нды ааздар субьектілеріні ( атысушыларыны) мні неде ?

Баалы ааздар рыногіні субъектілері (атысушылар) инвесторлар, баалы ааздар рыногіні ксіпой атысушылары, зін-зі реттейтін йымдар болып табылады.

Инвесторлар - з аражаттарын баалы ааздар а салуды жзеге асыратын жеке немесе зады тлалар; инвесторлар рамында баалы ааздар оржыны алыптастыру шін здері тартан аржыны пайдаланушы субъектілер болып табылатын институционалды инвесторлара - инвестициялы орлара, инвестициялы банктерге, мемлекеттік емес зейнетаы орларына, сатандыру компанияларына жне ызметіні сипатына арай айтарлытай аша аражаттары жинаталатын баса арнаулы арналым орларына маызды орын беріледі.

Мемлекеттік лтты банк немесе аржы министрлігі арылы баалы ааздар рыногінде инвестор ретінде іс имыл жасайды. Эмитенттер - олданылып жрген задара сйкес баалы ааздар рыногінде ксіпой ызметті бір немесе бірнеше трін жзеге асыруа лицензиясы бар зады тлалар.

Баалы ааздар рыногіні атысушылары - баалы ааздар рыногінде ксіпой ызметті бір немесе бірнеше трін жзеге асыруа лицензиясы бар зады тлалар.

Баалы ааздар рыногі ксіпой атысушыларыны зін-зі реттейтін йымы - баалы ааздар рыногіні ксіпой атысушылары ран, оларды ксіби мдделерін білдіру жне орау, сондай-а баалы ааздар рыногі инфрарылымнын нерлым тиімді жмысы шін жадайлар жасау масатымен, оларды ерікті атысуы негізінде рекет ететін йым.

Баалы ааздар рыногіні ксіпой кілдеріне брокерлер, диллерлер, кастодиан, депозитариилер, андеррайтерлер жне басалар жатады.

Брокер- сыйаы шін шарт жасайтын, клиенттерді тапсырмасы бойынша, соларды есебінен жне мдделерін кздеп баалы ааздармен, жасалатын ммілелерді жзіге асыруші делдал. з клиенттерін баалы ааздарымен жасалатын операциялар есебін арнаулы шоттарда жргізеді. Брокер клиенттерді баалы ааздарыны наты стаушы ретінде болу ммкін.

Диллер- баалы ааздарды кейін айта сату немесе олармен зге ммілелер жасау нтижесінде пайда табу масатымен з атынан жне з есебінен баалы ааздармен ммілелер жасайтын ксіпой атысушы.

Костодиан - клиенттерін сеніп тапсыран баалы ааздары мен ашасын сатау жне есепке алу жніндегі ызметті жзеге асыратын ксіпой атысушы болып табылады. Ол клиенттерді баалы ааздарымен жасалатын ммілелерді орындалуын баылау жне осы ммілелер жніндегі тлем агенті міндеттемелерін орындау, баалы ааздарды натылы стаушысы ретінде ызметі жне баса ызметтер крсету міндеттірін жзеге асырады.

Баалы ааздар дипозитарийі - баалы ааздар мен жасалатын ммілелерді есепке алу жне оларды орындау, сондай-а баалы ааздарды биматериаландыру жніндегі ызметті жзеге асыратын мамандандырылан йым.

Орталы дипозитарий - комерциялы емес йым болып табылады жне акционерлік оам нысанында ралады. Орталы дипозитарий алатын пайда оан атысушылар арасында блініске салынбайды, ал техникалы дамуына жмсалады. Орталы дипозийтариді клиенттері брокер-диллерлер мен костодиандар болып табылады.

Андеррайтер - баалы ааздар рыногінде брокерлік жне диллерлік ызметке лицензиясы бар жне эмитентті баалы ааздарын онымен жасасан ережелеріне сай орналастыруды жзеге асыратын зады тла. Компанияларды басшылыымен бірге андеррайтерлер жаа шыарылымды тіркеуге зірлік жргізеді жне нды ааздар рыногінде оларды жзеге асыру кезінде эмитентті мдделерін білдіреді

зін-зі реттейтін йымдар комерциялы емес йымдар болып табылады жне оларды баалы ааздар рыногіні ксіпой атысушыларына ауымдасты нысанында рады. Оларды негізігі міндеттері баалы ааздар рыногіні ксіпой атысушыларыны тиімді ызмет ету жадайларын амтамасыз ету жне бл рыногтегі ызмет ету дісін сатау, баалы ааздар иеленушілері мен ксіпой атысушылар клиенттеріні мдделерін орау, баалы ааздар мен операциялар жргізу ережелері мен стандарттарын жасау жне оларын саталуын баылау болып табылады.

Елімізді аржы рыногінде орныа бастаан атынастырды реттеудін жне адаалау тиімдіігін арттыруды бір ттас жйесін ймдастыру ажеттігіне байланысты азастан Республикасы Президентіні «азастан Республикасыны аржы рыногі мемелекеттік реттеудін бір ынай жйесін йымдастыру мселелері» туралы Жарлыы (2002 жылы 17 мамыр, №872) абылданды. Осы жарлыа сйкес Ебек жне халыты леуметтік орау министрлігіні жинатау зейнетаы орларыны ызметі реттеу жніндегі комитетіні функцияларымен кілеттіктері лтты банкке берілді.

Елімізді есептік тлем балансы нерлым тиімді алыптастыру, нерлым прменді валюталы реттеу мен баылау жргізу шін лтты банкті жаа блімшелері - Тлем балансы мен валюталы реттеу департтаменті жне лтты банк басшылыыны ызметі амтамасыз ету жніндегі басарма рылан. азастан Республикасындаы аржы ызметі мемлекеттік реттеу мен адаалауды бір ттас жйесіне кезе кезені мен кшу амтамасыз етілуі тиіс