Лабораториялык жмыс

Жарык толкынны зындыын дифракииялы торды кмегімен

Анытау

ажетті ралдар :гонимометр - спектрометр ГС-5, млдір дифракциялык тор, жарык кзі(сынап лампасы)

Жмысты ысаша теориясы жне ондыргыны сипамттау

Млдір дифракциялы тор шін жары интенсивтілігіні максимум шарты мына формуламен аныкталады:

d sin = /2, k -0.1.2.... (1)

мндаы: d - торды трактысы, - дифракциялану брышы, -толынны зындыы, к - максимумны реті.

(1) тедеуІн пайдаланып, жарык толыннын зындыын табуа болады. Ол шін дифракциялык торды трактысын d білуіміз керек, сонымен катар дифракциялану брыштын жне дифракциялык максимумны ретін к-ны аныктауымыз керек.

(1) формуласынан толын зындыын табамыз:

= d sin /k (2)

Берілген жмыста олданылатын дифракішялык тор бетіне параллель бліктер жргізілген (Імм-ге 100 сызы) лшемі 8x8 см² шыны пластина. Дифракциялык торды трактысы d = 0,01 мм. Бліктер (штрихтар) саылаулармен блінген белгілі бір задылыпен орналаскан млдір емес бгеттерден трады.

Спекторды зерттеу жне спектральды сызыктардын ауыту брыштарын дэл аныктау шін гониметр колданылады. (1 сурет)

Гониметр кру ттігінен 1, коллиматордан 2, дифракциялык решетка орнатылан стелден 3 трады. Коллиматор 2 жарык кзіне караан тбіне трт брышты саылау бекітілген ттік. Коллиматордан шыкан параллель сэулелер шоы дифракциялык тора тседі. содан кейін кру ттігіне барады.

Кру ттігін бранда 4 арылы фокустайды. Кру ттігін горизонталь жазыктыта брганда, оны окулярында 5 кез- келген спетрмен сйкестендіруге болатын тік сызы трады

Жуыктап келтіру шін 7 б_¥ранданы босату керек. Дл келтіру 8 брандамен іске асыра алады, ол 7 буранданы атты брап ою керек. Гониметрді маызды блігі - сану ондырысы (отчетное устройство)

ондырыны кру алаында бір мезгілде шкала крінеді. (2 сурет)

Лимба шкаласы 1 жне микрометрлік шкала 2.

Лимба боиынша санау жргізу шін,брандады 9 брау арылы жогары жне темендегі боліктерді сйкестендіру керек. Градустар саны тік индексті сол жаындаы е жаын сана те.

Ондык минуттар саны саналган градуска сэйкес жоары бліктер мен тменгі бліктер арасындаы интервала те. Бірлік минуттар саны микрометр шкаласыны (шкала 2 сурет) сот жактаы сандар атарьшен саналады.

Секундтар саны сол шкаладаы сандарды о атарымен сана.падь, Суреттегі к рсетілген 0° 15¹ 5¹¹ сйкес келеді.

Лшеулер

1. Гониметрді жне жары кзін айнымалы толынны желісіне
осындар.

2. Кру ттігіні окулярын айналдыра отырып, тік сызы анык

кретіндей етіп фокустандар.

3. Кру ттігімен килломоторды бір тзудін бойына орналастырып.
бранданын 4 кмегімен окулярды 5 кру алаында
килломаторды саылауыны кескІнін алыдар.

4. Жазытыы кру ттігіні осімен килломотора перпендикуляр, ал
саылаулары килломаторды саылауларына параллель
болатындай етіп, дифракциялы торды стелге орналастырыдар.
Кру алаында саылауды ашык жалыз бейнесі (нлінші спектор)
крінеді. Оны о жне сол жактарынан симметриялы екі бірінші (К
= 1) спектр трлі- тсті жолак трінде орналасады. Саылауа ен
жаын орналасатын клгін жолак.

5. Окулярдаы 5 тік сызыкты сол жактаы біріншІ клгІн,
дифракциялы спектрді ортасына экелідер. Кру ттігін
брандамен 7 бекітіп. санау кондырысыны 1 жэне 2 шкалалары
бойынша брышын аныктадар. Содан со, бранданы
босатып, кру ттігіні тік сызыьш (ттікті оа бру арылы ) он
жактаы бірІнші клгін жолатын ортасына апарыдар жне брышын анытандар. лшеуді кортындысын кестеге жазыдар.
Спектрдегі бірінші клгін жолатар шін дифракциялану
брышыны орташа мэнін табыдар. Жоарыдаы лшеулерді екі