Патогенезі жне клиникалы белгілері.

Жануарларды сібір жарасымен заымдануы алиментарлы жолмен болады,аэрогендік,жарааттанан тері жне кілегей абаттар арылы да болуы ммкін.Ауру ансорыш буынаятылар арылы да жады.табылады.Індетке бейім келетін организмде оздырыш басында енген жерінде кбейеді,онда ол алдымен клеткалы,сосын жергілікті лимфа тйіндеріні тосауылынан тіп барып дамиды.Сібір жарасы спора тскен жерде олара фагоциттермен,макрофагтармен сталады.Оларды ішінде спора кйіндегі оздырыш заа шыдайды.Осы клеткаларды кмегімен олар жануар азасыны лимфа жйесіне тсіп,сонда сіп-дамиды.Лимфа тйіндерінібарьерлік ызметін бзаннан кейін бациллдар кп млшерде аннан табылады.Мал лместен 6 саат брын 84% бациллалар лпадан,ал лген мезетте 72% табылады(енді олар анда). детте мал лер алдында жаппай септицемия крініс табады.

Патологиялы процесті дамуы оздырышты веруленттілігімен,оны капсула тзу жне токсин бліп шыару абілеттілігімен байланысты.Сібір жарасы токсин осы аурудан лген малды ан плазмасынан блініп алынан,жне де I, II, III. факторлар трінде белгілі.азіргі кезде организмге сер ету механизмі бойынша факторларісікті,ораушы антиген жне летальді болып аталан. Сібір жарасы токсин,антамырларыны абырасынан тіп, нтежиесінде кптеген анкетулер мен днекерлпалы клетчатканы серрозы-геморрагиялы ошатары дамиды. Ауруды терминалды сатысында токсин серінен гипоталамо-гипофизарлы бйрек сті жйе функциясыны дискоординациясы болады. Ауру малда анны реалогиялы асиеттері бзылып,ан клеміні тез тмендеуі болады. Гемоглабинні оттегі байланыстырушы асиетіні саталуына арамастан,оны андаы млшері азаяды. Токсинні блек,сібір жарасыны оздырышы белсенді протеалитикалы фермент тзеді,ол ауызды алмасуын бзып,лпаларды бзылуына келеді.Осыны барлыы бйректі жетімсіздігін,орталы нерв жйесіні бзылуын, ышыл-сілтілі тепе-тедікті тмендеуіне,андаы мачевина азотыны кбеюін тудырады.

Инкубациялы кезеі детте 1-3 кнге созылып,бактерилдерді млшері мен вируленттілігіне, сондай-а организм резистенттілігіне байланысты. Ауруды туі те жіті,жіті,жітілеу жне созылмалы. Залалдану жолына байланысты жне инфекция процесіні ошауланан жеріне арай ауруды терілік (карбункелезді) формасын-оздырыш тері арылы енсе (жараат, шаатын бунаденелер), антигенозды формасын тек ана шошаларда, кпелік-оздырыш тыныс алу жолдарына ауамен бірге ткенде, ішекті-инфекцияланан азы пен су абылдаанда, антипиялы жне септикалы формасын ажыратады.

те жіті ткенде (аноплексиялы формасы) (грек apoplexo-есінен тандырамын) ауру кенеттен басталып,ауыр теді. Жануарларда озу, тіс айырау, рлі-берлі озалу, талмалар, тыныс алуды жиілеуі, тахикардия, крінетін кілегей абаттарды кгеруі,есінен тану,дене ызуыны крт жоарлауы байалады.Содан со тепе-тедікті саталуы бзылады,ауыз бен танауынан анды сйытар ауы ммкін,ал аналь тесігінен-ою ан аралас нжіс блінеді. Малды лімі алашы симптомдар байаланнан 1-2саат ткен со болады. Егер де мал ктпеген жерден тез лсе,онда бны микроб токсиніні орталы нерв жйесіне тікелей сер етуімен байланыстырады. Мндай жадайда тыныс алу орталыыны параличі соады.

Ауруды апоплексиялы формасында негізгі згерістері бас миынан табылады. Олар миды заты мен абаттарыны тамырыны ана толуымен жне ми лпаларындаы ан йылулармен сипатталады. Кп жадайда бас миыны жмса абатыны сірлі-геморрагиялы абынуы (лептоменингит) дамиды. Ондайда ми абышалары ісініп, нктелік ан йылан. Бас миынан ганглиозды клеткаларды дистрофиясы, эритроциттер арасынан лейкоциттерді табылуы байалады. Баска мшелердегі паталогоанатомиялы згерістері спецификалы емес жне тек трып алан ана толулар мен дистрофиялы згерістер мен крініс табады.Тері асты клетчаткасынан,аа блшы етінен, бауыр, кпе, ішекті сірлі абытарынан, рсатан іркілмелі гиперемия аныталады. Талаы лаймаан, тек сл домбыан. Дара лимфа тйіндері ісінген, іркілмелі гиперемияланан, анталаан. кпесі ана толы, жіті іркілмелі ісіктермен, паренхима мен лпершегінде геморрагияланан.

Жіті ту барысында дене ызуы 41-42С ктеріледі. Ауру малда аятарыны лсіздігі,озуы мен мазасыздануы депрессиямен жаласады.Тынысы жиілеп,ауырлайды,жрек соысы атты,кілегей абаттары цианозданан.Ауру жануар толысып,аятары жансызданады жне мойны исаяды.Несепті тсі кре-ызыл.Тбеті ашып,кйіс айыруы тотайды,лер алдында аузы мен танауынан кбікті ен аралас сйы ауы ммкін.Ауру 1-2кнге созылады.