Орнитоз ауруыны салдары

Орнитозбен негізінен стар (йрек, тауы, тотыс, сары шымшы, ырауыл, т.б.) ауырады. Ауыран стар жем жемейді, аз озалады, ауырсындары рпиіп, кздері мен мрындарынан сйыты блінеді. Ауру 8 – 9 кнге созылады, кп жадайда старды лімімен аяталады.

Адамдар шін оршаан ортаа ауру стар мен вирус тасушы-старды нжісімен не мрынынан аан сйытытан тарайтын вирустар те ауіпті. Орнитозбен с фермалары мен с фабрикаларында, зоолологиялы парктер мен зоодкендерде жмыс істейтін адамдар ауырады. Ауру старды жаппай сою не баса жатан жаадан стар келгенде жне старды жмырталау кезеінде байалады.

Орнитоз ауруыны белгілері

Ауру белгісі 6 – 14 кннен кейін жедел трде басталады. Науасты басы ауырып, йысы ашады, дене температурасы ктеріліп, лсіздік пайда болады. Кбінесе тыныс алу жолдары заымданандытан, ауру біртіндеп кпе абынуына ауысады. Бл кезде науастыкеуде тсы шаншып, ра жтел инайды, кейін іріді сйыты блініп, кейбір жадайда ол ан аралас сйытыа айналады. Бауыр мен ккбауыр жиі ісінеді, дене ызуы 9 – 20 кнгесозылады. Науасты ауруханада емдейді, адам дерттен сауыып кетеді.

Алдын-алу шаралары

с шаруашылыында, с сіру кешендерінде, с ауырсыны мен мамытарын дейтін мекемелерде санитарлы-ветеринария жмыстар жргізу; баса жатан келінген старды карантиннен ткізу; ауруа арсы вакцина егу

Лептоспироз

Лептоспироз (грек. leptos — жіішке жне speіra — ирекше, брама; osіs — ауру) — адамдарда, сторектілерде жне старда кездесетін тез жатын жпалы ауру. оздырышы — спираль пішінді лептоспира бактериялары. Негізінен, онымен бауыр, бйрек жне майда ан тамырлары заымданады. Лептоспирозды 1888 ж. Ресей алымы Н.П. Васильев анытаан. оздырышын жапон зерттеушілері 1914 — 15 ж. А.Инадо жне А.Ито денесі сарайып ауыран адамдардан тапан. азіргі кезде бл дертті ауру оздырышыны трлеріне, клиникалы белгілеріне, ауру аымына байланысты ш трге бледі: 1. интерогеморрагиялы Лептоспироз (дене сараяды) немесе Васильев-Вейль ауруы деп аталады; 2. каникол (немесе Помон) Лептоспироз (денеде ан йылу байалады); 3. “су ызбасы” деп аталатын жеіл тетін (дене сараймайды) трі. азастанда Лептоспироз “су безгегі” деп атайды, республиканы солтстік жне шыыс айматарында жиі байалады. Лептоспироз таамды нерксіп мекемелері ызметкерлеріні, шахтерлерді, алалы оыс тазалаушыларды, ветеринарлар жне ит питомнигі жмысшыларыны арасында жиірек кездеседі. Ауру таратушы, яни инфекция кзі — дала жне су тышандары, егеуйрытар; й жануарларынан — ірі ара мал, шоша (сіресе иттер).

Лептоспира бактериялары

Лептоспира бактериялары — тасымалдаушы жануарларды бйрегіні майда зекшелерінде сіп-ніп саталады, сырты ортаа несебімен шыады. Лептоспира адамдара лептоспира бактерияларымен ластанан су, топыра, ас таамдары, трмысты жне мал німдерін дейтін ндірістік алды заттармен ауыз уысы, мрын, кз шырышты абыы жне заымданан тері арылы жады. Лептоспира жаннан кейін 3 — 5 миннуттан со ана тіп, бйрек пен бауыр тіндеріне таралып, жылдам сіп-не бастайды. Ауруды жасырын (инкубац.) кезеі орта есеппен 7 — 13 кнді амтиды. Сонан со науасты бірден дене ызбасы басталады (39 — 40С), зі алтырап, блшы еттері атты ауырады; кзі ызарады; лосып сып, йысы ашады. Ауру асынанда сандыратап, мрнынан ан кетіп, ерін, мрын айналасына шы шыады. Бауыры ісінеді, денеге бртпе шыады, денені сараюы байалады. Ауруды дер кезінде емдемесе, адамдарды ліп кетуі (сіресе, жасы келген) де ммкін. Ал сараймай, жеіл трімен науастананда 6 — 12 аптадан кейін толы айыып кетеді. Ауру диагнозы лабараториялы дістермен аныталады. Емі: антибиотиктер (пенициллин, тетрациклин, т.б.) беріледі. Гамма-глобулиндер егіледі. Алдын ала сатану шін медицина-санитар-ветеринарлы кешенді шараларды олдану, трындарды таза, сапалы ауыз сумен амтамасыз ету, мал суаратын жерлерден ауыз су алмау, т.б. ажет

Листериоз

Листериоз-Listeria monocytobenes-s шаырылатын, р трлі жолымен жатын мононуклеарлы фагациттерді заымдануымен жретін, жедел трде ызбамен, жалпы интоксикациямен тетін ангиозды, септикалы, жйелік трлерінде тетін зоонозды инфекция.

Этиологиясы.

оздырышы листерия- Vertae monocytodens, 1911ж ашылан. Грамм о, таяша трізді 0,5-2х0,3-5 мкм шираталан озалмалы бактериялар. лсіз ышылды ортада жасы седі. Листериозда Н-антиген жне О антигені бар. Олар жойыланда эндотоксин бледі. азіргі кнде листерийларды 7-і трі белгілі. Тменгі температураа тзімді, айнатан кезде 3-5 минут ішінде леді. Топырата, амыста, лайланан суда бірнеше жыла дейін саталады. Ст, ет таамдарында 4-6С-да лмейді, керісінше кбейеді. Олара дезинфекциялы заттар арсы сер етеді.

Эпидемиологиясы.

Листериоз табии ошаты зоонозды инфекция. оздырышты резервуары болып кемірушілер болып табылады ( тышандар, егеуйрытар, су крысалары, ояндар) т.б. азіргі кнде листериоз й малдарыны 12-трінде, жабайы мал хайуандарды 91 трінде тіркелген. й жануарларыны: ой, ешкі, шоша, ат, ит, мысы, тауы, аз йректерде байалады.

Жу жолы:

Aлиментарлы - жануарларды німдерін олдананда.

Трансмиссивті

Трансмиссивті жолмен кене жне басада ан сорыштар арылы. Аэрогенді жолмен де жылады. Жыныс атынас арылы адамнан-адама жады, кей кезде анадан балаа жатыр ішілік жуы ммкін.

Патогенезі:

Листериялар асорыту жолдары, тыныс-алу жолдары, аранны шырышты абаттары жне заымдалан тері арылы енеді. Патогенезінде роль ойнайтын факторлар:

· бактеремия

· токсинемия

· аллергиялы

Листериозбен ауыран науастарды анында антиденелер саталады жне жасушалы иммунитет саталады.

Клиникалы крінісі:

инкубациялы кезеі 3-4-5 кнге дейін. Трт клиникалы белгілерін ажыратады: 1.ангинозды-септикалы; 2.жйкелік 3.септикограниулематозды (рыта жне нрестелерде) 4.кз безділік формасы; Листериозда жедел, жеделдеу, созылмалы жне абортивті кезедері байалады. Е жиі кездесетін трі ангинозды септикалы трі – о.

Катаральды

Катаральды симптомдар айын крінеді. Сепсисті пайда болуына кеп соады. Бл кезеде дене ызуы лихорадкамен жреді 36-39С 15-20 кнге дейін саталады. Науасты бетінде гиперемия байалады, коньюктивит байалады. Аранда кп млшерде сйыты, гиперемия жне ббешікті ісінуі, а жаындылар пайда болады. Мойын лимфа тйіндері лкейеді, бауыр жне ккбауыр аздап лкейеді. Теріде полиморфты бртпелер байалады. Шеттері мононуклеарларды млшері кбейеді. Ауруды ршу кезеінде менингеальды синдромдар байалады, ара блшы еттеріні регидтілігі, Керниг-Брудзинский симптомдары лсіз. Уаытында диагностиканы ажыратып ауру толыымен жазылады, кей жадайларда лімге келеді. Асынуы эндокардитке келеді.

Жйкелік формасы

Жйкелік формасы: листериозда менингит, менингоэнцефалит, энцефалит, ми абцессі, перифералы жйке жйесі заымдалады. Ауру жедел басталады, бас ауруы, айталамалы су. Желке блшы ет регидтілігі, Керниг-Брудзинский симптомдары о, гиперстезия, клоникалы тартылыстар, есті бзылуы, сандыра, блшы еттерді тартылысы байалады. Менингоэнцефалит кезінде-жоарыда айтылан симптомдара оса ошаты симптомдар осылады, абаты птозы, анизонория, стробизм патогенетикалы рефлекстер, теріні сезімталдыы тмендейді. Психикалы бзылыстар жне параличтер болуы ммкін. анда моноцитоз жне лейкоцитоз, гранулоцитоз. Жлын пункциасында сйыты жоары давменилмен шыады. рамында-нейтрофильді гранулоциттер, лимфоциттер байалады. Ауруды кеш кезінде ликворды ірі байалады тсі лайлы болады. Листериоз перефериалы нерв жйесін заымдаанда парездар жне параличтер байалады. Кей кездерде полирадикулоневрит ктеріледі. Листериозды жйелік трі кбінесе бір айа дейінгі балаларды немесе 40 жастан жоары адамдарда кездеседі.

Септико-граниулемотозды

Септико-граниулемотозды трі-нрестелерде жне рытарда кездеседі. Ауруды жалпы белгілері тыныс алуды бзылуымен сипатталады. су, жалаты дретпен, разеолизді-папулезді бртпелермен сипатталады. Гидроцефалия, бас миыны атрофиялы анамалиялар жиі шырайды. Кзді-бездік трі сирек кездеді. Инфецирленген жануарлармен контактыда болан кезде кездеседі. Кзді листериоза тн белгілер олар коньюктив пайда болуы. абыты ісінуі абыршатарыны тарылуы. Кз круі тмендейді. ла асты, жо асты лимфа тйіндері лкейеді жне ауырсынады. Шеткері анда моноциттер 10%-лимфоциттер 34-48% жоарлайды. Дене ызуы р уаытта жоары болады. Ауруды затыы 1-3 айа созылады.

Созылмалы трі

Созылмалы трі клиникалы кріністерге байалмайды. Ауруды ршуі ыса уаытты лихорадкамен, катаральды кріністермен кей-кезде ауру созылмалы пиелонефрит трінде кездеседі, диспепсиялы бзылыстар байалады. Листериозды осы трі кбінесе жкті йелдерде жиі кездеседі.

Созылмалы трі

Абортивті трі

Абортивті трі –листериозды бл трі жедел басталады, листериозды трлерімен теді, бірата ауру тез аяталады.

Диагностикасы.

Бактериологиялы зерттеу мрын-жтыншаты жне аранны, коньюктивтерды айын іріді, ан церобральды сйыты, лимфа тйіндерінен ашылан пунктат, мелоний, ры маайындаы сйыты, бала жолдасынан алынады. Серологиялы зерттеу РА, РНГА жне РСК жп сарысуларды тексереміз. Антиденелерді абсорбциясын кистелиани бойынша тексеру, осымша биологиялы сынатар ткізіледі. ояндара кератоконьюктивалы сына жргізу арылы анытауа болады.

Емі.

Ктім. Витаминге бай таматарды абылдау керек. Емді клиникалы тріне арай жргіземіз. Этиотропты емі, антибактериалы препараттар тетрациклиндер , оларды 0,3г-4 рет тулігіне. Эритрамицин 500 000Eg р 4 саат ем 5-7 кнге созылады. Ауру басталан кезде терапиялы дозада левомицетин олданылады. ОЖЖ заымданады, тетрациклинді стрептомицинмен атар береді. Патогенетикалы терапия, глюкокортикоидтар таайындалады. Дезинтоксикациялы терапия кктамыра 5% глюкоза ерітіндісін 400 мл тамшылатып яды. Рингер, изотониялы натрий хлорид ерітіндісі олданылады. 20% альбуцит жне 1%-к гидрокортизон эмульсиясы олданылады. Созылмалы листериозды антибиотиктерді жедел тріндегі олданылады. 7-10 кн. Содан кейін сульфаниламид препараттарын 7 кндей олданылады.

Алдын алу

Apнайы алдын-алу шаралары жо. азіргі кезде санитарлы-ветеринарлы йымдарды жргізу дератизация.

Пастереллез

Жу жолына арамастан сібір жарасыны бациллалары алдымен лимфадан,сосын аннанда Жпалы аурулар табиатына байланысты жпалы еместерден ерекшеленіп,жануарларды потологиясында ерекше орын алады.Бл аурулар оздырышы-патогенді микроорганизмдер жануар азасына енгенде ана туады.Жпалы аурулара тн бір асиеті-ауру малдан сау мала жу.Бл инфекция оздырышыны здіксіз тасымалдануыны потенциялды ммкіндігін анытайды.Осыан байланысты инфекциялы аурулар малшаруашылыына ауіп тндіріп ана оймай,экономикалы зардап, ал кейбіреулері тіптен адама да жады.

Жпалы аурулар организмде болатын те крделі иммунологиялы айта рылыстармен,зіне тн клиникалы белгілермен,жалпы морфологиялы згерістермен сипатталады.Кейінгі жылдарда кейбір жпалы аурулар бтіндей жайылды(мыс,шын шешек),кейбіреулері(оба)тек белгілі бір табии ошатарда ана алды.Сонымен атар ХХ.обасы аталан жаа Адам иммунды тапшылыын оздыратын вирусты инфекция пайда болды

Г.В.Каланин (1967ж.) сол авторларды бірі болып табылады. Оны мліметтері бойынша Ресейді солтстік айматарында ыс мезгілінде жануарларды ауруы аз байалды, эпизоотияны ктерілуі сл жайыра – мамыр, маусым айларында басталды, шыы шілде айында, ал ыркйек айында ауру сирек болды. Отстік (далалы) аудандарда мал жыл бойына ауырды, ауруа шалдыандар саны атардан бастап кбейіп, шілде айында максимума жетті. Содан кейін атарда минимума жетеді.

Бл алымдар жргізген тжірибесіні тек бір ана мысалы. Біра та баса да авторлар сібір жарасыны ауматы ерекшеліктеріні себебін айындап тсіндірмейді. Кейбір алымдар маусымдылыты топыра анытайды деп есептейді. ысы кезеде топыра армен жабылады, ал жазда жануарды инфекцияланан жерлермен атынаса тсу ммкіндігі туады да осы кезде малды ауруы кбейіп кетеді. Баса алымдар болса, сібір жарасына маусымдылы байалуын метеорологиялы факторларды ыпалымен болады деп санайды. Ол дегеніміз ауа температурасы оны атысты ылалдылыы, барометрлік ысымы, жел т.б. алымдарды пайымдауынша бл факторлар эпизоотиялы тізбекке жалпы жне оны жеке — дара буындарына ыпал етеді.

Л.Г.Демидчик, В.Ф.Костюнина, т.б. (1991ж) сібір жаралы малды емдеуде азіргі кезде олданылатын заттарды спецификалы жне спецификалы емес деп ажыратылатынын айтады. Спецификалы заттара серотерапия жатызылады. Италияда Sclavo аласында (1895ж), Францияда, Ресейде Юргелюнос аласында (1902 ж) сібір жарасына сарысу дайындады. Кейін ол алымданмен сапалы жне дайындалу дісі жаынан тиімділігі екендігі длелденді. Кптеген авторларды мліметтерінше, сібір жарасына арсы сарысуды жаппай мал басына олдану оны серлі болатынын айтты. Оны профилактикалы жне емдік масатта олдануа сынады. Емдік масатта сарысуды ауруды барлы формаларында нерлым ерте енгізсе, сорлым нтижелі болады.

Профилактикалы масатта тері астына: жылыа, ересек мйізді ірі араа жне былара 15-20 мл; ойа, ешкіге,бзаулар мен шошалара 8-10 мл инъекциялайды. Содан кейін жануарларды сібір жарасына тзімділігі 14 кнге саталады.

Емдік масатта сарысуды сібір жарасына балау ойыланда олданады. Ауру мала оны тері астына мынадай млшерде енгізеді: жылыа, тйеге, мйізді ірі араа, былара 100-200 мл; ой мен ешкіге, шошаа 50-100 мл. Жануарларда анафилаксияны болдырмау шін жылыдан баса жануарлара екінші айтара инъекциялаанда 10-14 кннен со са мала 0,3-0,5 мл, ірі араа 1-2 мл, ал 15-30 мин откен со толы дозасын енгізеді.