тінді оыыз. Жаа сздерді сздіктен араыз.

азастан Республикасыны мемлекеттік туы.

Мемлекеттік рміздерді болмысын; маынасын жасы білу – брімізді; сіресе, жас рпаты парызы.

Мемлекеттік туымызды тсі – ашы аспан тстес зегір кк.

Зегір кк тс – табиаттаы жеті тсті бірі. Кк тс – аспанны, ауа мен суды белгісі. Алашы геральдистерді бірі Ансельм жасаан кесте бойынша кк тс адалдыты, тазалыты белгісі.

Мемлекеттік туымыз тек ана бір тсті – кк. Ол мемлекеттік ттасты идеясын білдіреді.

Тудаы кн бейнесі – геральдика заы бойынша – байлы пен берекені белгісі. Тудаы ыран бейнесі – еркіндік белгісі. лтты рнек – аза халынын мдениетін, поэтикалы жне кркем танымын, нерін білдіреді.

 

(Е. Шаймерденлы. аза еліні рміздері)

 

емлекеттік ту.

Тркі тілдес елдерді мемлекеттік рміздері

1.зірбайжан Республикасыны туы ш трлі тстен: жоарысы – кк тс, ортаысы – ызыл тс, тменгісі- жасыл тстен трады. ызыл тсте жарты ай мен сегіз брышты жлдыз бар.

2.зірбайжан Республикасыны елтабасы шыыс аланы бейнелейді. Тменгі жаында емен бтаы мен бидай сабаы бар. алан зірбайжан Республикасыны мемлекеттік туындаы ш трлі тстен трады жне сегіз брышты жлдыз бар. Жлдызды ортасында от – жалынны тілі. Жлдыз – а тспен, жалын – ызыл тспен, емен бтаы - жасыл тспен, бидай сабаы – сары тспен, алан – алтын тспен кмкерілген.

3.ырыз Республикасыны мемлекеттік туыны тсі ызыл. Ортасында тедей таралан алтын тсті 40 шапаты кн. Кн ортасында ырыз йіні тндігі берілген.

ырыз Республикасыны елтабасында асар, Ала – Тоо шыдары жне алтын тсті, сулесі шашан кн бейнеленген. Елтабаны екі жаында – мата ауашаы мен бидай сабаы берілген.

лтаба.

Бізді елтабамыз шебер ішінде. Шебер маынасы – тіршілік, шексіз мір дегенді білдіреді. Елтабадаы е негізгі белгі – шаыра. Шаыра – й, Отан деген ымды білдіреді. аза халында «Отан от басынан басталады» деген маал бар. От басы – шаыра, сізді йііз. Шаыра – аза еліні белгісі, рмізі.

Шаыра лемдік геральдика тарихында тыш рет пайдаланып отыран бейне. Шаыра бар елтаба тарихта болан емес.

Елтаба компазициясында – аймйізді алтын анатты ос пыра бар.

лтты рнек аза халыны трмысымен тыыз байланысты, ат, жылы, тлпар – аза трмысыны негізі.

Елтабадаы е басты белгіні бірі – бес брышты жлдыз бен елді аты. Елтабаны негізгі бояуы – алтын тстес.

 

нран

нраным – жан раным,

Айтар нім, сйлер сзім.

Туан жерім – саынарым,

Жрсем егер дние кезіп.

 

Тауымызды, кне кнні,

Даламызды байта ні

Ол ні ой жрегімні,

Мы айталап айтам мны.

 

Алан беттен кші айтпай,

Шырап, жырлап келеді олар

Бкіл халы осылып айтан

ннен кшті немене бар.

 

Баыт, бірлік – кн талабы,

Тотамайды дабыр ні.

Мгі баи шыралады,

Республикам нраны!

(Т. Молдаалиев)

 

Тапсырма:

1. леді мнерлеп оыыздар, маынасын тсіндірііздер

2. леді жаттап алыыздар.

Теміртау

 

Араны алыбы Теміртау – снді алаларды бірі. Бір лгімен салынан ш абатты тас йлері бар. Кшені екі жаы толан айы, араай, емен, шырша. аланы на ортасында - саяба. Металлургтер сарайы, кинотеатр, пошта – телеграф, дкендер.

Шет жаында мржалары аспанмен тілдескен зауыттар.

Нра зенінен брып келген Cамарант кліне кзі тоймайды.

(З. Шашкин)

 

Тапсырма:

1. Мтінді тсініп оып, гімелеіздер.

2. Сйлемнен етістіктерді тауып, астын сызыыздар.

3. Теміртау аласы азастанны ай облысында орналасан?

Ата Заымыз

 

1995 жылы тамызды 30-ында азастан Республикасыны Конституциясы абылданды.

Конституция 98 баптан трады. Конституцияда азастан Республикасы демократиялы, ыты жне леуметтік мемлекет деп аталан.

азастан Республикасы – бірттас мемлекет. Оны Президент басарады. Президентті бкіл халы сайлайды. азастан Республикасыны Президенті – Нрслтан бішлы Назарбаев.

 

Тапсырма:

1. Мтінді оыыздар

2. азастан Республикасыны Конституциясы ай жылы, ай айда абылданды?

3. Президентті кімдер сайлайды?

 

Халымызды асиетті рміздері

 

рбір отбасыны, улетті, руды лтты, дстрлік, салт-саналы рміздері болады.

Халымызды сол асиетті рміздері: Ту, Елтаба, нран, сарбазды рандар мен айырым белгілер.

Егеменді азастан лемдегі баса мемлекеттермен терезесі те, ркениетті ел. Елімізді асиетті рміздері – Елтабасы мен нранын, Туын жас рпа астерлеп, рметтеуге тиіс.

Тапсырма:

1. Мтінді мнерлеп оыыздар, тсінгендеріізді гімелеіздер.

2. Халымызды асиетті рміздеріне нелер жатады?

3. Мтінді орыс тіліне аударыыздар.

 

Жаа Астана

 

азастанны солтстігіне арай орналасан брыны Амола аласы жаа мртебеге ие болды. Ол – азір азастанны жаа астанасы. Мртебесіне сай аты да Астана болып згерді. Мнда алып рылыстар жріп жатыр. аланы отстік шыыс блігінде орналасан Елбасыны Резиденциясы ерекше кзге тседі. Оны басты ерекшелігі – имаратты тбесі кдімгі аза йіні шаыраы сияты.

Астанадаы жаа имараттар мен сем йлерді салуа шетелдік фирмалар мен оамдар кп кмек крсетті. Мысалы, аланы ортасындаы бес жлдызды «Алатау» она йін Туркияны «Исот» фирмасы салан. Ал трікті «Финтрако» компаниясы «азаойл» лтты мнай-газ компаниясыны имаратын салып берді.

аланы кріктендіруге азастанны барлы облыстары кмек беруде.

 

(“Егемен азастан” газетінен)

Сздік:

жаа мртебеге ие болды – приобрел новый статус

мртебеге сай – в соответствии со статусом

алып рылыстар – великое строительство

кріктендіру – благоустройство

 

Тапсырма:

1. Мтінді мнерлеп оып, сздікті кмегімен мазмнын тсініп алыыздар.

2. Жаа астана туралы таы не білесіздер?

3. Мтіннен сын есімдерді тауып, жасалу жолдарын тсіндірііздер.

4. Сын есімні таы андай жрнатарын білесіздер?

на - мір шуаы.

Ана - мірді шуаы. рбір адамзата е ымбатты да киелі жан-ана. р адам анасын дайындай сыйлауы тиіс. Баласы шін ана бріне де дайын. Ота да, суа да тседі. Бала ананы ебегін атау керек.

Дниеге баласы шыр етіп тскенде ананы уанышында шек болмайды.

Шіркін, ананы айналып – толананы, оны алашы лдиі мір-баи жадында алады.

«Ана кілі балада». Ана андай иынды болса да баласын баып-аып сіреді, мпелейді.

«Анады Меккеге ш аралап апарса да, арызынан тыла алмайсы», - дейді халы даналыы. Ананы ебегі еш нрсемен лшенбейді, ана ебегі лшеусіз.

 

Тапсырма:Мтінді оыыз, етістіктерді тауып астын сызыыз, орыс тіліне аударыыз.

аза халыны салт-дстрі

Оып шыып тсінгеніізді гімелеіз

 

онаты арсы алу, кту рсімі

аза халыны деті бойынша аза ауылында сырттан келген жолаушы атымен рсатсыз йге кірмеген. Ол йді сыртында трып:

- йде кім бар? – деп сраан.

Егер таныс адам болса, немесе йді сыртынан онаасы беруден ысылмайды-ау деп ойлап, йді біреуіне атын байлап тседі.Содан со сол йді жастары мен балалары слем беріп арсы алып, есік ашып йге кіргізеді. она ая киімін о босааа шешіп, амшысы мен сырт киімін кереге басына іліп, й ішіндегі адамдармен слемдеседі.

ыздар мен келіндер крпе жайып рмет крсетеді.

детте трге жолы лкен бас она отырады. она шлдеп келсе, ымыз береді. Содан кейін шай береді.

аза елінде онаа деп рашан сыбаа сатаан. Арнайы она шаыранда, сыйлы кісі келгенде ой немесе тоты сойан. Мал соярды алдында бата берген, немесе

“Сенде жазы жо

Бізде азы жо ”,- деген.

Тама ішерді алдында конаты олына су яды. Су юшы бала сол олына леген, о олына ман стап, о иыына слгі орамал салып, онатарды олына жаалай су йып шыады. она су йан балаа рамет айтып, тілегін айтады.

Сыйлы онаа бас тартан. Бл – ежелгі дстр. Ол – адам лемді баспен билейді деген ымды білдіреді.

она тама ішіп болан со, ауыл адамдары (жастар) “ауылды алты ауызын” айтады, сонан со она “она кдені” айтады. Кешті соында онаа тсек салып береді де: “жайлы жатып, жасы трыыз”, - дейді.

она кетерден брын отаасы онаынан “бйымтай” срайды. Дстр бойынша она й иесіні атын, мылтыы мен итінен баса кез-келген затты срауына болады. й иесі онаыны алауын береді де: “ош-сау болыыз”, - деп шыарып салады. Сйтіп олар дос болып кетеді. Оларды “туысан”, “жекжат”,”тамыр” деп те атайды.

 

аза пен она

Мнерлеп оыыз, жаттаыз

 

...онасыз

Той-думансыз ткен мір

мірге саналмайды аза шін.

Осындай аза іні,

аза аа.

О бастан асааны таза оам.

Адамдар арасында мыр кешіп,

Адаммен араласпау –

Азап оан.

О бастан жомарт аза топыраы,

Ол ашан дастарансыз тоырады.

 

Меймана брін беріп,

Барын беріп,

онатан аланын жеп отырады.

Баласы батаменен ауызданан,

Бабамнан мрттік жайлы аыз алан.

Болмаса з онаы,

Кршісіні

онаын бірер кнге арыза алан!

...Жел жылдар айткенде де шола бізге

Сондытан санайды ол

Бл мірге

Келген біз бріміз де онапыз деп.

(. Мырзалиев)

азаты дастараны

 

Мтінді оып, негізгі мнін тсіндірііз

аза халы шін дастараннан лкен, дмнен лкен нрсе жо. Сондытан тама ішуге шаыранда таматы кп кттіруге болмайды.

азаты лтты дастаранында болатын негізгі таматарды трлері: ет таамдары, ст таамдары жне нан таамдары. Е негізгі лтты тама – азаша ет. Оны кейбір кісілер “бешбарма” деп атайды. Ол млде ате. Тама ішетін жерлерде: асханада, мейрамханада “Бешпарма” деп айтылмайды жне жазылмайды. “Бешбарма”- “бес сауса” дегенді білдіреді. Бл лтты таамны аты – азаша ет. Сыйлы кісі келгенде, азаша ет беріледі.

азаша еттен таба даярлаанда (тартанда), оны білетін адам жасайды.

рбір сйекті зіні орны бар. Бас табаа жамбас салынады. р адама бір-бір сйек (мше) беріледі, ол сйекті барлы етін жейді. Содан кейін нан салынан азаша етті жейді. Таматан аз немесе кп жейсіз бе, ол да з еркіізде. Ол ыайсыз емес. Батаны е лкен рметті кісі береді.

Батаны немесе тілекті трлері те кп. Мысалы бір трі:

 

Баса аманды берсін!

Жана саулы берсін!

лы яда болсын,

ызы ияда болсын,

Дастаран байлыы болсын!

Аллау кпр! (мин!)

 

Сздерден сйлем раыз

1) Дастаран, алы, дстр, тама, р трлі, таам, лтты;

2) азаша ет, бешбарма, ет таба;

3) Сыйлы кісі, рмет, тр, дет;

4) Сорпа, бас таба, жамбас, бата, аманды, саулы, байлы, рметтіге, тілек;

5) Салт, аттары, таба.

 

да тсу

Оыыз, аударыыз

Ертеден жне азір де жаласып келе жатан жасы рі жарасты дстрлерді бірі – да тсу. Жігітті кесі немесе оны жаын туыстары ызы бар йге да тседі яни бой жеткен ызын срайды. далар рметке лайы сыйлы адам деп саналады. ыз кесі келісім берген со далыты жн-жоралыларын жасайды. Оны трі те кп, мысалы: да аттанар, да тарту, ат байлар, йры-бауыр таы баса ырымдары мен кде алымдары болады (“кдеге” араыз). далыты басарып баран адам “бас да” деп аталады. Трмыс ратын жігіт пен алыдыты келері бір-біріне “бауыздау да” деп аталады.

да тсу – азаты мртебелі рі жарасты салт-дстрлеріні бірі. Онда трлі ойын-сауы, зіл-алжыдар айтылады. Екі жа та бір-бірін сынап отырады.

Оыыз, жазыыз, тсінгеніізді гімелеіз

аза халы зіні трмыс-салтына, шаруашылыына байланысты ішер асында зіндік ерекшелігі кп халы. азаты азан асты, азан ктерді, ас берді, астан ауыз тиді, аса арамады деген сздерінен мал сойылып, ет асылатыны бірден аарылды. онаа ас беруді бірнеше трлері бар.

 

1. онаасы. йге арнайы немесе жол тсіп келген таныс, бейтаныс жолаушыа берілетін ас. онаасы шін арнайы мал сойылады.

 

2. Ерулік. Кшкен ауыла, кшіп келген ауыла, кршіге берілетін онаасы. Мны алдыыдан айырмасы – кшіп келгендерге піскен асты табаымен алып барып береді.

 

3. Бастаы. Бл йге бас болды деген маынаны білдіреді. Ауылды лкендері бір жаа кеткен кезде жастар бойжеткен ызы бар йге жиналады.Осы онаасы арылы сол ызды онаты алай кте алатындыы сыналады.

 

4. Соым. ыса арнап тйе, жылы, сиыр сойылады. Сойылан малды уырдаына она шаырылады.

 

5. Сыбаа. Соым сойан й сыйлы кісісіне, алыстаы аайына, т.б. еттен, азы-артадан сыбаа сатайды. Кейде сол саталан сыбааны асып береді, кейде беріп жібереді.

6. Шашу. Тойда жасы лкен аналар мен желер жасылы тілеп ірімшік, рта кмпит, кміс теге араластырып кпшілікке бастарынан асыра шашып, уанышын білдіретін ырым. Бл баса жртты гл алып бару дстрі сияты дрежеде бааланады.

 

7. Ас. айтыс болып кеткен ата-ана, туан-туысанды еске тсіру шін беріледі, онда мал сойылады, ат шабыс болады.

 

8. Тоымаар. Сапара шыалы жатан жолаушыны шыарып салуа келген адамдара берілетін онаасы.

 

9. Наурыз кже. Жаа жылды басында берілетін, жеті трлі таамнан жасалатын кже.

 

10. Асар. Кмекке келген кісілерге берілетін онаасы.

Сздік

 

Туысан - родственники

мемлекет - государство

леуметтік-трмысты - социально-бытовой

алыптасу - заложить

асиет - здесь: качество

серік - пара, спутник

тзету - исправить

кне - давний

заман - время

сай - соответственно

айта жаыру - обновление, восстановление

белгілі - известный

жан тсілі - перед смертью

рпатар - наследники

аыл - наставление

блжытпай - точно, неукоснительно

тмар - талисман

ересек - взрослый

да - молитва

шбрышты - треугольник

бейтаныс жолаушты - незнакомый путник

онаасы - пища гостя

дреже - достижение

 

Жай, траты сз тіркестері

Тіл арылы атынас жасаанда, сздер дара кйінде емес, бір-бірімен тіркесіп олданылады. Тіркес екі трлі болады.

 

1. рамындаы сздерді орнын згертуге немесе баса сздермен алмастыруа бола беретін и еркін тіркес.

Мысалы, лгілі бала дегеніні орнына лгілі ыз деуге болады, диктант жазу дегенні орнына шыарма жазу, хат жазу десе де болады.

Мндай еркін тіркестер жай сз тіркесі деп аталады.

 

2. Маынасы бір ттас, рамын згертуге, баса сзбен алмастыруа болмайтын, бір сзді орынан ана жмсалатын да тіркестер бар, мндай тіркестерді траты тіркестер дейді.

Мысалы, ит жанды, тая тастам жер.

 

Траты тіркесті маынасы оны рамындаы сздерді маыналарынан тумайды, баса бір маынаны білдіреді.

Мысалы: абырамен кеес-ойлан, ас мен кзді арасында – шапша.

 

Неше сзден ралса да, траты тіркес бір ана ымды білдіреді. Сйлем ішінде бір ана мшені ызметін атарады.

Мысалы: Кзі ашы, ккірегі ояу азаматтар елге ызмет етеді. Осы сйлемдегі кзі ашы, ккірегі ояу траты тіркес, оны сраы андай?

 

Саналы деген бір маынаны білдіреді, анытауышты ызмет атарады.

 

Орын жаынан бден алыптасан, рамы згертуге келмейтін, брі ттасып бір маынаны білдіретін, бір ана сйлем мшесі ретінде олданылатын тіркесті траты тіркес дейміз. Траты тіркестер ылым тілінде фразеология, фразеологизм деп те аталады.

 

Жаттыу. Берілген еркін тіркестермен сйлем раыздар.

 

таза дптер, таза киім, таза блме, демі ыз, ыпты ыз, депті ыз.

депті оушы, депті кісі, баланы ісі, лкенні ісі.

 

Жаттыу. Мына траты тіркестерді маынасын тсіндірііздер.

 

таза таба басандай, біреуді ала жібін аттамау, жрек жтан, оян жрек, тая тастам жер, тіс жармау, мза отырызып кету, кзді ашып жманша.

 

бу Насыр л-Фараби

бу Насыр Отырар аласында туан. Отырарды арабтар «Фараб» деп атаан. Сондытан да бу Насырды з атына туан аласыны аты осылып, бу Насыр л-Фараби деп аталан.

Фараби орта бойлы, мыым денелі, батыл, рі мерген болан. Ол музыкалы аспаптарда ойнауды натады. Фараби Отырардаы медреседе оып, білім алады. Ол тркі, парсы, араб, латын тілдерін жасы білген. Ол 150-ге (жз елуге) жуы ебек (кітап) жазан.

бу Насыр л-Фараби математика, астрономия, логика, медицина, музыка, жаратылыстану, тіл, философия ылымдарын жасы білген.

бу Насыр л-Фарабиді туанына 1100 (бір мы бір жз) жыл толан тойын бкіл дние жзі, оны ішінде бізді еліміз лкен салтанатпен атап тті.

Алматы аласында бу Насыр л-Фараби атындаы кше, университет бар.

Тапсырма:

1. бу Насыр л-Фараби кім?

2. Ол андай адам болан, анша тіл, андай ылымдарды білген?

3. Мтінді з сздеріізбен гімелеп берііздер.

 

Атамекен

Сйіктідей жретін кіл есіде,

Кір тсірме ел деген лы есімге.

Атамекен – баыты здеріні ,

Жеіп алан сан асыр кресінде.

 

Кндерімен, тнімен, глдерімен

зідікі ол сені, білесі бе?

зідікі аы да, орманы да,

зідікі клі де ораны да...

 

Сйесі сен, йткені туан жерді

Блблын да, нін де, зенін де,

з ананы алдында йытаандай,

зі баыт – жргені з еліде.

 

(К. Ахметова)

 

Тапсырма:

1. леді оыыздар, жаттаыздар.

2. Атамекен, кіл есіде, кір тсірме деген сздерді маынасын тсіндірііздер.

ДАНЫШПАН ШАХМАТШЫ

 

Ертеде нді елінде аылды данышпан болыпты. Ол шахмат ойынын ойлап тауыпты. Патшаа бл ойын те напты. Данышпана ойлап тапаны шін сыйлыа алааныызды ал депті. Данышпан арт патшадан алтын да, меруерт те срамапты, дн срапты. Дн шахмат шаршылары сайын екі есеге су керек. Аылды артты бл сраан сыйлыына брі кліпті, тіпті патша: «Мені жомарттыыма сай емес сыйлы срады»,- деп ренжіп те алыпты. Дана арт з сзінде трып алыпты.

Сонымен сарай математиктері кндіз-тні демалмастан санапты, санап болан кезде данышпанны сраанына нді еліндегі дн жетпепті.

Бірінші шаршыа – 1, екінші шаршыа - 2, шінші шаршыа - 4, тртінші шаршыа – 8, осылай 64-ші шаршыа жеткенде:8624.366,386,386,270.208 деген крделі сан пайда болыпты.

Брі де шахматты ойлап тапан данышпанны таы бір тапырлыына ку болып, та алыпты.

Данышпана патша сыйлыы керек емес еді, ол шахмат неріндегі адам ойыны шексіздігін крсеткісі келген.

 

Омонимдер, синонимдер, антонимдер

Айтылуы бірдей боланмен, маыналары блек-блек сздерді омонимдейді.

Мысалы, ая деген сз рі ыдысты бір трі жне адамны дене мшесі маыналарын білдіреді.

 

Маыналары бір-біріне жаын, мндес сздерді синоним дейді.

Мысалы, демі, слу, келбетті т.б. блар маыналары бір-біріне жаын сздер, сондытан да кбіне-кп оларды біріні орнына екіншісін олдана беруге болады: демі ыз - слу ыз.

 

Маыналары бір-біріне арама-арсы сздерді антоним дейді.

Мысалы, ащы-тщы, жасы-жаман, алыс-жаын т.б.

Болымсызды маынаны білдіретін осымшалар арылы жасалан сздер антоним бола алмайды.

Мысалы, арлы-арсыз, желді-желсіз т.б.

Антоним болу шін сздерді тлалары блек, маыналары бір-біріне арама-айшы болуы шарт.

Жаттыу. Сйлемдерден омоним сздерді табыыздар, оларды маыналарын тсіндірііздер.

Ойыма келген нрселерді жаза берейін, а ааз бен ара сияны ермек ылайын.

(Абай)

ой-ешкі, сиыр ріске кеткенімен, ауыл атан тарыпай отыран сияты.

(С. Ерубаев)

Жмыр басты пендеге лім а

(мтел)

стінде ызыл торын шапан, омырауында алтын ала.

(И. Байзаов)

нім бар алыс атты, махаббатты, Ала топ алдын крген жерде айтылар.

(. Аманжолов)

Бл а тікен урай болып сетін ала дейтін арамшпке туыстас сімдік.

(Б. Манов)

 

Жаттыу. Мына сздерді синонимдерін жазыызда.

 

лгі: са, нта, уа, майда, мыты, злымды, кір, аласа, жау, арт, слу, зулім, бет.

 

Жаттыу. Маалдардан антоним олданыстаы сздерді табыыздар.

 

Жылап айтан шына нанбайды, кліп айтан тірікке нанады. Білім арзан, білу ымбат. Басы таудай, аяы ылдай. Шын алымнан надан туар. Аырын айтса, кнбейді, атты айтса, ренжиді. Ер жігітті адірін аайын білмес, жат білер. Ерте шыса, алдынан кн шыады, кеш шыса, алдынан тн шыады.

(Маалдар)

Маманды лемі

Тыдау

азастанда сот билігіні жзеге асырылуы

азастан Республикасыны Конституциясы

1. Сот билігі азастан Республикасыны атынан жзеге асырылады жне оны масат-міндеті азаматтар мен йымдарды ытарын, бостандытары мен зады мдделерін орауды, Республиканы Конституциясыны, задарыны зге де нормативтік ыты, актілеріні, халыаралы шарттарыны орындалуын амтамасыз етуді масат етіп ояды.

2. Сот билігі Республика Конституциясыны, задарыны, зге де нормативтік ыты актілеріні, халыаралы шарттарыны негізінде туындайтын барлы істермен даулара олданылады.

3. Соттар шешімдеріні, кімдері мен зге де аулыларыны Республиканы бкіл аумаында міндетті кші болады.

апсырма.

1. Мтінді тыдаыз, мнерлеп оып, аударыыз.

2. Конституция жайлы з ойыызды жеткізііз.

3. Мтінді маынасына арай блімдерге бліп, атау берііз.

4. Сздік рыыз, тірек сздер мен сз тіркестерін тауып, сйлем раыз.

ОУ

 

азастан Республикасыны сот жйесі