уматы леуметтік-экономикалы дамуына талдау. 3 страница

Т шыару едуір жерлерді алып, кбейуде.

 

аланы негізгі экономикалы проблемалары:

· ауаны жне сарынды суларды ластаушы заттектерді тазалауды жетілмеген дегейі;

· Т жеткізетін жаа полигон рылысын аятау;

· алдытарды айта деу зауытыны жотыына байланысты атты трмысты алдытарды кдеге жарату;

· Жасыл кшеттерді есептеу жне баылау біріай жйесіні болмауы;

· Халыты экологиялы біліміні тмендігі.

 

Бсекелестікті дамыту

Шаын жне орта ксіпкерлікті дамытуа салы жктемесін азайтуа баытталан салы занамасына енгізілген згерістер ксіпкерлерге олайлы жадай жасады.

алада ксіпкерлік ызметін дамыту жне жалпы бсеке ортасын жасарту бойынша ажетті инфрарылымды руа кімшілік кедергілерді ысарту шаралары жзеге асырылуда.

алада штаб йымдастырылан жне жмыс істейді, оны рекеті азы-тлік тауарларына бааны тратандыруа баытталан шараларды жзеге асыру – тауар ндірушілерден сауда желілеріне дейін німдерді тура жеткізуді йымдастыру, ант, сімдік майы жне баса да негізгі азы-тлік німдерін жеткізу бойынша меморандума ол оюа баытталан. Ірі дкендер мен ктерме баалар бойынша азы-тлік себеттеріні 27 атауларынан тратын баа мен орларыны мониторингісі бойынша апта сайын жмыс йымдастырылан.

Жыл сайын ыркйектен арашаа дейін «Самал» ш/ауд. жне Туелсіздік к-де (Универсам) апта сайын облысты ауыл шаруашылы жрмекесі теді, оан облысты 9 ауданыны ауыл шаруашылы ндірушілері атысады. німдерді ткізу нарыты баадан тмен баамен сатылады. ала жрмекесіне жеткізілетін нім клемі 65 млн.тегені райды.

Бдан баса, аымдаы жылы апта сайын ала мен жаын аудандарды ксіпкерлері мен ауыл шаруашылы ндірушілеріні атысуымен жрмекелер ткізіледі, нарыты баадан 15-20% тмен баамен сатылады. Апта сайын сатылатын ауыл шаруашылы німні клемі 1,5 млн.тегеге дейін жетеді.

аланы 9 ауданында шаын базарлар орнатылан, онда барлы азаматтар здеріні німдерін сата алады.

азіргі кезде аланы дкендерімен леуметтік-маызды тауарлара сауда стеме баасын азайту туралы 329 екі жаты меморандума ол ойылды.

«Шаан» мен «Мара» базарларында бау-башалар мен зіндік учаскелерде сірілген ауыл шаруашылы німдерін ткізу шін сауда орындарыны баасы 50%-а азайтылды, ал коммуналды базарда орындар тегін беріледі.

азіргі кезде аланы ккніс оймаларына 2463 тонна ккніс пен 1425 тонна картоп салынан. алада барлыы 9855 тонна сыйымдылыымен 12 ккніс оймасы бар, оны 5-і крделі жндеуді ажет етеді.

2009 жылы «Жерйы» коммуналды базары» МКК бюджеттік аражаттар есебінен 70 млн.теге сомаа 2000 тонна сыйымдылыымен ккніс оймасын салуды бастады.

«Жерйы» базарында барлыы 255 сауда орындары бар, оны ішінде 109 орынжабылан павильонде, 146 жазды алашада, автокліктен сауда жасау шін орындар арастырылан. Ет, балы, ккніс павильондары, ветсансараптау лабараториясы, 4 тоазытыш камерасы бар, 3 бірлік арнайы жк автоклік ралдарымен амтамасыз етілген.

«Жерйы» коммуналды базарын ары арай дамыту масатында 5 жыла жмыса леуетті дамуды жоспары зірленген, онда базарды материалды-техникалы базасын ары арай жасарту, ауыл шаруашылы німдерін сіру, сатау мен сату бойынша кешенді ру, онда белсенді технологияларды олдану арылы 15 гектар алаа жеміс-жидек башасына салуды ескеріп, 400 тонна мен алаы 2100м2 райтын 3 жылыжай жеміс оймасын салу, ккніс жне жеміс-жидекті айта деу бойынша шаын цехтар салу, ажетті ауыл шаруашылы техникасы мен ралдарын сатып алу.

«Алматы . айнала азы-тлік белдеуін дамыту» айматы жобасы аясында «Талсай Ет» АТК 2 жыл мерзімге сактауымен ра азыты ндіру бойынша жоба зірленген, жалпы ны 75,0 млн.теге.

2009 жылы ауыл шаруашылы німдерін ндіру бойынша жылыжай желілерін дамыту бойынша жмыстар басталды. Жылыжайларды салу несиелік жне меншік аражаттары есебінен іске асырылады, 2009 жылы 1 жылыжай іске осылды, 2010 жылы – 6.

азіргі кезде алада 8 жылыжай жмыс істейді, оны ішінде 2 типтік – жалпы алаы 2100 ш.м. ккніс пен глдерді сіру, 6 гелиожылыжай – алаы 3300 ш.м. ккністерді сіру. 2010 жылы атар-азанда 10,5 тонна ккніс жне 680 мы дана глдер жинап алынды.

«Талдыоран ПОШ» ЖШС жнді алашы деу бойынша цехті салу басталды, азіргі кезде жнді дайындау бойынша облысты ауыл шаруашылы ндірушілерімен келісім-шарттар жасалынды, ары арай деу шін жндерді жеткізу жнінде Белорусия ксіпкерлерімен келіссздер жргізілуде.

«JLC Ст» ЖШС брыы ст зауытын айта алпына келтіру бойынша жмыстар басталды, 2013 жылы зауыт барлы уатына жмыс істейді.

ИСО жне ХАССП халыаралы сапа жйелеріне сйкестендіру сертификаттарын аланы 61 ксіпорындары алды, оны ішінде 24-і нерксіп ксіпорындары (14-і ірі жне орта).

Электр энергиясыны зіндік кздерін йымдастыру масатында ТЭЦ салу жоспарлануда.

Сауда жне ызмет ксрету жйесі Талдыоран аласыны тірек ірі ретінде ірі ктерме-блшек сауда айматарын алыптастыру арылы дамытылады.

Бсекелестікті дамытуды, кімшілік кедергілерді ысартуды кейбір аспектілерін тсіндіру масатында, баралы апарат ралдары арылы бизнес жне «Атамекен» оамы кілдеріні атысуымен дгелек стелдер йымдастырылып, ткізілуде. Аталан таырыпта алалы газеттерде маалалар жарияланады.

Бл баыттаы жмыстар жаласады, сонымен атар, шаын жне орта бизнес субъектілерін олдау шін инфрарылым объектілеріні саны 75-ге дейін кбейтіледі (2011 жылы -71 бірл.). Бизнес жргізу бойынша рсат беру рекеттерін 30%-а азайту жоспарлануда.

Ксіпкерлерді оамды бірлестіктеріні ызметі алалы Сараптама кеестеріні жмысына атысу арылы жандандырылады.

Сонымен атар, алада жекелеген тауар базарларында бсекелестікті дамыту мселелері бар.

Атап айтса, ЖЖМ-ны нарыы жеткілікті дамымаан, ала аумаында 300 жанар май ю станциялары жмыс жасаса да, жанар-жаар май материалдарына баа жоары алпында. Осыан байланысты, бсекелестік ортаны алыптастыру, ЖС-ны рылысына жер телімдерін беру жмыстары жаластырылады.

аланы маршрутты жйесі 29 маршруттан трады, жалпы зындыы 319 км, ол аланы 7 елді мекенні трындарын автобусты клікпен амтиды. 2015 жыла дейін жолаушы тасымалдаушыларды меншік аражаты есебінен 15 озалыс рамын жаарту, сондай-а аланы жаа аудандарын осатын осымша маршруттарды ашу жоспарланды.

2.2.2. леуметтік сала

Демографиялы леует

2004 жылдан бері ала трындарыны саны 19,8 мы адама артты жне 2010 жылды 1 азанына 145,1 мы адам немесе облыс трындарыны 8,5% райды, оны ішінде ауылды – 24,2 мы адам, алалы – 120,9 мы адам. Облыста ала бесінші орын алады.

Осы кезеде о миграциялы сальдо орын алды.

Туу крсеткіші лайды, ал лім крсеткіші азайды, трындарды табии сімі нтижесі 2004 жылы 729-дан 2009 жылы 1802-ге дейін сті.

Ауылды жерлерде жмыс жотыынан жне тменгі ебекаыа байланысты тменгі даму леуеті бар ауылдардан ала келуі байалады.

 

Ебек нарыы

2009 жылы халыты экономикалы белсенді саны 69200 адамды рады, бл 2005 жылмен салыстыранда 9315 адама кбейген, 2005 жылы – 56996 адам, 2009 жылы жмыспен амтыландар - 65200 адам (1,2% кбейген).

Жмыспен амтылан халытарды ішінде 2009 жылы жалдамалы жмысшылар саны – 69,1% (47211 адам), 2005 жылы – 65,1% (31124).

ндірістік порцестерді тратандыру, леуметтік-ебектік арым-атынастарды реттеу жне ебекаыны уаытылы тлеу мен ебек задылытарыны ережелерін сатауды оса ала отырып, халыты леуметтік оранысын амтамасыз ету шін ала кімдігі, 40 ірі жне орташа ксіпорындармен жне ксіпода йымдарымен зара бірлестік жайлы меморандум жасалды.

2009 жылы жмыспен амту бліміне жмыса орналасу мселесі бойынша барлыы 3679 адам жолыты, оларды 3514-і жмыса орналасты, ал 2005 жылы – 1842. Жмыса орналастыру дегейі 95% рады немесе 2005 жылмен салыстыранда 23,4 пайызды пунктіге кбейді. оамды жмыстара 1478 адам, ксіби оытуа 594 адам жолданды.

Тіркелген жмыссыздар саны 2005 жылмен салыстыранда 3,5 есе азайды, сйкесінше жмыссызды дегейі 4 есе азайды.

ала бойынша жалпы 2009 жылы 2218 жаа жмыс орындары рылды, су арыны 10% рады.

«Жол картасы» бадарламасын іске асыру аясында 4660 адам жмыса орналастырылды, айта даярлау мен айта оытуа 1191 адам жолданды .

Жмыссыз халыты жмыса орналастыру масатында шаруашылы субъектілер, оамды бірлестіктер жне оу орындары атысатын бос жмыс орындар жрмекесін ткізу тжірибесі енгізілген. Жрмекені нтижесі бойынша 2009 жылы 609 адам жмыса орналасты, ксіби оытуа 93 адам, оамды жмыстара 50 адам, леуметтік жмыстара 52 адам жолданды.

леуметтік саладаы негізгі проблемалар:

· Жмыс кшіні тмен сапасы жне тиімсіз жмыспен амтуды болуы;

· Мамандарды ксіптік даярлы дегейіні тмендігі.

Мемлекетті Е-мен серіктестігі

ала тіршілігіні ртрлі салаларында 27 кіметтік емес йым, оны ішінде 12 жастарды йымы келесі баыттар бойынша жмыс жасайды: гендерлік саясат, халыты леуметтік-лсіз топтарын олдау, жмыспен амтылуына жрдемдесу, ксіпкерлік бастаманы дамыту, жастарды ытарын орау жне басалары.

Е оамды леуметтік тратандыруда халы топтарыны ерекше мдделерін жзеге асыруа белсенді атысады.

кіметтік емес секторды ары арай дамыту масатында Талдыоран аласы кімдігіні арамаында Е-мен мемлекеттік органдарды ара-атынасын реттейтін, кіметтік йымдармен серіктестік жне арым-атынас бойынша йлестіру Кеесі жмыс жасайды. Кеес арым-атынас жйесін жандандыру жне мемлекеттік органдар мен кіметтік емес йымдарды бірлестігі бойынша сыныстарды, мемлекетті леуметтік саясатын іске асыруды, азаматты ынтаны сіру шін жадай жасауды арастырады.

алада 9 саяси партияларды филиалдары, 16 этно-мдени орталытар, 10 салалы ксіпода йымдары, 5 йелдер йымдары рекет етеді.

алада 24 діни бірлестіктер, оларды ішінде ділет органында 23 тіркелген, оны ішінде 6- мсылман, 1 – провослав, 1- католиктік жне 13 – протестанды жне 2 традициялы емес баыттаы.

оамды-саяси йымдар кілдеріні атысуымен мір сру рекетіні трлі мселелері бойынша кездесулер, дгелек стелдер, акциялар, семинарлар, ылыми-тжірибелік конференциялар ткізу траты тжірибеге айналды.

Саяси жоспарлау саласындаы осындай ызмет идеологиялы жмыс жйесін ары арай ныайту, азаматты оам институттарымен диалог рекеті тетігін жетілдіру, билік пен оам арасында пайдалы атынас орнату негізінде ішкі саяси тратылыты амтамасыз етуге септігін тигізеді.

Сонымен атар, «азастан-2030» Стратегиясын, Елбасыны азастан халына жыл сайыны Жолдауларын апаратты-насихатталуын амтамасыз ету, азастан Республикасыны Мемлекеттік рміздерін танымал ету бойынша траты жне тиімді жмыс жргізілуде.

Идеологиялы жмыс аспектілеріні бірі крмелік насихат (билбордтар, плакаттар) элементтері арылы бадарламалы жаттарды танымал ету болып табылады. Крмелік насихат ралдарыны оамды рлін асыра баалау ммкін емес, олар кн сайын жне жалпы трде халыты абсолютті кпшілігіне сер етеді. Бл андай да бір дегейде леуметтік саланы алыптастырады, трлі халы жігіні ойлауы мен леуметтік тртібіні наты стандарттарыны алыптасуына атысады.

Саланы аымдаы жне келешектегі мселелеріні ішінде келесілері айындалады:

- оамды шоырландыру жне жалпы азастанды патриотизмді, оамда конфессияаралы жне лтаралы келісімді ары арай алыптастыру ажеттілігі;

- ауылды жерлерде Е-ды ру мен дамыту ажеттілігі;

- оамны леуметтік міндеттерін шешуге Е-ды, сіресе ауылды йымдарды атысуыны ажеттілігі.

Халы міріні дегейі

ала бойынша 2009 жылы натылы ашалай табыс 2004 жылмен салыстыранда 2,4 есеге сіп, 35 мы тегені рады.

Натылы орташа айлы ебекаы кн кріс дегейі млшерінен 4 есе асып, 50126 тегені рады.

алада мемлекеттік атаулы леуметтік кмекті алушылар саны 4 есеге азайды, немесе 6747 адамнан 1579 адама дейін. 2005 жылы – 6747 адам, 2006 жылы – 1518 адам, 2007 жылы – 1253 адам, 2008 жылы - 1101 адам, 2009 жылы – 1579 адам.

Сараптама бойынша негізгі алушылар 18 жаса дейінгі баласы бар отбасылар (59,8%) жне бала ктімімен айналысатындар (11,2%) болып табылады.

Экономиканы белсенді суі, халыты табысыны кбеюі жне леуметтік амтамасыз ету жйесіні дамуы кедейшілік дегейін тмендетуге жасы ммкіндік жасады. Халыты 2005 жылдаы кедейшілік лесі 5,2 пайыздан 2009 жылы 1,1 пайыза дейін тмендеді.

2005 жылдан 2009 жыла дейін мемлекеттік атаулы леуметтік кмек трі 184, 8 млн.тегеге крсетілді. Мемлекеттік атаулы леуметтік кмек алушылыр саны2005 жылы 6747-ден 2009 жылы 895-ке дейін тмендеді.

Орта есеппен жан басына шаандаы айлы табысы кедейшілік дегейінен тмен отбасы саныны азаюына бірден бір себепкер шарт – мемлекеттік атаулы кмек алушылара осалы шаруашылыты дамытуа жне жеке ісін ашуа леуметтік кмекті берілуі. 2005 жылдан 2009 жыла дейінгі талдау кезеінде осы кмекті 85 отбасы 289 жаня мшесімен 6980,0 мы теге алды.

2008 жылы алаш рет жеке йлерде тратын аз амтамасыз етілген отбасылара трын й кмегі тленді. 2009 жылы трын й кмегін жалпы сомасы 35,4 млн.тегеге 1810 адам алды.

Кедейшілік дегейінен тмен тратын аз амтамасыз етілген азаматтарды трмыс дегейіні суіне екінші себепкер шарт – жмыспен амту блімімен леуметтік ызметтерді крсетілуі: аылы оамды жмыстар, біліктілігін арттыру жне айта даярлау оулары, леуметтік жмыс орындары. 2009 жылдан бері «Жол картасы», жастар тжірибесі, инвестициялы жобамен жне леуметтік жмыс орындарына жмыса орналастыру бадарламасы бойынша леуметтік ызметтер крсетіледі.

леуметтік саладаы негізгі проблемалар:

· жмыс кшіні тмен сапасы жне тиімсіз жмыспен амтылу;

· жмыссызды етек алуда, сіресе жастар арасында;

· з-зін жмыспен амтыан халыты саны сол алпында;

· халы табысыны тмен дегейі, соны ішінде ауылды халыты табыс дегейі.

 

Денсаулы сатау

Талдыоран аласында 34 медициналы мекеме ызмет жасауда, оларды ішінен алалы мекемелер: алалы емхана кезегінде 1200 адама ызмет крсетеді, алалы аурухана диагностикалы орталыымен бірге 120 орына арналан, алалы жедел жне шыл жрдем крсету станциясы, алалы балалар емханасы, йелдерге кеес беру орталыы, Еркін ауылыны дрігерлік амбулаториясы, тенай ауылыны дрігерлік амбулаториясы, Ебек, Мойна ауылдарыны дрігерлік жрдем беру пунктері, 3-блімше.

алалы медицина мекемелеріні жалпы санынан 72,8% бейімделген мекемелер, 2 объектісі жала алынан имараттарда орналасан (3-блімше, Пригородное ауылы).

Тсек саны 10 мы трына алалы мекемелер бойынша 8,4 бірлік, облысты мекемелермен бірге 28,3 райды. Дрігерлер саны 10 мы трына алалы мекемелер бойынша 21,6, облысты мекемелермен бірге 49,2 райды.

Талдыоран аласында 2010 жылды 1 атарынан баспат Бірыай лтты жйе егізіле бастады, егізу бойынша жмыстар дрігерді жне медициналы йымдарды еркін алауларыны аясында жаластырылады.

Бірыай лтты медицина жйесін (БМЖ) егізумен байланысты 2010 жылды 1 атарынан бастап облысты ауруханаа жатызу Бюросынан стационарлара алалы емхананы дрігерлерімен барлыы - 4416 ауру жіберілді, оларды ішінен: НЦ жне НИИ-а -16, аймааралы емдеу мекемелеріне - 2624, алалы емханалара - 682, алалы емхананы кндізгі стационарына -1510.

Науастарды емдеу мен реабилитациясына жне мгедектікті алдын алуа стационарлы емес кмек лкен маыза ие. алалы емхананы кндізгі стационарында 45 тсек бар, 2010 жылды 9 айында 1510 ауру емделді (2009 жылды 9 айында - 1219 адам емделді), 23,8% -а лайтылан, 12583 тсектік-кн жргізілді. Науастарды орташа тсек тартып жатуы 8,4 кн.

Туберкулезбен ауру крсеткіші 2009 жылы 100 мы адама шаанда 114,2 рады, немесе 2005 жылымен салыстыранда 33%-а тмендеді.

Алайда 2010 жылы 2009 жылмен салыстыранда туберкулезбен ауру 6,0%-а кбейді. Туберкулез ауруына шалдыандар саныны лаюы профилактикалы арау кезінде тиімді жне арзан бактериоскопиялы дісті жне флюро диагностикасын егізу туберкулез ауруын анытауды жасаруымен байланысты.

Талдыоран аласы бойынша эпидемиологиялы жадайлар сырты жне ішкі миграциялы процесстермен байланысты жргізіліп отырады. Сонымен, 2009 жылы мигранттар арасынан бірінші атарда тіркелген туберкулез ауруларыны саны 34 жадай, 2010 жылды бірінші жартысында 11 жадай тіркелген.

Салауатты мір салтын жргізу масатында 2010 жылды 9 айында 4512 дріс оытылды, 18230 схбат жргізілді, 41 сан.бюллетень шыарылды, 39 маала басылыма шыарылды, теледидардан - 33 схбат берілді.

2010 жылды 9 ай ішінде емханаа Облысты денсаулы сатау басармасынан осымша 9 штатты бірлік орын блінді: аллерголог – 1,0 ставка, медицина ызметкерлері рамынан - 5,0 ставка, кіші медицина ызметкерлері рамынан -2,0 ставка, басалары - 1,0 ставка.

Емхананы кадрлары бойынша штатттар штат нормативтеріне сай 89%-а жинаталан, оны ішінде - 78,9% дрігерлер, орта медициналы ызметкерлеріні рамы -100%.

Бос ызмет орындары – учаскелік терапевт, учаскелік педиаторлар, эндокринологтар, кардиологтар. Барлыы 16 дрігер лауазымыны бос ызмет орны. 2010 жылды 9 ай ішінде 91 адам мамандандырылды, оларды ішінен дрігер - 29, медбике - 62.

Денсаулы сатау саласындаы проблемалар:

- туберкулез ауруыны жоары дегейі;

- дрігер мамандарыны тапшылыы.

Білім беру

Кейінгі жылдарда жндеуден тіп олданыса 2 балабаша берілді, 3 шаын орталы жне 225 орынды 2 жекеменшік балабаша ашылды.

алада мектепке дейін білім беру шін 13 балабаша (8 мемлекеттік жне 5 жекеменшік) жне 3 шаын орталытар ызмет етуде. Мектепке дейінгі мекемелерді ашу дегейі 30,1% райды, 2005 жылдаы 17,2% дегейіне араанда суді байаймыз.

абылданып отыран шаралара арамастан, мектепке дейінгі мекемелермен амту сраы лі де проблемалы болып ала береді.

Мектепке дейінгі мекемелермен амту дегейі ала бойынша орташа есеппен 2010 жылды аяына 9 балаа 1 малімді райды. Жоары мектепалды білімі бар педагог - 41% жне арнаулы орта білімі бар - 8,6% педагог ызмет етеді. Бірінші жне жоары санаттаы педагогтар – 51,2%.

 

 

Орта білім беру

2005 жыл мен 2009 жыл аралыында алада 1754 оушы орны бар 2 жаа мектеп олданыса берілді, 25 білім беру нысандарына крделі жндеу жргізілді. Аымдаы жылы 900 орына арналан интеллектуалды мектепті рылысы аяталды.

25 мемлекеттік мектеп жмыс істейді, онда 21042 оушы оытылады.

Малімдер саны – 1600, оны ішінде жоары саннатты малімдер – 441, бірінші санатты – 552.

Мектептерді жалпы санынан аланда 2 мектеп отайландырылан имараттарда ызмет етеді, 10 мектеп крделі жндеуді талап етеді. Авариялы жадайдаы мектептер жо.

аланы барлы 25 мектебі аламтор байланысына, оны ішінде 24 мектеп Мегалайн бойынша, 1 мектеп Dial UP бойынша осылан.аланы барлы мектептерінде 146 интербелсенді тата орнатылан, 16 мектеп 18 лингафонды-мультимедиялы кабинетпен, 8 физика кабинетімен, 8 биология кабинетімен жабдыталан.

2010-2011 оу жылыны басына ала мектептерінде 1798 бірлік компьютерлік техника бар. 2005 жыл кезеімен салыстыранда 65-ке араанда 12 оушыа 1 компьютерден тиеді. Компьютерлік техниканы 12,6% жаартуды талап етеді.

 

Техникалы жне ксіби білім беру

ала бойынша техникалы жне ксіби білім беру бойынша 16 білім беру мекемесі (2010 жылды 1 атарына), соны ішінде 4 ксіби оу орны жне 12 колледж жмыс жасайды.