Опистархозды екі трі кездеседі
1.Opistorchus felineum-мысы немесе сібір сорыш рттары
2. Opistorchus viverini – вивераопстрхозыны оздырышы.
Жмырталары те са домала, зындыы 26- 30 мкм. Бір шетінде апа бар баса шетінде кішкене тмпешік болады.
Опистархоз табии ошаты инвазия. Ресейде эоидемиялы ауру. Батыс Сібір, сірек Волга Кама Дон , Днестр зендерді жаалауында кездеседі.
азастанда жоары сыраттанушылы Амола облысында 49.4%
Павладар облысында 36.8% райды.
Инвазия кзі: аыры иелері адам, й жануарлары жне жабайы андар. Басты инвазия кзі блып зен мен кл аймаында тратын адамдар.
Берілу механизмі : нжіс ауызды, берілу жолы алиментарлы. Описторхпен ластанан балы таамдары, шикі аз тздалан,аз тоазытылан,кептірілген, шала пісірілген, аз уырылан балы. Инкубациялы кезе 2-4 апта. 
Балы рамында оздырыш.
Диагностикасы:
1. Эпидемиологиялы анамнез
2. Клиникалы белгілер: дене ызу,кз сараю,бауыр ісіну,іш ауыру
3. Паразитологиялы зерттеу
4. Иммунологиялы ИФА
| Клонорхоз оздырышы грематода аласына жататын нжіс ауыз механизмімен берілетін, табии ошаты зооантропонозды биогельминтоз. оздырышы: Cionorchis sinensis (ытай сорышы) описторхоза сас біра одан ірі сорыш, дене зындыы 25 мм а дейін, жмыртасы 30 мкма дейін. |
Клонорхоз
Инвазия кзі: сы кезеде адам, мысы,ит жне оректі жабайы жануарлар. Жмырталары нжіспен шыарылады, суа тскен жадайда лернсілдер дамуын маллюкс денесінде теді.
Берілу механизмі фекальді оральді, алиментарлы. Берілу факторлары карп тымдас балытар жне тщы су шаяндары. Таралу аймаы ытай Корея, Жапония, Оітстік Шыыс, Азия елдері. Жтыру кбінесе кктем кз айларында кездеседі.
Клонорхоз оздырышы 
|
| Клонорхоз оздырышыны адама ж жолдары таралуы. |
| оздырышы : Taenarhynluis saginatus. Сиыр цепені зындыы 7-10 метрлік таспа рттар,аш ішекте паразиттейді. Басыны диаметрі 1,5-2 мм, 4 сорышы бар, ілмектері жо. 200 жуы буындардан ралады, р буында150 000 мырта бар. Жмырталары жмыр сырты ортада тзімсіз, домала. |
| Нжіс ауыз арылы таралатын, асазан олдарыны замдалуымен токсикалы аллергиялы реакциялармен диспепсиябелгілерімен сипатталатын антропонозды биогельминтоз. Берілу механізмі: Ірі ара мал жне адам. |
| Даму механизмі: Адам сырты орта сиыр адам. Адамны ішіндегі ересек ртты соы буындары блініп нжіспен шыарылады. Топыра, сімдіктер, шп, жайылым жерлер энкосферамен ластанады. Ластанан жеммен бірге жмырталары аралы ие сиырды денесіне тседі, анмен блшы еттерге таралады. Блшы еттерде дрнсілге айналады. 1-3 жыл саталады. Адам дрыс термиялы делмеген ет жегенде жтырады. оздырыш ішекке жабысады. |
| Инвазия кзі : Науас адам, берілу механизмі нжіс ауыз механизмі. Таралу алиментарлы жолмен. Таратушы фактор ластанан ет. Адам жтыраннан кейін 3-4 айда жпалы болып саналады. |
| Алдын алу шаралары: 1. Науастарды ерте анытау емдеу 2. Диспансерлік баылау 3. Жеке бас гигиенасын сатау 4. Мал соятын сататын жерлерді санитарлы ветеринарлы баылау. 5. Финнамен ластанан етті жою 6. Санитарлы аарту жмыстарын жргізу |
| Echinococcus granulosis - майда клемі 2-6мм таспа рттар . Басынан диаметрі 0.3мм , 4 сорыштары, тмсыында 35-40 ілмектері бар. Бастан кейін мойны, денесі 3-4 буыннан трады.Е соы буын те ірі 800 ге жуы жмырталары бар |
Эхинококк (Echіnococcus granulosus) – таспа ртты бір трі. Денесі 3 – 4 буыннан трады, зындыы 2 – 6 мм. Бір камералы, дамуы жетілген Эхинококк – іші сйыа толы, сырты абыты кпіршік. Таспа тріндегі сатысы кейбір еторекті жне жыртыш сторектілерді ащы ішегінде дамиды. Эхинококкты дернсілі адамны, сторектілерді (аралы иесі – ой, ешкі, сиыр, шоша, солтстік бысы, ит, мысы, й ояны ,тышандар) р трлі ішкі органдарында (кбінесе бауыр, кпе, бйрек, тала) паразитті тіршілік етеді. Ересек эхинококк (зындыы 0,5 см-дей) ит организміне тскеннен кейін 45 – 95 тулік ткесін бірнеше блікке блінеді. Сырты ортаа шыан бл бліктерден жмырта пайда болады да, олар шпті, топыраты, мал тгін, суды, т.б. ластайды. Жылды ылалды кезедерінде (кзде, ыста, кктемде) 3 айа дейін тіршілік абілетін жоймайды.
Аралы иесі- организмінде жмыртадан онкосфера (кейбір таспа рттарды жмыртасынан шыатын, пішіні шар трізді, алты ілмегі бар рыты сатысы) дамиды. Ол ішек абырасынан тіп, ан не лимфамен орган, тіндерге тарап, кпіршік трізді дернсіл сатысына дейін дамиды. Эхинококк серінен пайда болатын ауруды эхинококкоз деп атайды. Ауру оздырышы негізінен иттен, аздап асыр, шиебрі, тлкіден тарайды. Итке ауырып лген мал лексесін не ішек-арын алдытарын жегенде жады. Адама иттен жады. Адам ішегіне тскен эхинококк жмыртасы ан тамырына тіп, одан ан арылы бауырды, кпені, т.б. ішкі органдарды заымдайды. Адам эхинококкозбен ауыранда р трлі белгілер байалады. Мысалы, бауырды заымдаса, адамны о жа бйірі ауырып, лсіздік, эхинококк кпеге тссе, адам ентігіп, жтеледі.
Инвазия кзі – негізгі ит, сирек асыр, бы. Берілу механизмі нжіс ауыз механизмі. Таратушы факторлар: ластанан жеміс жидек, кір ол, су, топыра. Ит ластанан су адам ой ит.
| алалы жерлерде иттер жретін саяба сквер, аула, балалар алашалары эхинакокктармен ластанан, зерттелген топыраты 20% жындыларды 3,6% су, жемістер 3,3-30% эхинакокк жмырталарымен ластанандыы аныталан. Бауыр эхиноккозы 70% райды, кпе 20% , аралас -4,2%, баса форма -2,8% |
Диагностикасы: Серологиялы діс – АГЕР, ИФА
Клиникасы: клиникалы крінісі кпіршікті орналасан жеріне, оны клеміне, азаны аллергизациялану дрежесіне байланысты болып келеді. Улану симптомдарынан баса бауыр эхинококкозы кезінде о жа абыра астыны, эпигастрий аймаыны сыздап аурысынуы, ауырсынуды о жа иыа жне араа таралуыны тн болады. Бауыр, детте, біркелкі емес лайан, тыыздалан, ауырсынады. Кистаны жыртылуы кезінде рса жне плевра уыстарыны эхикокктармен толуы, жиі жадайда анафилактикалы шокпен жреді. Бауыр эхинококкозыны ауыр асыныстарына кистаны ірідеуі, механикалы сараю, асцит жатады.
кпе эхинококкозыны клиникалы крінісінде 3 кезеді ажыратады:
1) бастапы, оан за уаыта созылан ра жтел, ан аыру, ентігу тн.
2) Кистаны даму кезеі, заымдалан кеуде блігіні сырта томпаюымен, перкуторлы дыбысты тйыталуымен сипатталады.
3) Ашы кистаны аыры кезеі, ол бронхтара немесе плевраа ашылады.
Эхинококкозды емі хирургиялы, сонымен атар альбендазол – 15мг/кг тулігіне 4 апта бойына таайындайды.
Гименолепидоз.
Гименолепидоздар – оздырышы ауыз – нжіс механизмі арылы берілетін, цестодоздар класына жататын антропонозды жне зоонозды антропургиялы контагиозды ішек гельминтозы, кбінесе ішек – арын жолыны заымдануы белгілерімен сиппаталанады.
оздырыштарды екі трі бар:
1. Hymenolepis nana – ергежейлі цепень, са цестода (0,5-5 см), денесі таспа трізді, басы 20 -30 тарматармен жне 4 сорышпен жабдыталан, оларды кмегімен ол ішекті абырасына жабысады . Стробиллада 200-1000 гермофродиттік проглоттид бунатары бар. Ергежйлі цепенді менингиттен лгед баланы ішегінен бірінші рет Bilharz (1851) тапан. Ресейде гименолепидоз диагнозын бірінші рет ойан В.А. Афанасьев (1890) болды.
2. Hymenolepis diminuta – егеуйры цепені, клемі ірі (10-60 см), оны сколексінде (басында) арматары жо. Егеуйры цепені тудыран бірінші гименолепидозды Бостонда (АШ) Weinland (1859) сипаттаан. дебиетте «дименутты гименолепидоз» деген атау берілген. Егеуйры цепені – егеуйры пен тышан азасында тіршілік етеді, личинкасын н кйесінен, тарааннан жне брге азасынан табуа болады. Екі трі де адамны ішегінде паразиттік тіршілік етеді, нтижесінде ас орыту мшелеріні ызметі бзылады. Егеуйры цепеніне араанда ергежейлі цепень жиірек кездеседі.
