урсты жмысты міндеттері. 1 страница

-Зады тланы трлері мен белгілерін, айта ру, тарату жне тіркеу мселелерін анытау;

- зады тланы ру жне айта ру ерекшеліктері;

- зады тланы ру тртібі мен тсілдері;

- зады тланы айта ру ерекшеліктері

- зады тлалны мемлекеттік тіркеу;

- Акционерлік оам тсінігі , ыты жадайы

- Шаруашылы серіктестіктер мен ндірістік кооператив ыты жадайы;

Коммерциялы емес йымдар ерекшеліктері т.б. мселесін зерттеу.

Курсты жмысты рылымы.Кіріспе, екі блім, орытынды жне пайдаланылан дебиеттер тізімінен трады.

І. Азаматты ытаы зады тлаларды тсінігі

1.1 Зады тланы тсінігі

Азаматты кодексті 37-бабында айтыландай, зады тла за мен рылтай жаттарына сйкес жмыс істейтін з органдары арылы азаматты ытара ие болып, зіне міндеттер алады.

Зады тланы органы зады тланы сыныстарымен есептесіп, оны жзеге асырады жне оны з кілеттілігі шегіндегі рекеті зады тланы рекеті болып табылады. Зады тла шінші тлаларды алдында зады тланы органы рылтай жаттарында белгіленген з кілеттілігін асыра пайдаланып абылдаан міндеттемелері бойынша жауап береді (АК-ті 44-бабыны 4-тармаы). Біра зады тла органыны жарыдаы талапты бзып жасаан ммілесін жарамсыз деп тани алады. Егер мміле жасаан екінші жа мндай ы бзушылыты білсе немесе білуге тиісті болса жне оны длелдесе онда мндай ммілені жарамсыз деп тануына болады.

Зады тла органдарыны трі, оларды таайындау тртібі немесе тадау жне оларды кілеттілігі за жне рылтай жаттары арылы айындалады.

Азаматты кодекстегі 37-бапты жалпы ережесі зады тлаларды наты трлері туралы нормалармен тртіптеледі. Зады тланы органдары алалы немесе жеке дара болуы ммкін.

Азаматты кодексті 38-бабыны 1-тармаына сйкес зады тланы оны баса зады тлалардан айыруа ммкіндік беретін з атауы болады. Зады тланы атауы оны ы субъектісі ретінде дараландыру ралы болып табылады.

Коммерциялы йымдар арнайы ы абілеттілігіне жатпайтын жалпы ы абілеттілігіне ие болады. Мндай йымдар за актілерінде тыйым салынбаан ызметтерді кез келген трін жзеге асыра алады. Демек, коммерциялы йым зіні жарысында аралмаан ызметпен айналыса береді, е бастысы за оан тыйым салмайтындай болуы керек. Жалпы ы абілеттілігі принципінен коммерциялы йымдарды зіндік ерекшеліктері де болады. Біріншіден, мндай йымдар шін арнайы ы абілеттілігі за жаттарында арастырылуы ммкін. Мысалы, мндай арнайы ы абілеттілігіне банкілер, мемлекеттік ксіпорындар ие [4].

Екіншіден, коммерциялы йымдарды ы абілеттілігі рылтай жаттарында крсетілетіндіктен ол рылтайшылар арылы шектелуі ммкін. Мндай шектеулер зады тланы айналысатын ызметі трлері енгізілген тізбе арылы айындалады, немесе оны андай да бір трлерін жзеге асыруа тыйым салынады. Коммерциялы йымны ы абілеттілігіне болатын мндай шектеулерді рылтай жаттарынан туындауыны маызы зор.

Коммерциялы йым болып табылатын зады тланы атауы зады тланы тіркегеннен кейін оны фирмалы атауына айналады. Зады тла зіні фирмалы атауымен зады тлаларды бірыай мемлекеттік тізіліміне енеді. Фирмалы атау коммерциялы йымны тіркелуімен бір мезгілде тіркелуге жатады жне интеллектуалды меншікке атысты ыты (ыты ерекше объектісі ретінде), ерекше объектісі болып табылады (АК-ті 125-бабы).

Бтен фирмалы атауды засыз пайдаланатын тла ол атауды меншіктейтін тланы талабымен оны олдануды дереу тотатуа жне келтірілген залалды орнын толтыруа міндетті. Зады тланы атауы оны алай аталатынын жне йымды-ыты нысанын крсетуді амтиды. Ол задарда кзделген осымша малматты амтуы ммкін. Зады тланы атауы оны рылтай жаттарында крсетіледі. Азаматты кодексті 38-бабы зады тланы атауына байланысты ойылатын талаптармен оса оан белгілі бір дрежеде шектеу жасайды. Айталы, зады тланы атауында за талаптарына немесе оамды мораль нормаларына айшы келетін аттар болса, егер жеке адамдарды есімдері атысушыларды есімімен сйкес келмесе не атысушылар бл адамдарды есімін пайдалануа олардан (оларды мрагерлерінен) рсат алмаса, ондай есімдерді пайдалануа жол берілмейді [5].

Зады тланы тран жері іс жзінде (міндеттемені орындауда азаматты істерді сота беру жне т.б. анытауда да) те маызды. Азаматты кодексті 39-бабында зады тланы траты жмыс істейтін органы тран жер оны тран жері болып табылатынын жне зады тланы тран жері оны рылтай жаттарында почталы толы мекен-жайы жазылып крсетілетіндігі арастырылады.

Азаматты кодексті 43-бабына сйкес зады тланы тран жерінен тыс орналасан жне оны міндеттеріні брін немесе бір блігін, соны ішінде кілдік міндетін жзеге асырушы ошау блімшесі филиал болып табылады. Ал зады тланы тран жерінен тыс орналасан жне оны мдделерін орау мен кілдігін жзеге асыратын оны атынан ммілелер мен зге ыты рекеттер жасайтын ошау блімшесі кілдік болып табылады. Филиалдар мен кілдіктер зады тла болмайды. Блара здерін ран зады тланы млкі беріледі жне оны бекіткен ережелері негізінде жмыс істейді. згеше нысандаы зады тлаларды филиалдары мен кілдіктеріні басшыларын зады тла укілдік берген орган таайындайды жне оны сенімхаты негізінде жмыс істейді. Сйтіп филиалдар мен кілдіктер басшылары (филиал мен кілдікті зі егтес) зады тланы кілі ретінде рекет етеді. Филиал немесе кілдік басшысыны кілеттілігі филиалды немесе кілдік ережесімен емес, оан берілген сенімхат ретінде айындалады. Филиалдар мен кілдіктер басшыларыны ммілелері зады тла атынан жасалады жне ондай ммілелерден туындаан міндеттемелік жауапкершілікті млікті брін зіне еншілейтін зады тла ктереді. Азаматты кодексті 42-бабыны 4-тармаына сйкес филиалдар мен кілдіктер за жаттарында белгіленген тртіппен тіркеледі жне оларды ран зады тланы жарысында крсетілуге тиіс [6].

Филиалдар мен кілдіктерді ыты ережесінде айтарлытай айырмашылы жо. Біра, егер филиал зады тланы міндетіні барлыын не блігін, оны ішінде кілдікті де міндетін жзеге асыратын болса, онда кілдік зін ран зады тланы мдделерін орауа тиісті жне оны атынан ммілелер мен баса да ыты рекеттер жасай алады.

Коммерциялы емес йым – зады тла ретінде мекеме, оамды бірлестік, акционерлік оам, ттыну кооперативі, ор, діни бірлестік ауымдасты (ода) нысанындаы зады тлаларды бірлестігі нысанында жне за жаттарында кзделген зге де нысанда рылуы ммкін. Коммерциялы емес йымдар туралы за бойынша:

1) коммерциялы емес йым зіні жарылы масаттарына сйкес келетіндей ана ксіпкерлік ызметпен айналыса алады;

2) жекелеген йымды-ыты нысанындаы коммерциялы емес йымдарды ксіпкерлік ызметіне азастан Республикасыны за актілерінде шектеулер ойылуы ммкін;

3) коммерциялы емес йым ксіпкерлік ызметі бойынша кірістер мен шыыстарды есебін жргізеді;

4) коммерциялы емес йымдарды ксіпкерлік ызметіне салы салу азастан Республикасыны салы задарына сйкес жзеге асырылады;

5) коммерциялы емес йымдарды ксіпкерлік ызметінен алынатын кірістерді коммерциялы емес йымдарды мшелері (атысушылары) арасында блісуге болмайды. Ол жарылы масаттара жмсалады. оамды жне діни бірлестіктерді, орларды з аражаттарын айырымдылы масаттара пайдалануына жол беріледі[7].

Коммерциялы емес йымдар ызметіні масаттары рылтай жаттарымен айындалады.

Коммерциялы емес йымдар мекеме, оамды бірлестік, акционерлік оам, ттыну кооперативі, ор, діни бірлестік, ауымдасты (ода) нысанындаы зады тлаларды бірлестігі нысанында жне занамалы актілерде кзделген зге де нысанда рылуы ммкін. Бл йымдарды ызметіні масаты пайда немесе табыс табу емес, керісінше оамды ажеттіліктерді анааттандыру болып табылады.

Коммерциялы емес йымдарды аржысы деп материалды емес игіліктер мен ызметтерді жасау масатында материалды ндіріс салаларында жасалан лтты табысты айта блу нтижесінде рылатын аша орларыны озалысын ортатастыратып аша атынастарыны жиынтыын тсінеді.

Коммерциялы емес йымдарды аржысын йымдастыруа негізінен оларды йымды-ыты нысандары сер етеді. Сондытан коммерциялы емес йымдар аржысыны ерекшеліктерін анытау шін оны рамына кіретін мекемелерді, йымдарды, оларды ызметіні сипатын, басаруды йымдастыруды жне аржыландыруды дістерін ескере отырып зерделеген жн.

рылтайшысы басару, леуметтік-мдени немесе коммерциялы емес сипаттаы зге де ызметтерді жзеге асыру шін ран жне аржыландыратын йым мекеме деп танылады.

Азаматты кодекске зады тлаларды ру жнінде жалпы ережелер енгізілген, сол арылы оны трлеріні жекелеген нормалары натыланады. Кодексте зады тланы рылтайшысы хаында арнайы бап енгізілген. Азаматты кодексті 40-бабына сйкес зады тланы бір немесе бірнеше рылтайшы руы ммкін. Млікті шаруашылы жргізу немесе оралымды басару ыымен иеленетін зады тлалар меншік иесіні немесе ол укілдік берген органны келісімімен баса зады тлаларды рылтайшылары бола алады.

Зады тла мен жеке тланы абілеттілігіні айырмасы болатындыы табии нрсе. Мселен, азаматтын ытары мен міндеттерін тудыратын трмыс атынастарыны кбіне зады тлалар атыса алмайды. Оан отбасылык атынастара, содан туындайтын ытар мен міндеттерге зады тлалар атыса алмайтындыы длел болады.

Зады тлаларды атынаса атысу аясы олардын андай масат шін рыландыына рі жзеге асыратын рекеттеріні сипатына арай белгіленеді. атысуа тиісті атынасына арай зады тла айсыбір ытарды немесе міндеттерді иеленеді. Демек, зады тланы ыты абілеті оан жктелген міндеттерге арай белгіленеді. Зады тланы ы абілеттілігі ол рылан сттен бастап пайда болып, оны тарату аяталан кезде тотатылады. Зады тла за жаттарында тізбесі белгіленетін жекелеген ызмет трлерімен тек лицензия негізінде ана айналыса алады. Яни, белгілі бір ызметпен айналысу шін лицензия алу ажет болатын зады тланы ы абілеттілігі, сол лицензияны алан сттен бастаппайда болады. Азаматты кодексті 35-бабыны І-тармаына сйкес зады тла азаматты ыа ие болып, з ызметіне байланысты міндеттерді атара алады. Мемлекеттік ксіпорындардан баса коммерциялык йымдар за жаттары немесе рылтай жаттары арылы тыйым салынбайтын кез келген ызмет трлерін жзеге асыру шін азаматты ыа ие бола алады жне азаматты міндетті де аткарады.

За кжаттарына сйкес зады тлалар белгілі бір ызмет трін жзеге асыра алмауы ммкін немесе баса ызметпен айналысуы шектеледі.

Азаматты кодексте арнайы ы абілеттілік мселесі де ескерілген. Оны брі де жары мен баса да рылтай жаттарына енгізіледі рі олар ызмет аясына сай келетін ытар мен міндеттерді еншілей алады.

Ал коммерциялы йымдар болса, керісінше арнайы ы абілеттілігіне жаппайтын жалпы ы абілеттілігіне ие болады. Мндай йымдар за актілерінде тыйым салынбаан ызметтерді кез келген трін жзеге асыра алады. Демек, коммерциялы йым зіні жарысында аралмаан ызметпен айналыса береді, е бастысы за оан тыйым салмайтындай болуы керек. Жалпы ы абілеттілігі принципінен коммерциялы йымдарды зіндік ерекшеліктері де болады. Біріншіден, мндай йымдар шін арнайы ы абілеттілігі за жаттарында арастырылуы ммкін. Мысалы, мндай арнайы ы абілеттілігіне банкілер, мемлекеттік ксіпорындар ие [8].

Занды тланы органы зады тланы сыныстарымен есептесіп, оны жзеге асырады жне онын з кілеттілігі шегіндегі рекеті зады тланы рекеті болып табылады. Зады тла шінші тлаларды алдында занды тланы органы рылтай жаттарында белгіленген з кілеттілігін асыра пайдаланып абылдаан міндеттемелері бойынша жауап береді (АК-ті 44-бабыны 4-тармаы). Біра зады тла органыны жарыдаы талапты бзып жасаан ммілесін жарамсыз деп тани алады. Егер мміле жасаан екінші жа мндай ы бзушылыты білсе немесе білуге тиісті болса жне оны длелдесе онда мндай ммілені жарамсыз деп тануына болады.

Зады тла органдарыны трі, оларды таайындау тртібі немесе тадау жне оларды кілеттілігі за жне рылтай жаттары арылы айкындалады.

Азаматты кодекстегі 37-бапты жалпы ережесі зады тлаларды наты трлері туралы нормалармен тртіптеледі.

Зады тланы органдары алалы немесе жеке дара болуы ммкін.

Зады тланы атауы. Азаматты кодексті 38-бабыны 1-тармаына сйкес занды тланы оны баса зады тлалардан айыруа ммкіндік беретін з атауы болады. Зады тланы атауы оны ы субъектісі ретінде дараландыру ралы болып табылады. Коммерциялы йым болып табылатын зады тланы атауы зады тланы тіркегеннен кейін оны фирмалы атауына айналады. Зады тла зіні фирмалы атауымен зады тлаларды бірыай мемлекеттік тізіліміне енеді. Фирмалы атау коммерциялы йымны тіркелуімен бір мезгілде тіркелуге жатады жне интеллекту алды меншікке атысты ыты (ыты ерекше объектісі ретінде), ерекше объектісі болып табылады (АК-ті 125-бабы).

Бтен фирмалы атауды засыз пайдаланатын тла ол атауды меншіктейтін тланы талабымен оны олдануды дереу тотатуа жне келтірілген залалды орнын толтыруа міндетті.

Зады тланы атауы оны алай аталатынын жне йымды-ыты нысанын крсетуді амтиды. Ол задарда кзделген осымша малматты амтуы ммкін. Зады тланы атауы оны рылтай жаттарында крсетіледі. Азаматты кодексті 38-бабы зады тланы атауына байланысты ойылатын талаптармен оса оан белгілі бір дрежеде шектеу жасайды. Айталы, зады тланы атауында за талаптарына немесе оамды мораль нормаларына айшы келетін аттар болса, егер жеке адамдарды есімдері атысушыларды есімімен сйкес келмесе не атысушылар бл адамдарды есімін пайдалануа олардан (оларды мрагерлерінен) рсат алмаса, ондай есімдерді пайдалануа жол берілмейді [9].

Зады тланы тран жері. Зады тланы тран жері іс жзінде (міндеттемені орындауда азаматты істерді сота беру жнет.б. анытаудада) те маызды. Азаматты кодексті 39-бабында занды тланы траты жмыс істейтін органы тран жер оны тран жері болып табылатынын жне зады тланы тран жері онын крылтай жаттарында почталы толы мекен-жайы жазылып крсетілетіндігі арастырылады.

Зады тланы филиалдары мен кілдіктері Азаматты кодексті 43-бабына сйкес зады тланы тран жерінен тыс орналасан жне оны міндеттеріні брін немесе бір блігін, соны ішінде кілдік міндетін жзеге асырушы ошау блімшесі филиал болып табылады. Ал зады тланы тран жерінен тыс орналасан жне оны мдделерін орау мен I кілдігін жзеге асыратын оньщ атынан ммілелер мен зге ытык рекеттер жасайтын ошау блімшесі кілдік бо-лып табылады. Филиалдар мен екілдіктер зады тла болмайды. Блара здерін ран зады тланьщ мжі беріледі жне оны бекіткен ережелері негізінде жмыс істейді. згеше ны-садцаы зады тлалардын филиалдары мен кілдіктерінін басшыларын зады тла укілдік берген орган таайындайды жне оны сенімхаты негізінде жмыс істейді. Сйтіп филиалдар мен кілдіктер басшылары (филиал мен кілдіктін зі емес) занды тланы кілі ретінде рекет етеді. Филиал неме-се екілдік басшысыны кілеттілігі филиалды немесе кілдік ережесімен емес, оан берілген сенімхат ретінде айындалады. Филиалдар мен кілдіктер басшыларыны ммілелері занды тла атынан жасалады жне одай мімілелерден туындаан міндеттемелік жауапкершілікті млікті брін зіне еншілейтін зады тла ктереді. Азаматты кодексті 42-бабыны 4-тар-маына сйкес филиалдар мен кіддіктер за кжаттарында белгіленген тртіппен тіркеледі жне оларды ран зацды тланын. жарысында керсетілуге тиіс.

Филиалдар мен кілдіктердін кыты ережесінде айтарлытай айырмашылы жо. Біра, егер филиал занды тланы мідетіні барлыын не блігін, оны ішінде кілдіктія де міндетін жзеге асыратын болса, онда кілдік езін ран зады тланы мдделерін корауа тиісті жне оны атынан ммілелер мен баса да ккытык рекеттер жасай алады.

1.2 Зады тланы трлері

Р Азаматты кодексі зады тлаларды тмендегідей трлерге бледі: коммерциялы жне коммерциялы емес.

Коммерциялы зады тлапайда табуды кздейтін йым. Кіріс тсіру масаты болып табылмайтын жне алынан таза кірісті атысушылар арасында блмейтін зады тла коммерциялы емес йым деп танылады, «Коммерциялы емес йымдар туралы» азастан Республикасы заыны 2-бабы[10].

Осындай саралау зады тлалар тріні райсысын ерекше ыты тртіпке баындырады. Азаматты кодексті 34-бабыны 2-тармаына сйкес коммерциялы йым болып табылатын зады тла мемлекеттік ксіпорын, шаруашылы серіктестік, акционерлік оам, ндірістік кооператив нысандарына рыла алады.

Мндай коммерциялы йымдар шін арнайы ы абілеттілігі за жаттарында арастырылуы ммкін. Мысалы, мндай арнайы ы абілеттілігіне банкілер, мемлекеттік ксіпорындар ие.