жапышты апаы зіні салмаы серiнен орнына айта тседi де, бырды жабады. Резервуардан мнайды аызан кезде дыбысты жапышты апаын арнайы лебедкамен ашады, ал лебедканы зі айналатын барабаннан жне оан оралатын болат араннан трады.

абылдау-ткізу быршасы 10 резервуара сйыты беру жне резервуардан сйыты шыару шін олданылады, оан резервуарды ішінен дыбысты жапыш (хлопушка) пен ктерілмелі бырды топсасы бекітілген. абылдау-ткізу быршасыны диаметрлерi айдалатын мнайды берілген нiмдiлiгiмен аныталады жне 150-700 мм аралыында згерiп отырады. абылдау-ткізу быршасыны диаметрiн тадау барысында сйты озалу жылдамдыы 0,5-2,5 м/с аралыында згереді деп абылдайды.

Кері осу рылысы 11 дыбысты жапыш (хлопушка) апаыны екi жаындаы мнай ысымын теестіріп отыру шін ажет, яни мнайды резервуардан абылдау–ткізу быршасына арай кері жібереді. Кері осу рылысы биiктiгi 6 метр болатын барлы резервуарларда орнатылады.

Ктерілмелі быр 14 резервуарды iшiнде топсаа (шарнирге) 15 орнатылады, ол ажеттi биiктiктен мнайды алуа арналан жне роликтi блок 16 арылы лебедкамен 13 озалыса келтiрiледi.

 

46. Теіз кен орындарында мнайды жинау жне тасымалдау жйесіні ерекшеліктерін атап берііз?

Мнайгаз айырыштары ы нiмдерін сйыты жне газды фазалара блуге арналан жне келесi ызметтердi атарады:

баалы химиялы шикiзат жне отын ретiнде олдану масатында, ы опаны бойында, сйыты шыару желiсiнде жне жне жинау коллекторлары бойымен мнай озалан кезде, одан блінген мнай газын алу шін;

мнайгазсу аыныны араласуын азайту жне бырлар желiсiндегi гидравликалы кедергiнi азайту шін;

пайда болан кбіктерді мнайдан блу жне ыдырату шін;

трасыз эмульсияларды немесе бырлар желiсiнде бзылан эмульсияларды ндiру кезінде мнайдан суды алдын-ала блу шін;

мнайды айырыштарды бiрiншi сатысынан мнайды дайындау ондырысына дейiн тасымалдау барысында пульсацияны азайту шін.

олданыстаы барлы мнайгаз айырыштарын келесi белгiлерi бойынша былай жiктеуге болады:

1) міндетiне байланысты – лшеушi-айырушы жне айырушы;

2)геометриялы пiшiнiне жне кеiстiкте орналасуы бойынша – цилиндiрлiк, сфералы, тiк, клдене жне клбеу;

3) негiзгi кштердi байалу сипатына байланысты – гравитациялы, инерциялы жне ортадан тепкiш;

4) жмысты ысымына байланысты – жоары ысымды (6,4 МПа),орташа ысымды (2,5 МПа) жне тмен ысымды (0,6 МПа);

5) айыру сатыларыны санына байланысты – бiрiншi, екiншi жне т.б. айыру сатылары;

6) технологиялы мiндетiне байланысты – екi фазалы жне ш фазалы;

7) мнайгаз аынын енгiзу рылысыны конструкциясы бойынша – радиалды жне тангенциалды енгiзу;

8) конструктивтi жасалуына байланысты – бiр сыйымдылыты жне екi сыйымдылыты.

 

47. Тік гравитациялы мнайгаз айырышын сйы бойынша ткізу абілетіне есептеу кезінде андай параметрлер аныталады.