Е вирусты гепатитті алдын алу

Орта Азия мен азастанда Е вирусты гепатитті алдын алу шін, тек айнаан суды ішу ажет. йткені ысты судаы Е вирусты гепатитіні жпалары ліп, жойылады. Эпидемия немесе Е вирусты гепатиті тіркелген жерінен аула жргенііз жн. Егер симптомдар байалса, дереу дрігерге аралу ажет. Ауруханаа жатудан бас тартпаыз. Е вирусты гепатитіні жпалары шін Отстік-шыыс Азия (ндістан, Бирма, ытай), Африка, Орталы Америка е олайлы мекен.

Ауруды тану. лсіздік, дімкстік, тез шаршаышты, тбетті болмауы, жрек айну пайда болан кезде дрігерге аралу ажет. Ауызда ащы дмні сезілуі, о жа абыра астыны ауырлап кетуі, несепті араюы бауырды заымдаланына мезейді жне тез арада медициналы жрдемге жгінуді талап етеді. Сараю, е алдымен, ауызды сілемейлі абышасы (тіл жгеншігі, атты тадай) жне аабыта, одан кейін теріде байалады. Вирусты гепатиттерді тану ауру кріністері жне эпидемиологиялы мліметтерге, сондай-а арнайы зертханалы зерттеулерге (ан сарысуында А, С, D, Е гепатиттеріні вирусына арсы антиденелерді, вирус антигендері, В гепатитіні антигендері жне солара сйкес антиденелерді табылуы) негізделеді.

Емделуі. А гепатитімен ауыратындардан тыс, вирусты гепатиттермен ауыратын барлы науастар ауруханаларды жпалы аурулар блімдерінде емделуі тиіс. Науастарды емі мынадай шаралара негізделеді: жартылай тсек режимі, диета (ішімдікті, уырылан, ысталан таамдарды, балытылан майларды, консервілер, ащы дмдеуіштер, шоколад, конфеттерді рационнан шыару), полидрумендер, осыны зі А жне Е вирусты гепатитіні жеіл трлерімен ауыратын науастар шін жеткілікті болып жатады.

Диспансеризациялау. Вирусты гепатиттерді сараю трлері кезінде сараюды кетуі бауырдаы алыпа келу процестеріні алдында жреді. Сондытан жіті гепатитпен ауыратындарды (алыпа келу кезеінде стационарда) баылай бастайды да, ауруды созылу аупін анытау шін жне ажет болан жадайда, интерферонмен емдеуді уатылы іске асыру шін баылауды амбулаторияда жаластырады. Диспансеризацияа инфекционисті айта арауы, анды биохимиялы зерттеу, В, С жне D гепатиттері кезінде антигенді жне вирустарды антиденелерін анытау жатады.

Вирусты гепатиттерді жалпы сипаттамасы:

№25 кесте

Белгілері	ВГА	ВГЕ	ВГВ	ВГД	ВГС	ВГG
Вирустар тобы	РНК-лы пикорна-вирустар	РНК-лы калици-вирустар	ДНК-лы гепадно-вирустар	РНК-лы дефекті вирус,ВГВ бірге	РНК-лы флави-вирустар	РНК-лы флави-вирустар
Биологиялы орталар	Нжіс, сиректеу шуітте	Нжіс	ан, шуіт, сілекей	ан, шуіт, сілекей	ан, шуіт	ан, шуіт (?) сілекей
Берілу механизмі	Фекальді-оральдіды	Фекальді-оральдіды	Парентер- алды	Парентералды	Парентералды	Паренте ралды
Таралу жолдары	Су, трмысты заттар, жынысты, жанасу	Су	Тері, шырышты абат, жынысты перинатал-ды, трансфузия	Тері, шырышты абат, жынысты перинаталды, трансфузия	трансфузия перинаталды, жынысты	трансфузия, перинатал-ды
Таралу факторлары	Су,трмыс заттары	Су	ан, шуіт, ластанан ралдар	ан, шуіт, ластанан ралдар	ан,ралдар, шуіт, донорлы заттары	ан, ралдар, шуіт (?)
Созылмалы процес	жо	жо	ия	Ия	ия	ия
Арнайы алдын алу	вакцина	жо	вакцина	ВГВ вакцинасы	жо	жо
Жтыру ауіптілігі	Вирустар-мен ластанан суды ішу, трмысты гигиенаны сатамау, гомосексу-алды атынас	Вирустар-мен ластанан суды ішу, пайдала-ну	Наркотик егу, жынысты атынас, мед. аспап. дрыс залалсыз-дамау, мед емес манипуля-ция	Наркотик егу, жынысты атынас, мед. аспап. дрыс залалсыз-дамау, мед емес манипуля-ция	Ластанан ан ю, наркотик егу	Ластанан ан ю, наркотик егу
Диагностика-лы белгілері	Ig M anti HAY	Ig M anti HEY	HBeAg, HBsAg Ig M anti HBcor	PHK HDY, HDY Ag, Ig M anti HDY	PHK HCY, anti – HCY total	PHK GBY- C/HGY

 

Тырыса

 

Тырыса (лат. cholera) – антропонозды жіті ішек жпасы, Халыаралы медициналы – санитарлы ережелерге сйкес карантинді жпалара жатызылады. Жпа таралуыны жалыз кзі – ауру адам немесе тырыса бойынша олайсыз айматан келген оздырышты нжіс немесе сы арылы блетін вибриотасымалдаыш. Мндай жу жолы – ауыз – нжістік деп аталады. оздырыш жтырылан тама жне су (жиі кездеседі) арылы адам азасына тседі, ауру адаммен атынаста боланда немесе трмыстаы заттарды пайдалананда жады. оздырыш суда, стте, аынды суларда за уаыт бойы саталады жне айнатанда жойылады.

Vibrio cholerae бактериялары ас орыту органдарына тсе салысымен сйы, ауырсындырмайтын, жиі іш туге келетін токсин бледі. Ал жалпы улану тотаусыз суа келеді. Адам зінен кп клемде сйыты шыара бастайды, нтижесінде аза сусызданып, адам ліп кетуі де ммкін.

Тырысаты жасырын мерзімі ыса – бір кннен бес кнге дейін.

Ауру таралуыны негізгі себебі ауіпсіз суды тапшылыы не жотыы, санитариялы ралдарды болмауы, бан оса, оршаан ортаны нашар жадайы, жеке бас гигиенасыны саталмауы болып табылады.

Тырыса те жпалы, жне оан балалар да, ересектер де шалдыады. Баса ішек ауруларынан ерекшелігі ол бірнеше саат ішінде дені сау ересек адамны зін лімге душар етеді. Иммунитеті тмен тлалар, дрыс таматанбайтын балалара жне АТ жпасына шалдыан адамдара тырыса жанда лім аупі те жоары. Емдеу жасалмаса, лім коэффициенті 30-50 пайыза дейін жетеді.

Медициналы кмекке дер кезінде жгінсе, жне емдеу дрыс жргізілсе, ауруды соы, кп жадайда сауыумен аяталады.

Тырысаты алдын алу іс-шаралары:

азастан Республикасыны мемлекеттік шекарасындаы ткізу пунктерінде тырыса бойынша олайсыз елдерден келген тлалара санитарлы-карантиндік баылау амтамасыз етілген, аймаа АЖ келінуін млдем болдырмау ммкін емес, себебі, ауруды жаннан кейін, бірнеше сааттан немесе 7 кнге дейін белгілері білінбеуіі ммкін. Дл осы уаытта адам шекарадан тіп кетуі ммкін, жне елдімекенге келгеннен кейін, біраз уаыт ткен со аурушадыты белгілері шыа бастайды. Осы уаытта дер кезінде диагноз ойылу жне ем алу шін медициналы кмекке жгіну ажет, тек осыны нтижесінде дерттен сауыуа жне баса адамдара жтырмауа болады.

Жіті ішек аурулары мен тырыса бойынша эпидемиологиялы маусымны басталуына орай, тырысаты келінуін, таралуын болдырмау масатында облыста келесі алдын алу іс-шаралары жасалуда:

· эпидемиологиялы (жаз) маусымда суды беткі абаттарындаы суа жне сырты орта нысандарына тырыса вибриондарына немі зерттеулер жргізіледі,

· емдеу–алдын алу мекемелеріні, санитарлы-эпидемиологиялы ызметті облыс клемінде тырысаа кдікті адамды анытау бойынша дайындыы амтамасыз етілген,

· арнайы тртіптік мекемелерге, леуметтік оалдандыру мекемелеріне тскен, шетелден келген адамдарды тырысаа тексеру жргізіледі, сонымен атар, ішек ауруына шалдыан адамдарды материалдарына зертханалы зерттеу жасалады,

· этиологиясы белгісіз жпалы аурудан кз жман адамдарды мйітінен алынан материалдар зерттеледі,

· халы арасында санитарлы-аартушылы жмыс жасалады.

 

 

Сурет

№17 кесінді