Абылдамаушылыты трлері

I.Траты тзімділік

• Сырты жабын

• алыпты микрофлора

• Асазанны ышыл слі

• Антиденелер, интерферон, лизоцим, комплемент

 

II. Арнайы иммунитет

• Трлік иммунитет

• Жре пайда болан иммунитет

 

Табии иммунитет

• Белсенді-инфекциялы аурулардан кейінгі иммунитет

• Енжар-туа біткен, анадан балаа берілген

 

Жасанды иммунитет

• Белсенді- вакцина, анатоксин егуден кейінгі иммунитет

• Енжар- анны сарысуы, иммунды глобулиннен кейінгі иммунитет

Иммунитет вирустардан, бактериялардан, паразиттерден орауды, мутациялы згерген жеке торшаларды ртып жоюды, атерлі ісіктен орануды амтамасыз етеді.

Иммунитет туралы ылым- иммунология деп аталады, ол антиген сер етуіне организмні жауап беруіні генетикалы, молекулалы жне жасушалы механизмдерін зерттейді.

Эпидемиология пні р жеке адамны физиологиялы- морфологиялы реакцияларын есепке алумен бірге, рбір жымны, тіпті бкіл оамны жадайын, ебек ету жне трмысты ерекшеліктерін зерттейді.

Иммунитет трлік(тым уалаушылы, филогенетикалы) жне жеке басты ( жре пайда болан, онтогекнетикалы) болып блінеді.

Трлік иммунитет филогенетикалы даму процесі кезінде пайда болады. Мысалы, адама тауытарда індет оздыратын тырыса вибрионы оздырышын ендірсе де, адамдар жтырмайды, ауырмайды. Керісінше, ызылша оздырышын жтыран тауытар ол ауруа шалдыпайды.

Жеке басты немесе жре пайда болан иммунитет сол адамны онтогенетикалы даму процесі кезінде пайда болады, табии жне жасанды болып блінеді.

 

Жеке басты иммунитет

Табии иммунитет Жасанды иммунитет

Белсенді Енжар Белсенді Енжар

Табии, белсенді иммунитетинфекциялы аурумен ауырып боланнан кейін алыптасады, адам зі антиденелерді бліп шыарады. Табии белсенді иммунитет траты болып келеді, кейде мір бойы аурудан сатандырады.

Табии енжар иммунитет анадан балаа плацента, ана сті арылы беріледі.

Жасанды белсенді иммунитет вакцина, анатоксин егуден 2-3 аптадан кейін алыптасады, заа созылады. Жасанды енжар иммунитет рамында дайын антиденелері бар аны сарысуы мен иммунды глобулиндерді егуден кейін сол мезгілде пайда болады, біра 6 айа дейін ана аурудан сатандырады.

Траты, стерильді иммунитет- инфекциялы аурумен ауырып болан со алыптасады, инфекциялы ауруды оздырышы дене саталмайды.

Стерильді емес иммунитетсозылмалы трде тетін аурулара арсы пайда болады, инфекциялы аруды оздырышы денеде боланда иммунитет болады, оздырыш денеден жойылан со иммунитет те жойылады.

леуметтік иммунитет- оамны инфекциялы аурулара арсы тру абілеті. леуметтік иммунитет халыты табии жне жасанды иммунитет дегейіен, оздырышты тасымалдаушы адамдарды бар-жотыынан, халыты леуметтік, мдени, санитарлы жадайынан, сапалы сумен амтамасыз ету дегейінен, халыты салауатты мір сру дегейінен тыыз байланысты.

 

Иммунитет пайда болуына сер ететін факторлар:

• Жеке фактор-р адамны физиологиялы згешеліктері, ерекше иммунитет тзу абілеті.

• Жасына байланысты фактор-те жаснрестелерде жне егде жастаы адамдарда иммунитет кештеу алыптасады.

• Ауа-райына байланысты фактор-жылы климат алыптасан айматарда иммунитет тез пайда болады, суы айматарда- керісінше.

• нарлы, витаминді таматандыру иммуниттті тез, траты тзілуіне о серін тигізеді.

Вакциналар.

Вакциналар сипаттамасы:

• Тірі вакциналар-полиемиелитке, эпидпаротитке, ызылшаа, бруцеллезге, туберкулезге, кйдіргіге

• лі вакциналар-химиялы (жоары температура, УФ)

• Физикалы(формалин, спирт) діспен деу арылы алынан вакциналар (ккжтелге, тыруа, тмауа вакциналар)

• Химимялы вакциналар-оздырышты антигендерін ультрадыбыспен, химиялы заттармен деген іш сзегі, бруцеллез, тырыса, оба вакциналары

• Анатоксин-лсіздетілген оздырыштарды токсиндері- дифтерия, сіріспе, ботулизм, стафилококты инфекциялара анатоксиндер

• Жаа типті вакциналар:

• Гендік- инженерлік (гепатит В)

• Рибосомды (дизентерия, сальмонеллездерге)

• Сплит – вакциналар (тмауа «Инфлювак», «Ваксигрипп»)

 

Тірі вакциналар-вируленттігі жойылан немесе лсіздендірілген, макроорганизмде кбеюі жне белсенді жасанды иммунитет оздыру абілеттілігі саталан, біра ауру туыза алмайтын микроорганизмдерді тірі штамдары. Блара туберкулезге, обаа, бруцеллезге, кйдіргіге, полиомиелитке, ызылшаа, эпидемиялы паротитке, тмауа, кене энцефалитіне, ызамыа арсы вакциналар жатады.

Инактивацияланан вакциналардыхимиялы немесе физикалы дістермен микроорганизмдерді белсенділігін жою арылы алады. Микроорганизмдер инактивациялананнан кейін дайындалан дрілер химиялы агенттерден тазартылады. Олар тірі вакцинаа араанда лсіздеу, сондытан оны азаа бірнеше рет айтара енгізу ажет.Бл топа ккжтелге, іш сзегі, парасзекке, тыруа, лептоспироза, тмауа, герпеске, тырысаа, у ызбасына арсы вакциналар жатады.

Химиялы вакциналар- жпалы аурулар оздырыштарыны торшаларынан немесе оларды блшектерінен арнайы химиялы немесе ферменттік деу жолымен блініп алынан антигендер жиынтыы. Оны менингитке, іш сзегіне, парасзекке, бртпе сзеккке, тмауа, обаа арсы олданады.

Анатоксиндер-улы асиетінен тазартылан, бактерияларды антигендік жне иммунды асиеті бар экзотоксиндер. Оны дифтерияа, сіреспеге, газды гангренаа, ботулизмге, тырыса, стафилокока арсы олданады.

рамында бір микроб антигені болса моновакцина, бірнеше микроб антигенінен трса поливакцинадеп атайды.